Month: April 2017

-АРБИТРЫН ШҮҮХ, ОЛОН УЛСЫН ШИНЖЭЭЧИД Ч.ГАНЗОРИГ, Д.СУГАР, Т.ОЧИРХҮҮ НАРЫН ГАРЫН ҮСЭГ ХУУРАМЧ БИШ ГЭДГИЙГ БАТАЛЖЭЭ-

“Жаст” группийн ерөнхийлөгч ш.Батхүү Монголын “саалийн үнээ” гэгддэг уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаанд тавьж, “Стандарт” банкны Өмнөд Африк дахь салбараас 140 сая ам.долларын зээл авсан байдаг. Гэвч Ш.Батхүү авсан зээлээ эргүүлэн төлж чадахгүйд хүрсэн. Иймд “Стандарт” банк Монгол Улсын засгийн газраас Ш.Батхүүгийн зээлсэн мөнгийг нэхэмжилж эхэлсэн. Дээрх банк Засгийн газраас Ш.Батхүүгийн тавьсан өрийг нэхэмжлэх болсон шалтгаан нь хэрэв банкинд тавьсан зээлээ эргүүлэн төлж чадахгүйд хүрвэл миний өмнөөс “Эрдэнэт” үйлдвэр төлнө” хэмээн гэрээ байгуулсан юм. Мөн ш.Батхүү “стандарт банкнаас зээл авахад тухайн үеийн Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга асан т.очирхүү нар баталгаа гаргаж, гарын үсэг зурсан. тиймээс Монгол Улсын Засгийн газар өрийг батлан даасан гэсэн үг хэмээн үзсэн юм. “Стандарт” банк манай улсын Засгийн газрыг Арбитрын шүүхэд өгч, өрөө нэхэмжилсэн. Арбитрын шүүхийн маргаан хэдэн жилийн турш үргэлжилсэн. тэгвэл “Стандарт” банк арбитрын шүүхэд ялалт байгуулж, Засгийн газар 51 сая ам.долларыг нэгэнт төлөхөөр болжээ. Энэ талаар Төрийн өмчийн Бодлого, зохицуулалтын газрын дарга Ц.Ням-осор хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр “Өмнөд Африкийн “стандарт” банкнаас зуу гаруй сая долларын өр төлнө гэж яригдаж байсан. Энэ асуудал явсаар 51 сая ам.доллар дээр тулчихаад байгаа. Өөрөөр хэлбэл, арбитрын анхан шатны шүүхээс Монгол Улсын Засгийн газар 51 сая ам.доллар төлөх ёстой гэсэн шийдвэр гарсан. Энэ асуудлыг манай талаас хүлээн зөвшөөрөөгүй учир давж заалдах шатны шүүхэд хандсан. лондонд энэ асуудлыг шийдвэрлэх үйл явц сар гаруйн хугацаанд үргэлжилж байна” хэмээн мэдэгдсэн юм. лондон хот дахь олон улсын арбитрын шүүхэд манай улсын газар ялагдсан шалтгаан нь Ш.Батхүүд зээл авахад баталгаа гаргаж өгсөн “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга ч.Ганзориг, төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан д.сугар, УБтз-ын дарга Т.Очирхүү нарын тамга тэмдэг бүхий гарын үсэг хуурамч биш гэдгийг олон улсын шинжээчид тогтоосон явдал юм. үүнийг үндэслэн Арбитрын шүүх Өмнөд Африкийн “Стандарт” банкинд Монгол Улсын засгийн газар 51 сая ам.долларыг төлөх шийдвэр гаргасан байна.

“ЭРДЭНЭТ” ҮЙЛДВЭРИЙГ МАН ТӨР БАРЬЖ БАЙХ ҮЕД БАРЬЦААНД ТАВЬЖ БАЙЖЭЭ

“Жаст” группийн ерөнхийлөгч Ш.Батхүү “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаанд тавьж “Стандарт” банкны Өмнөд Африк дахь салбараас 140 сая ам.долларын зээл авсан нь 2013 онд ил болж шуугиан тарьсан. Өмнөд Африкийн “Стандарт” банк Засгийн газраас 140 сая гаруй ам.доллар нэхэмжилсэн албан тоотыг 2013 онд илгээсэн юм. Тэр нь “Жаст” группийн захирал Ш.Батхүү Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаалж, Өмнөд Африкийн “Стандарт” банкнаас их хэмжээний мөнгө зээлээд эргэж төлөөгүйтэй холбоотой өрийн бичиг байсан билээ. Албан тоотод Засгийн газрыг 140 сая ам.долларын өрийг барагдуулаагүй тохиолдолд Арбитрын шүүхэд хандана хэмээн “Стандарт” банкнаас мэдэгдсэн аж. Ингээд дээрх хэрэг мандаж эхэлсэн билээ. Төрөөс их хэмжээний мөнгө нэхэмжилсэнтэй холбоотойгоор Засгийн газар хуралдаж энэ асуудлыг хэд хэдэн удаа хэлэлцсэн. Засгийн газар хуралдаж, Хууль зүйн яамнаас чиглэл өгч прокурор, мөрдөн байцаагч, шинжээчдээс бүрдсэн ажлын хэсэг гаргасан. Яахаараа “Эрдэнэт” үйлдвэрийг Ш.Батхүү барьцаанд тавьчихдаг юм бэ. “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаанд тавих эрх мэдлийг хэн олгосон юм бэ гээд хариулт нэхсэн олон асуулт ар араасаа урган гарч ирсэн юм. Удалгүй бүх зүйл тодорхой болж асуултын хариулт ар араасаа цувран олон нийтэд ил болсон. “Жаст” группийн ерөнхийлөгч Ш.Батхүү МАН төр барьж байхад буюу С.Баяр Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан 2009 онд зээл авсан байдаг. Ш.Батхүү нь Ерөнхий сайд асан С.Баярын баруун гарын хамгийн ойр дотнын хүн гэдгийг мэдэхгүй хүн ховор биз ээ. Эндээс эхлэн Ш.Батхүү “Стандарт банкнаас зээл авахад тухайн үеийн Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, Төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга Т.Очирхүү нар батламж бүхий баталгаа гаргаж, гарын үсэг зурсан гэх асуудал босч ирсэн. Ш.Батхүүг “Стандарт банкнаас зээл авахад батламж гаргаж өгсөн гэгдээд байгаа Ерөнхий сайд асан С.Баяр, Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, Төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга Т.очирхүү нарыг УМБГ-аас Эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэлсэн.

“ЭРДЭНЭТ ҮЙЛДВЭРИЙГ БАРЬЦААЛЖ ГАРЫН ҮСЭГ ЗУРСАН, ЗУРААГҮЙ”

Хууль хяналтын байгууллага хэргийг шалгаж, Ш.Батхүү “Стандарт” банкнаас зээл авахын тулд бүрдүүлсэн материалтай нь танилцсан. Баталгаа гаргаж өгсөн гарын үсэг “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, Төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга Т.Очирхүү нарынх мөн эсэхийг шинжлүүлсэн байдаг. Шүүхийн шинжилгээний хүрээлэнгийнхэн “Гарын үсэг төстэй байна” гэхээс өөр тодорхой хариу ирүүлээгүй байдаг юм. Ш.Батхүү “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаанд тавьсан гэх асуудал нийгэм даяар шуугиан тарих үед сэтгүүлчдэд “Хадгаламж” банк юунаас болж дампуурсан, олон овоотын ордын нөөц худлаа, ТӨХ болон уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэр, УБТЗ-ын дарга нар “Стандарт” банкнаас зээл авах үед баталгаа гаргаж гарын үсэг зурсан нь үнэн” гэж мэдээлэл хийсэн. Гэтэл “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, Төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга Т.Очирхүү нар “Бид гарын үсэг зураагүй. Бидний гарын үсгийг хуурамчаар үйлдсэн байна” гэж хууль хяналтын байгууллагад мэдүүлэг өгсөн. Хуурамч гарын үсэг, жинхэнэ гарын үсэг гэсэн хоёр зөрүүтэй мэдээллээс болж “Стандарт” банктай холбоотой асуудал ганцаанд орсон. Ш.Батхүү нарт холбогдох хэргийг тухайн үеийн УМБГ-ын Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэс, АТГ-ын мөрдөн байцаах хэлтсийн хамтарсан ажлын хэсэг шалгасан. Ш.Батхүүг Нийслэлийн прокурорын газраас 2013 оны есдүгээр сарын 23-нд хорих шийдвэр гаргасан. Түүнтэй хамт Төрийн өмчийн хорооны хоёр томоохон албан тушаалтанг хорьж байсан. Ш.Батхүүд Эрүүгийн хуулийн 233.1, 233.2 дугаар зүйл ангиар Эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байсан юм. дээрх зүйл ангийн заалтад “Тамга тэмдэг, бичиг баримт хуурамчаар үйлдсэн хэрэг нь батлагдсан тохиолдолд хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 5-50 дахин тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох эсхүл 1-3 cap хүртэлх хугацаагаар баривчлах ялаар шийтгэнэ” хэмээн заасан байдаг. ШШГЕГ-ын харьяа цагдан хорих 461 дүгээр ангид саатуулагдан хоёр сар гаруй хоригдсон “Жаст” группийн захирал асан Ш.Батхүүгийн биеийн байдал муудсан. Улмаар “Хорих ангид эмчилгээ хийлгэх боломжгүй, нарийн мэргэжлийн эмч нараар эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай байна. чихрийн шижин өвчтэй бөгөөд өвчин нь хүндэрсний улмаас хөл, гар нь мэдээ алдсан” гэх эмчийн оноштойгоор УКТЭ-т хэвтэн эмчлүүлж байв. Түүнийг нэгдүгээр эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байхад нь ШШГЕГ-ын харьяа ангийн алба хаагчид ээлжлэн харгалзаж байв. Ингээд удалгүй түүнийг батлан даалтад гаргасан юм.

“ЭРДЭНЭТ” ҮЙЛДВЭРИЙГ БАРЬЦААНД ТАВЬСАН Ш.БАТХҮҮ, Ч.ГАНЗОРИГ, Д.СУГАР, Т.ОЧИРХҮҮ НАР ҮЙЛДСЭН ХЭРГЭЭ “СЭГСЭРЧ” УСНААС ХУУРАЙ ГАРСАН НЬ

Хоёр жил гаруйн хугацаанд шалгагдсан Ш.Батхүү нарт холбогдох хэрэг 2015 оны долдугаар сарын 1-нээс хэрэгжиж эхэлсэн Өршөөлийн хуульд хамрагдсан. Монгол Улсыг онц их хэмжээний өрөнд оруулж, “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаанд тавьсан хэрэг ингэж л юу ч болоогүй мэт “замхарсан” байдаг. Өршөөлийн хууль гарсан даруйд Ш.Батхүү “Би “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, Төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга Т.Очирхүү нарын гарын үсгийг хуурамчаар үйлдсэн нь үнэн” хэмээн хэргээ хүлээчихсэн. Ш.Батхүү дээрх хүмүүсийн гарын үсгийг хуурамчаар үйлдсэн хэмээн өөрөө гол буруутан болсон шалтгаан нь Өршөөлийн хууль гарсан даруйд холбогдох хэргээ хурдан шүүхээр шийдвэрлүүлэх зорилготой байсан нь тодорхой юм. Ш.Батхүү гол буруутан болох шалтгаан нь шоронд суухгүйгээр уснаас хуурай гарах боломж нь Өршөөлийн хууль байсан аж. Ш.Батхүү хуурамч гарын үсэг зурж “Стандарт” банкнаас мөнгө зээлсэн гээд хэргээ хүлээчихсэн учир “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, Төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга Т.очирхүү нарт холбогдох хэрэг прокурорын шатанд хэрэгсэхгүй болсон байна.

Ч.ГАНЗОРИГ, Д.СУГАР, Т.ОЧИРХҮҮ НАРЫН ГАРЫН ҮСЭГ ХУУРАМЧ БИШГЭДГИЙГ АРБИТРЫН ШҮҮХ ТОГТООЖЭЭ

Монголын хууль хяналтын байгууллага “Ш.Батхүү хуурамч гарын үсэг зурсан байна. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн дарга Ч.Ганзориг, Төрийн өмчийн хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Сугар, УБТЗ-ын дарга Т.Очирхүү нар энэ хэрэгт огт хамааралгүй. Тэд буруугүй юм байна” гэж үзээд хэргийг шийдчихсэн. Гэтэл олон улсын шинжээчид тэдний гарын үсэг мөн байна гээд баталчихлаа. Мөн Лондон хот дахь Арбитрын шүүх ч Ш.Батхүүд “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаалж зээл авахыг Ч.Ганзориг, Д.Сугар, Т.Очирхүү нар зөвшөөрч, албан ёсны тамга дарж өөрсдийнхөө гарын үсгийг зурсан байна хэмээн үзсэн байна. Ингээд манай улсын Засгийн газрыг 51 сая ам.доллар өгөх шийдвэрийг гаргаад байна. Төрийн өмчийн Бодлого, зохицуулалтын газрын дарга Ц.Ням-осор хэвлэлд мэдээлэл өгөхдөө “Стандарт банкинд өгөх 51 сая ам.долларыг Ш.Батхүү төлөх ёстой” хэмээн мэдэгдсэн. Тэгвэл Ш.Батхүүд “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаанд тавьж зээл авахад баталгаа гаргаж өгсөн хэрэгт Арбитрын шүүхээр гэм буруутай нь тогтоогдсон Ч.Ганзориг, Д.Сугар, Т.Очирхүү нар ч гэсэн төлөх ёстой. Тэд албан тушаалаа урвуулан ашиглаж хууль бус шийдвэр гаргасны гайг Засгийн газар цаашлаад Монголын ард түмэн үүрэх ёсгүй юм. Мөн “Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаанд тавьсан гэх хэргийг сэргээн шалгаж, холбогдох хүмүүст зохих ял шийтгэлийг нь өгөх асуудал ч үүний дараа босч ирэх ёстой.

Г.БАТЗОРИГ

“Элэг бүтэн Монгол” хөтөлбөрийн хүрээнд манай улс АНУ-тай хамтран ажиллаж эхлээд байгаа билээ. Хамтын ажиллагааны хүрээнд АНУ-ын “Гилайд Сайнс” компанийн үйлдвэрлэсэн Харвони зэрэг дөрвөн төрлийн эмийг Монголд оруулж ирээд байгаа. Өндөр үр дүнтэй “Харвони” эмийг бүтээсэн эрдэмтдийн нэг АНУ-ын Стэнфордын их сургуулийн доктор Жефри С.Гленн манай улсад ирж албаны хүмүүстэй уулзаад уржигдар буцсан юм. Нутаг буцахынх нь өмнөхөн түүнтэй уулзаж ийнхүү ярилцлаа.

-Та өөрийгөө танилцуулаач. Ямар чиглэлээр мэргэшсэн, хэзээнээс эм, эмийн бэлдмэлийн чиглэлээр ажиллав. Монголд ирсэн гол зорилгынхоо тухай сонирхуулаач?

-Намайг Жеффри С. Гленн гэдэг. АНУ-ын Стэнфордын их сургуулийн профессор мөн Стэнфордын хепатит болон элэгний эдийн инженерчлэлийн төвийн захирлаар ажилладаг. Би сүүлийн 30 гаруй жил элэгний В, С, D вирусийн судалгаа, элэгний хорт хавдрын чиглэлийн судалгаанууд дээр ажиллаж байна. Эмч, эрдэмтэн хүний гол зорилго нь дэлхийн шинжлэх ухаанд гарч буй шинэ ололтуудыг нээн илрүүлж түүгээрээ хүмүүсийг эмчлэх байдаг. Ийм учраас эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил хийсэн цагаасаа эхлэн эмийн хөгжүүлэлт, өвчтөнүүдийг анагаах эм бүтээхэд чиглэн ажилласан. Аль ч улсын иргэн энэхүү эмийг аваад уух боломжтой байх ёстой. Монголд ирсэн зорилго маань үүнтэй холбоотой. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улс элэгний хавдар, элэгний хатуурлын нас баралт, элэгний В, С, D вирусийн тархалтаараа дэлхийд тэргүүлж байгаа. Энэ нөхцөл байдлыг өөрчлөх боломж Монгол Улсад байна. Тиймээс шинэ загварын дагуу ажлаа эхлүүлэхэд болохгүй зүйл алга гэж харж байгаа.

-Энэ их элэгний өвчлөлийн үед Харвони эмийг нээж, монголчуудад хүртэл боломжийн үнээр хүргэж буйд бид баяртай байгаа. Та Харвони эмийг хэрхэн нээж үйлдвэрлэлд, эмчилгээнд нэвтрүүлсэн бэ. Энэ яг ямар үйлчилгээ найрлагатай эм юм бэ?

-Харвони гэдэг үйлдвэрийнх нь нэршил. АНУ-ын “Гилеад Сиансес” компани үйлдвэрлэн гаргаж байгаа. Энэ эмийн найрлагын гол үйлчилгээ үзүүлдэг бодис софосбувир нь нуклейдын аналоги. Өөрөөр хэлбэл, бидний биеийн генийн мэдээллийг агуулж байгаа РНК, ДНК-тэй төстэй байгалийн молекулын эдийг модификаци хийгээд эм болгон хөгжүүлсэн, шинэ төрлийн, дэлхийн шинжлэх ухаанд хувьсгал гаргасан эм юм. Софосбувирыг бүтээх гол үйл явц Стэнфордын их сургуулийн дэргэд байрлах Швейцарийн Рош компани дээр явагдаж байлаа. Энэ эмийн нээлтийг хамтран зүтгэгч эрдэмтэд маань хийсэн. Софосбувир үнэхээр гайхалтай, үйлчилгээ өндөртэй сайн эм. Гэхдээ софосбувирыг илүү сайжруулсан дараагийн хэлбэрийг бид гаргаад авчихсан. Софосбувирын нэг дутагдалтай тал нь гэвэл ходоодонд ороод шингээлт муутай байдаг. Үүнийг цаашид сайжруулах боломжтой. Шингээлтийг сайжруулна гэдэг нь хоол боловсруулах эрхтний замаар дамжаад элгэнд очих идэвхтэй бодисын хэмжээг нэмэгдүүлнэ гэсэн үг юм. Эмчилгээний хугацааг богиносгох бас нэгэн шинэ боломж гарч ирсэн. Одоо бол нийт эмчлэгдэж байгаа хүмүүсийн 95-аас дээш хувь нь гурван сарын дотор, 12 долоо хоногийн дотор эмчлэгдэж байна. Үүнийг дараагийн шатны шинэ эмээр сар буюу дөрвөн долоо хоног түүнээс ч богино хугацаанд эмчлэх боломжтой болоод байгаа юм. Софосбувир нь 1 point 0 буюу Харвонигийн дараагийн шатны эмийн хувьд эсрэг дархлаа тогтох барьер нь маш өндөр.

-Элэгний хорт хавдрыг эмчлэх дараагийн шатны шинэ аргыг нээсэн юм байна. Энэ нь ямар эмчилгээ юм, Харвони эмээс ямар ялгаатай, онцлогтой вэ. Элэгний ямар, ямар вирус өвчлөлийг эмчлэх боломжтой вэ?

-Элэгний 8-9 төрлийн вирус байдгаас дэлхий даяар хамгийн их тархалттай таван төрлийн вирус байдаг. Шинжлэх ухааны хэллэгээр элэгний хепатитын А, В, С, D, Е гэсэн вирусийн төрлүүд. Үүнээс А, Е вирус цочмогоор өвдөөд зөв эмчилгээгээ хийлгээд, хүн биеийнхээ дархлааны системээр эдгээж чаддаг. В, С, D вирусийн хувьд архагшдаг байнгын вирус тээгч болдог. В вирусийн хувьд өвдөөд эдгээд байгалийн вирусийн дархлаатай болох боломжтой. С вирусийн хувьд байгалийн дархлаа тогтдоггүй. Дараа дахин халдвар авч өвчлөх боломжтой. D вирус маш хурдан хугацаанд элэгний хавдар, хатууралд хүргэдэг. Вирусийн халдвар гэдэг бол генийн мэдээлэл агуулсан, эсийг гэмтээдэг хүний биед маш жижиг хэмжээтэй, гадны биет орж ирж байна гэсэн үг. Вирусийн архаг халдвартай гэдэг нь байнгын вируст тээгч. Элэгний эсүүд үхжээд хорт хавдар болдог. Элгийг хүний биеийн цэвэрлэх байгууламж гэж хэлж болно. Манай судалгааны баг элэгний хатуурал, В, С, D вирусийн эсрэг шууд үйлчилгээтэй эмийг бүтээж ажиллаж байгаа. Элэгний хорт хавдрыг эмчлэх дараагийн шатны маш гайхалтай шинэ эмийг гаргаж авсан. 2015 онд Монголд ирэхэд 25-30 насны залуус гуравдугаар шатны хатууралтай, элэгний циррозтой, В, С вирусийн давхар халдвартай, эмчлэгдэх боломжтой юу гэж асууж байсан. Тэднийг хараад эмч, мэргэжилтний хувьд Монгол оронд би чадах бүх зүйлээ хийх хэрэгтэй юм байна гэж бодсон. Үүнээс хойш “Оном” сангийн эрдэмтэд, Монголын эрдэмтэдтэй энэ чиглэлээр илүү нарийвчилсан судалгааны ажлуудыг хийх, хамтран ажиллах, шинэ нээлт хийсэн эмүүдээ Монголд нэвтрүүлэх, Монголын ард иргэдэд эх орондоо эмчилгээ хийлгэх боломжийг нь олгох зорилготой ажиллаад явж байна. Элэгний вирусуудыг эмчлэх боломжтой. Учир нь шинжлэх ухаан асар хурдацтайгаар хөгжиж байна. Бид ч шаргуу ажиллаж байгаа тул эмчлэх боломжтой гэж харж байгаа.

-Шинэ эмчилгээг хэзээ Монголд нэвтрүүлэх вэ?

-Маш хурдан хугацаанд нэвтрүүлэх хэрэгтэй гэж бодож байна. Бид энэ удаагийн айлчлалаараа элэгний хорт хавдар, элэгний В, D, С вирусийн шинэ эмчилгээнүүдийг Монголд нэвтрүүлэх гол зорилготой ирсэн. Элэгний хорт хавдрын хувьд бүх л төрлөөр Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат, албаны хүмүүстэй уулзаж эмчилгээний нэн шинэ арга эмчилгээний талаар иргэдэд нэвтрүүлэх тал дээр ажиллаж байна. Монголын вируст хепатитын эсрэг явуулж байгаа ажлууд дэлхийд жишиг болж байгаа. ДЭМБ, энэ чиглэлээр судалгаа хийж буй эрдэмтэд АНУ-ын Эрүүл мэндийн хүрээлэн, халдварт өвчин судлалын төв зэрэг олон байгууллагын анхаарлын төвд байгаа. Саяхан АНУ-ын Шинжлэх ухааны академи, элэгний В, С вирусийг устгах стратегийг гаргасан. Энэхүү стратегийг гаргахдаа хоёр орныг онцгойлон дурдсан байсны нэгдүгээрт Монгол байлаа.

-Элэгний өвчлөл манай улсад нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан болоод байгаа. Энэ өвчнөөс монголчууд хэрхэн урьдчилан сэргийлэх боломжтой вэ. Яаж эмчлэх нь хамгийн үр дүнтэй байна вэ?

-Би дөрөв дэх удаагаа Монголд ирж байна. Энэ өвчлөл үнэхээр Монгол хүмүүсийн амьдралд ямар их хор нөлөөтэйг ойлгож, мэдэрч байгаа. Аливаа өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг түрүүлж авалгүй өвчний араас явна гэдэг бол хамгийн хэцүү. Эрт илрүүлж, урьдчилан сэргийлж байж элэгний вирусийн халдвараас урьдчилан сэргийлнэ. Энэ бол цусаар дамжиж халддаг, арьс салст гэмтээсэн бүх төрлийн ажиллагаа, мөн бэлгийн замаар халдах боломжтой. Халдвар аваагүй эрүүл байгаа иргэдийг халдвараас урьдчилан сэргийлэх мэдээллээр хангах хэрэгтэй. Мөн түүнчлэн Монголд D вирусийн халдварын тархалт өндөр байгаа нь сонирхол татаж байгаа юм. Тиймээс бид энэхүү чиглэлд цаашид судалгааны олон ажил хийх шаардлагатай байна.

-Бусад орны туршлагаас сонирхмоор байна. Манайхтай адилхан элэгний өвчлөл өндөртэй байж байгаад энэ өвчнөөс салж чадсан улс орнуудын ямар сайн жишээ байдаг вэ?

-Элэгний вирусийн халдвар дэлхий даяар өндөр буюу ДЭМБ-ын судалгаагаар 400 орчим сая хүн элэгний вирусийн архаг халдвартай байна. Элэгний С вирусийн голомтыг 2020 он гэхэд устгах хөтөлбөрийг Монгол, Гүрж, Египет, Исланд, Австрали зэрэг олон улс дэвшүүлсэн. Үүн дээр нэмэгдэж АНУ-ын ШУА-иас 2030 он гэхэд элэгний В, С вирусийг устгах стратегийг сая гаргасан. АНУ-д элэгний В, С вирусийн халдвартай гурван сая орчим хүн байдаг. Өмнө нь дурдсанчлан энэхүү стратеги дээр зөвхөн хоёр орныг л жишээ болгосон. Египет улсад ойролцоогоор зургаан сая хүн элэгний С вирусийн архаг халдвартай байдаг бөгөөд 2016 онд нэг сая орчим хүнээ эмчилж, эдгээсэн гайхалтай амжилт гаргасан. Мөн бусад орны туршлагууд байна. Жишээлбэл, Гүрж улс нь АНУ болон бусад орнуудтай хамтран маш сайн ажиллаж байгаа.

-Элэгний вирусийн эсрэг Харвони зэрэг эмийг уугаад вирус устлаа гэхэд дахин халдвар авахгүй гэх баталгаа бий юү. Халдвараас хэрхэн сэргийлэх вэ?

-Элэгний С вирусээр өвчилсний дараагаар тогтвортой дархлаа тогтдоггүй, эмчилгээний дараагаар дахин халдвар авах эрсдэлтэй. Тийм учраас танай улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй С вирусийн голомтыг устгах энэ хөтөлбөр нь энэхүү халдварыг дахин авах эрсдэлийг бууруулна. Өөрөөр хэлбэл, халдварын голомтыг устгаж чадвал энэ өөрөө урьдчилан сэргийлэх нэг арга юм.

Sofosbuvir /ledipasvir бүхий элэгний С вирусийн эсрэг эмчилгээ хэрэглэсэн үед дахин халдвар авах боломжтой. Жишээлбэл Египет улсад хэдийгээр олон хүн эмчлэгдэж байгаа хэдий ч дахин халдвар авах эрсдэлийг бууруулж чадаагүйн улмаас жилдээ 200-гаас 300 мянган хүн дахин халдвар авч байна.

Элэгний вирус нь цусаар дамждаг тиймээс арьс салстыг гэмтээсэн, цустай харьцах зүйлсээс сэргийлэх хэрэгтэй. Гоо сайхны үйлчилгээ, шивээс хийлгэх нь нэгэн том эрсдэл юм.

-Эмчилгээний дараа дархлаа сэргээх бэлдмэл зэргийг хэрэглэх ёстой юу. Хэрхэн гам барих вэ?

-Дархлаа сэргээх эм бэлдмэлийг хэрэглэхдээ үнэхээр анхааралтай байх хэрэгтэй. Дархлаа сэргээх гэсэн нэрийн дор маш олон хуурамч зүйл дэлхийн зах зээл дээр байдаг. Тийм болохоор үүнийг авч хэрэглэхдээ мэргэжлийн эмчээс зөвлөгөө авч, дэлхийн стандартад нийцсэн мэргэжлийн эмчилгээний дагуу эм бэлдмэлийг авч хэрэглээрэй гэж зөвлөмөөр байна. Элэгний С вирусийн эмчилгээ хийлгээд вирус нь устсан тохиолдолд дахин эм авч хэрэглэх шаардлага байхгүй. Аливаа эм бодис гэдэг бол нэгэн төрлийн хор учраас эмийг эмчийн зааваргүй, мөн хэтрүүлэн ууна гэдэг маш буруу. Энэ тал дээр Монголчуудыг анхаараарай гэж хэлье.