“Өдрийн сонин”-ы 2017.06.30-ны Баасан №145 (5712) дугаараас авч нийтлэв.
Монголын төр засаг ард түмэндээ ээлтэй, тэднийхээ төлөө ажил хийдэг болмоор байна. Ард түмний төлөө ажил хийнэ гэдэг ард түмнийг бэлэн мөнгөөр угжихын нэр биш. Халамжаар халамжлаад гэрэлт нийгэмтэй, аз жаргалтай ард түмэнтэй болдог бол болохоор хугацаа өнгөрснийг дэлхий байтугай монгол нотолчихоод байгаа. Гэтэл өнөөдөр дэлхийн хаана ч халамжинд сэтгэл ханасан ард түмэн байхгүй. Тэгээд ч ард түмнээ 100 хувь халамжлах гэж оролдсон улс бүхэн сөнөдөгийг бид бүхэн хангалттай харж байгаа. Төр засаг нь иргэдээ 100 хувь халамжилж хүчрэхгүй учраас эмзэг бүлгээ илүү тойлж мөрөөрөө хийж бүтээж, хөдөлмөрлөж яваа хэсгээ алагчилдаг. Ажилгүй, ажилладаггүй нөхдийг төр нь халамжлахыг хараад хоногийн хоолоо залгуулахын төлөө хийж бүтээж, махран зүтгэж байгаа хэсэг нь уурладгийн жишээ ч олон. Сая Монгол Улсад үүнийг нотолсон сонгууль болж өнгөрлөө. Ер нь дэлхийн бүх сонгууль ийм байгаа. Франц орныг хар. Эрх барьж байсан, эрх барьсан намуудын бодлого үйл ажиллагаа нь ард түмнийхээ сэтгэлд хүрээгүй учраас шинэ нам гарч ирсэн. АНУ-ын сонгууль ч ялгаагүй. Огт төсөөлөөгүй Дональд Трамп сонгогдож байх жишээтэй. Монгол Улсын 2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгууль ч үүнтэй агаар нэг. Хэний ч тооцоолоогүй С.Ганбаатар таавар будлиулан орж ирээд бараг л гарсан.
Энэ сонголтоороо ард түмэн төр засагт юу хүсээд байгаагаа тулган хүлээлгэхийг зорьсон байж болно. Улс эх орноо хөгжүүлж, ажлын байрыг нэмэгдүүлж, бүх хүн хөдөлмөр эрхэлж, бүх хүн орлоготой байх үндэс суурийг тавих шаардлагатайг шаардсан нэг төрлийн эргэлт байсан ч байж мэднэ. Нөгөө талаар төр засаг, Их хурал, Засгийн газрыг юу хийх ёстойг хатуу сануулсан үйлдэл гэж харж ч болох байх. Манай сонины бичээд байдаг ганц, хоёр хүн баяждаг, ганц хоёр хүн бүх хөрөнгийг булаадаг, ганц хоёр хүн өрмийг нь хамж ард түмэнд хусам ч олддоггүй байдлыг өөрчлөх гэсэн, сүүлийн үеийн засаг, төрийн эрхэнд байгаа намуудын бодлого буруу байна гэдгийг сануулсан, хоорондын хэрүүлээс нь залхаж ээлтэй байхыг харуулсан ийм л сонгууль боллоо. Гэхдээ ард түмэн С.Ганбаатарыг гарч ирээд учиргүй ажил хийнэ гэж лав итгээгүй ч яалт ч үгүй өөр сонголт мөнөөсөө мөн байж. Юм хийх бололцоог олгоод өгчихөж магадгүй гэж горьдсондоо л ийм шийдвэрийг үгссэн мэт гаргасан нь ажиглагдаж байгаа.
Уул уурхай тойрсон бүлэглэлүүд баяжиж, ард түмэнд юу ч нялзаж, наалдахгүй байгаа учраас дургүйцлээ ийнхүү илэрхийлсэн байж таарна. Ерөөсөө төр засгийн юу нь ч Монголын ард түмэнд таалагдахгүй байгаагийн нотолгоо энэ. Бас улстөрчдийн буюу элитүүдийн хоорондын мөнгө төгрөгөө булаацалдсан хэрүүлээс, хар хорын зарга зайлхайгаас ард түмэн үнэндээ залхсан байж. Ард түмний амьжиргаа үнэхээр муу, ажилгүй, итгэл найдваргүй байсаар зэвэрчихэж. Эзэнгүй айлын хүүхэд шиг удсан учраас лэнсийрч, туйлдсан байна. Тэгэхээр улс эх орныг цоо шинээр цогцлоон байгуулах, цоо шинийг бий болгох хүсэл ард түмнээс ингэж илэрлээ. Ард түмэн чинь урд байсан, одоо байгаа амьдралаасаа тэс өөрийг, цоо шинийг хүсч эхэлснийг олж харах хэрэгтэй байна, төр засаг.
Монголчууд бусад ард түмний хүсдэгийг л хүсч байгаа юм. Хүн төрөлхтний туйлын мөрөөдөл нь ядарснаа өөд татаж задарснаа дарж нийгмээрээ, нийтээрээ сайн сайхан амьдрах. Ажил хийх, мөнгө олох нь чөлөөтэй, ТҮЦ-ийг нь хурааж, татварыг нь нэмээд байдаггүй нийгмийг л хүсдэг. Товчхондоо дэлхийн бүх ард түмэн түүн дотор монголын ард түмний хүсэл ийм л байгаа. Иймхэн хүслийг нь биелүүлж чадахгүй байгаа учраас, ирээдүйдээ итгэхгүй байгаа болохоор ард түмний сонголт айхтар савалж байгаа юм. Энэ намуудад итгэл хүлээлгэж чадахаа ч больсон. Яагаад гэвэл 27 жил ард түмнээ хуурч, хооронд нь хэрэлдүүлэн туйлдуулсан учраас тэр. Улстөрчдөд итгээд жалга довоороо, сум сууриараа талцаж талцаж эргээд харахад нь зөвхөн улс төрд оройлон явсан хэдхэн нөхөд л хожсон байсан. Ард түмэн тэнэг биш болохоор үүнийг нь олж хараад хатуу анхааруулж эхэллээ.
Тэгэхээр одоо ард түмний энэ хүслийг яаж хангах вэ, ямар тохиолдолд ард иргэд хожих вэ, Монгол Улс яавал хүчирхэг болох вэ гэсэн асуултын хариултыг хайсан бодлого стратеги хэрэгтэй байгаа. Францын сонгуулиар бодит байдлыг хүлээн зөвшөөрч, үнэн зөвөөр тайлбарлан гарах гарцыг хэлж өгсөн хүн ялалт байгуулсныг харж байгаа байх. Намууд, улстөрчид үүний төлөө явахгүй хуучин байдлаараа өөрсдөө хожих санаа агуулсаар байвал том алдана. Намуудын улс төр гэж яриад байгаа, түүндээ хөтлөгдөж хийгээд байгаа ажлууд буруу байсан нь өдрөөс өдөрт нотлогдсоор байна. Энэ бүхнээ засч бодлого үйл ажиллагаагаа 100 хувь эргүүлэн ард түмэндээ ээлтэй болгох цаг иржээ. Улс хөгжихийн тулд гадаадын хөрөнгө оруулалт, уул уурхайн ашиглалт, бүтээн байгуулалтыг хийх ёстой юу гэвэл тийм. Үүний үр шим улс орон даяар мэдэгдэж, ашиг тусыг ард түмэн хүртдэг байх хэрэгтэй байна. Ард түмэндээ үүнийг нь л хийгээд өгчих. Ийм итгэл найдварыг нь сэргээгээд өгчихвөл ямар ч Пи-Ар хэрэггүй, ард түмэн шууд дэмждэгийг С.Ганбаатарын жишээнээс харж болно.
Гэхдээ бидний ирээдүй хэр гэрэл гэгээтэй байгаа билээ. Долдугаар сарын 1-буюу маргаашнаас шатахууны гаалийн, хосолмол хөдөлгүүрт автомашины гаалийн онцгой албан татварууд нэмэгдэх гэж байна. Удахгүй хэд хэдэн татвар нэмэгдэнэ. Энэ бүхэнд ард түмэн, Монгол Улс л хохирч үлдэх нь ойлгомжтой байгаа. Энэ татвараар гадны өнгөлзлөгөөс сэргийлэхийн тулд батлан хамгаалах салбараа хүчирхэгжүүлэх үү, эрүүл мэндийн салбараа сайжруулж, багш, эмчийн цалинг нэмэн эрүүл мэндийн тоног төхөөрөмжөө сайжруулах уу. Төр засаг хэзээ ч ийм санаа тээж татвар нэмж байсангүй. Одоо ч нүсэр удирдах бүтцээ тэжээх гэж татвар нэмж байна. Төсвийн алдагдалгүй болгоно гэдэг сүүлийн 27 жил байсан удирдах бүрэлдэхүүн, тусгай хэсгээ тэжээх оролдлого байсаар ирсэн. Энэ бүх татвар ард түмэнд нялзахгүй учраас дургүйцлээ сонголтоороо илэрхийлдэг болсон байна. Үүнийг өрсөлдөж байгаа намууд бодох цаг нь иржээ. Сүүлийн 27 жил явж байгаа төр засаг, улстөрчид, улс төрийн намуудын бодлого буруу байна гэдгийг харуулсан сонгууль болж өнгөрлөө.
Нийслэлийн Иргэдийн хурлын төлөөлөгч, Ардчилсан намын Үндэсний бодлогын хорооны гишүүн Э.Бат-Үүлтэй ярилцлаа.
Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн зохиолч, яруу найрагч, сэтгүүлч Ш.Гүрбазартай ярилцлаа.
Энэ удаагийн “Шөнийн сурвалжлага”-аа Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгээс бэлтгэлээ. Нар төөнөсөн энэ өдрүүдэд оройн сэрүүнд уужирсан хэн бүхэн цэцэрлэгт хүрээлэн, хүүхдийн парк, голын эрэг зорих нь олонтаа байна. Үүнийг ч баталж байна уу гэлтэй 21:30 минутын үед Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн рүү явахад түгжрэл ихтэй байлаа. Очиход ойр хавийн зогсоол дүүрэн. Зогсоолын хүрэлцээ тааруу болоод ч тэрүү иргэд цэцэрлэгт хүрээлэнгийн замын урд талын явган хүний зам дээр машинаа тавьцгаажээ.
Харин үдэш бүр эдгээр бүжигчин залуус ч юм уу, Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн удирдлагууд “Flashmob” буюу бүгдээрээ нэгдэн нэгэн зэрэг бүжиглэж болохуйц орчин, нөхцөлийг бүрдүүлээд өгвөл хүмүүс нэрэлхэж хойш суухгүй нь лавтай. Саяхан л гэхэд Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд “Алтай” хамтлагийнхан үндэсний хөгжим дээр тойрон бүжиг зохиоход олон хүн оролцсон гэнэ. Цахим ертөнцөд ч уг тойрон бүжгийн бичлэгийг маш олон хүн эерэгээр хүлээн авсан билээ. Иймэрхүү олныг хамарсан бүжиг наадам нь өнөөгийн нийгмийн стрессийг бууруулах, чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх, үндэснийхээ уламжлалыг сэргээж, нэгдэн нийлэхэд нэн тустай нь дамжиггүй. Мөн эрүүл байхын гол хүчин зүйлсийн нэг бол биеийн идэвхитэй хөдөлгөөн байдаг. Хөдөлгөөний идэвх нь зөвхөн өндөр настай хүмүүст гэлтгүй хүүхэд, залууст гээд хэн бүхэнд эрүүл мэнддээ оруулж байгаа том хөрөнгө оруулалт гэж үзэж болно. Тиймээс энэ мэт олон нийтийг хамарсан бүжгийн үзүүлбэрүүдийг олон нийтийн хамгийн их зорин очдог Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн, Хүүхдийн парк, Сүхбаатарын талбай зэрэгт зохион байгуулах нь олон талын ач холбогдолтой. Ямартай ч дээрх хамтлагийн залуусаас өөр цэцэрлэгт хүрээлэнд ирсэн олон түмний нүдийг хужирлаж, сэтгэлийг нь баясгачихаар зүйл бараг байсангүй гэж хэлж болно.
Монгол Улсын дараагийн Ерөнхийлөгчийг тодруулах ээлжит сонгуулийн дахин санал хураалт орон даяар 07:00 цагт эхэллээ. Санал авах ажиллагаа хэсгийн хороо бүрт үдшийн 22.00 цаг хүртэл үргэлжилнэ. Улсын хэмжээнд нийт 1896 хэсгийн хороо байгуулагдсанаас 368 нь Улаанбаатарт, 1528 нь аймаг, сумдад байршжээ. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд сонгуулийн насны 1856190 сонгогч бүртгэгдсэнээс 841858 нь Улаанбаатар хотод харьяалагдаж байна. Энэ нь нийт сонгогчдын 40 хувь нь нийслэлд оршин сууж байгааг илтгэж байгаа юм. Өнгөрсөн зургадугаар сарын 26-нд явагдсан нэгдүгээр шатны санал хураалтад сонгогчдын ирц 68.27 хувьтай байсан. Энэ удаад нийт сонгогчдын 50-иас дээш хувь нь саналаа өгч, саналаа өгсөн сонгогчдын олонхийн саналыг авсан нэр дэвшигч ялалт байгуулж Ерөнхийлөгчөөр сонгогдоно. Дахин санал хураалтад 2.7 тэрбум төгрөг зарцуулж байгаа юм. Хэрэв энэ удаагийн сонгууль хүчингүй болж дахин сонгууль зохион байгуулахаар болбол үүнээс ч их мөнгө, хүн хүчний хэрэг гарна. Тиймээс сонгогчдод сонгуульдаа идэвхтэй оролцохыг уриалж байна. Иргэд сонгуулиа өгөхдөө цахимгүй бол хурууны хээгээр өгч болох аж.
“Өдрийн сонин”-ы баасан гаригийн дугаар 16 нүүрээр хэвлэгдэн гарлаа. Энэ өдрийн дугаарын онцлох ярилцлага, нийтлэл сурвалжлагаас тоймлон хүргэе.
Төв аймгийн Зуун мод хот руу орох цагаан хаалганы наана цагдаагийн пост гарчихсан байна. Тусгай тоноглолтой фургон болон цагдаагийн алба хаагч нар мөн энгийн хувцастай хүмүүс Зуун мод хот руу орж буй тээврийн хэрэгслийг нэгт нэгэнгүй зогсоон ачаа тээш, болоод автомашиныг нь бүтэн нэгжин шалгаж байна. Учрыг лавлабал их хэмжээний мөнгөн дэвсгэрт ачин явж болзошгүй автомашин тодруулах зорилготой гэж байлаа. Автомашины техникийн гэрчилгээ, даатгал, согтуу жолоочийг илрүүлэх гэхээс илүү багаажийг нь онгойлгож бүх юмыг шалган үзэж байна. Ийн ачаа, тэээш шалгаж байгаа хүмүүсийн дунд видео камер барьсан хүмүүс харагдаж байв.
Сүүлийн үед хөдөө орон нутгийн замд аваар осол их гарах болсон талаар Замын цагдаагийн газраас мэдээллээ. Өчигдөр шөнө л гэхэд Нийслэлийн Сонгино хайрхан дүүргийн 24 дүгээр хороо буюу Партизаны сангийн аж ахуйн урдуур өнгөрөх төв зам дээр гэр бүлийн жийп, дунд оворын ачааны автомашинтай мөргөлджээ. Ослын улмаас хоёр зорчигч хүнд гэмтэл авч, гурван хүн хөнгөн гэмтсэн аж. Осол болсон газар дуудлагаар ирсэн цагдаагийн албан хаагчид “Орон нутгийн замд осол гарлаа гэсэн дуудлага сүүлийн өдрүүдэд нэмэгдэх болсон. Хотоос Төв аймгийн Батсүмбэр сум руу чиглэх авто зам дээр өчигдөр шөнө 2 цагийн үед автомашин мөргөлдөж, хүн гэмтсэн дуудлага ирсэн. Энэхүү осол шөнө гэрлээ шилжүүлэлгүй явснаас болсон гэж үзэж байна” гэсэн юм. Төв аймгийн Батсүмбэр сумруу чиглэх 60 гаруй километр автозамыг өнгөрсөн жил шинээр барьж хүлээлгэн өгсөн билээ. Нутгийн иргэд болон жолооч, зорчигч нар энэхүү автозамыг стандарт бус, чанаргүй, мөн хэт нарийнхан барьснаас шалтгаалж, осол аваар их гарах болсон хэмээн ярьж байсан юм. Мөн шөнө орой жолооч нар замын хөдөлгөөнд гэрлээ шилжүүлж, соёлтой, хүлээцтэй, хүндэтгэлтэй оролцохыг Замын цагдаагийн газраас анхааруулж байна.
Баяр наадмын үеэр Замын цагдаагийн албаныхан хэрхэн ажиллах талаар мэдээллээ.