Month: October 2017

“ЭХЛЭЭД ХҮН БОЛ. ДАРАА НЬ СЭТГҮҮЛЧ БОЛ” Д.ЦЭМБЭЛ

Багш нарын баярыг аравдугаар сарын эхээр тэмдэглэх болоод хэдэн жил болж байна. Гэхдээ энэ жил багш нарын баяраар хэн нэгэнд мэнд дэвшүүлэхээс илүүтэй сэтгэл эзгүйрүүлсэн гунигт мэдээг л хоорондоо дамжуулсан даа, манай хүмүүнлэгийнхэн. Ялангуяа энэ сургуульд сурч, сэтгүүлч мэргэжил эзэмшиж, хүн байхын ухааныг олсон залуус гашуудаж сууна. Мөр мөрөө хөөгөөд мөн ч завгүй яваа хэрнээ багшийнхаа тухай дуулаад бүгд л ам уралдан дурсаж, сэтгэл зориулан ажил явдалд нь нэгдсэн. Их, багадаа биш сэтгэлдээ үнэ цэнэ нь оршдог юм болохоор буяны ажил дандаа л сайхан болоод өнгөрдөг.

Гашуудлын өнгө аястай, гунигтай дурсамж бичиж, зул барихыг энэ удаа шавь нь хүссэнгүй ээ. Өөртөө дотно байдаг сайхан дурсамжаараа багшийнхаа холын замын гэрэлтүүлье үү л гэсэн юм.

10 жилийн өмнө Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн Сэтгүүлзүйн 1-20 ангид элсэн ороод, их сургуулийн мундаг профессороор хичээл заалгасан нь Д.Цэмбэл багш минь байлаа. Хэн болохыг нь хараахан танихгүй ч урт гонжоомтой, улаан туяа туссан хамартай, том дөрвөлжин нүдний шилтэй, биерхүү тэр багш сүрдмээр харагдсаныг яана. Баруун аймгийн аялгаар “Сэтгүүлч болохын тулд эхлээд күн байх хэрэгтэй” гэж эхэлсэн түүний ярианы зарим хэсгийг гүйцэд ойлгоогүй ч тэр л нэг өгүүлбэр амьдралын эш болж яваа. Олон олон сэтгүүлчдийн ёс зүйтэй, мэргэжилдээ хайртай байх тэр ухааныг багш маань түгээсэн байх юм. Би ч жирийн л нэг оюутан, жирийн л нэг сэтгүүлч. Багшдаа бол жил бүр төгсөөд явдаг олон төгсөгчдийнх нь нэг. Бараг л миний нэрийг санахгүй байх. Харин “Өнөөдөр” сонинд хэдэн төгсөгчөө ажилладгийг бол мэдэж л байгаа. Угаасаа өдөр тутмын сонины сэтгүүлчдийг үнэлдэг, басхүү шавь нараа тийш зүглүүлэх, зүтгүүлэх дуртай байсан сан.

Өнгөрсөн зун хөдөө амарч байхдаа “Гурван хөх чулуу” романыг уншаад ямар их догдолсон гээч. Багшийнхаа 30 жилийн тэртээ бичиж, алдаршсан романыг санамсаргүй олж уншаад, ахиад оюутны ширээндээ сууж хичээл заалгасан мэт болсон учраас тэгж их баярласан хэрэг. Амьдралын хэв маяг өөрчлөгдөж, хүн гээч амьтан завгүй гэдэг үгээр халхавчлан үр хүүхдээ бэлэнчлүүлж, өөрөө түүнийхээ зан аашийг эвдэлсээр эцэст нь буруу замруу хөтөлж байгааг харуулсан энэ романы Иргэл өвгөн нь багш өөрөө юм шиг санагдсан. Бусдын нүдээр ажилсаг, яхирдуу өвгөн ч өөрийнхөө үнэ цэнэ, ёс журмаас гажаагүй түүний чин шударга амьдрал…

Хүн хорвоог туулахдаа ямар нэгэн даалгавар өвөрлөн яваа байж магадгүй. Тэр нь ямар ч саад бэрхшээл, зовлон, зүдгүүр, баяр жаргал, бахархал, аархалыг нэгэн өнгөтэй давж, эргээд харахад би хүнээрээ л байсан юм байна, мөн чанараа гээгээгүй юм байна гэсэн итгэл үлдсэн бол гүйцээ. Лавтай тийм хүмүүсийн нэг нь Д.Цэмбэл багш маань байлаа. Хэн нэгнийг гомдоож дургүйг нь хүргэсэн байлаа ч энэ хүний бүтээсэн нь олон хүнд нөлөөлж, хэлсэн үг нь олон залуусыг сэхээрүүлсэн шүү дээ.

Баруун монголоос гаралтай алдарт зохиолч, сэтгүүлч, багш, доктор, профессор Д.Цэмбэл гэдэг энэ хүний нэрийн өмнө дагалдах олон олон тодорхойлолтоос онцгой нэг нь БАГШ хэмээх алдар. Бие хэмээх дээлээ тайлчихаад дараагийн төрөлдөө ёс зүйн манаач хийхээр багш маань явчихлаа. Энэ хорвоод биднийг үлдээгээд, бас сэтгэлээс нь тодрох ёстой өчүүхэн гэрлийг бадамлуулчихаад явчихсан болохоор санаа зовох зүйл юу ч үгүй мэт.

ХИС-ийн 2007 оны төгсөгч, сэтгүүлч Ж.СОЛОНГО

Цаг агаарын нөхцөл байдлаас шалтгаалан их хэмжээний цас, зам даваа хаагдан халтиргаа, гулгаа үүссэнтэй холбогдуулан Замын бэлэн байдлын мэдээг Зам, тээврийн хөгжлийн яамнаас мэдээлж байна. 2017 оны 10 дугаар сарын 10-ний өглөөний 08:30-11:20 цагийн байдлаар Олон улсын болон улсын чанартай авто замын бэлэн байдлыг хариуцагч 28 компаниас мэдээ ирүүлсэн. Дараах АЗЗА-ын компаниуд замын бэлэн байдлыг ханган ажиллаж байна. Үүнд:

1. “Баянчандмань-АЗЗА”ТӨХК-ийн хариуцсан АО401 дугаартай УБ-Дархан чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын 120-132 км Тахилтын даваа, 156-176 км-үүдэд зорчих хэсэг мөстөж гулгаа үүссэн автогрейдер-1, үйлчилгээний машин-2, Замчин-4, хэсгийн дарга-2, 10 хүний бүрэлдэхүүнтэй зорчих хэсэгт хусалт хийн зорчих хэсэгт хусалт хийж байна.

2. “Дархан-АЗЗА”ТӨХК-ийн хариуцсан А0401 дугаартай УБ-Дархан чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын 176-178 км мөстөж гулгаа үүссэн хэсэгт ачигч-1, 180-208 км хүртэл 15-30 см зузаан цас мөстөж хөлдсөн зорчих хэсгийг автогрейдер-1, ИТА-1 бүрэлдэхүүнтэй хусалт хийж цэвэрлэж байна.

3. “Ялгуусан”ХХК-ийн хариуцсан А0202 Мандалговь-Даланзадгад чиглэл, А0201 УБ-Мандалговь чиглэлүүдэд цас орж байна. Замын хөдөлгөөн саадгүй хэвийн үргэлжилж байна.

Баруун аймгийн нутгаар уулаараа цастай тэнгэр цэлмэг хур тунадасгүй, Говийн аймгийн нутгаар тэнгэр цэлмэг замын хөдөлгөөн саадгүй хэвийн үргэлжилж байна. Үйлчилгээний машин-1, ИТА-1, нийт 9 хүний бүрэлдэхүүнтэй элс хайрган хольц цацан ажиллаж байна. Замын хөдөлгөөн саадгүй хэвийн үргэлжилж байна

6. “Налайх-АЗЗА”ТӨХК-ийн хариуцсан А24 дугаартай Налайх-Тэрэлж чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын Тэрэлжийн давааны зорчих хэсгийн гулгаатай хэсэгт 4 замчин, ИТА-1 бүрэлдэхүүнтэй элс хайрга хольц цацан ажиллаж дууссан. Тэнгэр цэлмэг зам саадгүй байна.

7. “Багануур-АЗЗА”ТӨХК-ийн А0501 дугаартай УБ-Өндөрхаан чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын 87-91 км-т жолооч-3, ИТА-1, замчин-6 нийт 10 хүний бүрэлдэхүүнтэй элс хайрган хольц цацан ажиллаж дуусч байна.

Баруун аймгийн нутгаар уулаараа цастай тэнгэр цэлмэг хур тунадасгүй, Говийн аймгийн нутгаар тэнгэр бүрхэг салхитай замын хөдөлгөөн саадгүй хэвийн үргэлжилж байна.

Иймд эрхэм зорчигч та бүхнийг хөдөө орон нутагт зорчих зайлшгүй шаардлагатай тохиолдолд тээврийн хэрэгслийн техникийн бүрэн бүтэн байдлыг хангуулж, анхаарал болгоомжтой зорчиж, Автотээврийн үндэсний төвтэй гэрээ байгуулсан, хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг бүрэн хангасан тээврийн хэрэгслээр үйлчлүүлэхийг анхааруулж байна.

Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Хууль сахиулахын их сургуультай хамтран төрийн болон төрийн бус байгууллага, эрдэмтэн багш судлаачид, иргэн аж ахуйн нэгж байгууллагуудын оролцоотой “Агаар, орчны бохирдлыг бууруулахад иргэн бүрийн оролцоо” сэдэвт хэлэлцүүлгийг энэ сарын 12-ны өдөр Монголын Худалдаа Аж үйлдвэрийн танхимын хурлын зааланд зохион байгуулах гэж байна.

Нийслэлийг цэвэр агаартай, эрүүл, аюулгүй амьдрах орчин болгох, агаарын бохирдлоос эрүүл мэндэд учирч буй сөрөг нөлөөллийг бууруулахад иргэн бүрийн оролцоог нэмэгдүүлэх чиглэлээр судалгаа, шинжилгээний ажлын үр дүн, шинэлэг санал, шийдлийг хэлэлцэх, тулгамдаж буй асуудлыг тодорхойлох, судалгаа, нотолгоонд суурилсан бодлого, хөтөлбөрийг боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэхэд чиглэсэн зөвлөмж гаргахад хэлэлцүүлгийн зорилго оршино.

Хэлэлцүүлгийн үеэр байгаль орчинд ээлтэй дэвшилтэт техник технологи бүхий цахилгаан болон хийн халаагуур, гэр болон байшингийн дулаалга, сэргээгдэх эрчим хүч, сайжруулсан болон био түлш, агаар цэвэршүүлэгч зэрэг бүтээгдэхүүнүүдийг оруулж ирдэг болон зохион бүтээсэн компаниудын үзэсгэлэн гарна. Иймд сонирхсон иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагууд хэлэлцүүлэгт оролцож, үзэсгэлэнгийн бүтээгдхүүнүүдтэй танилцаж өргөнөөр оролцоно уу гэж нийслэлийн Агаарын бохирдлыг бууруулах газраас мэдээллээ.

Нийслэлээс 2017 оныг иргэдийн оролцоотой эрх зүйн шинэтгэлийн жил болгон зарласантай холбоотойгоор шийдвэр гаргах түвшинд иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлж, мэдээллийн ил тод байдлыг ханган, төрийн үйлчилгээг цаг алдалгүй хүргэхийн тулд “Нээлттэй нийслэл” мэдээллийн цагтай болсон билээ. Энэ удаагийн “Нээлттэй нийслэл” мэдээллийн цагт Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Т.Баясах, Дэд бүтэц, хот төлөвлөлт хариуцсан төслийн удирдагч- Засаг даргын орлогч Т.Батцогт, Эдийн засаг, хөгжлийн асуудал хариуцсан төслийн удирдагч-Засаг даргын орлогч Д.Уламбаяр нар оролцож, цаг үеийн мэдээлэл өгөв.

Нийслэлийн Баянзүрх дүүрэг 331536 хүн амтай. Дүүргийн 28 хороонд 8000 гаруй хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, 24 мянган өндөр настан амьдарч байна. Монгол Улсын нийт хүн амын 11 орчим хувь нь амьдардаг нийслэлийн хамгийн том дүүрэгт бүтээн байгуулалтын дараах ажлууд өрнөжээ.

Дүүргийн хэмжээнд Улсын төсвийн хөрөнгөөр 80.44 тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий 21 төсөл, Нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 17.22 тэрбум төгрөгөөр 7 хөрөнгө оруулалтын ажил, Нийслэлийн авто замын сангийн хөрөнгөөр 4 хөрөнгө оруулалтын ажил, Нийслэлийн орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр 34 төсөл арга хэмжээг 1.62 тэрбум төгрөгөөр хэрэгжүүлж буй аж.

Боловсролын салбарт энэ хичээлийн жилд 14, 127, 126, 136 дугаар сургууль шинээр ашиглалтад орсон байна Ингэснээр бага боловсролын хамран сургалтын хувь 99.88 хувьд хүрсэн байна. Дүүргийн хэмжээнд нийт 53800 хүүхэд ЕБС-д хамрагдсаны 7120 хүүхэд нэгдүгээр ангид элсэн оржээ.

Тус дүүрэгт өнгөрсөн хугацаанд дэд бүтцийн чиглэлээр олон ажлыг хийсэн байна. Тухайлбал, 260 ширхэг гэрэлтүүлэг хийгдсэн бөгөөд орон сууцны хороололд 67, гэр хороололд 193 ширхэг гэрэлтүүлэг шинээр хийж гүйцэтгэжээ. 2012 онд 4860 ширхэг гэрэлтүүлэгтэй байсан бол 2017 оны аравдугаар сарын байдлаар 10810 ширхэг болж өссөн юм. Мөн дүүргийн хэмжээнд Нийслэлийн замын сангийн хөрөнгөөр туслах зам болон орон сууцны хороолол доторх 1650 м.кв талбайн замын эвдрэлийг нөхөн засварлаж иргэдийн ая тухтай зорчих нөхцөлийг бүрдүүлсэн аж.

Харин дүүргийн Тамгын газраас санаачлан Туул, Улиастайн гол дагуу хог хаягдлыг цэвэрлэх их цэвэрлэгээг шат дараатай зохион байгуулан ажилласан бөгөөд нийт 2420 төрийн албан хаагчийг оролцуулж 45 тонн хог хаягдлыг цэвэрлэжээ. Төрийн үйлчилгээг иргэдэд түргэн шуурхай хүргэх үүднээс дүүргийн нутаг дэвсгэрт худалдаа, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлж байгаа аж ахуйн нэгж, иргэдийг бүртгэлжүүлэх, бүртгэлийн нэгдсэн сантай болсон. Мөн энэ онд дүүргийн нутаг дэвсгэрт худалдаа, үйлдвэр, үйлчилгээ эрхлэх 1654 гэрээг байгуулан ажиллаж байна.

Баянзүрх дүүргийн хэмжээнд есдүгээр сарын 30-ны өдрийн байдлаар татварын орлого 1.69 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлэхээс гүйцэтгэлээр 1.43 тэрбум төгрөгийг төвлөрүүлжээ. Өссөн дүнгээр 14.34 тэрбум байхаар төлөвлөснөөс 13.06 тэрбумын гүйцэтгэлтэй байна. Нэг үгээр хэлбэл, татварын орлого өссөн дүнгээр 1.27 тэрбум төгрөгөөр тасраад байгаа гэнэ гэж нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.