Month: February 2017

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс ээлжит хэвлэлийн бага хурал хийлээ. Хэвлэлийн бага хуралд Шүүхийн ёс зүйн хорооны гишүүн, доктор Б.Уранцэцэг, Шүүхийн ёс зүйн хорооны ажлын албаны дарга Н.Ганбаатар нар “Шүүгчийн ёс зүй, хариуцлага” сэдвээр мэдээлэл хийсэн юм. Шүүхийн ёс зүйн хорооны ажлын албаны дарга Н.Ганбаатар ярихдаа “Шүүхийн ёс зүйн хороо 2014 онд 208, 2015 онд 213, 2016 онд 231 гомдлыг иргэн, албан тушаалтан, хуулийн этгээдээс хүлээн авсан. Өнгөрсөн онтой харьцуулахад гомдлын тоо 7,8 хувиар, гомдолд холбогдох шүүгчийн тоо 33.5 хувиар өссөн. Гомдлын тоо ихэссэн нь бүрэлдэхүүнд гомдол гаргах, зарим хуулийн этгээд олон удаа гомдол гаргасантай холбоотой. Иргэд, хуулийн этгээдээс 2016 онд 183 шүүгчид холбогдуулан гомдол гаргасан. Сахилгын хэрэг үүсгэх, татгалзах шийдвэрийг Шүүхийн ёс зүйн хорооны гурван гишүүн хянаж шийдвэрээ гаргадаг. Өнгөрсөн онд 156 гомдол буюу 82.2 хувьд нь сахилгын хэрэг үүсгэхээс татгалзсан. Шүүхийн ёс зүйн хорооны чиг үүрэгт хамааралгүй, шүүгчийн хэрэг хянан шийдвэрлэх үйл ажиллагаатай холбоотой, ирүүлсэн гомдол нь нотлогдохгүй байх зэрэг шалтгаанаар сахилгын хэрэг үүсгэхээс татгалзаж байна. 33 гомдлын мөрөөр сахилгын хэрэг үүсгэснээс 8 буюу 24.2 хувьд нь сахилгын шийтгэл оногдуулсан.

Өөрөөр хэлбэл, шүүгчдэд сануулах гурав, цалин бууруулах дөрөв, огцруулах нэг сахилгын шийтгэл оногдуулжээ.

2014 онд 7 сахилгын шийдвэр ноогдуулах шийдвэр гарсан ч Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд хэрэгсэхгүй болсон.

2015 онд 13 сахилгын шийтгэл ноогдуулсны 10 нь сануулах, 2 нь цалин бууруулах, 1 нь огцруулах хэлбэртэй байлаа. Эндээс дүгнэхэд Шүүхийн ёс зүйн хороо сахилгын хэрэг үүсгэсэн хэргийн 24 хувьд нь шийтгэл ноогдуулж байгаа юм. Шүүхийн ёс зүйн хорооны шийдвэрийг Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх хянадаг тогтолцоотой. Сахилгын шийдвэр ноогдуулсан Шүүхийн ёс зүйн хорооны шийдвэрийн 80 орчим хувь нь Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд хэрэгсэхгүй болдог. Үүнээс үүдэж иргэд, гомдол гаргагчид шүүмжлэлтэй хандаж, эсэргүүцлээ илэрхийлдэг.

Энэ нь Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, Шүүгчийн ёс зүйн дүрмийг өөрчлөх шаардлага байгааг харуулж байна.

Шүүгчийн ёс зүйн дүрэмд шүүгчийн мэргэжил, ур чадвар, дадлага туршлагатай холбоотой асуудал нь шүүгчийн ёс зүйн зөрчилд хамаарахгүй гэж заасан байдаг. Энэ үндэслэлээр сахилгын шийтгэл ноогдуулсан таван хэргийг Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх хүчингүй болгосон. Мөн хуульд тусгайлан ёс зүйн зөрчил болохоор заасан хэм хэмжээг зөрчөөгүй гэдэг үндэслэлээр гурван хэрэг, хэрэг хянан шийдвэрлэх бүх үйл ажиллагаа хуульд нийцүүлэх, биелэлтэд хяналт тавих үүрэгтэйг зөрчөөгүй. Шүүхийн ёс зүйн хорооноос оногдуулсан сахилгын шийтгэлийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэдэг үндэслэлээр зарим хэргийг хүчингүй болгосон. Гурван жилийн хугацаанд Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх Шүүхийн ёс зүйн хороо гурван шүүгчид сахилгын шийтгэл ноогдуулсан шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн.

Ирүүлсэн гомдлын тухайд хэргийн хөдөлгөөний удирдлагатай холбоотой гэх 29 хувь, хувийн ашиг сонирхлын үүднээс нэг талд үйлчилсэн гэх 34 хувь, хууль буруу хэрэглэсэн гэх 15 хувь, зохисгүй байдал гаргасан гэх 14 хувь байна. Одоо үед шүүгч юу хийх ёстой түүнийгээ хийхгүй, юу мэдэх ёстой түүнийгээ мэдэхгүй байна гэдэг асуудлаар гомдол гаргах нь ихэссэн. Тухайлбал, шүүгч шүүх хуралдаанд хоцорсон, шийдвэрээ цаг хугацаанд нь гардуулаагүй гэх зэргээр гомдол гаргаж байгаа нь шүүгчид тавих иргэдийн хяналт өндөр болсны илэрхийлэл. Шүүгчийн гаргаж байгаа шийдвэр олон нийтэд ил болсонтой холбоотой иргэд мэдээлэл сайн авч, эрх зүйн мэдлэг нь дээшилж байгаа нь харагдаж байна.

Улсын хэмжээнд 520 шүүгч ажилладаг. Тэдний 35 хувьд нь гомдол гаргасан байна. Үлдсэн 65 хувь нь ёс зүйн зөрчлөөр иргэн, хуулийн этгээдийн зэмлэлийг хүртээгүй гэж үзэх үндэслэлтэй” гэлээ.

Тэмээн сүргээ өсгөсөн малчдаа урамшуулдаг болсноор сүүлийн гурван жилд тэмээгээ бараг хоёр дахин өсгөсөн сайн мэдээ Дундговь аймгийн Адаацаг суманд байна.

Тус сум 2013 онд 460-аад тэмээ тоолуулж байсан бол 2016 оны эцэс гэхэд тэмээн сүрэг нь 900 илүү болж өсчээ. Говийн нөхцөлд, хувьсан өөрчлөгдөж байгаа байгаль уурын байдалд дасан зохицож, өсч үржих чадвартай мал бол тэмээн сүрэг. Ашиг шим ч арвин. Тиймээс тэмээн сүргийнхээ тоо толгойг өсгөх зорилгоор сумын бодлого гаргаж, шинээр бойжуулсан ботго тутамд 10 мянган төгрөгийн урамшуулалыг малчин эзэнд нь олгодог байхаар шийдвэрлэсэн юм” гэж сумын Засаг дарга Ж. Батхөлөг ярилаа.

Энэ бодлогын дүнд тус сумын тэмээн сүрэг сүүлийн гурван жилд тасралтгүй өссөн байна. Өнгөрсөн оны хувьд тэмээнийхээ тоо толгойг өсгөсөн 52 өрх бий бөгөөд тэдэнд 1 сая 270 гаруй мянган төгрөгийн урамшуулал олгоно гэж сумын Засаг дарга хэлж байна.

Тус суманд хамгийн олон тэмээтэй нь Сүм багийн малчин Б. Хишигсүрэнгийнх бөгөөд оны эцэст тэрээр 120 гаруй тэмээ тоолуулжээ.

Монгол Улсын Хөдөлмөрийн сайдын 2016 оны хоёрдугаар сарын 8-ны өдрийн тушаалаар жил бүрийн арван нэгдүгээр сарын 01-нээс тавдугаар сарын 1-нийг хүртэлх хугацаанд уралдаан, сунгаа, үсэргээнд хүүхдээр хурдан морь унуулахыг хориглосон байдаг. Гэтэл жил бүр тус уралдаан зохион байгуулагдсаар байгаа билээ.

Тиймээс, Монгол Улсад хүүхдийн эрхийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй Үндэсний төрийн бус байгууллагуудын сүлжээ, эвсэл болон Олон улсын байгууллагууд хурдан морины ХАВРЫН уралдааныг эсэргүүцэж, байр сууриа илэрхийлсэн хэвлэлийн бага хурал өнөөдөр хийлээ.

Хүүхэд хамгааллын үндэсний сүлжээний зохицуулагч П.Цэвээн, “Энэ жил хүүхдийн эрхийн тухай хууль дөнгөж батлагдсан. Хүүхэд хамгааллын тухай хуульд хүүхдийг таван орчинд хамгаалах талаар зааж өгсөн. Тухайлбал, гэр бүлийн орчинд, боловсролын орчинд, цахим орчинд, эрүүл мэндийн орчинд, хамгийн гол нь олон нийтийн газар буюу уралдаан, тэмцээний үед гэсэн заалтууд байдаг. Бид хаврын урь ороод удаагүй энэ үед ийм уралдаан зохиох нь аюултай гэж үзэж байна. Энэ удаад тавдугаар сарын 15-ныг хүртэл хаврын уралдааныг зохиохгүй байгаасай гэж бид хүсэж байна” гэлээ.

Хаврын уралдааны бэлтгэл ӨВӨЛ хийгддэг. Өөрөөр хэлбэл хүүхдүүд хөхөө өвлийн хүйтэнд сунгаа, үсэргээнд оролцож хавар уралддаг. Энэ нь хүүхдийн аюулгүй байдал, эрүүл мэнд, боловсролд сөргөөр нөлөөлдөг байна.

Бүх нийтийн боловсролын Сангийн дэд зохицуулагч Б.Болорсайхан, “Сүүлийн 5 жилд 1,500 гаруй хүүхэд хурдан морины уралдаан, сунгаа, үсэргээний үед мориноос унан хүнд, хөнгөн гэмтсэн, олон хүүхэд хөгжлийн бэрхшээлтэй үлдсэн, мэдээлэгдсэн тоогоор 10 гаруй хүүхэд амь насаа алдсан байна.

Хурдан морины уралдаан нь төрт ёсны түүхэн уламжлал, өёл мөн. Гэвч ӨВӨЛ, ХАВРЫН УРАЛДААН ТҮҮХЭН УЛАМЖЛАЛ БИШ. Үндэсний төв архивын сан хөмрөгт хадгалагдаж буй (1803-1920 оны) Наадмын баримтын нийт 381 цуглуулга дансыг шүүж үзэхэд тухайн оныхоо 5-8 дугаар сард даншиг наадмаа хийж байсан нь тодорхой харагдаж байна” хэмээн хэллээ.

ХАВРЫН хурдан морины уралдаан нь хүүхдэд аюултай хөдөлмөрийн хэлбэр бөгөөд хүүхдийн сурч боловсрох боломжийг хаагдуулж, эрүүл мэнд, амь насанд нь эрсдэл учруулан, улмаар хүүхдийн хамгаалагдах эрхийг НОЦТОЙ зөрчиж байгаа явдал юм. Иймд, Монгол Улсын Хөдөлмөрийн сайдын 2016 оны хоёрдугаар сарын 8-ны тушаалаар баталсан “Насанд хүрээгүй хүнийг ажиллуулахыг хориглосон ажлын байрны жагсаалт”-ыг хэрэгжүүлэхэд Засгийн газар, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нар онцгой анхаарч, Хаврын улирлын хурдан морины уралдаанд хүүхэд оролцохыг улсын хэмжээнд хатуу хориглохыг Хүүхдийн эрхийн үндэсний болон олон улсын байгууллагууд уриаллаа.

Сар шинийн баярын өдрүүдэд монголчууд сүм хийдийн байгууллагуудад олноор цуглаж идээний дээдийг өргөж, зул хүжээ бадамлуулдаг уламжлалтай. Сар шинийн баярын арга хэмжээтэй холбогдуулан нийслэлийн Онцгой байдлын газраас Сүм хийд, шашны байгууллагуудад гамшгаас хамгаалах болон гал түймрийн улсын хяналтыг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөт бус шалгалтыг хоёрдугаар сарын 13-наас эхлэн зохион байгуулж байна.