С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийн шүүх хурал тав дахь өдрөө үргэлжилж байна. Өчигдөр 20.00 цагийн орчимд шүүх бүрэлдэхүүн шүүгдэгч Б.Содномдаржаа, Ц.Амгаланбаатар, Т.Чимгээ нарын үгийг сонслоо. 22.00 цаг хүртэл шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөөд өнөөдөр үргэлжлүүлэхээр болсон аж.
Өнөөдөр 09.00 цагт шүүх бүрэлдэхүүн үргэлжлүүлэн зөвлөлдөж эхэлсэн байна. Шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөж дууссаны дараа тогтоолоо танилцуулах юм.
-ТЭД ЦАГДАА НАРЫГ ЗОДОЖ, ХУВЦСЫГ НЬ УРЖ, ГАР УТСЫГ НЬ ЭВДЭЛЖ ТАНХАЙРЧЭЭ-
Чингэлтэй дүүргийн I хорооны нутаг дэвсгэрт “Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын алба хаагчид танхайрч, агсам тавиад байна” гэх дуудлага Нийслэлийн шуурхай удирдлагын төвд ирсэн байна. Дуудлагын дагуу Чингэлтэй дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтсийн алба хаагчид очиж шалгажээ. Тэднийг очиход “Фейс” гэх бааранд хоёр согтуу этгээд агсам тавьж, иргэдийн амар тайван байдлыг алдагдуулж, хүмүүсийг элдвээр хэлж, доромжилж байсан гэнэ. Хүмүүсийн ая тухыг алдагдуулахгүй байх шаардлага тавихад тэд цагдаа нарыг мөн л хэл амаар доромжилж, зодсон гэнэ. Дээрх хэргийн талаар тухайн үед бааранд үйлчлүүлж байсан нэгэн иргэнээс цөөн асуултад хариулт авлаа.
-Цагдаа нарыг зодож танхайрсан хэрэг гарсан байна лээ. Тухайн үед юу болсон юм бэ?
-50 орчим настай болов уу гэмээр нэг хүн энэ сарын 18-нд бааранд агсам тавьж, ойр хавийн хүмүүсийг элдвээр хэлж доромжилж эхэлсэн. Баарны ажилчид, хамгаалалтын албаныхан тэр хүнийг болиулах гэж оролдсон боловч чадаагүй. Мөн 40 орчим настай хамт явсан залуу нь ч гэсэн агсам тавьж эхэлсэн. Баарны хамгаалагч нарт “Та нар миний биед хүрэх юм бол шууд дуусна шүү. Хэн гэдгийг мэдэж байна уу” гээд ажлынхаа үнэмлэх бололтой бичиг баримт харуулаад байсан. Баарны хамгаалагч нар цагдаад дуудлага өгсөн. Цагдаа нар ч удалгүй хүрээд ирсэн. Гэсэн ч ирсэн цагдаа нарыг газар унагаж өшиглөж, зодож эхэлсэн.
-Ямар шалтгаанаар зодсон юм бол?
-“Та нар намайг хорих юм уу. Муусайн хувцасны голнууд аа. Чи хэн юм бэ. Надад шаардлага тавьдаг” гэх мэтээр агсам тавьж байгаад гарсан. Бид ч тэдний араас дагаад гарсан юм. Нэг цагдааг түлхэж унагаад, цээж рүү нь цохиод байсан. Ахлах ахлагч цолтой цагдаагийн хувцсыг урж, тасдаад л гар утсыг нь газар авч шидээд л бөөн юм болсон. Бүр унаж явсан машинаа асаагаад цагдаа нарыг дайрч ална гээд мөргөчих шахсан. Гэхдээ цагдаа нар агсан тавиад байгаа хоёр нөхрийг гавлаад л аваад явсан.
-Ямар хүмүүс байсан юм бэ?
-Төрийн өндөр албан тушаал хашдаг хүмүүс юм шиг байна лээ. Төрийн тусгай албаны томоохон албан тушаалтан гэж баарны хамгаалагч нар хоорондоо ярьж байхыг сонссон. Жирийн иргэд бид цагдаа нарын өөдөөс агсам тавих нь битгий хэл том дуугарч ч чадахгүй шүү дээ” гэв.
Төрийнтусгай хамгаалалтынгазрынорлогч даргаП.Батаа, ахлахажилтанТ.Батбилэгнарыгшалгаж байна
Энэ талаар албаны эх сурвалжаас авсан мэдээллээр “Энэ сарын 18-ны 01:42 цагт цагдаагийн байгууллагад “Бааранд согтуу хүн агсам тавиад байна” гэсэн мэдээлэл ирсэн. Цагдаа нар очиж шалгахад Баянгол дүүргийн XIX хороонд суух Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын орлогч дарга Пүрэвжавын Батаа, мөн тус газарт ахлах ажилтан Сүхбаатар дүүргийн I хороонд оршин суух Тойвонгийн Батбилэг нар согтуурсан үедээ бүлэглэн танхайрсан хэрэг гарсан. Хэргийг Чингэлтэй дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтсийн Мөрдөн байцаах тасаг шалгаж байна. Мөрдөн байцаалт, гэрчүүдийн мэдүүлгээр Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын орлогч дарга Пүрэвжавын Батаа, мөн тус газарт ахлах ажилтан Тойвонгийн Батбилэг нар согтуурсан үед олон нийтийн газарт танхайрсан. Мөн цагдаагийн ажилтны хууль ёсны шаардлага биелүүлээгүй. Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын албаны /00-11 УНҮ/ автомашинаар цагдаа нарыг мөргөхийг завдан түрсэн. П.Батаа нь цагдаа П.Эрдэнэцогтыг түлхэж унагаан цээжинд нь хоёр удаа, хэвлийн зүүн хэсэгт нь нэг удаа цохиж, ахлах ахлагч Б.Ганбаатарын дүрэмт хувцсыг урж, Б.Ганжаргалын гар утсыг шидэж эвдэн эрх чөлөөнд нь халдсан гэх үндэслэлээр шалгаж байна” гэв.
Төрийн тусгай хамгаалалтын албаныхан сүүлийн үед гэмт хэрэгт холбогдох, танхайн хэрэг үйлдэх нь олширсон. Өнгөрсөн жил тус газрын дэд дарга, дэд хурандаа Я.Нэргүйбаатар амиа хорлосон хэрэг гарч байсан. Тэрээр Цэргийн сургууль төгссөн, хошууч цолтой бэлтгэл офицер Б гэгчтэй ам мурийж, зодолдсон байдаг. Улмаар Б нь ГССҮТ-д хүргэгдэн эмчлүүлж байгаад нас барсан юм байна. Үүнээс болж Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын дэд дарга, дэд хурандаа Я.Нэргүйбаатар харуулын байран дээрээ ирж, АКМ загварын буугаар өөрийгөө буудсан байдаг. Энэ мэтээр Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын алба хаагчид танхайрсан, бусдыг зодсон хэрэг удаа дараа гарч байсан билээ.
Зүүн гар талаас Улсын баатар Д.Данзанваанчиг, Т.Дүүдэй, С.Дампил нар. 1976 он
Монгол Улсын баатар Түүвэйн Дүүдэй дөчин таван оны чөлөөлөх дайнд оролцож, Жанчхүүгийн давааны их бэхлэлтийг эзлэн авах тулалдаанд гарамгай амжилт үзүүлсэн байдаг. Түүний удирдсан салаанаас Л.Аюуш, Д.Данзанваанчиг, С.Дампил нарын домогт гурван баатар төрсөн юм. Харин салаан захирагч Дүүдэйд чөлөөлөх дайны дөчин жилийн ойгоор буюу 1985 онд Монгол Улсын баатар цол хүртээсэн байдаг. Ингээд Т.Дүүдэй баатрын охин Д.Үржинхандтай ярилцсанаа хүргэе.
-Т.Дүүдэй баатрын талаар өнөөгийн залуус төдий л сайн мэддэггүй байх. Аавын тань удам судар, нутаг усны талаар яриагаа эхлэх үү?
-Миний аав 1921 оны гуравдугаар сарын нэгэнд Увс аймгийн Зүүнговь сумын Баяннуурт төрсөн. Бага насаа эцэг эхийн гар дээр, тэр үеийн хүүхдүүдийн адил мал маллаж өнгөрүүлсэн. 1940 онд 19 настайдаа Увс аймгаас гарч цэргийн албанд ирээд Халх голын дайн, Чөлөөлөх дайнд оролцож явжээ. Аав улсад 42 жил ажиллахдаа 26 жилийг нь цэргийн албанд өнгөрүүлсэн. Энэ хугацаанд жирийн байлдагчаас хошууч хүртэл тушаал дэвшсэн байгаа юм. Аав бидэнд “Та нарын энэ сайхан амьдралын төлөө нэр нь тодроогүй хичнээн баатар амь насаа өргөснийг мартаж болохгүй” гэж хэлдэг байсан.
Аав бас барилгын сургууль, Марксизм-Ленинизмийн оройн дээд сургуулийг төгсөж барилгын трест, намын дарга зэрэг ажлуудыг эрхэлж байсан.
-Улсын баатар болоод улсаас тэтгэвэр, тэтгэмж авч байсан уу?
-Үгүй, тухайн үед партизаны дэлгүүрээр л үйлчлүүлдэг байлаа. Улсаас аавыг нэг удаа Хар далайд очиж амрааж байсан юм байна. Гэхдээ дээхнэ үед Улсын баатруудыг их алдаршуулдаг байлаа. Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчидтай уулзаад байлдаж явсан тухайгаа ярина. Хүүхдүүд “Аюуш” туужийг уншаад 11 удаа цээжиндээ буудуулж, эх орныхоо төлөө тэмцэж явсныг сонсоод гайхаж биширдэг байлаа. Нэг удаа аав манай ангид яриа хийж байтал манай ангийн дүрсгүй банди “Та нар бүгдээрээ мэргэн буудагч байсан юм уу, тэгээд нэгнийгээ араас нь буудчихдаггүй байсан юм уу” гэж асууж билээ. Аав их гайхаж, “Юу гэж нэгнийгээ араас нь буудах вэ. Бид дайсан хаана байна л гэж явдаг байсан” хэмээн хариулж билээ.
-Аав ээж хоёр тань хэзээ, яаж танилцаж байв?
-Аав дайнаас ирээд 1949 онд ээжтэй танилцаж, 1951 онд том ах маань төрж байсан. Бид эцэг эхээс тавуулаа. Одоо дүү бид хоёр л байна даа. Ээж Жавзан Дорноговь аймгийн хүн. Их намуухан, дөлгөөхөн эмэгтэй байсан.
-Аав тань хүүхдүүдээ хэрхэн сургаж хүмүүжүүлдэг байв?
-Цэргийн хүн болохоор нэг нь л буруу хэрэг хийвэл биднийг тавууланг нь жагсаадаг байлаа. Тэгээд л дээрээс нь эхлээд алганы амт үзүүлнэ. Голдуу ах эгч нар буруу зүйл хийсний төлөө дүү бид хоёр хэлмэгдэнэ шүү дээ. Та нараас болоод бид хоёр дандаа загнуулж байна гээд ах эгч нартаа гомдоно.
Дээхнэ үед цэргийн хүмүүс “түргэн авна” гэж ярьдаг байсан. Аав түргэн авахаар бид бүгдээрээ босоод суучихдаг байсан. Бас аав хоолоо их хурдан иднэ. Тэгэхээр бид дагаад их хурдан идэцгээнэ. Энэ бүр зуршил болчихсон. Одоо ч энэ зуршлаасаа салж чаддаггүй. Ааваас “Та яагаад ийм хурдан иддэг юм бэ, таны чих яагаад ийм хатуу болчихсон юм” гэж асуудаг байлаа. Тэгэхээр аав, дайны үед хоолтой хоолгүй, нойртой нойргүй явна. Хоол олдсон дээр нь хурдан идэхгүй бол ахиад хэд ч хоног хоосон явах аюултай байлаа. Дайн тулаанд орж явахад дэргэд мина дэлбэрэх энүүхэнд. Тэгээд л чих хатуу болсон байх” гэдэг байсан. Аавын дэргэд мина дэлбэрээд хөл нь шархдаж байсан юм билээ.
Аавын минь аливаа зүйлд үнэнч шударга, сэтгэлээрээ ханддаг зан чанар нь надад өвлөгдсөн болов уу. Би одоо ч хүнд худлаа ярьж чаддаггүй. Ярьсан ч дараахан нь инээгээд худлаа гээд хэлчихдэг. Аав минь хайр нь дотроо, хал нь гаднаа хүн байсан. Бидэнд эх орноо хайрлах үзлийг маш сайн суулгаж өгсөн дөө.
-Таны хувьд Улсын баатар аавтай гэдгээ хэзээ анх мэдэж, бахархах сэтгэл төрж байв?
-Ухаан орсон цагаасаа, эх орныхоо төлөө байлдаж явсныг нь мэдсэнээс хойш ааваараа бахархдаг байлаа. Тэр үед аавыг “Эх оронч Дүүдэй” гэдэг байсан юм. Аав минь сүүлд 1985 онд намайг 21 настай байхад “Монгол Улсын баатар” цолоор энгэрээ мялаасан. Тэр үеэс хойш ааваараа бүр их бахархаж, онгирч, омогшиж явдаг болсон. Аавын минь ахалж байсан салаанаас гурван улсын баатар нэг өдөр тодорч байсан юм билээ. Тийм салаа ер нь ховор шүү. Мөн энэ тулалдаанд М.Жанчив онцгой гавьяа байгуулсан тул хожим 1975 онд Улсын баатар цолоор шагнасан байгаа юм. 1945 оны чөлөөлөх дайны үед Жанчхүүгийн даваанд болсон тулааны үеэр Л.Аюуш, Д.Данзанваанчиг, С.Дампил нар онцгой гавьяа байгуулж, тухайн оны есдүгээр сарын 26-ны өдөр тэдэнд Улсын баатар цолыг нь хүртээсэн гэдэг. Аав минь 24 настай, ахлагч цолтой байхдаа салаанаасаа гурван баатар төрүүлжээ гэж бодохоор үнэхээр сайхан.
-Аавын тань талаар түүний салаанд байлдаж явсан цэргүүд хэрхэн дурсаж ярьдаг байв?
-Хааяа аавтай ирж “ганц юм” мултлаад хуучилна. Тэгэхээрээ аавыг цэргүүдийнхээ аав нь, ах нь юм шиг санаа тавьдаг, хэцүү үед цэргүүддээ гутлаа тайлаад өгөх үе ч байсан гэдэг. Гэхдээ бас чанга үедээ чанга гэж ярьж байсан. Намайг дэлгүүрт суудаг байхад нэг удаа С.Дампил гуай орж ирээд надад даналзсан. “Би Улсын баатар Дампил гэж хүн байна. Би та нарын төлөө цусаа урсгаж явсан гэж ирээд надаар архи авахуулах” гэхээр нь “Би таныг мэдэлгүй яахав. Танд нэг шил архи өгье” гээд өгсөн. Тэгээд би “Би таны салаан даргын охин байна” гэсэн чинь “Хүүе, хүүе, яана аа даргын охин юм уу. Даргад хэлж болохгүй шүү. Энэ зөвхөн бид хоёрын нууц шүү” гэж билээ. Миний аавыг тэгж хүндэлж, эмээж явдгийг нь тэгэхэд мэдэж авсан даа.
-Тэгвэл аав тань өөрийнхөө цэргүүдийн талаар ямар дурсамж ярьж, бахархдаг байв?
– Аав Л.Аюуш баатраар их бахархдаг байсан. Л.Аюуш баатар салааны цэргүүдээсээ түрүүлж дайсны пулемётын галын цэгүүдийг устгаж явахдаа 11 удаа буудуулсан гэдэг. Тэр үед Аюуш баатрын араас туслахаар Дашдондог гэж цэрэг очсон гэсэн. Тэгээд дараа нь аавыг очиход тэр хоёр хоёулаа давхарлаад нас барчихсан байсан гэж аав ярьсан. Энэ тухай “Аюуш“ тууж дээр байдаггүй. “Бид мартахгүй” кинон дээр Аюуш баатрын тухай гардаг. Аав тэр киног үзээд уран сайхны хэтрүүлэг орсон байна гэдэг. Кинон дээр Л.Аюуш баатар нэг хүүхэнд дурладаг. Түүнийг үзээд аав “Ийм зүйл байгаагүй” гэж ярьсан.
Монголчууд Хятад руу явдаггүй байсан үед юм уу даа. Жанчхүүд байдаг Аюуш баатрын хөшөөнд аав очиж цэцэг өргөхийг хүсэхэд Хятадын элчин зөвшөөрөөгүй гэсэн. Тэгэхэд аав их уурлаж билээ. Би “Аюуш баатрынхаа хөшөөн дээр очмоор байна, цэцэг өргөмөөр байна” гээд өргөдөл хүсэлт өгсөн. Зүрх сэтгэлд нь “Миний муу цэрэг” гэсэн бодол яваад байсан байх. Сүүлд Батлан хамгаалах яамны хэдэн хүмүүстэй Бээжин явахдаа очиж, цэцэг өргөж, хүндэтгэл үзүүлээд санаа нь амарсан.
-Цэргийн хүн мөрдэс, энгэр хоёроо харж явдаг гэдэг. Аавын тань энгэрт цэргийн хүний авч болох бүх медаль байж?
-Тэгэлгүй яахав. Аавын минь амьдралын утга учир нь энэ хэдэн төмөр л байлаа. Түүндээ ч баярлаж, бахдалтай амьдарсан. Бас аав намдаа их үнэнч байсан. Жил бүрийн гуравдугаар сарын нэгэн, 18-ныг тэсч ядан хүлээнэ. Ямар ч үед гуравдугаар сарын нэгэнд намдаа хандив өгнө гээд явна. Цэргийн баяраар арван баатрын гэгддэг 016 дугаар анги дээр мөр зэрэгцэн тулалдаж явсан нөхөдтэйгөө уулзаж, тэр үеэ дурсан ярьцгаадаг байсан шиг байгаа юм. Урьд орой нь унтаж чадахгүй. Догдлоод, миний баяр гэж боддог байсан байх. Эр хүн болж төрснийх эх орныхоо төлөө тулалдаж, цэргийн хүмүүжлээр, цэргийн амьдралаар амьдарсан нь аавын минь бахархал байсан.
-Аав тань амьдралынхаа сүүлийн он жилүүдэд хэрхэн аж төрж байв?
-Аав цэргийн хүн байсан болохоор бие хөнгөн, өвдөж зовох зүйлгүй 79 насыг зооглосон. Аавыг өнгөрөхийнх нь өмнөхөн манай гэр бүлийнхэн яамны тэнд нэг айлд оччихоод автобусны буудал хүртэл бараг нэг км замд уралдсан юм. Үр хүүхдүүд, ач зээ нар нь бүгдээрээ гүйсэн чинь аав түрүүлсэн шүү. Аав минь эх орондоо талархаж, Монгол Улсын иргэн болсноороо бахархаж, бахдаж амьдарсан.
Б.НАРАНЧИМЭГ
“Өвлийн тууж”. Нээлтээ хийгээд удаагүй ч энэхүү кино анхаарал татна. “Хоёр гүүрний цаана”, “Надын аав мангар” ч гэх шиг мангар мангар нэртэй кинонуудыг бодвол анхаарал татахуйц оновчтой, улирал, цаг үеэ мэдэрсэн нэрийг уран бүтээлчид бүтээлдээ өгч чаджээ. Нөгөөтэйгүүр уг кино нь “үнэмлэхүй санаа”-н дээр үндэслэсэн аж. Энэ нь, сүүлийн үед манай нөхөд Холливүүдийн кино сценар дээр тулгуурлан кино хийдэг болсны нэгэн илрэл.
Тэгэхээр “үнэмлэхүй санаа” гэж юу хэлээд байгааг уншигчдадаа тодорхой болгох үүднээс бяцхан тайлбар хийе. Холливүүдэд дэлгэрсэн “A high concept” гэсэн нэр томьёо нь “үнэмлэхүй санаа” гэж орчуулагддаг. “Үнэмлэхүй санаа” гэдэг бол кино сурталчилгааны чанараас үл шалтгаалан хар аяндаа үзэгчдийн анхаарлыг татдаг үйл явдал гэсэн үг юм. Тухайлбал, эр эмийн явдал, хүчирхийлэл, паян, аллага, цөмийн дайн, ДОХ, гэх мэт. Энэ тухай Оросын кино зохиолч А.Червинский “Кино зохиол бичихийн нууц” номдоо дурдсан нь бий. Харин “Өвлийн тууж” киноны тухайд бол аллага болон хүчирхийлэл аль алийг нь илт үзүүлэх ба тэдгээр нь киноны цөм болжээ. Үүнийг киноны үйл явдалтай уяж тайлбарлах гээд үзье.
СОГТУУ ЖОЛООЧИЙН ХАР ГАЙ
Нэгэн согтуу эр (СТА, жүжигчин Б.Батмэнд) баярын туузаа мөрөвчилсөн хэвээр гуйвлан явсаар машиндаа сууж буйгаар кино эхэлнэ. Тэрээр байгууллагынхаа шинэ жилийн баяраас тарж яваа бололтой. Тэгтэл, гудамж талбайд өнгө өнгийн гэрэл анивчиж, сэтгэл гэгэлзүүлсэн арванхоёрдугаар сарын нэгэн үдэш аав, охин хоёр гэртээ харихаар явж байлаа. Мөнөөх согтуу жолооч (киноны нэр нь Ганзориг) хэн нэгнийг дайрч орхино доо гэж бодож дуусаагүй байтал Охиноо тэврэн зам хөндлөн гарахдаа эхнэртэйгээ утсаар ярьж явсан залуу машинд дайруулав. Энэ үед ширээ засаад нөхөр, охин хоёроо хүлээж байсан Ерөө бүсгүй (СТА Б.Хулан) утасныхаа цаанаас хий дэмий л дуу алдана. Харин согтуу толгой Ганзориг тэр даруй эрүүлжин машинаасаа бууж юу хийж орхисноо харчихаад хэргийн газраас ум хумгүй зайлан одов.
Ерөө бүсгүй дарс ууж, уйлж ганихран суугаагаас үзвэл нөхөр, охин хоёр нь нэгэнт үгүй болжээ гэж ойлгогдоно. Харин кадр шилжмэгц Ганзориг гэртээ унтаж байх агаад эхнэр нь үглэн, угзчин сэрээнэ. Шартсан царайтай Ганзориг хоёр хүн дайрчихаад зугтсан гэхэд юу ч болоогүй юм шиг байх аж. Шоронд явах ёстой түүнийг эхнэр нь ажлаасаа халагдлаа гэж загнаж үглээд байх нь гайхаш төрүүлнэ. Гэтэл хэрэг явдал аль хэдийнэ шийдэгдэж, Ганзориг хэргээс мултарчээ. Чухам яаж, яагаад гэдэг нь кинонд даан ч тодорхойгүй. Тэрийг ёстой чөтгөр л мэдэх байх даа.
Ерөө бүсгүй ерөөс дарс уухаар төрсөн мэт дэлгүүр орсон ч гагц дарс л авах аж. Амьдралаас нэгэнт уйдан ганихарчээ. Нөхөр, охиноо зуурдаар алдсан болохоор л тэр биз гэж хэн ч түүнийг зөвтгөж болно. Гэвч Ерөө бүсгүй нөхөр, охин хоёрынх нь гэнэтийн үхэлд хэн буруутай вэ гэдгийг гадарлахаар барахгүй, Ганзориг хөнөөсөн гэдгийг мэдэж байлаа. Ганзориг ганц хүүтэй юмсанж. Нэгэн өдөр Ерөө хүүгийнх нь сургуулийн гадаа Ганзоригтой нүүр тулна. Хүүг нь Ерөө хөтөлчихсөн явж байхыг харсан Ганзориг ухаан алдах шахав. Тэгээд, “Манай гэр бүлээс холхон байгаарай. Намайг ямар ч буруугүй гэдгийг цагдаа шүүхийн байгууллага тогтоочихсон шүү” гэж Ерөөд омогдоно. Харин Ерөө хариуд нь “Хэзээ нэгэн өдөр чамайг нохой шиг үхэхийг үзэх болно” хэмээн өчих билээ.
Энэ завсар учир битүүлэг аллага үйлдэгдэнэ. Алуурчин (СТА Э.Мөнхтөр) угаалгынхаа өрөөнд байх цогцосноос цагийг нь салган шүүгээний нүдэнд байх бугуйн цагныхаа цуглуулгад нэмж хийв. Киноны зохиомж ёсоор энэ бол ердөө л киноны гол баатрыг үзэгчдэд танилцуулж, үзэгчийн сонирхлыг татах замаар гол сюжет рүү хөтөлсөн урьтал нөхцөл байлаа. Алуурчинг Энэрэл гэнэ. Гаднаасаа бол дэгжин хээнцэр, нуруулаг, царайлаг залуу. Гэвч дотроо бол хүн үхэхэд шалтгаан хэрэггүй гэж үздэг цуврал аллага үйлдэгч. Киноны 20 гаруй минутад тэрээр дахиад л нэг хүн алав. Энэ удаад хохирогч өөрөө алуурчны гэрт нь орж шүүгээнээс нь ахынхаа цагийг олсноор Энэрэл ахыг нь алсан гэдэгт бат итгэлтэй болно. Улмаар алуурчинг хөнөөхөөр буу агсан гэрт нь хүлээвч эцэст нь өөрөө алуулдаг билээ. Киноны зохиолч Б.Буяндэлгэр гол баатраа үзэгчдийн хүндлэлийг хүлээсэн дүр (хэдийгээр алуурчин ч гэлээ) байлгахын тулд чармайж ажилласан нь үүнээс харагдана. Баатар өөрийн хийж буй үйлдэл, ажил мэргэжилдээ чадварлаг байх нь үзэгчдэд эерэг хандлага төрүүлдэг. Энэрэл үнэхээр хүн алахдаа мэргэшсэн агаад буутай хүнийг нүцгэн гараараа нударчихаж байна. Гэм нь хөшгөө ярчихаад гэрээс гарснаа, аллага үйлдэж буйг нь хэн нэгэн цонхоор харсан байж болзошгүйг сүүлд анзаарав. Гэвч киноны туршид нэг ч цагдаа үзэгдсэнгүй.
ЦАГДААГ ЧӨТГӨР АЛГАДЖЭЭ
Тэр олон аллага, киноны туршид зургаа, биш ээ долоон (эсвэл ес байх) хүн үхчихээд байхад ч цагдаа хаана яваа юм бүү мэд. Одоо л нэг гараад ирэх болов уу гэтэл байдаггүй шүү. Энэ чинь тоглоом шоглоомоор хэлэхэд бурхан албаар аллагыг нуун дарагдуулаад байгаа хэрэг биш үү. Эсвэл манай улс цагдаа, шүүхгүй болчихсон гэх гээд байна уу. Холливүүдийн кинонд цагдаа нар нь дандаа хожимдож ирдэг ч гэлээ ямар ч л байсан ирдэг юм шүү дээ. “Өвлийн тууж” уран сайхны кинонд болохоор цагдаа гэсэн үг хоёрхон удаа дурдагдаад л гүйцээ. Бурхангүй газрын бумба галзуурна гэгчээр, Б.Тулгаа найруулагч аа цагдааг киноноосоо бүр арчиж хаячихаад аллага үйлдээд байдаг чинь арай гэнэн юм биш үү.
Нөгөөтэйгүүр бас нэг учир битүүлэг зүйл бий. Мөн л цагдаатай холбоотой. Ерөө бүсгүй гансран санааширч явахдаа Энэрэлийг гэртээ хүн нухаж байхыг нь харчихжээ. Нэг ёсондоо санамсаргүйгээр аллагын гэрч болчихож байна. Гэтэл тэр цагдаад мэдэгдсэнгүй. Яагаад тэр билээ. Уг нь нөхөр, охин хоёроо зуурдаар алдсан, тэр тусмаа бусдад хөнөөлгөсөн эмэгтэй хүн ийм зүйлтэй эвлэрээд дуугүй өнгөрч болох уу даа. Гээд бодоод үзвэл кинонд нэг цагдаа, ядахнаа хоёрын зэрэг цагдаагийн ажилтан хальт ч болохнээ гарч ирж болох байсан. Ерөө бүсгүй алуурчин залууг өөртөө урвуулан ашиглаж Ганзоригийг хөнөөлгөх төлөвлөгөө боловсруулсан байлаа ч эргэлзэж тээнэгэлзэх, адаглаад нэг удаа утсаа шүүрч болох байлаа. Тэгтэл Б.Тулгаа найруулагч мөн л цагдааг арчиж орхиод Ерөө, Энэрэл хоёрыг шууд нүүр учруулж байх юм. Энэ чинь жирийн үзэгчдэд жигтэйхэн ойлгомжгүй санагдаж байгаа даа. Эцэст нь Ганзориг, Энэрэл хоёр бие биенээ хөнөөж, хоёр цогцосны дунд үлдсэн Ерөө бүсгүй мөн л цагдаад гавлуулалгүй өнгөрчих юм. Чөтгөр алгад гэж, цагдаа хаачсан байсан юм бэ?! Өвлийн ойд цуурайтах буун дууг сонсох чихтэй амьтан байгаагүй юм гэж үү дээ. Цагдааг үнэхээр чөтгөр алгаджээ.
ХҮЧИРХИЙЛЛЭЭС ХҮЧИРХИЙЛЭЛ ТӨРӨХ ҮҮ?
Энэрэл бол гол баатар гэдгийг дээр дурдсан билээ. Ерөө, Ганзориг нар бол ердөө гол баатрыг тододгогч хамтрагч дүрүүд. Ялангуяа Ганзоригийн дүрээр аливаа кино уран бүтээлд зайлшгүй байх ёстой, тухайн киноны уран сайхны талыг нь өргөж өгдөг салбар сюжетыг сайн гаргаж өгснийг энд онцлох хэрэгтэй байх. Ганзориг ялгүй үлдсэн ч, хоёрын хоёр хүний амь бүрэлгэчихсэн болохоор амьдрал нь яаж өөдлөх билээ. Цаагуураа бүх зүйл нь, ажил үйлс нь нураад ирж байна. Эхнэр нь ажилгүй болсон архичин гэж байнга үглэж яншин залхаана. Хүү нь гар утас нэхнэ. Хүүгээ гар утастай болгох гэж улайм цайм хүний утас булааж зугтана. Түүндээ гутран архи ууна. Бас нэгэн гэр бүлийн дарамт, хүчирхийлэл л тэнд харагдаад байх. Гэр бүлийн хүчирхийлэл гэдэг ойлголтод дан ганц эр нь эмийгээ хүчирхийлээд байдаг юм биш. Эм нь ч бас эрийгээ элдвээр хэлж сэтгэл санааг нь гутаах байдлаар хүчирхийлж байдаг гэдгийг харуулжээ. Мөн манай өнөөгийн нийгэмд 40-өөс дээш насныхан ажил орлоготой болно гэдэг үлгэрийн далай болсныг ч Ганзоригийн жишээ гэрчилнэ. Ийм салбар сюжет нь үзэгчийг уйдаахгүйгээр үл барам тухайн баатрын дүрд үзэгч өөрийгөө тавьж жишин зэрэгцүүлж үзэх боломжийг олгодог.
Харин Энэрэлийн хувьд хар багаасаа гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртжээ. Эцэг нь гэж хүний адаг. Эхийг нь байнга зодож дарамтлан элдвээр хараан зүхнэ, Хардаж сэрдэнэ. Эх нь ажил хийж, олсон орлогыг нь эцэг нь ууж дуусгаад дараа нь зодож дарамтална. Үнэхээр тийм харгис хэрцгий эцэг хүн амьдрал дээр байдаг бол аймшиг, гамшиг, там гэхээс яалтай. Улмаар Энэрэлийг зургаахан настай жаалхүү байхад эцэг нь эхийг нь зодож хөнөөжээ. Энэрэлийг гаднаас орж ирэхэд тархиа хага цохиулсан эх нь газар үхлүүт хэвтэж байх агаад хэрцгий балмад эцэг нь хүү рүүгээ ч улангасан дайрахад бэлхэн харагдана. Ээж нь зугт хүү минь гэж хүчлэн хэлж буйг сонсоод Энэрэл гэрээсээ гарч зугтах билээ. Гэхдээ бүр мөсөн зугтаад явчихсангүй. Эцгийгээ унтсан хойно гэрээ тэр чигт нь шатааж байгааг дэлгэцнээс олж үзлээ. Аймшигтай хүчирхийлэл болоод эцэг, эх хоёроосоо тэр ингэж хагацжээ. Өөрөөр хэлбэл, Энэрэл зургаан настайдаа анх эцгийгээ шатааж хөнөөжээ. Түүнээс хойш алуурчны замаар явах болжээ гэсэн санааг уг кино багийнхан дэвшүүлж байна. Энэ бүхнийг үзэгчид Энэрэлийн зүүдээр дамжуулан мэдэх билээ.
Зүүд гэснээс зүүдэн дотор их юм бий. Энэрэлийг багад ээж нь “Алтаншагай хүү” гэдэг үлгэр ярьж өгдөг байжээ. “Алтаншагай хүү, алтан шагайтай юмсанжээ. Алтан шагай хүүгийн эцэг нэгэн өдөр шуламтай таарч идүүлэхийн даваан дээр Алтаншагай хүүгээ шуламд өгөхөөр тохирч амь аврагджээ…” хэмээх үлгэр Энэрэл хүүд хар багаас нь нөлөөлж хэн нэгэн хүн өөрийг нь хэзээ нэг өдөр золиослох юм шиг үргэлж айдас хүйдэстэй амьдарч иржээ гэж ойлгогдоно. Магадгүй энэ л сэтгэлзүйн байдлаасаа болж тэрээр зожигрон ганцаардаж, өөрийгөө золиослогдох, тав тухыг нь алдагдуулах тохиолдол бүрийн эсрэг тэмцэж, зарим тохиолдолд “нухаж” орхиход бэлхэн явж ирсэн шиг.
Гэвч Энэрэл, Ерөөтэй танилцаж учирсан хэдхэн хоногт хэн нэгнийг хайрлаж чадах хүн гэдгээ батлан харуулж, эцэст нь өөрөө золиослогдоно. Харин амийг амиар төлүүлнэ гэж хатуу шийдсэн Ерөө бүсгүйн хувьд зорьсондоо хүрч. Ганзоригийг үгүй хийж байж санаа нь амарч байгаа ч, хэдийгээр энд аллага үйлдэгдсэн ч Ерөөд бол энэ нь амжилт юм. Гэвч, “Юуг орхиж, юуг хаяж байж олж авснаар нь өөрийнхөө амжилтыг үнэлж дүгнэ” гэдэг. Хэрэв Ерөө өшөө хорсолдоо тэгтлээ автаагүй бол, Ганзориг амьд, Энэрэл ч амьд үлдэж болох байсан. Ерөө ч аз жаргалтайгаар хэвлийдээ бүрэлдэн буй үрдээ “Алтаншагай хүү”-гийн үлгэрийг ярьж өгөхгүй байхсан биз ээ.
Ингэхэд киноны хэлэх гэсэн санаа юу байсныг та ойлгов уу, би ч бас барим тавин таамаг төдий зүйлийг л хэлж чадах байна. Уг нь аливаа кино уран бүтээлд “Logline” буюу киноны хэлэх гэсэн санааг найруулагч, уран бүтээлчид нь өөрсдөө ганц өгүүлбэрт багтаан илэрхийлэх ёстой ч манайд энэ нь ёс юм шиг гээгдэх юм даа.
Миний дэвшүүлсэн “Logline” бол: Өдөр бүр та хэн байхаа сонгодог.
Г.Лхагвадорж
Манай сонины байнга хөнддөг сэдвийн нэг нь энэ юм. Өмнө нь бид УИХ-ын чуулганыг хаалттай хуралдуулж байх талаар хэд хэдэн нийтлэл бичиж байлаа. Радио, телевиз, сонин хэвлэлд нээлттэй байдаг чуулганы хуралдааныг хаалттай болгоё гэж байгаа нь цаанаа учир начиртай юм. Нээлттэй байх, шууд дамжуулах нь нэг талаар эрх баригчдын үйл ажиллагаа, шинээр гарах хууль, тогтоомжийн тухай мэдээллийг цаг тухайд нь авч байх сайн талтай ч сөрөг үр дагавар нь үүнээсээ их болчихоод байна. Яагаад гэвэл УИХ-ын чуулганы хуралдааныг шууд дамжуулах үеэр гишүүд сонгогчидтойгоо уулзалт хийж байгаа мэт ааш авир гаргаж байна. Ард түмэнд таалагдах гоё үг хэлэх, бусдаас онцгой содон харагдах гэх мэтээр сонгуулийн үеийнх шигээ шоудах нь хэрээс хэтэрчээ. Өнгөрсөн долоо хоногийн чуулганаар жишээ авъя л даа. Малчдын тэтгэврийн насыг наашлуулах эсэхийг хэлэлцэх үеэр хуулийг дэмжих, шүүмжлэх гишүүдийн нэрсийг авлаа. Гэтэл шүүмжлэх гэж нэрээ өгсөн гишүүн ярианыхаа эхэнд телевизийн камер руу харж байгаад “Би малчны тэтгэврийн насыг наашлуулахыг эсэргүүцэж байгаа юм биш шүү” гэж тодотгон хэлэх юм. Тэгж хэлчихээд цаашаа хараад … энэ хуульд иймэрхүү зүйл байна гээд шүүмжлээд эхэлдэг. Өөрөөр хэлбэл, телевизийн камер харсан гишүүд өөрийнхөөрөө байж, бодсон санаснаа шууд хэлж чаддаггүй. Заавал ч үгүй сайн гишүүний дүр эсгэж, нийтэд таалагдах зүйл ярьж эхэлдэг. Чуулганы хуралдаан дээр сенсаци тарих мэдээлэл хэлсэн гишүүнээс дараа нь тэр талаар нь асуухад “За яахав дээ, жаахан дэгсдүүлээд хэлчих үе байдаг ш дээ” гэж маазрах хүн олон болж. Эзэн Чингис хааны хэлсэн үг байдаг даа, “Морин дээрээс дэлхийг эзлэх амархан, мориноосоо буугаад төрийг төвхнүүлэх хэцүү” гэж. Тэгвэл манай эрхэм төрийн түшээд маань төр төвхнүүлэх ажилдаа ер анхаарахгүй юм. Дөрвөн жил морин дэл дээр сэлэм эргүүлээд давхих мэт ажиллаж байна. Ийм байхад яаж улс орон өөдлөх билээ. Хэн юу гээд шүүмжилчих бол гэсэн болгоомжлол, айдастай болохоор төрийн гаргаж байгаа шийдвэрүүд нь ч зориг зүрхгүй сулхан харагдах юм. Ер нь төрийн шийдвэр тушаал ард түмэнд таалагдах алба байхгүй. Төр төмөр нүүрээ харуулах үедээ харуулж, зоримог шийдэмгий байх ёстой биш үү. Харин телевизийн камерын дор сайн хүний дүр эсгэж, нахилзаж бөхөлзсөн гишүүд улс оронд хэрэгтэй амин чухал шийдвэрүүдийг гаргаж чадахаа больжээ. Ер нь сүүлийн хэдэн жил УИХ-ын чуулганы нээлттэй хуралдаанаас хэвлэл мэдээлэл, телевиз, сошиал сүлжээнийхэн ч хооллоод сурчихсан юм. Шууд нэвтрүүлгээс өөрсдөдөө таалагдсан эсвэл онцгүй санагдсан хэсгийгээ жижиг жижгээр нь тасдан авч сайлж, муулж баалж суудаг болсон. Үүнээс өөр зүйлээр оролдохоо ч больсон. Бүтээн байгуулалт, үйлдвэр уурхай гээд хийж бүтээж, ажиллаж байгаа хүмүүсийн тухай таг мартсан мэт чимээгүй байх хэрнээ чуулган дээр хэн юу гэж хэрэлдэв гэдгийг л анаад суух жишээтэй.
Шууд дамжуулахын сөрөг үр дагавар ингээд дуусахгүй. Өөр нэг зүйл хэлье. УИХ ямархуу янз байдалтай байна, нийгэм яг тийм байдаг. Боловсрол мэдлэгийн хувьд янз бүрийн л хүн УИХ-д сонгогдож орж ирдэг. Тэдний мухар сүсгээрээ хэлсэн үг, болчимгүй үйлдэл бүр нийгэмд яг тэр чигээрээ бууж хүрдэг. Төрийн түшээ “Хүүхдэдээ эм биш, шээсээ өг” гэж хэлэх, “Энэ хуулиар чинь явбал эхнэртээ гар хүрч чадахаа байх нь” гэх тунирхал шууд л нийгэмд тусгалаа олж байдаг. Үүний тод жишээ байна. УИХ-ын дэд дарга Ц.Нямдорж чуулганы ирц муу байгаа талаар шүүмжилж, “тэр тэр гишүүн ирээгүй байна, хурал таслахаа боль” гэж чангалав даа, өнгөрсөн долоо хоногт. Гэтэл маргааш нь дархан аварга хүн бөхчүүдээ жагсааж зогсоож байгаад “тогтсон цагтаа бэлтгэл сургуулилтдаа ирдэггүй” гээд загнаж байгаа харагдсан. Чуулган дээр ямар байна, нийгэм яг тийм байна гэдгийн тод жишээ энэ юм. Энэ бол сахилга хариуцлагын тухай сайны жишээ юм.
Төр түшиж байгаа гишүүд маань хэлэх ярих үгээ бодож, эмх цэгцтэй, бусдад хүндлэгдэхээр зангарагтай байж сурмаар санагддаг. Зангараг гэхээр манайхан бас их буруу ойлгодог. Иргэний хөдөлгөөний намаас сонгуульд нэр дэвшсэн Д.Сүхжаргалмаа нэгэн телевизэд ярилцлага өгөхдөө “…нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хэлэхэд ам эвлэхгүй үг юм. Гэхдээ одоо хүн болгон хэлдэг болсон болохоор би ч гэсэн хэлье. Хулгайч …” гэж ярьж байсан нь санаанаас гардаггүй юм. Өндөр боловсролтой энэ эмэгтэй хаана юу гэж ярихаа мэддэг, бусдыг үлгэрлэн дагуулах ёс зүйтэйгээ үйлдлээрээ харуулж байгаа нь тэр. Гэтэл манай чуулган дээр бие биенээ хулгайч, нус, баасаар нь дуудах нь энүүхэнд шүү дээ.
Ийм ийм олон учир шалтгаан байгаа болохоор УИХ-ын чуулганыг хаалттай хуралдуулах ёстой гэж бид үздэг юм. Хаалттай хуралдааны мэдээллийг дараа нь хэвлэлийн төлөөлөгч нь мэдээлж байж болно. Гишүүд өөрсдөө гарч ирээд ярьж ч болно. Ямартай ч мэдээллийг ямар нэгэн байдлаар түгээх арга нь олдож л таарна. Хамгийн чухал нь хаалттай хаалганы цаана төрд хэрэгтэй шийдвэрүүд гардаг болох юм. Камерын өмнө жүжиглэх шаардлагагүй болохоор гишүүд өөрсдийн үзэл бодлоо шууд хэлж ярьдаг болно. Төрийн түшээд нь ард түмэндээ таалагдах гэж хоёр нүүр гаргадаг болохоор нийгэм ч гэсэн яг тийм болсон. Үүнээс үүдээд монголчууд тэр чигээрээ хоёр нүүртэй, худалч хулхи зантай болцгоожээ. Биднийг нэг зангаараа байдаггүй, хэлсэн үгэндээ хүрдэггүй гэж гадны хөршүүд маань шүүмжилж, баалж байгаа нь үүнээс үүдэлтэй.
УИХ-ын чуулганы хуралдааныг ил тод байлгахүй бол гишүүд далдуур хуйвалдаж байгаад улсаа зарчихаж мэднэ, өөрсдөдөө ашигтай хууль тогтоомжууд гаргана гэж ирээд л шүүмжилдэг. Тиймдээ ч нээлттэй болсон юм. Тэгвэл гишүүд хуйвалдаж байгаад улсаа зарчихна гэх шиг худлаа зүйл гэж хаана байхав. Тийм дээрээ туллаа гэхэд ядаж сөрөг хүчин нь энэ талаар эсэргүүцэж дуугардаг юм байгаа биз дээ.
“Өдрийн сонин”-ы мягмар гаригийн дугаар 16 нүүрээр хэвлэгдэн, захиалагчдадаа хүрлээ. Энэ өдрийн дугаарт гарсан нийтлэл, сурвалжлага, ярилцлага, мэдээ мэдээллээс онцолж, тоймлон хүргэж байна.
Энэ удаагийн дугаарт” Ц.Мөнх-Оргил сайд Хятадад айлчлаагүй юм, “Синхуа” агентлаг л “Өдрийн сонин”-д гарсан ярилцлагыг эш татаад мэдээ биччихсэн юм билээ” нийтлэл хэвлэгдлээ.
Мөн Ц.Элбэгдорж: “Ядарч, хэцүү амьдарч, мөлхөж байлаа ч сэтгэлийн хувьд тусгаар бай” тэмдэглэл нийтлэгджээ.
Өчигдрийн гол үйл явдал нь утааны эсрэг жагссан аав, ээжүүдийн жагсаал байлаа. Энэхүү жагсаалаас бэлтгэсэн “Засгийн газрыг утаатай Баянхошуу, хүүхдэд дарагдсан эмнэлэгт хуралдахыг шаардав” сурвалжлагыг өнөөдрийн дугаараас дэлгэрүүлэн уншаарай.
Улс төрийн 5-р нүүрт УИХ-ын гишүүн Г.Занданшатар:”Өнгөрсөн 25 жилийн хугацаанд Засгийн газар 16 удаа солигдож, дунджаар 1.7 жил ажилласан байдаг” ярилцлага хэвлэгдлээ.
УИХ-ын гишүүн асан, Ардчилсан намын ҮЗХ-ны гишүүн Д.Арвинтай хийсэн “Намаас хөөх асуудал яригдахад хөөгдвөл хөөгдчихье гэсэн бодол байсан” ярилцлагыг өнөөдрийн дугаараас уншаарай. Тэрбээр ярилцлагадаа, “…Хааны алба хүртэл халаатай гэдгийг үргэлж санаж явах ёстой. Ямар ч хүн насаараа дарга, Их хурлын гишүүн байдаггүй. Анх гишүүн болохоосоо өмнө ч гэсэн үүнийг ухамсарлан явж ирсэн юм. Харин амьдралын хэв маягт өөрчлөлт гарсан уу гэвэл би тийм л гэж хэлнэ. Тэр утгаараа гишүүн болно, гишүүнээс бууна гэдэг бол байх л ёстой асуудлыг нэг. УИХ-ын гишүүн Д.Арвинаас илүү “Их өргөө” компанийн захирал Д.Арвин байсан нь надад илүү сэтгэл ханамжийг өгдөг байсан...” хэмээн ярьжээ. Дэлгэрэнгүйг дараах линкээр бүртгүүлэн “Цахим сонин”-оос хүлээн авч уншаарай. https://admin.dnn.mn/plugins/news/login/
Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлагуудыг “Өдрийн сонин”-ы мягмар гаригийн дугаараас уншаарай.
Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудан, “Улаанбаатар”, “Скай” шуудангийн салбаруудаас очиж авч болох ба сонин борлуулах бүхий л цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой юм. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдах авч болохыг дуулгая. “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч бас болно.
“Өдрийн сонин”-той холбоотой бүхий л мэдээллийг Мэдээлэх эрхийн утас 19001987-гоос лавлаж болох ба захиалга өгөхийг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу. Хэрэв цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88071920 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг лавлаарай.
“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮХЭН ТАНТАЙ ХАМТ
С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийн шүүх хурал өнөөдөр дөрөв дэх өдрөө хаалттай үргэлжилж, дөнгөж сая завсарлалаа.
Тодруулбал, 20.00 цагийн орчимд шүүх бүрэлдэхүүн шүүгдэгч Б.Содномдаржаа, Ц.Амгаланбаатар, Т.Чимгээ нарын үгийг сонсч дуусаад, шүүх хурлыг маргааш үргэлжлүүлэх шийдвэр гаргалаа.
Өнөөдрийн хурлаар шүүх бүрэлдэхүүн нотлох баримтыг шинжилж судлан, шүүмжлэл явуулж, хурлын дэгийн дагуу шүүгдэгчдийн үгийг сонссон юм.
Монгол Улсын Засгийн газраас 2016 оны 09 дүгээр сарын 09-ний өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон холбогдох хуулийн төслүүдийг УИХ-ын чуулганы 2016 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар батласан билээ. УИХ-ын гишүүн Х.Нямбаатар, М.Оюунчимэг, Н.Оюундарь нар Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль батлагдсантай холбогдуулж өнөөдөр /2016.12.26/ Төрийн ордонд хэвлэлийн бага хурал хийсэн юм.
УИХ-ын гишүүн Н.Оюундарь хэвлэлийн бага хурлыг нээж хэлсэн үгэндээ, Уг хуулийн төслийг батлуулах ажлын хэсэг УИХ-ын гишүүн Л.Цогзолмаа, М.Оюунчимэг А.Ундраа, Х.Нямбаатар, Д.Цогтбаатар, Б.Пүрэвдорж нарын өргөн бүрэлдэхүүнээр ажиллаж, гурван сарын хугацаанд хууль тогтоомжтой танилцахаас гадна, гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх чиглэлээр ажилладаг гадаад дотоодын олон улсын байгууллага, Төрийн бус байгууллага, судлаачтай уулзах, цаашлаад түр хамгаалалтын байруудаар явж газар дээр нь биечлэн танилцсан юм. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль хэд хэдэн онцлогтой болсон. Тухайлбал, уг хуулиар эхнэр нөхөр, үр хүүхдийн хоорондын харилцааг зохицуулах төдий бус хамтран амьдрагчид, салсан гэр бүлийн асуудлыг ч хөндөж хамрах хүрээг нь өргөжүүлсэн. Түүнчлэн гэр бүлийн хүчирхийллийн талаархи мэдээллийн сувгуудыг тэлэх, тэр дундаа хөршийн үүргийг тодорхойлж, удаа дараагийн гэмт үйлдлийг мэдээлээгүй айл хөршид хариуцлага тооцохоор болсон. Цаашлаад гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчдод түр хамгаалах байр, нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх, хамтарсан баг хэрхэн ажиллах бүх зохицуулалтыг тодорхой болгосон гэдгийг онцолж байлаа.
УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг энэ үеэр “2004 онд батлагдсан Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон шийдэл, тодорхой бус асуудлуудыг шинэчилсэн найруулгаар зохицуулж өгсөн. Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгдсэн тоо 38.8 хувьд хүрэхийн зэрэгцээ энэ нь улам харгис хэрцгий шинжтэй болоод байгаа юм. Тиймээс энэ хуулиар гэр бүлийн хүчирхийллийн аюулын зэргийг тогтоодог боллоо. Өмнө нь гэр бүлийн орчинд үйлдэгдсэн хүчирхийллийн 90 орчим хувь нь шүүхийн шатанд хохирогч нь гомдлоо татсан байдлаар дуусдаг байв. Ингэснээр асуудлыг даамжруулах, амь насанд хүрэх хүртлээ бугшсан байдалд хүргэдгийг та бүхэн мэдэж байгаа. Харин одоо аюулын байдлын зэргийг мэргэжлийн байгууллагууд газар дээр нь очиж тогтоохоор болсон. Уг хууль 2017 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хэрэгжих тул энэ хугацаанд Засгийн газар, холбогдох яамдуудад хуулийн хүрээнд дагалдах долоон журмыг батлах үүрэг, чиглэлийг өгсөн гэдгийг онцоллоо.
Харин УИХ-ын гишүүн Х.Нямбаатар “Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хэрэгжүүлэхийн тулд захиргааны байгууллагууд итгүүлэх, албадах аргыг хэрэглэнэ. Өөрөөр хэлбэл, гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг соён гэгээрүүлэх, сургалт мэдээлэл явуулах, хуулиа сурталчлан таниулах чиглэлээр өргөн хүрээтэй ажиллах юм. Хууль сурталчлаад, энэ талаар сургалт мэдээлэл явуулаад байхад зөрчил гаргасан анхны тохиолдолд захиргааны хариуцлага хүлээлгэнэ. Харин удаа дараагийн үйлдэл гаргавал үүнийг гэмт хэрэг гэж үзэн албадах буюу холбогдох хуулийн дагуу хариуцлага хүлээлгэнэ. Мөн Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль хэрэгжиж эхлэхээр холбогдох эдийн засгийн зардлыг 2017 оны улсын төсөвт суулгаагаагүй ч, олон улсын байгууллага, дотоод нөөц боломжид тулгуурлан шийдэхээр болсон гэж байв. Ийнхүү мэдээлэл өгсний дараа УИХ-ын гишүүд, сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариуллаа гэж УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путинд өнөөдөр эмгэнэл илэрхийлж, эмгэнэлийн цахилгаан утас илгээлээ.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн эмгэнэлд:
“ОХУ-ын Ерөнхийлөгч эрхэмсэг ноён Владимир Владимирович Путин танаа
Москва хот
ОХУ-ын Батлан хамгаалах яамны цэргийн нисэх хүчний ТУ-154 онгоц осолдож, 92 иргэн амь үрэгдэж, нөхөж баршгүй гарз хохирол учирсан мэдээг цочирдон хүлээн авлаа.
Танд болон Танаар уламжлан найрсаг харилцаат Оросын ард түмэн, талийгаачдын ар гэр, төрөл төрөгсдөд Монголын ард түмний нэрийн өмнөөс болон хувиасаа гүн эмгэнэл илэрхийлье.
Гүнээ хүндэтгэсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж
Улаанбаатар хот
2016 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр” гэжээ.
Сонгинохайрхан дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 29 дүгээр ангийн алба хаагчид асрамжийн газрын хүүхдүүдийг баярлуулжээ.
Тодруулбал, тус ангийн дэслэгч Н.Идэр захирагчтай хоёрдугаар салааны залуус шинэ жил баяр тэмдэглэх зардлаараа “Нарны хүүхдүүд” асрамжийн газрын 51 хүүхдийг баярлуулсан байна. “Нарны хүүхдүүд” асрамжийн газар нь Сонгинохайрхан дүүргийн долдугаар хороонд байрладаг аж.
.jpg)
Дэслэгч Н.Идэрийн хувьд өнгөрсөн жил гэр бүлээрээ хүүхдүүдэд хувцас, тоглоом, ном, дэвтэр авч өгч баярлуулж байжээ. Харин энэ жил ажлынхаа 12 алба хаагчтай хамтран хүүхдүүдийг баярлуулсан байна. Аврагч залуусын сайн санааны санаачлагыг тус хорооны дэлгүүрийн хамт олон бас дэмжиж, бэлгээ 30 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр өгсөн гэнэ.