Month: November 2016

Улсын Онцгой комиссын хуралдаан өнөөдөр Төрийн ордонд боллоо. Хуралдаанд Цаг уур, орчны шинжилгээний газар ирэх саруудын цаг агаарын төлөв байдлын талаар мэдээлэл хийлээ.

Сүүлийн хэд хоногт цас их хэмжээгээр орсноос нийт нутгийн 30 гаруй хувьд өвөлжилт хүндэрч болзошгүй болжээ. Ингэхдээ зуд тохиолдож болзошгүй аймгуудад Увс, Дорнод, Төв, Хэнтий, Дархан, Сэлэнгийн ихэнх сумд, Завханы хойд, Булганы зүүн өмнөд, Хөвсгөлийн баруун хэсэг хамаарч байна.

Мөн Цаг уур, орчны шинжилгээний хүрээлэнгээс өгсөн мэдээллээр арваннэгдүгээр сарын 17-25-ныг хүртэлх хугацаанд манай оронд сүүлийн 10 гаруй жилд ажиглагдаагүй онцгой хүйтэн болох төлөв гарчээ.

Тодруулбал, арваннэгдүгээр сарын 16-нд баруун аймгуудын нутгаар, арваннэгдүгээр сарын 17-18-нд ихэнх нутгаар салхи секундэд 18-20 метр хүрч, зарим үед 24 метр хүрч, цасан болон шороон шуурга шуурч, зам даваа хаагдах нөхцөл байдал үүсэж болзошгүй байгаа аж.

Мөн арваннэгдүгээр сарын 17-нд нутгийн хойд хэсэг, цаашдаа нийт нутгаар хүйтний эрч эрс чангарч шөнөдөө Увс нуур, Идэр, Туул голын хөндий, Дархадын хотгороор -42-47 градус, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Онон, Улз, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр -35-40 градус хүрч малын бэлчээрлэлт, авто болон төмөр замын тээвэр, дулааны хангамжид хүндрэл учруулах онцгой нөхцөл байдал бүрдэж байгааг анхаарууллаа.

Одоогийн байдлаар манай орны нийт нутаг дэвсгэрийн 50 орчим хувь нь цастай байгаагаас Баян-Өлгий аймгийн Сагсай сум, Булган аймгийн Бугат, Сэлэнгэ аймгийн Тэшиг, Хангал сум, Дорнод аймгийн Баян-Уул, Баяндун, Баянтүмэн, Дашбалбар, Сэргэлэн, Цагаан-Овоо, Чойбалсан, Хөлөнбуйр сум, Завхан аймгийн Баянтэс, Баянхайрхан, Сонгино, Тэс, Түдэвтэй сум, Орхон аймгийн Баян-Өндөр, Жаргалант сум, Сэлэнгэ аймгийн Баянгол, Орхонтуул, Орхон, Түшиг сум, Увс аймгийн Баруунтуруун, Зүүнхангай, Сагил, Түргэн сум, Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул, Цагааннуур, Цагаан-Үүр, Чандмань-Өндөр, Эрдэнэбулган сум, Хэнтий аймгийн Баян-Адарга, Батноров, Биндэр, Өмнөдэлгэр, Норовлин сумын нутгаар цасны зузаан 11-20 см (нягт 0.10-0.30 гр/см3), Дархан-Уул аймгийн Дархан, Шарын гол сум, Сэлэнгэ аймгийн Зүүнбүрэн, Ерөө, Цагааннуур, Хушаат, Хүдэр сум, Увс аймгийн Зүүнхангай, Малчин, Наранбулаг, Цагаанхайрхан сум, Хөвсгөл аймгийн Улаан-Уул, Ренчинлхүмбэ, Хатгал сум, Хэнтий аймгийн Дадал сумын нутгаар цасны зузаан 21-40 см (нягт 0.12-0.28 гр/см3)-т хүрсэн байна.

Цэвэрлэх байгууламжийн барилгын ажлын тендерийн гүйцэтгэгчээр Ховдын Тулга ХХК шалгарч 2012 онд ажлаа эхэлсэн боловч төсөв санхүүгийн хүндрэлээс үүдэн жил дамнан явсаар өнөөдөр ашиглалтад орж, Улсын комисс хүлээж авлаа.

Энэ үеэр Ховд аймгийн Засаг дарга Д.Галсандондог, аймгийн Засаг даргын орлогч Ш.Батсүх болоод холбогдох салбарын хүмүүс тус бүтээн байгуулалтын үйл ажиллагаатай танилцсан юм. Цэвэрлэх байгууламж ашиглалтад орсноор олон давуу тал бүрдэж байна. Тус цэвэрлэх байгууламж нь 7000 м куб хүчин чадалтай бөгөөд хоногт 3400-3800 м куб усыг цэвэрлэх юм байна. Усыг цэвэрлэхдээ механик арга, халдваргүйжүүлэх арга, байгалийн арга, биологийн арга гээд дөрвөн дамжлагаар шүүж, идэвхтэй бактер устаж бүрэн цэвэрлэнэ гэдгийг инженер техникийн албаныхан онцолж байлаа.

Уг нь цэвэрлэх байгууламжийн тендер 2009 онд зарлагдаж, 2012 онд барилгын ажил эхэлсэн боловч жил дамнан явсаар өнөөдөр ашиглалтад орж байна. Барилгын ажил удаашрах болсон шалтгаан нь төсөв мөнгө шийдэгдэхгүй байсантай холбоотой гэж гүйцэтгэгч ХХК-иас тайлбарлаж байна.

Энэхүү цэвэрлэх байгууламжид SJC хлорын төхөөрөмжийг суурилуулжээ. Энэ нь АНУ-ын дэвшилтэт технологи дээр түшиглэн олон удаагийн туршилт судалгааны үндсэн дээр бий болгосон төхөөрөмж юм. Гүйцэтгэгч ХХК-ийн хувьд барилга байгууламжийн ажлаа барьж дуусаад 45 хоногийн хугацаанд туршилт хийсний дараагаар ийнхүү улсын комисст хүлээлгэн өгч байна.

Барилгын тухай хуулиндаа ямар нэгэн бүтээн байгуулалтын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн ХХК баталгаат хугацаа өгдөг. Тэгвэл тус ХХК гурван жилийн баталгаа өгч буй юм. Энэ хугацаанд эвдрэл гэмтэл гарвал гүйцэтгэгч ХХК хариуцна гэдгээ амласан байна.

Нийслэлийн Засаг даргаС.Батболд 14 хоног тутамд иргэдтэй уулзаж, санал хүсэлтийг нь сонсдог. Уламжлал ёсоор хотын даргатай уулзах хүсэлт, өргөдлөө ирүүлсэн иргэдийн төлөөлөлтэй уулзлаа. Уулзалтад нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, нийслэлийн харьяа агентлаг, газар, төрийн өмчит үйлдвэрийн удирдлагууд оролцсон юм.

Хотын даргатай уулзсан эхний иргэн Чингэлтэй дүүргийн иргэн Н.Төгссайхан байлаа. Тэрээр БЗД-ийн 14-р хороо, 14-р хорооллын нутаг дэвсгэрт байрлах “Цагаан хуаран” хотхоны орчимд зам тавиулах нэн шаардлагатай байгаа талаар Засаг даргад танилцуулсан юм. Түүний тавьсан асуудалд Нийслэлийн Авто замын хөгжлийн газар болон Нийслэлийн Хот төлөвлөлт, ерөнхий төлөвлөгөөний газрын удирдлага зохих хариултыг өглөө. Ирэх дөрвөн жил төрийн өмчийн сургууль , цэцэрлэггүй хороо гэж байхгүй болгох зорилт тавьж байгаагаа хотын дарга хэллээ. 2017 онд гэхэд 31 сургууль, цэцэрлэгийн өргөтгөл, шинэчлэлийн ажлыг хийхээр үндсэн чиглэлд тусгасан гэдгээ хэлж, иргэн Н.Төгссайханы хүсэлт бол нийслэлийн иргэдээс тавьдаг нийтлэг санал учраас анхааран ажиллахаа ярьлаа.

Баянзүрх дүүргийн иргэн М.Бат-Очир СБД-ийн 20 дугаар хороо, Сэлбэ зуслангийн хойд талын орц, гарцыг хаасан асуудлаар хотын даргатай уулзлаа. Тэрээр “Тухайн газрыг 2016 оны 9 дүгээр сарын 1-нээс эхлэн орох гарах гарцгүй болгож хаана гэсэн мэдэгдэл өгсөн. Нийслэлээс газар өмчилж өгөх болон хувьчлахдаа иргэдийг боддог байх хэрэгтэй” гэв. Энэ талаар СБД-ийн Өмч, газрын харилцааны албаны мэргэжилтэн “Уг хэсэгт иргэн Л.Сосорбурам 14 га газартай. Анх өөрийн баталгаажсан талбайгаар хашаагаа бариагүй байсан бөгөөд одоо барьж байгаа. Энэ талаар иргэдээс маш олон гомдол мэдүүлж, Нийслэлийн өмчийн харилцааны газарт хандаад байгаа”-г мэдэгдлээ. Нэг иргэн 14 га газар эзэмшиж, хашаа хатгаснаас олон нийтийн эрх ашиг хөндөгдвөл төр газраа авч, орц гарц гаргаж, иргэдийнхээ эрх ашгийг нэгд тавина гэдгийг хотын дарга хэлсэн юм.

Үүнээс гадна Баянзүрх дүүргийн иргэн Т.Түмэн-Өлзий нийслэлийн төр, захиргааны байгууллагууд хүнд суртал ихтэй, өгсөн өргөдөл гомдлыг цаг хугацаанд нь шийдвэрлэдэггүй гэсэн гомдол гаргаж байна. Тухайлбал, 2016 оны 2 дугаар сараас эхлэн гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн асуудлаар холбогдох байгууллагуудад материалаа бүрдүүлж өгсөн ч одоог хүртэл шийдтэй хариу өгөөгүй гэлээ. Хотын дарга С.Батболд түүний тавьсан гомдол саналыг судалж, холбогдох байгууллагуудад уламжлахаа хэлээд “Төр захиргааны байгууллагын алдаа оноог зөв харж чаддаг, нүд чих болж чадах залуусыг дэмжинэ. Мэргэжилдээ эзэн болсон, төр захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааг мэддэг залуусыг удахгүй нээлттэй ажлын байранд урина. Таныг бас ажилд урьж байна” гэлээ.

Мөн үндэсний үйлдвэрлэгч “БЧГ” ХХК Улаанбаатар хотын хог хаягдлын асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой талаараа танилцууллаа. Барилга угсралт, төмөр хийцийн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг тус компани импортын тоног төхөөрөмжийг орлох бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг байна. Патентыг нь албан ёсоор авсан хог ачиж, буулгах, хадгалах тоног төхөөрөмж, бүтээгдэхүүнээ ашиглан, Улаанбаатар хотын хог хаягдлын асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой гэв. Нийслэлийн Захирагчийн ажлын алба тус компанитай хамтран ажиллах чиглэлээр уулзалт хийх боломжтойг хэллээ. Хотын дарга ч импортыг орлох бараа бүтээгдэхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлэж байгаа аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжихийг онцолсон юм.

Баянгол дүүргийн иргэн, ахмад эмч Б.Эрдэнээ мөн хотын даргатай уулзаж, саналаа уламжиллаа. Тэрээр Шастины нэрэмжит 3-р эмнэлэгт ажиллаж байх хугацаандаа архи, тамхи, хар тамхины хор уршгийн эсрэг эмчилгээ хийдэг байсан байна. Үүнийгээ улсын эмнэлгүүдийн эмч нарт зааж сургах хүсэлтэй байгаагаа хэлсэн юм. Ахмад үеийн, туршлагатай хүмүүсээ сонсч, тэднээс зөвлөгөө авч ажиллахаа хотын дарга хэллээ.

Хотын дарга иргэдтэйгээ нүүр тулан уулзаж, асуудлыг шийдэж, шийдэх гарц олохын төлөө ажиллаж байгаад иргэд талархаж байна. Нэг удаа уулзаад өнгөрөх биш асуудлыг хэрхэн шийдсэн мэдээллээ ч хотын даргад ирүүлэхийг холбогдох албаны дарга нарт үүрэг болголоо.

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдын энэ сарын 7-ны А/233 тоот тушаалаар нийгмийн даатгалын сангаас болон цэргийн тэтгэвэр авагч тэтгэвэр авах банкаа сонгох боломж бүрджээ. Энэ хүрээнд Эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын ерөнхий газраас тэтгэвэр авагч тэтгэвэр авах банкаа сонгох, өөрчлөхтэй холбоотой үйлчилгээ үзүүлэх журмыг баталсан байна.

Иймд тэтгэвэр авч байгаа банкаа солих сонирхолтой иргэн хүсэлтээ ирэх сарын 15-наас эхлэн харъяа Эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын хэлтэстээ гаргаж болох аж. Түүнчлэн энэ сарын 15-наас эхлэн нийгмийн даатгалын сангаас болон цэргийн тэтгэврийг шинээр тогтоолгох иргэд тэтгэвэр авах банкаа өөрөө чөлөөтэй сонгох боломж бүрдсэн байна.

Сүүлийн өдрүүдэд манай орны ихэнх нутгаар цас их хэмжээгээр орж байна. Ой тайга, уул, талаар орсон цас малчдад хүндхэн өвөл болохыг сануулах авч хулгайн ан, ав хийдэг анчдад энэ нь “тун сайн мэдээ” гэнэ. Учир нь шинэ орсон цаснаар анчид ан, амьтны мөр мөшгин хөөж, агнахад хялбар болдог аж. Өвлийн эхэн сард ихэнх ан, амьтдын хувьд үс, сор, тарга тэвээрэг гээд бүхий л талаараа жигдэрсэн байдаг. Энэ нь хулгайн анчдын агнах хорхойг ихэд төрүүлдэг байна. Тухайлбал, шөнө орж буй цаснаар хулгайн анчид зэвсэг, техникээ бэлдэн анд гардаг аж. Очих ёстой газраа шөнө дунд очоод, өглөө үүрээр амьтны мөр мөшгин явдаг байна. Ингэж яваад аль таарсан амьтнаа ямар ч өрөвдөх сэтгэлгүй харсан дороо нам буудан унагадаг гэнэ. Хулгайн анчид зөвхөн зугаагаа гаргах болоод мөнгөний төлөө амьтны амь хороодог, байгаль дэлхийгээ хайрлах сэтгэлгүй хүмүүс хэмээн нэгэн байгаль хамгаалагч хэлсэн юм.

Хээрийн боохой, урт саарал, “саарал” амьтан гээд чоно гэдэг амьтныг цээрлэж нэрлэдэг нэр олон. Илүү заяатандаа алагдаж, ижил заяатандаа харагддаг хэмээн энэ амьтны хийморь сүрийг монголчууд бадраасаар ирсэн. Харин өнөө цагт хулгайн анчид гэхээс илүүтэй бөө удган ихэсч хүссэн хүсээгүй “урт саарлын” наймаа энд тэндгүй болжээ. Цахим орчинд “Чоно задалж зарна, чонын соёо яаралтай авна, чонын тархи зарна, авна, баавгайн савар үнэ тохирч авна, гахайн соёо зарна, тарваганы тулам худалдана …” гэх мэт зарлал их ч болж, хяналт тавьдаг холбогдох албаны хүмүүс барагтаа бол тоохоо ч больж. Хээрийн амьтны мах, дотор эрхтэн ер бүх зүйл нь хүнд хэрэгтэй гэнэ. Тархины даралттай хүн тархийг нь идвэл зүгээр болно. Ходоодны шархлаатай хүн ходоодыг нь идвэл цоо эрүүл болно. Ямар эрхтэн өвдөнө, түүнийг нь идвэл өвчин тэр дороо л илааршна гэсэн буруу ойлголттой иргэд их болжээ. Ингэж идэж, ууж яваад зэрлэг амьтны хүнд халдварладаг аюулт өвчнөөр өвчилж, зарим нь амь нас, бие эрхтнээрээ хохирсоор буй тохиолдол цөөнгүй. Энэ нь нэг талаараа хулгайн анг өдөөдөг байна.

Нас бие гүйцсэн 200 хөлдөөсөн чоно. Хууль бус хулгайн ан

Шивэр молцог хандгай. Манай улсын нэн ховор амьтан

Нэг үе монголчууд унаган байгалиараа гайхуулдаг, бахархдаг байсан. Харин сүүлийн жилүүдэд бахархах байтугай экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах, байгаль орчныг хамгаалах асуудал “шүдний өвчин” болсон. Сүүлийн таван жилд, хурдан унаа хөлөглөж, буу агссан хулгайн анчид эрчимтэй олширсон. Хэн баянаа илтгэн гайхуулах, найзуудтайгаа зугаацах зорилгоор амьтдыг зусарч зангаар хоморголон хядаж байна. Үүний улмаас зарим амьтны тоо толгой эрс ховордоод буй. Тухайлбал, тарвага, халиун буга, бөхөн, хулан, цоохор ирвэс, баданга хүдэр, зэрлэг гахай, хүрэн баавгай, бор гөрөөс, хар сүүлт, аргаль, янгир, зэгсний гахай, цагаан зээр гэх мэт амьтад юм. Манай улсад хөхтөн амьтны тооллого анх 1972 онд зүүн аймгуудад цагаан зээрийг тоолсноос эхэлжээ. Өнөөгийн байдлаар сая орчим цагаан зээр, 500 мянгаад тарвага, 20 мяган хулан, 8-аас 10 мянган халиун буга, 130 баданга хvдэр, 450-аас 500 хавтгай тэмээ, 20 орчим мазаалай, мянга гаруй цоохор ирвэс, 10 мянга орчим хар сvvлт, 13 мянган аргаль, 20 мянгаад янгиртай гэсэн тойм ан амьтнын нөөцийн тоо байдаг.

Алтайн угалзын сүрэг

Цоохор ирвэс

Бугын сүрэг. Хустайн нуруу

Ойн зэрлэг гахай

Ийн ан амьтны нөөц жилээс жилд багасч байгаа болохоор цаашид юу хийх вэ. Хулгайн анчидтай хэрхэн тэмцэх вэ. Юуны түрүүнд БОЯ-наас агнах ангийн зөвшөөрлийг олгохдоо эрдэмтдийн судалгаанд тулгуурлан тоог хэтрүүлэхгүй байх хэрэгтэй гэнэ. 250 шонхор барьж болохоор байна гэхээр 300 гаргах зэргээр хэтрүүлж зөвшөөрөл өгөөд байдаг нь ан амьтны тоо толгой буурахад нөлөөлдөг аж. Энэ бүх мэдээлэл ШУА-ийн Биологийн хүрээлэнгийн хөхтний экологийн лабораторийн эрхлэгч Б.Лхагвасүрэнгийн зэрлэг амьтны нөөц, хамгаалалт, нөхөн сэргээлтийн талаар тавьсан илтгэлд хөндөгдсөн юм.

Энэхүү зах замбараагүй болсон хулгайн анчдын тоог цөөлөх, үүнд хяналт тавьдаг холбогдох албаны хүмүүс ажлаа эрчимжүүлэх шаардлагатай байна. Мөн хууль зөрчин газар сэндийчиж, ан амьтдыг хороож байгаа этгээдүүд оногдуулах шийтгэлийн мөнгөн хэмжээ дэндүү бага байгаа нь харамсалтай. Хичнээн их мөнгөөр үнэлж, торгууль ноогдууллаа ч нэгэнт хороогдсон амь эргэж сэргэхгүй нь бүр ч харуусалтай. Хамгаалж, өсгөж үржүүлэхэд гар бие оролцож чадахгүй байж болох ч хороож, сүйтгэхгүй байвал хамгийн үнэтэй хөрөнгө оруулалт болно гэдгийг санацгаая!

Э.МӨНХТҮВШИН

Монголд ажиллаж амьдардаг ОХУ-ын иргэн Петр Диндиенко Ховд голд живж байсан гурван настай хүүгийн амийг аварчээ. Түүнийг эл үйлсийнх нь төлөө Онцгой байдлын ерөнхий газраас “Бусдын амь насыг аврахад зүтгэл гаргасны төлөө” медалиар шагнасан байна.

Эл явдал өнгөрсөн долоо хоногт болсон бөгөөд Орос эр Ховд голыг гатлахаар гүехэн устай татам хайж явжээ. Ингээд нэг газар олж голыг хөндлөн гарсан байна. Түүнийг харсан нутгийн нэгэн залуу гурван настай хүүгийнхээ хамт араас нь гол гатлахаар орсон аж. Гэтэл золгүй явдал болж, эцэг хүү хоёул живжээ. Тухайн үед гол хүмүүс живж байгааг мэдсэн П.Диндиенко тэр даруй гол руу буцан орж гурван настай хүүг эрэг дээр гаргаж чадсан гэнэ. Харамсалтай нь энэ хооронд эцэг нь живж амиа алджээ. Голын татамны доохнотой 6 метр гүн цүнхээл байж таарсан нь золгүй явдал гаргахад хүргэсэн байна. Гэсэн ч зориг самбаа гарган гурван настай хүүгийн амийг аварсан орос эрийг Онцгой байдлын алба зүй ёсоор үнэлж, зохих хүндэтгэлийг үзүүлжээ.

Эрүүгийн цагдаагийн газрын Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн алба хаагчид манай улсын нэгэн арилжааны банкны интернэт банк ашигладаг хэрэглэгчдийн дансанд нэвтэрч, мөнгийг нь хууль бусаар шилжүүлж авсан хэргийг илрүүлжээ. Тодруулбал, 14 сая төгрөгийн хохиролтой, 14 хохирогчтой тус хэрэгт сэжиглэн бүлэг этгээдийг шалгаж эхэлсэн байна.

Энэхүү хэрэгт холбогдуулан Баянгол дүүргийн харъяат, эрхэлсэн ажилгүй, 23 настай Б, Хан-Уул дүүргийн харъяат, 22 настай Б, Сонгинохайрхан дүүргийн иргэн, 25 настай Г нарыг сэжигтнээр татсан байна. Мөн БНХАУ-ын Эрээн хотод ажилладаг 24 настай М, Баянгол дүүрэгт оршин суудаг, 23 настай, эмэгтэй Э нарыг Эрүүгийн цагдаагийн газрын Зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэст шилжүүлэн шалгаж байгаа аж.

Эрүүгийн хуулийн 149.3 зүйл ангиар шалгагдаж байгаад батлан даалтад гарсан хугацаандаа оргон зайлсан “Мунзуй” хочит Г.Нямдоржийг Эрүүгийн цагдаагийн газар болон Тусгай ажиллагааны хэлстийн алба хаагчид баривчилжээ. Тодруулбал, түүнийг энэ оны 11 сарын 14-ний өдрийн 03:00 цагийн орчим Хэнтий аймгийн нутаг Норивлин хийдийн орчмоос саатуулсан байна.

Өмнө нь түүнийг УМБГ-ын Зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн мөрдөн байцаагчид шуурхай ажиллан баривчилжээ. Тухайн үед “Rich Hill” зочид буудлаас иргэн Г.Нямдоржийг бусдыг барьцаалан, мөнгө нэхэж, дарамтлан дээрэмдэж газар дээрээ баригдсан билээ.

Гэмт хэрэгт шалгагдаж байхдаа оргон зайлсан тэрээр Алтанбулагийн боомтоор хил нэвтрэх гэж байхад нь саатуулагдсан ч оргон зайлсан тул орон даяар эрэн сурвалжилж байсан юм. Тэрээр дахин ОХУ руу оргон зайлахаар төлөвлөөд байсан бөгөөд түүнд тусалсан байж болзошгүй хэд хэдэн этгээдийг цагдаагийн байгууллагаас шалгаж эхэлжээ.