Month: April 2017

Улсын Их Хурлын чуулганы өнөөдрийн (2017.04.12) нэгдсэн хуралдаан 55.3 хувийн ирцтэйгээр 15 цаг 25 минутад эхлэв. Хуралдааны эхэнд УИХ-ын дарга М.Энхболд, Зэвсэгт хүчний жанжин штабаас баталсан төлөвлөгөөний дагуу энэ сарын 11-ний өдөр Зэвсэгт хүчний хээрийн сургуулийн төвд явагдсан хээрийн сургуулилалтын үеэр гарсан осолтой холбогдуулан амь насаа алдсан цэргийн албан хаагчдын гэр бүл, үр хүүхэд, төрөл төрөгсдөд Монгол Улсын Их Хурлын нэрийн өмнөөс эмгэнэл илэрхийлэв. Түүнчлэн осолд өртөн, Цэргийн төв эмнэлэгт эмчлүүлж байгаа найман цэргийн албан хаагчийн эмчилгээ, эрүүл мэндийн байдалд онцгой анхаарал хандуулан ажиллахыг Эрүүл мэндийн сайдад УИХ-аас үүрэг болгосон юм. Тайван цагт дэлбэрэлт болж хүний амь нас эрсэдсэн энэ тохиолдол нь салбарын сахилга, хариуцлага сул байгаагийн илрэл хэмээн УИХ-ын дарга тэмдэглээд, осол гарах болсон шалтгаан, нөхцлийг шуурхай тогтоон, холбогдох этгээдүүдэд хариуцлага тооцож, зэвсэгт хүчний салбарын сахилга хариуцлагыг сайжруулахыг Батлан хамгаалахын сайдад үүрэг болголоо.

Чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар гурван асуудал хэлэлцэхээр товлов. Хэлэлцэх асуудлыг баталсны дараа УИХ-ын дарга хуулийн төсөл эргүүлэн татах тухай Ерөнхий сайдаас ирүүлсэн албан бичгийг уншиж, танилцууллаа. Монгол Улсын Засгийн газраас 2017 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр УИХ-д өргөн мэдүүлсэн Монгол Улсын 2017 оны Төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2017 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2017 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2018-2019 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Концессийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг эргүүлэн татаж буйгаа тус албан бичгээр мэдэгджээ.

Үргэлжлүүлэн Монгол Улсын Их Хурлын 2016 оны 12 дугаар тогтоолын хавсралтын зарим заалт Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн, эсэх тухай маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай Үндсэн хуулийн цэцийн 2017 оны хоёрдугаар дүгнэлтийг сонсов. Үндсэн хуулийн цэцийн тус дүгнэлтийг Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Т.Лхагваа танилцууллаа.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдааныг Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Д.Сугар даргалж, Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Т.Лхагваа (илтгэгч), Д.Солонго, Д.Одбаяр, Д.Ганзориг нарын бүрэлдэхүүнтэй, хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Ц.Долгормааг оролцуулан Үндсэн хуулийн цэцийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн байна. Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаанд мэдээлэл гаргагч, иргэн Г.Нацагдорж оролцжээ. Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаанаар Монгол Улсын Их Хурлын 2016 оны 7 дугаар сарын 21-ний өдрийн 12 дугаар тогтоолын хавсралтын холбогдох заалтаар Оюуны өмчийн газрыг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газартай нэгтгэн “Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газар” болгон тогтоосон нь Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр зүйлийн 2, Аравдугаар зүйлийн 2, 3 дахь хэсгийг тус тус зөрчсөн эсэх тухай маргааныг хянан хэлэлцсэн байна. Ийнхүү Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Жаран дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, Жаран зургадугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 1, Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуулийн 31, 32 дугаар зүйлийг тус тус удирдлага болгон Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэрийн өмнөөс гаргасан дүгнэлтдээ

1. Монгол Улсын Их Хурлын 2016 оны 7 дугаар сарын 21-ний өдрийн “Төрийн захиргааны байгууллагын тогтолцоо, бүтцийн ерөнхий бүдүүвчийг шинэчлэн батлах тухай” 12 дугаар тогтоолын хавсралтын 5-д “Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн газар” гэж заасан нь Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “… хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн”, Аравдугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Монгол Улс олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ шударгаар сахин биелүүлнэ”, мөн зүйлийн 3 дахь хэсэгт “Монгол Улсын олон улсын гэрээ нь соёрхон баталсан буюу нэгдэн орсон тухай хууль хүчин төгөлдөр болмогц дотоодын хууль тогтоомжийн нэгэн адил үйлчилнэ” гэж заасныг тус тус зөрчөөгүй байна.

2. Энэхүү дүгнэлтийг Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуулийн 36 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу Улсын Их Хурлын дараагийн чуулганы хуралдаан эхэлсэн өдрөөс хойш 15 хоногийн дотор хэлэлцэж, хариу ирүүлэхийг Монгол Улсын Их Хуралд уламжилсугай хэмээжээ.

Үндсэн хуулийн цэцийн тус дүгнэлттэй холбогдуулан асуулт асуух гишүүн байгаагүй тул үргэлжлүүлэн Монгол Улсын 2017 оны Төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2017 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг эхэллээ. Энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Эрдэнэбат өнөөдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэхээр товлосон хоёр, гуравдугаар асуудлаар Улсын Их Хурал дахь АН-ын бүлэг тав хоногийн завсарлага авах горимын санал гаргаж буйг танилцуулав. Тэрбээр, ОУВС-гийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийг боловсруулахад ОУВС оролцсон эсэхийг тодруулах, Хүүхдийн мөнгө олголтыг 50 хүртэл хувиар танаж, нийт хүүхдийн биш, өрхийн гэдэг тодорхойгүй нэр томъёо хэрэглэж байгаагийн зэрэгцээ сайд нарын зардлын багц 400 гаруй тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж буйг тодруулах, тэтгэврийн насны дэлхийн жишиг Монгол Улсад нийцэх эсэхийг эргэж харах, мөн хос хөдөлгүүрт суудлын автомашинд олгодог импортын онцгой албан татварын хөнгөлөлтийг 50 хувиар бууруулснаас 375.000-5.000.000 төгрөг хүртэлх татвар ногдуулахаар болсныг залруулах, иргэдийн татварын ачааллыг нэмэгдүүлэн, үүний хамт цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх асуудлыг 3 жил царцааж байгаа шийдвэрийн үр нөлөөг судлах, эдийн засгийн хүндрэлтэй үед НДШ-ийг нэмэгдүүлэх нь буруу хэмээн үзсэн зэрэг хэд хэдэн үндэслэлээр 5 хоногийн завсарлага авч байна хэмээн танилцуулсан юм.

Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболд, төсвийн тодотголын төслийг Улсын Их Хурал богино хугацаанд шуурхай хэлэлцэн, батлах эсэх нь Монгол Улс ОУВС-тай хамтран хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, эсэхтэй шууд хамааралтай нөхцөл байдал үүсгэж буйг Улсын Их Хурал дахь АН-ын бүлгийн гишүүд ойлгож байгаа хэмээн найдаж байна гэлээ. Улс орны эдийн засгийн өнөөгийн хүндрэлтэй нөхцөл байдлаас гарах хамгийн зөв арга зам бол ОУВС-гийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, хандивлагч орнууд, олон улсын байгууллагуудын дэмжлэг, зөвлөгөөг авах, бодитой үнэлэлт дүгнэлт гаргуулах явдал мөн гэж Улсын Их Хурлын гишүүд, олон нийт үзэж байгааг мөн тэрбээр хэлсэн юм. Тиймээс Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 4.6-д “…Хуулиар шийдвэрлэх хугацааг тусгайлан заасан асуудлаар нам, эвслийн бүлэг завсарлага авах бол хуралдаан даргалагч тухайн асуудлыг хуулиар тогтоосон хугацаанд шийдвэрлэхэд саад болохгүй байхаар завсарлагын хугацааг тогтооно…” гэж заасныг үндэслэн гурван цагийн завсарлага өглөө хэмээн УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Улаанбаатар хотын хөрс, ус, агаар орчны бохирдлын асуудлаар иргэд, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөлтэй өнөөдөр уулзалт хийлээ. Уулзалтад БОАЖ-ын сайд Д.Оюунхорол, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Батболд, УИХ-ын гишүүн Х.Нямбаатар, Г.Батзориг болон төрийн бус байгууллагын төлөөлөл, холбогдох албаны хүмүүс оролцлоо. Уулзалтын хүрээнд Хот төлөвлөлт, дэд бүтэц, Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах инженерийн шийдэл, Иргэдийн оролцоо, шийдэл, Банк, санхүү гэсэн дөрвөн үндсэн чиглэлийн дагуу 18 илтгэл тавигдав.

Хот төлөвлөлт, дэд бүцийн хүрээнд гурван илтгэл тавигдсаны нэг нь Монголын архитекторуудын эвлэлийн хүндэт ерөнхийлөгч, Монголын ногоон барилгын хүрээлэнгийн гүйцэтгэх захирал Б.Батжавын “Монгол Улсын хот байгуулалтын бодит байдал” илтгэл байлаа. Түүний илтгэлд Улаанбаатар хотын төвлөрлийг сааруулж, хөдөө орон нутагт төлөвлөлт, зохион байгуулалт хийх нь зүйтэй гэсэн гол санааг хөндсөн байв. Ингэж чадвал агаар орчин, хөрсний бохирдол буурах болно гэдгийг тэрбээр онцолж байсан юм.

Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах инженерийн шийдэл сэдвийн хүрээнд долоон илтгэл тавигдсан. Доктор, профессор Ц.Цэдэвдамбын “”Монгол өргөө” төсөл, “Эй Ди Ти” компанийн захирал Т.Зая “Цэвэр агаарын БАЯНБҮРД” төхөөрөмжийн талаарх танилцуулгыг хийв. Баянбүрд төхөөрөмж нь бохир агаарыг сорж ионжуулан цэвэршүүлдэг бөгөөд ойр орчмын 10 мянган ам метр талбайн агаарыг цэвэрлэх хүчин чадалтай гэнэ. Хэлэлцүүлгийн үеэр “Монгол гэрийн цахилгаан тулга” буюу уламжлалт зуухны оронд хэрэглэж болох цахилгаан төхөөрөмжийн талаар “Мөнх амар дулаан” ХХК-ийн захирал Г.Мөнхбат танилцуулсан бол устөрөгчийн генератороор түлшийг шийдэх арга замын талаар ахмад инженер И.Бодий танилцуулсан юм.

“Иргэдийн оролцоо, шийдэл” сэдвийн хүрээнд ШУТИС-ийн профессор, Усны судалгааны төвийн захирал Д.Басандорж, СХД-ийн иргэн Ж.Бямбасүрэн, Монголын Байгаль орчны иргэний зөвлөлийн дарга Б.Эрдэнэ, УИХ-ын гишүүн асан Ц.Оюунгэрэл, “Утааны эсрэг ээж аавууд” ТББ-ын тэргүүн Ц.Пүрэвхүү нар илтгэл тавилаа.

Эдгээр төсөл хөтөлбөрүүдийг шийдвэрлэж, бодит ажил болгоход аль ч шатанд хөрөнгө мөнгөний асуудал тулгардаг. Тэгвэл энэ асуудлыг хэрхэн шийдэж болох талаар МБХ-ны ТоС-ийн Удирдах хорооны гишүүн Б.Найдалаа, ХАС банкны Эко банкны хэлтсийн захирал Г.Туул нар илтгэлдээ дурьдаж байв.

С.Батболд: Хязгаарлалтын дэглэмийг хатуу баримтлана

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Батболд “Өнөөдрийн тавьсан илтгэлүүдээс аваад ажил хэрэг болгох санаа маш их байна. Улаанбаатар хот хязгаарлалтын дэглэмээ маш сайн барих шаардлагатай. Дэлхийн ихэнх хот хязгаарлалтын дэглэмээ барьснаар агаарын бохирдлоо шийдсэн туршлага бий. Гаргасан шийдвэрийнхээ дагуу энэ дэглэмээ маш сайн барина. Агаарын бохирдлын талаар хотын зүгээс олон ажил хийж байна. Цаашдаа шийдэх нэг чухал асуудал бол гэр хорооллын жорлонгийн асуудал. Үүнээс болж хөрс маш ихээр бохирдож байна. Дахин төлөвлөлтөөр чөлөөлсөн газрыг доод тал нь дөрвөн метр ухаж байж хөрс цэвэршиж байна. Энэ ажлыг эхлүүлэхэд хүндрэлтэй ч бид шийдэх ёстой. Энд тавигдсан илтгэл, төсөл хөтөлбөрүүдээ нийслэлийн удирдлагуудад ирүүлээрэй. Бид дэмжих боломжтой, санхүүжүүлэх хөтөлбөрүүдээ авч хэлэлцээд эргээд холбогдож, хамтран ажиллах бололцоотой” гэсэн юм.

Д.Оюунхорол: Хөрс, ус, агаар орчны бохирдлын эсрэг иргэд, ААН-үүдтэй хамтран ажиллана

БОАЖ-ын сайд Д.Оюунхорол “Олон сайхан бодит ажил болж болохуйц илтгэлүүд тавигдаж байна. Агаар, хөрс, усны бохирдлыг бууруулахад санаа зовниж, сэтгэл гарган ажиллаж байгаа хувь хүн, аж ахуйн нэгжүүддээ талархсанаа илэрхийлье. Энэ чиглэлээр хийх гэж буй ажил, төсөл хөтөлбөрүүдтэй БОАЖЯ хамтран ажиллах болно. Улаанбаатар хотын хөрс, ус, агаар орчны бохирдлын асуудал гамшгийн хэмжээнд хүрсэн байгаа. Хамгийн эхэнд Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг хэрхэн бууруулах вэ гэдэг чухал асуудал. Агаарын бохирдолтой тэмцэх ажил нь богино хугацаанд нэг шийдлээр шийдэгдэх асуудал биш гэж бодож байна. Олон арга хэлбэрүүдийг тууштайгаар төр захиргааны байгууллагын зохицуулалт, оролцоотойгоор шийдвэрлэх хэрэгтэй. Бид агаар орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөрийг Засгийн газрын хуралдаанаар баталсан байгаа. Өнөөдөр энд хүрэлцэн ирсэн хүмүүс бүгд хөрс, ус, агаар орчны бохирдлын эсрэг санаа зовниж явдаг гэж бодож байна. БОАЖЯ та бүхний өмнө үргэлж нээлттэй байгаа гэдгийг дахин хэлмээр байна” хэмээлээ.

Уулзалтын төгсгөлд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Өнөөдрийн уулзалт бие биедээ мэдээлэл өгч чадсан үр ашигтай болж чадлаа. Харьяа яам, нийслэлийн удирдлагууд, төрийн болон бөрийн бус байгууллага, иргэдийг орлцуулж санал бодлыг нь сонслоо. Ууулзалтаас уулзалтын хооронд бидний ярьсан шийдэлд ахиц дэвшил гарч, бодит ажил болж байх ёстой гэж би бодож байна. Өнөөдрийн уулзалтад ирсэн та бүхэндээ талархсанаа идэрхийлье” гэлээ хэмээн нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

2017 оны 4 дүгээр сарын 11-ний өдөр Тавантолгой дахь Зэвсэгт хүчний сургалтын төвд болсон ослын талаар Батлан хамгаалахын сайд Б.Бат-Эрдэнэ Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулж, Зэвсэгт хүчний жанжин штабын орлогч дарга, хошууч генерал Ж.Бадамбазар асуултад хариуллаа.

Уг өдөр Зэвсэгт хүчний 350 дугаар ангийн бие бүрэлдэхүүн ЗХЖШ-аас баталсан хуваарь, төлөвлөгөөний дагуу байлдааны буудлагатай тактикийн хээрийн сургуулийн бэлтгэлээ хангаж байх үеэр байлдааны гар гранат тэсэрч, цэргийн хоёр алба хаагч амь эрсдэн, найман алба хаагч хүнд, хөнгөн шархадсан харамсалтай осол гарсан юм.

Бие бүрэлдэхүүн гар гранатын үүрэг зориулалт, тактик техникийн өгөгдөхүүний талаар холбогдох хичээлийг онолын болон дадлагын хэлбэрээр зохион байгуулж, төгсгөлд нь байлдааны гранаттай сургуулилтын бэлтгэлийг хангах үеэр тэсрэлт болжээ.

Амь эрсэдсэн хоёр цэргийн албан хаагчийн нэг нь 30 настай, эхнэр хүүгийн хамт амьдардаг, БХИС-д Зэвсгийн албаны офицер мэргэжлээр бэлтгэгдсэн, хэд хэдэн ангид мэргэжлээрээ ажиллаж, Афганистан, Өмнөд Суданд үүрэг гүйцэтгэсэн, нөгөө нь 24 настай, эхнэр, хүүгийн хамт амьдардаг, Мэргэжлийн ахлагч бэлтгэх төвд мэргэн буудагчаар бэлтгэгдэж 2012 оноос хойш 350 дугаар ангид ажиллаж, Өмнөд Суданд үүрэг гүйцэтгэж байсан туршлагатай, манай зэвсэгт хүчний шилдэг алба хаагч нар байсныг ЗХЖШ-ын удирдлагууд илтгэлээ.

Шархадсан найман албан хаагч эд эрхтэний болон дотор эрхтэний ямар нэгэн ноцтой гэмтэл байхгүй бөгөөд хоёрт нь яаралтай хагалгаа хийж эрчимт эмчилгээнд оруулжээ. БХЯ, ЗХЖШ-ынхан ослын газарт шуурхай ажиллаж, амь эрсэдсэн болон шархадсан цэргийн албан хаагчдын ар гэрт шаардлагатай тусламж, дэмжлэг үзүүлж байна.

Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат амь үрэгдсэн албан хаагчдын ар гэрт эмгэнэл илэрхийлж, тэдний болон шархадсан цэргийн алба хаагчдын ар гэрт шаардлагатай тусламж, дэмжлэг үзүүлэх, ослын дүгнэлтийг яаралтай гаргахад шаардлагатай мэдээллээр хангах, дүгнэлтийг үндэслэн хариуцлага тооцох зэргээр шуурхай ажиллахыг үүрэг болголоо гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ

УИХ-ын гишүүн, БОАЖ-ын сайд Д.Оюунхорол УИХ-ын сонгуулийн 49-р тойрог буюу БЗД-ийн I, II, III, VII,XXI,XXVII дугаар хороодын Өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдэд иж бүрэн компьютер гардууллаа.

Д.Оюунхорол “Олон улсын эмч нарын эрхийг хамгаалах” өдөр буюу 3 дугаар сарын 30 нд ЭМЯ-ны ТНБД Д.Очирбатын хамт тойргийнхоо ӨЭМТ-үүдийн эмч, сувилагч, ажилтан албан хаагч нартай уулзаж, тэдний санал хүсэлтийг сонссон юм. Энэ үер өрхийн эмнэлгүүдийн 10 гаруй жил хэрэглэсэн компьютер тоног төхөөрөмж нь хэвийн үйл ажиллагаагаа явуулах шаардлага хангахгүй байгаа тухайгаа тойргоос сонгогдсон гишүүндээ учирлаж байлаа. Энэ хүсэлтийг хүлээн авч тойргийнхоо зургаан хорооны Өрхийн эмнэлгүүдэд тус бүр нь 1.7 сая төгрөгний үнэ бүхий иж бүрэн компьютер ийнхүү олголоо.

БОАЖ-ын сайд Д.Оюунхорол иргэдэд хамгийн ойр байж тэдний эрүүл мэндийг сахин хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх ажлыг цаг алдалгүй үзүүлж байдаг өрхийн эмнэлгийнхэндээ ажилд нь амжилт амьдралд нь сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөлөө.

Улсын Их Хурлаас өнгөрсөн долоо хоногт баталсан “Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулга явуулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоол, удахгүй зохион байгуулах анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулгын талаар Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос өнөөдөр /2017.04.12/ хэвлэлийн бага хурал хийж, сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө.

Хэвлэлийн бага хуралд зөвлөлдөх санал асуулга зохион байгуулахад туслалцаа үзүүлэх үүрэгтэйгээр тус Байнгын хорооноос байгуулагдсан ажлын хэсгийн ахлагч, Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Лүндээжанцан, Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Занданшатар, анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулгыг зохион байгуулах Зөвлөлдөх зөвлөлийн зарим гишүүд оролцов.

Хэвлэлийн хурлын эхэнд Байнгын хорооны ажлын хэсгийн ахлагч, Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Лүндээжанцан Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулга явуулах бэлтгэл ажлыг хэрхэн хангаж байгаа болон зөвлөлдөх санал асуулгын зохион байгуулалтын талаар мэдээлэл хийсэн юм.

Тэрбээр хэлэхдээ, Улсын Их Хурлаас “Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулгыг явуулах тухай” шийдвэрийг 2017 оны 04 дүгээр сарын 07-ны өдөр гаргаж, Улсын Их Хурлын тогтоол баталлаа. Энэ тогтоолын дагуу Зөвлөлдөх санал асуулгыг орон даяар, Төрийн ордонд 2017 оны 04 дүгээр сарын 29, 30-ны өдрүүдэд явуулахаар шийдвэрлэсэн.

Зөвлөлдөх санал асуулгын тухай хуулийн дагуу санал асуулгыг удирдан зохион байгуулах, зөвлөлдөх санал асуулгын асуултыг боловсруулах, санал асуулгын дүнг хэлэлцэж зөвлөмж гаргах, энэ талаархи мэдээллийг олон нийтэд мэдээлэх үүрэг бүхий Зөвлөлдөх зөвлөлийг тухайн асуудлаар мэргэшсэн, хараат бус, мэдлэг, туршлага бүхий хорин нэгэн насанд хүрсэн Монгол Улсын иргэн, эрдэмтэн, судлаач, хувийн хэвшлийн болон тухайн чиглэлийн төрийн бус байгууллагын төлөөллийг оролцуулсан 5-11 хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулахаар заасны дагуу Зөвлөлдөх зөвлөлийг 8 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулсан. Зөвлөл эхний хуралдаанаа хийж, Зөвлөлдөх зөвлөлийн даргаар Д.Ламжав, Н.Жанцанноров нарыг сонгосон байна. Мөн Үндэсний статистикийн хорооны боловсруулсан нэг дэх шатны санал асуулгын асуултыг баталсан байна.

Түүнчлэн Улсын Их Хурлын тогтоолоор зөвлөлдөх санал асуулга зохион байгуулахад туслалцаа үзүүлэх ажлын хэсгийг байгуулах, ажлын төлөвлөгөөг батлахыг Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд үүрэг болгосны дагуу тус Байнгын хороо ажлын нарийвчилсан төлөвлөгөө гаргаж, 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгааг дурдлаа.

Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай асуудал өмнөх жилүүдэд олон удаа яригдаж, төслийн хувилбарууд ч өргөн баригдаж, ажлын хэсгүүд гарч ажиллан тодорхой саналууд боловсруулж байсан. Энэ удаа ч Засгийн газраас эрдэмтэн судлаачдын бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг гаргаж тодорхой хугацаанд ажиллуулж байгаа, түүнчлэн улс төрийн зарим нам төсөл боловсруулсны зэрэгцээ иргэний нийгмийн байгууллага, иргэд, олон нийт ч зарим саналууд гаргаж, нийгэмд хүлээлт үүсээд байгаа зэргийг үндэслэн Улсын Их Хурлаас энэхүү тогтоолыг баталсан.

Нөгөө талаар Зөвлөлдөх санал асуулгын тухай хуулийн 6.1.1 дэх хэсэгт Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулийн 5.3.3-т заасан асуудлыг Улсын Их Хурал хэлэлцэн шийдвэрлэх үндэслэл, шаардлагыг тодорхойлох үүднээс зөвлөлдөх санал асуулгыг явуулахаар заасан байгаа. Мөн зөвлөлдөх санал асуулгаар санал авах ажлыг статистикийн байгууллага гүйцэтгэх хуулийн зохицуулалттай.

Энэ үндсэн дээр Улсын Их Хурлын 2016 оны намрын ээлжит чуулганаар баталсан Зөвлөлдөх санал асуулгын тухай хуулийн дагуу зөвлөлдөх санал асуулгыг анх удаа зохион байгуулах гэж байна гэдгийг тэрбээр онцолсон юм.

Зөвлөлдөх санал асуулга нь 2 үе шаттай явагдах бөгөөд өнөөдрөөс буюу 2017 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 17.00 цагаас орон даяар санал асуулгын 1 дүгээр үе шат эхлэх юм байна.

Үндэсний статистикийн хороо зөвлөлдөх санал асуулгын нэг дэх шатны судалгааг орон даяар явуулах бөгөөд 21 аймаг, нийслэлийн 9 дүүргээс санамсаргүй түүврийн аргачлалыг ашиглан Монгол Улсын насанд хүрсэн, нийт хүн амыг төлөөлөхүйц 1570 иргэнийг сонгоод байгаа аж.

Зөвлөлдөх санал асуулгы 2 дахь шатанд Үндэсний статистикийн хороо нэг дэх шатанд оролцогчдын 50 хувийг санамсаргүй түүврийн аргаар сонгож 2 дахь шат буюу зөвлөлдөх уулзалтад ирэх иргэдийг сонгох юм байна. Эдгээр сонгогдсон иргэд 4 дүгээр сарын 29-30-ны өдрүүдэд Төрийн ордонд хэлэлцүүлэгт оролцоно.

Ингэхдээ зөвлөлдөх уулзалтад оролцогчдыг 15-аас илүүгүй хүнтэйгээр жижиг бүлэг болгож, бүрэлдэхүүнийг тохиолдлын зарчмаар сонгож, тухайн бүлгийн оролцогчдод мэдээллийг бүрэн хүргэж, оролцогчийн тэгш оролцоог хангах нөхцөл бололцоог бүрдүүлэх юм.

Төрийн ордон болох зөвлөлдөх уулзалтаар “Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулгыг явуулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын хавсралтад заасан үндсэн 6 сэдвийн хүрээнд хамаарах асуудлуудаар хэлэлцүүлэг зохион байгуулна. Үүнд:

Зөвлөлдөх санал асуулгын сэдэв

1.Улсын Их Хурал, Засгийн газрын эрх мэдлийн хяналт-тэнцлийг хангах:

1.1.Засгийн газрын бүрэлдэхүүнээ тогтоох, гишүүдийг томилох, чөлөөлөх эрхийг Ерөнхий сайдад олгох;

1.2.Засгийн газрын гишүүдийн гуравны нэгээс дээшгүй хувь нь Улсын Их Хурлын гишүүн байж болохоор хязгаарлах;

1.3.Засгийн газрын бүтцийг Монгол Улсын Үндсэн хуулиар тогтоож, бүтцийн хувьд төрийн бодлогын залгамж чанар, тогтвортой байдлыг хангах зорилгоор яамдын нэрийг хуульд заан тусгах.

2.Үндэсний эв нэгдлийг бэхжүүлэх, энэ чиглэлд ажил, үүргийн давхардлыг арилгах үүднээс Ерөнхийлөгчийн эрх, үүргийг тодорхой болгох:

2.1.Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацаа 6 жил байх, улируулан сонгохгүйгээр Улсын Их Хурлын өргөтгөсөн хуралдаанаас сонгодог болох. (Улсын Их Хурлын өргөтгөсөн хуралдааны бүрэлдэхүүн нь Улсын Их Хурлын 76 гишүүн, аймаг, нийслэл, хотын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын нийт гишүүдээс бүрдэнэ);

2.2.Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан Ерөнхийлөгчийн зарим бүрэн эрхийг өөрчилж, хууль санаачлах, Засгийн газарт чиглэл өгсөн зарлиг гаргах эрхийг хасах.

3.Улс төрөөс хараат бус, мэргэшсэн, чадварлаг, нэр хүндтэй төрийн албыг бэхжүүлэх:

3.1.Төрийн албаны Зөвлөлийг улс төрөөс хараат бус, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн эрх мэдлийн байгууллага болгох;

3.2.Төрийн жинхэнэ албыг мэргэшсэн, тогтвортой, шатлан дэвших зарчимд шилжүүлэх;

3.3.Төрийн алба улс төрөөс ангид байна. Төрийн албан хаагчийг улс төрийн шалтгаанаар ялгаварлан гадуурхах, сонгуулийн үр дүнгээс хамаарч ажлаас халах, хуульд зааснаас бусад үндэслэлээр албан тушаал, зэрэг дэвийг бууруулахыг хориглох заалт Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмж оруулах.

4.Засаг захиргаа, нутгийн удирдлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлэх:

4.1.Монгол Улсын нутаг дэвсгэр засаг захиргааны хувьд аймаг, нийслэл, хотод, аймаг нь сум, хотод (орон нутгийн харьяалалтай), сум нь баг болон тосгонд, нийслэл нь дүүрэгт, дүүрэг нь хороонд, хот нь хороонд хуваагдахаар тус тус Монгол Улсын Үндсэн хуульд бэхжүүлэх;

4.2.Баг, хороо, тосгоны Засаг даргыг улсын чанартай хот болон сум, дүүргийн Засаг дарга шууд томилдог болох.

5.Төрийн хариуцлага, сахилга, шударга ёсыг бэхжүүлэх, хууль хэрэгжүүлэх тогтолцоог сайжруулах:

5.1.Улс төрөөс ангид төрийн хариуцлага, сахилгыг дээшлүүлэх Үндсэн хуулийн байгууллага бий болгох;

5.2.Төрийн хариуцлагыг дээшлүүлэх, авлигатай тэмцэх бодлого, хэрэгжилтийг хангах, нийгмийн шударга ёсыг сахин хамгаалах байгууллагыг улс төрийн нөлөөллөөс ангид, хараат бус, бие даасан байгууллага болгон зохион байгуулах;

5.3.Шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг хангах ёстой Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг өргөтгөх, шүүгч, Ерөнхий шүүгчийг томилох томилгооны зарчмыг тодорхой болгох.

6.Төрийн эрх барих дээд байгууллага нь Ардын Их Хурал, хууль тогтоох байгууллага-Улсын Бага хурал гэсэн хоёр танхимтай байх асуудлаар нээлттэй хэлэлцэх нөхцөлийг хангах.

Ингэхдээ дээрх үндсэн 6 сэдвийн хүрээнд тэнцвэртэй мэдээллийг иргэдэд өгөх үүрэг бүхий тухайн асуудлаар мэргэшсэн, туршлагатай экспертүүдийг сонгож ажиллуулах юм байна.

Зөвлөлдөх санал асуулгын дараа Үндэсний статистикийн хороо 2 шатны санал асуулгыг нэгтгэн санал асуулгын дүнгийн тайлан гаргаж, 5 дугаар сарын 04-ны өдрийн дотор Зөвлөлдөх зөвлөлд танилцуулах агаад Зөвлөлдөх зөвлөл 5 дугаар сарын 05-ны дотор зөвлөмж гаргаж Улсын Их Хуралд танилцуулах аж.

Харин Улсын Их Хурал Зөвлөлдөх санал асуулгын дүнд үндэслэсэн зөвлөмжийг харгалзан үзэх бөгөөд хэрхэн шийдвэрлэсэн талаар Зөвлөлдөх зөвлөл болон олон нийтэд мэдээлнэ. Зөвлөлдөх санал асуулгыг улсын төсвөөс санхүүжүүлэх бөгөөд анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулгыг зохион байгуулахад шаардагдах зардлыг 2017 оны төсвийн тодотголд тусгаж шийдвэрлэх юм.

Дараа нь хэвлэлийн бага хуралд оролцсон Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Занданшатар, анхдугаар зөвлөлдөх санал асуулгыг зохион байгуулж явуулах Зөвлөлдөх зөвлөлийн дарга, Улсын Бага Хурлын гишүүн асан Үндсэн хууль судлаач Д.Ламжав, Зөвлөлдөх зөвлөлийн гишүүн, ШУА-ийн тэргүүн дэд ерөнхийлөгч, доктор Г.Чулуунбаатар, Зөвлөлдөх зөвлөлийн гишүүн, Монголын үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын ерөнхийлөгч Б.Лхагважав нар сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариулт өглөө гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээлэв.