Month: September 2017

Монголын нэрт сэтгүүлч Ж.Гангаа
агсны 2009.01.05 даваа
№001 (3078) дугаарт нийтэлж байсан “Нар хур тэгширсэн сайхан жил болоосой”
нийтлэлийг хүргэж байна.

Жил бүрийн оны эхний өдрийн өглөөний нарыг угтах ёслол өргөн олныг хамардаг болоод удаж байна. Төмөр зам ба аялал жуулчлалын газраас энэ ёслолыг лавтайяа найм дахь удаагаа зохиож байгаа. Анх манайд өвөл цагаар жуулчилсан япончуудаас үүдэлтэй дорно дахины уламжлалт энэхүү зан үйлийг монголчууд тун хурдан өөриймшүүлж гүнээ сүсэглэх болжээ.

Бид ч гэсэн дорно зүгийн үндэстний нэгэн төлөөлөгч тул өрнөөс орж ирсэн “ёолк”-ны шөнөөс дутахгүй өглөөний ургахын улаан наран зүг хандаж хэвшихэд олон жил шаардагдсангүй.

Энэ удаагийн нарыг угтахын тулд өнгөрч буй 2008 оны сүүлчийн шөнийг хам хум үдсэн болоод даруй орондоо орцгоов. Өнгөрсөн жил манай орны улс төр, нийгмийн амьдралын хувьд хүн болгонд таатай жил байсангүй. Яг өдийд олон хүний амь насыг авч одсон гайтай хөөтэй шинэ жилээр эхэлж, байгаль ээж малчдыг хаврын жилбэ муутай төлөгтэй адилтган хэдэн арваар нь егүүтгэж орхисон. Амар амгалан эх оронд минь дайн болоогүй, газар хөдлөөгүй атал муу ёрын засаглал гэнэт бий болж, улмаар ардчилсан ёс тогтсоноос хойш анх удаа ард түмэн хилэгнэн боссон. Ард түмний цус урсаж, амь насаа алдаж, эцэс төгсгөлгүй луйвар, хуйвалдаан, тасралтгүй залхаан цээрлүүлэлт, шорон гяндан болсоор нэгэн гунигт он жил улирсан юм. Монголд амьд мэнд явах амар төвшин амьдрах итгэл найдвараа олон хүн алдаж, Чингэсийн гэгдэх зориг зүрх минь дахин мөхсөн жил байлаа. Урлаг соёлд “Боолын гэрээ” гэх мэтийн зөвхөн яргалал, садизмийг деталчлан сурталчилсан кино орлого олж байхад уран зохиолд “Дөчин мянгатын атаман”- ы яруу алдар” дайчин замнал” Тоорой Банди, Цахиур Төмөрөөс дээгүүрт үнэлэгдэж төр засгийн тэргүүн нь алга ташин онцлон тэмдэглэж байв. Олимпийн медальтнууд өөр бус хэдхэн хүнд л Монголд аз жаргалтай жил болсон.

Хулганын чинээ хувьтай жилээ хямрал нүүрлэсэн дэлхийгээс хам хум үдэж “хоёр яс” саллаа.

Өглөөний нарыг угтагсад үдэш сархадыг тэвчиж, нойрыг хясаж, үүрийн таван жингээр босоцгоов. Урьд шөнө Улаанбаатар даяараа нэвширтэл ууж хоножээ. Баяр уу гуниг уу бүү мэд. Үүр хаяарахын өмнөх түнэр харанхуйд хүмүүс хүнд хоол, хатуу архиндаа цохиулж хамраа сэтэртэл хурхиран, завжнаас нь шүлс гоожиж, амнаас нь хоносон архины гашилсан үнэр огиудас хүргэнэ. Хоосон лонх, бенгалын дутуу шатсан иш энд тэнд ундуй сундуй.

Бидний хэдэн нөхөд цаг болзон нэгэн газар цугларч унаандаа суун зүүн зүгийг барин хөдөллөө. Өглөөний зургаан цаг гэхэд шөнөжин шоудсан хот сая л нойрондоо нам цохиулж байхад нарыг угтагсад дулаан хувцсаа өмсөн хурдан морьдоо эмээллэн мордохуй нь нэн хийморилог.

Хотоос холдох тутам тас хар хөнжил аажим сийрэгшинэ. Аманд зажлагдам утаан агаар үүрийн бүдэгхэн гэгээтэй сүлэлдэн нойр сэргэж тунгалагших нь “аягүй гоё” юмаа.

Налайх өнгөрч Багахангайн зүг тавьсан сайхан засмал замаар гулгуулж явахад хээр талын хонгор салхи тачигнаж биен дэх булингарыг зулга угаана. Малгайн үс сорлон гялтганаж, нүдний сормуус цантан, хацар туяаран инээд бялхана. Жинхэнэ шинэ жил, жинхэнэ шинэ оны өглөө ирлээ. Машинаа уулын хяр дээр зүтгүүлэн гарч ирэхэд дорно зүгээс үүрийн туяа ягааран Монголын хээр тал манхайн угтлаа. Урьд шөнө энд хялганын толгой битүү цантан хоножээ. Хиймэл биш жинхэнэ цасан ширхэг гялтганан бужигнаж бяцхан шувуухай хаа нэгтээ жиргэх нь үлгэрийн орон лугаа. Тэртээх тэнгэрийн хаяанд хэсэг бараан үүлс хөвөх ба үүлсийн доогуурх хоосон орон зайн тэртээгээс цавцайн цайрах толгод өлмий дор иртэл дэвсээстэй. Бид нарыг хүлээж байна. Нар айсуй сургаар нааш зугтсан хөх жавар хацар нүүрийг хайр найргүй шавхуурдана.

Цаг найм дөчин тавыг заах тэр агшинд алтан сормуусаа дэрвүүлсэн алтан наран мэлтэсхийн мандлаа. Уулан дээр угтагсдын өлмий дороос наран босох нь өлгийтэй хүүхэд шиг өхөөрдөм үнэгчлэнгүй.

“Тунгалаг өглөөний наран минь сайн байна уу?. Та биднийгээ өглөө бүр эрүүл саруул, эрч хүчтэй байлгахыг бэлгэдэн мандлаа. Тал нутгийн цэнгэг агаар, талын монгол хүний сайхан сэтгэл, сайн сайхан бүх л энергийг шижир цацрагтаа зангидан сүлжсэн бэлгийг тань хүлээн авч буйгаа их хувь заяа гэж бодном. Та мандан бадрах агшиндаа онгон байгаль, өвсний толгойн үзүүрт тогтсон ертөнцийн үл ойлгогдох бүх л хийморь цогийн өрмийг хусан над руу илгээсний ачийг тань хариулна аа.

“Өдрийн сонин” өглөө бүр тантай хамт байх болно”. Нартай ийн мэндчилэх зуур төд удалгүй тэрээр хоромхон зуур бүхлээрээ уулсын цаанаас сугаран гарч ирж дээш цойлон аварга том галт бөмбөлөг лугаа биежин өөдөөс нь царайчилсан болгоныг гялбууллаа. Тэр бидэнтэй товчхон мэнд асуугаад бараан үүлсийг хормойдон зуурч цаана нь гараад бүгчихэв. Энэ жил нар хур тэгширсэн сайхан жил болох байх аа. Энэ онд бөөр алаг үнээ минь тугаллаж хэдэн муусайн хүүхэд минь тараг уух болов уу. Энэ намар үе үе цаддаг үхэр жил минь ирж, “үхэр” монгол биднийгээ ивээх биз ээ.

Өглөөний нарыг угтаж байх зуур холхи Европын Австри улсад цагийн зүү арван хоёрыг зааж, салют буудуулж байгаа нь гар утаснаас сонсогдож байв. Хамт явсан монгол залуу маань тэнд байгаа анддаа зориулж шинэ жилийн мэндчилгээ дэвшүүлж байсан юм. Шинэ он тооллыг бий болгосон улс оронд 2009 он эхлэх ба Ази тивийн элгэнд буй Монголд наран мандах хоёр яг давхцдагийг өдий болтол анзаарааг үй явсан байх юм.

Нийслэлийн цагдаагийн газраас гудамж талбай, олон нийтийн газар үйлдэгдэх гэмт хэргийн гаралтыг бууруулах, эрүү, хэв журмын нөхцөл байдлыг тогтворжуулах, урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэх зорилгоор “Цохилт” тусгай арга хэмжээг энэ сарын 25-ны өдрөөс эхлэн нэг сарын хугацаатай зохион байгуулж байна.

Арга хэмжээний хүрээнд Баянзүрх дүүргийн VII хороонд эргүүлийн үүрэг гүйцэтгэж байсан Нийслэлийн цагдаагийн газрын Хэв журмын хэлтсийн нохойт эргүүлийн цагдаа, цагдаагийн дэд ахлагч Н.Хаш-Эрдэнэ, цагдаагийн дэд ахлагч С.Цэнд-Аюуш, тус хорооны хэсгийн байцаагч цагдаагийн ахлах ахлагч Б.Бяраасан нар автомашины гурвалжин цонхыг хагалан эд зүйл хулгайлж байсныг үйлдэл дээр нь илрүүлсэн гэв.

Хар хорин захын ойролцоо нэгдүгээр хорооллын 32-ын автобусны буудлын орчимд жижиглэн худалдаа эрхэлдэг хүмүүс гэр барьж, нойтон өлсгөлөн энэ сарын 25-наас зарлаж эхэлсэн. Тэд хог бүхий 60х15 хэмжээтэй газарт жижиглэн худалдаа эрхлэх зөвшөөрлийг нийслэл болон дүүргийн удирдлагуудаасаа хүссэн байдаг. Зарим удирдлагууд үүнийг зөвшөөрсөн ч дорвитой хариу шийд огт өгөхгүй байгаа гэдгийг хэлсэн билээ. Өлсгөлөн зарлаж буй иргэдтэй холбогдож зарим зүйлийг тодруулсан юм. Жижиглэн худалдаа эрхлэгчдийн төлөөлөл К.Баясгалан ярихдаа “Өлсгөлөн зарлаж эхэлсэн эхний өдөр 14 хүн байсан. Харин одоо 11 болсон. Нэг иргэн ухаан алдсан. Түүнийг эмнэлгийнхэн ирж үзсэн. Ерөнхийдөө бид нарын биеийн байдал жаахан тааруу байна. Өдөр бүр Эүүл мэндийн яамнаас холбогдох мэргэжилтнүүд ирж, үзлэг хийж байгаа. Ингэхэд бид нарын жин хасагдсан байна лээ. Бид эцсээ хүртэл тэмцэнэ. Эрүүл мэндийн яамныхан уг асуудлаар хуралдаж хэлэлцэнэ гэсэн” хэмээв. Мөн тэрбээр фэйсбүүкээр хүүхдийн маань зураг дээр “Нүдийг нь сохолно” гэх зэргээр дарамталсан мессэж ирсэн. Энэ талаар би Хүний эрхийн үндэсний комисст хандчихсан байгаа. Бид айдастай байна. Асуудлыг хурдан нэг талд нь шийдвэрлэж өгөхгүй бол бидний ар гэрийнхэн маань хүртэл дарамтанд орж болзошгүй юм. Цагдаагийн байгууллагад хандахад “Бид үүнийг шалгахгүй ээ, авч хэлэлцэхгүй” гэсэн. Манай улсад үнэн шударга зүйл гэж байна уу. Аливаа асуудлыг шийдвэрлэхэд их хүндрэлтэй, дарамттай болчихжээ гэж байлаа.

БИД ТАВ ДАХЬ ӨДРӨӨ ӨЛСГӨЛӨН ЗАРЛАЖ БАЙНА. БИЕИЙН БАЙДАЛ МАШ МУУ БАЙНА ГЭВ

Өлсгөлөн зарлаж буй иргэдтэй Хүний эрхийн үндэсний комиссын дарга Ж.Бямбадорж ирж уулзсан гэнэ. Тэрээр иргэдэд та бүхэн амьдрал, эрүүл мэндээ бодох хэрэгтэй. Бид та бүхний өмнөөс тэмцэж, алхам хийх болно гэдгийг онцолжээ. Мөн Дүүргийн Засаг даргын орлогч Г.Нарангэрэл, Э.Батбилэг дүүргийн хуулийн тасгийн дарга П.Батбаяр нар газар дээр нь очиж танилцсан гэнэ. 12 иргэнээс Баянгол дүүргийн Эрүүл мэндийн VII төвийн эмч, сувилагч нар очиж шинжилгээ авч, биеийн байдлыг үзсэн аж. Ингэхэд анхан шатны үзлэгээр даралт нь ихэссэн, хавантай, ханиадтай нийт таван иргэн байсан бол хөхүүл хүүхэдтэй дөрвөн эмэгтэй байжээ. Энэ нь хууль зөрчсөн үйлдэл бөгөөд Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайд, Хууль зүйн сайдын 1999 оны А/26,10 тоот тушаалд хөхүүл эхчүүд өлсгөлөнд оролцохыг хориглосон заалт байдаг аж. Дүүргийн удирдлагууд өлсгөлөн зарлаж буй иргэдийн биеийн байдалтай танилцаж, жагсаал, цуглаан хийх журмын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.2-т заасны дагуу энэхүү үйлдлээ таслан зогсоохыг шаардсан гэв.

Өлсгөлөнг зохион байгуулагч С.Мишиг хэлэхдээ “Тав дахь өдрөө өлсгөлөн зарлаж байна. Биеийн байдал маш муу байна. Бид ажилгүйдэл, ядуурлаас ангижрах зорилготой. Холбогдох албан тушаалтнууд ирж уулзаж байгаа. Бид санаа бодлоо хүргэсэн. Эцсээ хүртэл тэмцэнэ. Төр засгийн удирдлагууд маань ирээдүйн сайн сайхны төлөө ард иргэдээ ажлын байртай л байлгах хэрэгтэй. Хэрвээ үр дүнтэй шийд гаргахгүй бол ирэх долоо хоногт тэмцлийн хурц хэлбэр буюу хуурай өлсгөлөн рүү шилжинэ” гэсэн юм. Мөн Жижиглэн худалдаа эрхлэгч Б.Өлзийхүү “Жижиглэн худалдаа эрхэлдэг 100 гаруй хүний төлөөлөл болж бид өлсгөлөн зарлаж байна. Улаанбаатар хотын захирагчийн албаны дарга Гантөмөр, Баянгол дүүргийн Засаг дарга С.Одонтуяа нарт биднийг ажлын байраар хангаж өгөөч ээ гэсэн захирамж явуулчихсан. С.Одонтуяа дарга өөрийнхөө эрх мэдлийн хүрээнд уг асуудлыг шийдвэрлэх бүрэн боломжтой юм. Харин энэ талаар ямар нэг хариу огт гаргахгүй байна. Тэгэхээр нөхцөл байдал хүндэрч байна шүү дээ. Өлсгөлөн зарлаж буй хүмүүсийн биеийн байдал муу байна. Маш хэцүү байна. Төрөөс нэг ч төгрөг нэхэмжилж гуйхгүй. Хоёр жил гаруй хугацаанд бид тэмцэж байна ш дээ. Хариу шийд өгөхгүй бол тэмцлийн хурц хэлбэр буюу хуурай өлсгөлөн зарлана. Хүмүүс ямар ч хүч тэнхээ, чадалгүй болчихлоо” гэж байв.

Ийнхүү Баянгол дүүргийн Засаг дарга С.Одонтуяа шийдвэр гаргахгүй байснаар хүний амь нас үрэгдвэл, хариуцлагыг хэн хүлээх вэ.

НИТХ дахь АН-ын бүлэг мэдээлэл хийлээ. АН-ын бүлгийн дарга Ц.Баатархүү ярихдаа “НИТХ-ын даргыг томилох хугацааг хойшлуулж болохгүй. Даргаа томилж, ажлаа хурдан явуулах хэрэгтэй байна. Холбогдох хуулийнхаа дагуу өмнө нь санал тэнцсэн нэр дэвшигчдээр дахин санал хураалт явуулах учиртай. Дахин санал хураалтаар саналын тоо тэнцсэн тохиолдолд шинэ нэр дэвшигчийг зарлах, заалнаас нэр дэвшүүлэх зохицуулалт бий. Бид НИТХ-ын тов зарлагдахыг хүлээж байна” гэлээ.

НИТХ-ын даргад нэр дэвшигч С.Амарсайхан, Д.Баярсайхан нарын санал тэнцсэнээр ажлын тав хоногийн завсарлага авсан билээ. Завсарлагын хугацаа өнөөдөр 17:00 цагт дуусах юм. Харин НИТХ даваа гаригт товлогдсон байна.

Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын тогтоолын дагуу сар бүрийн сүүлийн 7 хоногийн ням гарагийг “Гэр бүлийн өдөр” болгон тэмдэглэн өнгөрүүлдэг билээ.
Маргааш 9 дүгээр сарын гэр бүлийн өдөр тохионо.Үүнтэй холбоотойгоор “ААВ, ЭЭЖ, БИ” өдөрлөгийг маргааш буюу 2017 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр 14:00-16:30 цагт Хүннү моллд зохион байгуулах гэж байна.

Тус үйл ажиллагааг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан спортын яам, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн газраас хэрэгжүүлж буй “Чөлөөт орон зай ба уран бүтээлч” төслийн багтай хамтран зохион байгуулж буй бөгөөд уран бүтээлч, хүүхэд залуус, гэр бүлийн хоорондын амьд харилцаа бүхий чөлөөт орон зайг бүрдүүлэх, аз жаргалтай дурсамж дүүрэн нэг өдрийг өнгөрүүлэх зорилготой юм.

Зохион байгуулагдах үйл ажиллагаа:

• Гэр бүлээрээ бүтээл хийх, үзэсгэлэн гаргах үйл ажиллагаа
• Уран бүтээлчдийн үзэсгэлэн, бүтээлээ танилцуулах арга хэмжээ
• Монголын Энтрепренёр ээжүүдийн холбооноос Нийслэлийн Нийтийн Тээврийн Газарт “Ягаан суудал” аяны хүрээнд суудлын бүрээс гардуулах үйл ажиллагаа
• 9 дүүргийн ГБХЗХХ-ийн нэрэмжит хөгжөөнт тоглоом, уралдаан тэмцээнүүд

Үйл ажиллагаа зохион байгуулагдах бүх хугацаанд “Аз жаргалын боловсрол” ТББ-аас гэр бүлээрээ хийсэн урлагийн бүтээлээр үзэсгэлэн гаргаж, “Сүү” ХХК тухайн өдөр бүх гэр бүлд сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээ үнэгүй тараана гэж Нийслэлийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжлийн газраас мэдээллээ.