Монголын үндэсний бөхийн холбоог булаан авах гэсэн бүлэг бөхчүүдийн оролдлого ширүүсч эхлэв бололтой. Нэг хэсэг ийм хэл ам гарахгүй тайван л байсан юм. Гэтэл хэл ам таталдаг тэдгээр нөхөд албан тушаал, эрх мэдлээр хүч, бяраа зузаатгаад дахин хэрэлдэхээр гарч ирэв. Бараг бүгд шахуу МАН-ын гишүүн болцгоочихож. МАН-ын гишүүн, УИХ-ын гишүүн Д.Сумъяабазар, МАН-ын гишүүн, УИХ-ын гишүүн А.Сүхбат, МАН-ын гишүүн, Батлан хамгаалахын сайд Б.Бат-Эрдэнэ, МАН-ын гишүүн, Агентлагийн дарга Г.Өсөхбаяр гээд МАН-ын бөх-улстөрчдийн жагсаалт хөвөрч өгнө. Эдгээр хүмүүс одоо байгаа МҮБХ-г татан унагаж толгойд нь өөрсдийн нөлөөгөө тогтоох гэсэн санаархал нь хэдэн жилийн өмнөөс л олон түмэнд харагдаж “Ээ дээ энэ бөхчүүд гэдэг чинь барилдахаа болихоор улаан хэрүүлч болчихдог юм байна” гэдэг эргэлзээг бөх сонирхогчдод төрүүлчихсэн. Тэдэн дээр А.Сүхбат УИХ-ын гишүүн болж орж ирээд нэмэлт хүчтэй болсон гэдгээ хэвлэлийн хурал зарлаж харуулаадахлаа.
А.Сүхбатыг мэднэ ээ, Төв аймгийн харьяат байгаа юм. Энэ хүнийг ер нь юу хийж гийгүүлж өдий хүртэл явж ирснийг эргээд бодъё л доо. Хурдан шалмаг барилдаан гаргаж наадмын зүлэг ногоон дэвжээнээ гялалзтал уран мэхийг уралдуулж хурсан олныг хуйлруулан дэвж, давж явсан сайхан бөх байсан юм. Гэхдээ ингэж түмэн олноо баясуулж цэнгүүлэх гэхээсээ илүүтэй гомдож, цөхөрч яваагаа уйлагнан байж ярьснаар л сүүлд олон нийтэд танигдсан гэх үү дээ. Үүн дээр нь түүний хадам аав, аварга Х.Баянмөнх хүртэл ач холбогдол үзүүлж дөгөөж суудаг юм. “Хүүхдүүдэд цолыг нь өг” гэж гал дээр шар тос нэмээд л. Ийм учраас А.Сүхбатын зурсан, үлдээсэн, гаргасан өнгөн дээр Төв аймгийнхан бөхгүй болсон гэж учир мэдэх хүмүүс урамгүй үг унагаж байгаа харагддаг. Хэрүүл, тэр дундаа эрчүүдийн уйлагнаж, унжийсан, зууралдсан хэл ам шиг хийморьгүй зүйл гэж байдаггүй. Угтаа бол Төв аймаг алдартай аварга, арслангуудтай, түүх домогт нэр сүрээ үлдээсэн бяр чадал ихтэй эрчүүлтэй нутагсан. Нэг үгээр Монголын бөхийн ариун голомтуудын нэг. Хэрвээ ийм явган хэрүүл энэ олон жил үргэлжлээгүй, бөх нь мэхээ мэдээд явсан бол энэ нутгаас хичнээн ч олон улсын цолтон ар араасаа төрөн гарах байсан юм билээ, хэн мэдлээ.
А.Сүхбат хоёр, гурван жилийн өмнө АН-ын гишүүн гэгдэж “Женко”-той дөрөө харшууланхан гүйж явсан. Гэтэл сонгуулийн өмнөхөн МАН-д элсээд УИХ-ын гишүүн болоод гараад ирчихлээ.
Жирийн амьдрал дээрээ ингэж урваж шарваж алив зүйлд туйлбаргүй ханддаг хүн МҮБХ-г гартаа оруулбал юу болох вэ, та минь ээ. Хэрэв түүнд энэ холбоо оччихвол тараад алга болно. Тайван хотолж байсан хонин сүрэг хээрийн амьтны сургаар сарниад алга болчихдог шүү дээ. Ерөөс шууд хэлье л. А.Сүхбат тэргүүтэй бөх-улстөрчид МҮБХ-г авбал энэ холбоо чинь Монгол ардын намын нэг хэлтэс болоод хувирчихна. Монгол эрсийн хийморь лундаа, ард түмний баяр цэнгэлийн манлай болсон бөхийн холбооны дэвжээг монгол гутлын ээтэн хоншоор биш бохир улс төрчдийн элдэв хуйвалдаан нь л элээж мэднэ. Бүр цаашилбал бөхчүүд хоёр хуваагдаад улсын их баяр наадмаар нэг хэсэг нь, үлдсэн нь дараа нь өөр нэг наадам зохиогоод тусдаа барилдаад ёстой хөл толгой нь мэдэгдэхгүй бужигнаан эхэлнэ дээ. Ийм зүйл болно гэдгийг захын нэг бөх сонирхогч таамаглаад мэдэж байгаа учир эрхэм Р.Нямдорж, Д.Данзан нар минь ээ, МҮБХ-гоо наад хэдэн бүлэг бөхчүүдэд битгий алдчихаарай. Монгол бөхийг та хоёр шиг хөгжүүлж өөд нь татаж яваа хүн хаана байна. Нэгэн насаараа хөлс хүчээ дуслуулан байж оюун ухаан, залуу насаа зориуланхан хөл дээр нь босгосон холбоогоо дээрэлхүү, албан тушаал, сандал ширээгээр өвч тоноглогдсон хүмүүст битгий л өгчихөөрэй. Та бүхэн шиг хийж байгаа зүйлдээ бүхнээ зориулан зүтгэж яваа бөхийн зүтгэлтнүүд өөр алга. Тийм болохоор л Үндэсний бөхийн холбооныхон, наад холбоогоо А.Сүхбат мэтийн увайгүй улстөрчдөд алдчихав даа гэж захиад байгаа юм шүү дээ. Ээ дээ, хичээж л үзээрэй та нар. Дээлний тань захыг мушгиж сууя.
…Улаанбаатар дахь Хятадын Соёлын төвөөс зохион байгуулсан Монголын сэтгүүлчдийн багийн аяллын эхний цэг нь Хятадын зүүн өмнөд зүгт орших эртний түүхт Ханжоу хотын Юйхуан уулын ар бэлд байрлах торгоны энэ дэлгүүр байв. Хүр хорхой хэмээх нэгэн төрлийн эрвээхэй ганцхан зуны настай ажээ. Хүр хорхой, эрвээхэй, авгалдайнууд ялам модны навчаар хооллодог бөгөөд энэ мод нь Ханжоу орчимд л ургадаг. Хүр хорхойн эмэгчин нь нэг удаа өндөглөхдөө 400-600 өндөг гаргадаг. Өндөгнөөс гарсан авгалдай сарын дотор найман см хүртэл өсөж томорно. Ийнхүү нас бие гүйцсэн хүр хорхойн биеийн бараг тал хэсэг нь шингэнтэй байх бөгөөд түүнийгээ толгойгоо хаялан наймын тооны хэлбэр үүсгэн амаараа савируулан гаргаж бөмбөлөгөн тор нэхдэг аж. Хүр хорхой хоногт нэг кг орчим утсан бөмбөлөг үүсгэх чадвартай. Өөрөөр хэлбэл, нэг ч залгаасгүй мянган метр урт утас “үйлдвэрлэх” чадвартай юм байна. 
Энэ дэлгүүрийн дээд талд Хятадад төдийгүй дэлхийд ганцхан байдаг хүр хорхойн торгоны музей байрлаж буй. Музейг 1992 онд байгуулжээ. Музейн гол үзмэр хүр хорхойн торгон эдлэл. Эртний Мин, Сүн улс, Манж гүрний үеийн хаад ноёд, эгэл иргэдийн хувцас гоёл, эдлэл хэрэглэлийг үүх түүхтэй нь бичээд дэлгэсэн байхын дээр хүр хорхойн торгоор урласан тансаг сайхан урлагийн бүтээлүүдийг ч тавьжээ. 
Ханжоу хот есөн сая хүн амтай. Эртний Сүн гүрний нийслэл байсан, гэхдээ тухайн үедээ Линьань хэмээн нэрийддэг байжээ. Одоо бол Жөзян мужийн засаг захиргааны төв. Өнгөрсөн есдүгээр сард Их-20 буюу G-20-ийн уулзалт Ханжоуд зохион байгуулагдсан. Мөн энэ уулзалтыг дагалдаад залуучуудын Y-20 арга хэмжээ ч бас болжээ. Эдгээр том арга хэмжээнд зориулж ихээхэн хүч хөрөнгө зарцуулсан нь нүднээ ил. Цаашид дэлхийн хэмжээний уулзалт, тоглолт, арга хэмжээг зохион байгуулж байхаар болсон тухай аяллын хөтөч дуулгана лээ. Бас тэрбумтан Жак Ма-гийн үүсгэн байгуулсан Alibaba.com-ын төв энэ хотод үйл ажиллагаа явуулдгийг танилцуулахаа мартсангүй. Хот, хөдөөний ялгааг арилгасныг У овогт шавилхан биетэй хөтөч залуу онцлон дурдав. Үүнийг хурдны замын хажуугаар болон тариалангийн талбайн дэргэд жирийтэл барьсан загвар ойролцоо дөрвөн давхар хауснуудаас харж болох ажээ. 
Бидний дараагийн буудал Шанхайгаас зуу гаруй км зайтай орших Сужоу хот. 300 км/ц хурдтай галт тэргээр гуч хүрэхгүй минутад давхиад хүрэв. Урьд өдөр нь Шанхай хот дотор хөлөглөсөн дугуйгүй галт тэрэгний хурд 430 км/ц-ийг зааж байсан нь технологи нарийсч хурд улам өсч буйг харуулна лээ. Дорнын Венец гэж нэрлэгддэг Сужоу бол эртний түүхийг авч үлдсэн Хятадын гурван томоохон хотын нэгд зүй ёсоор ордог байна. Тайху нуураар төв болгосон таваг хэлбэртэй тэгш талд байрладаг Сужоу хотыг газрын диваажин гэж нэрлэх нь бий.
Зам дагуу керамик эдлэлийн дэлгүүр музейд түр саатав. Хөрслөг бор залуу ширээний ард суугаад баримлын шавар шиг зүйлээр жижиг аяга урлаж байлаа. Хийж байсан ажлаа түр хойш нь тавиад бидэнд музейгээ тайлбарлав. Хорь гаруй жил энэ ажлыг хийж байгаа тэрбээр удам дамжсан дархан аж. Энэ музейд тавигдсан үзмэрүүдийг зөвхөн тэр нутагт байдаг бор чулуугаар урладаг байна. Гол төлөв төрөл бүрийн хэмжээтэй гүц аяга хийдэг аж. Гэхдээ тэр бор чулуу ховор олдоцтой болсон учир 1984 оноос Засгийн газрын зөвшөөрөлтэйгөөр олборлодог болсон байна. Бас зөвхөн гараар урладаг учир бүтээгдэхүүнийх нь үнэ өртөг өндөр. Хуучны дархчуул, тайлбарлагч залуугийн багш нарынх нь хэдэн зуун мянгаар үнэлэгдэх бүтээлүүдийг дэлгэн үзүүлжээ. Хорь, гучин сая юань хүрсэн бүтээлүүд ч бий гэсэн.
Тайлбарлагч залуу гүц хэрхэн урладгийг үзүүлэв
Бидний дараагийн очсон газрын нэг Жян Сү мужийн төв Наньжин хотын Жүн Шань уулын энгэрт орших Хятадын хувьсгалч Сун Ятсений бунханг зоригсдын хөл хөдөлгөөн их. Сун Ятсен 1911 оны аравдугаар сард Хятадын сүүлийн эзэнт улс болох Манж чин улсыг унагахад гол үүрэг гүйцэтгэсэн аж. 1912 онд Бүгд Найрамдах Хятад Улс байгуулагдахад анхны түр ерөнхийлөгчөөр ажилласан төдийгүй сүүлд Гоминдан намыг байгуулалцаж анхны даргаар томилогдож байжээ. Сун Ятсенийг эзэнт улсаас хойших Хятад улсыг нэгтгэгч зүтгэлтэн гэж үздэг. Хятад болон Тайваньд хоёуланд нь хүндлэгддэгээрээ бусад удирдагч нараасаа ялгардаг юм байна. Түүний улс төрийн амьдрал байнгын тэмцэл зөрчил, дүрвэлт дунд өнгөрсөн бөгөөд хэд хэдэн хувьсгалт засгийн газрыг толгойлжээ. Наньжин хот бол Гоминдан намын Засгийн газрын байрлаж байсан газар. Тиймээс Сун Ятсенд зориулан энэ бунхан Наньжин хотын зүүн хэсэгт орших Жүн Шань уулан дээр 1929 онд байгуулсан ажээ. Нарсан ой модон дунд, уулын дээд энгэрт хувьсгалчийн амьдрал, үйл хэргийг бэлгэдэж Хятадын барилгын уламжлалт хэв загвараар уг бунханг байгуулсан юм байна.
Хэдхэн хоногийн өмнө болсон Үндэсний улсын аварга шалгаруулах үсчин гоо засалчдын уралдаанд Ражив Гандийн нэрэмжит Үйлдвэрлэл урлалын политехникийн коллежийн 14 оюутан амжилттай оролцсон байна. Энэ удаагийн уралдаанд аваргалж алтан медаль хүртсэн тус коллежийн Үс мастер технологичийн 2а ангийн оюутан Ж.Мөнгөнсувдтай ярилцлаа.
НЭГ. БОЛСОН ЯВДАЛ НЬ
2016 оны шилдгийн шилдэг хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар шалгарсан “Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн дугаар хэвлэгдэн уншигч, захиалагчдадаа хүрлээ. Манай сонины өнөөдрийн дугаарт улс оронд өрнөж буй хамгийн чухал үйл явдлуудыг сурвалжлан, сонирхолтой ярилцлага, шуугиант нийтлэл гарлаа. Энд заримаас нь онцлон, тоймлож хүргэе.
Өчигдөр төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын харьяа цагдан хорих 461 дүгээр анги дахь шүүх хурлын танхимд шүүсэн билээ. Үдийн 11:30 цагийн орчимд эхэлсэн энэ шүүх хурлыг долдугаар нүүрт сурвалжлан гаргалаа. Өмгөөлөгчдийн саналаар шүүх хурал долоо хоногоор хойшилсон юм. 
Манай сэтгүүлч Э.Хүрэлбаатарын Бичигтийн боомтоос хийсэн сурвалжлагын гурав дахь цуврал өнөөдрийн дугаарт гарлаа. “Бичигтийн боомт дээр цэвдэг сэтгэлтэй монголчуудын гарт адуун сүрэг маань өлдөж, хөлдөж тарчилсаар үхэж байна” хэмээх энэхүү цуврал сурвалжлагыг 12 дугаараас нүүрээс уншаарай. 
Томуу, томуу төст өвчний дэгдэлт, цаг агаарын байдлыг харгалзан шинэ жилийн баяраар иргэдийн ажил, амралтыг зохицуулах зорилгоор Нийтээр тэмдэглэх баярын өдрийн холбогдох хуулийн заалтыг үндэслэн 2016 оны 12 дугаар сарын 30-ны баасан гарагийн ажлын өдрийг 2017 оны нэгдүгээр сарын 7-ны бямба гарагийн амралтын өдөрт шилжүүллээ.
Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболд энэ сарын 14-16-ны өдрүүдэд ОХУ-д хийх айлчлалынхаа хүрээнд ОХУ-ын Холбооны Хурлын Холбооны зөвлөлийн дарга Валентина Ивановна Матвиенко, Холбооны Хурлын Төрийн Думын дарга Вячеслав Викторович Володин, Холбооны Хурлын Төрийн Думын орлогч дарга Владимир Абдуалиевич Васильев нартай тус тус уулзана.
Нөгөө талаар Хөгжлийн банк нь санхүүгийн тайлан бүртгэлээ Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн дагуу Санхүүгийн тайлангийн олон улсын стандартыг баримтлан үйлдэж, хагас жил тутам нэр хүнд бүхий олон улсын байгууллагаар аудит хийлгэж баталгаажуулж иржээ. Гэтэл Засгийн газрын ажлын хэсэг олон улсын тогтсон стандартаас гажсан санхүүгийн тохируулгуудыг хийсэн нь дотоодын санхүүгийн тогтолцооны дөрөвний нэгийг бүрдүүлдэг хамгийн том банк болох Хөгжлийн банкийг шууд төлбөрийн чадваргүй болгосон мэт харагдуулах, сүүлийн хугацаанд босгосон бондын эх үүсвэрийг хугацаанаас нь өмнө татуулах зэрэг санхүүгийн системд гэнэтийн хүчтэй шок үүсгэх, эдийн засгийн асар том эрсдэлийг бий болгохоор байна. Энэ нь жоомоо алах гээд байшингаа шатаах гэгчийн үлгэр болох гэж байгааг УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг МАН-ын бүлэгт сэрэмжлүүлэн сануулж байна.