Categories
мэдээ улс-төр

Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат Олег Белозёровтой уулзлаа

Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат өнөөдөр “Оросын төмөр зам” нийгэмлэгийн тэргүүн Олег Белозёровыг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтын эхэнд Ерөнхий сайд, Улаанбаатар төмөр зам хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийг үр ашигтай ажиллуулахад хоёр тал урд өмнөхөөсөө илүү санаачилгатай ажиллах, дамжин өнгөрөх тээврийн хэмжээг нэмэгдүүлэх шаардлагатай, тийм бололцоо байгааг онцоллоо.

Монгол Улс, ОХУ, БНХАУ-ын аль алинд хамтарсан томоохон төслүүд бий. Тэдгээр төслүүдэд оролцох, тэндээс ажил олох боломж бололцоо УБТЗ ХНН-т хамгийн их бий. Гурван улсын төрийн тэргүүн нарын уулзалтаар 100 сая тонн тээвэрлэх ачаа байгаа тухай яригдсан. Тэндээс хамгийн багадаа арван сая тонныг л УБТЗ-аар тээвэрлэхэд ашигтай ажиллах боломжтой, үүний төлөө манай Засгийн газар бүх талаар дэмжиж идэвхтэй ажиллах болно гэлээ.

Олег Белозёров, дамжин өнгөрөх тээврийн хэмжээг нэмэгдүүлэх болон тийм боломж байгаа талаар Ерөнхий сайдтай санал нэг байгаагаа илэрхийлэв. Мөн тэрээр Монгол Улсын Засгийн газрын өргөн барьсан төслийн дагуу УИХ-аас УБТЗ-ын хэрэгцээнд хэрэглэдэг дизель түлшинд ногдуулсан онцгой албан татварыг 2017 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс тэглэх болсонд талархаж буйгаа хэлээд, энэ татварыг заавал он гарахыг хүлээхгүйгээр 2016 ондоо багтааж тэглүүлэх саналтай байгаагаа уламжлав.

Дизель түлшинд ногдуулсан Онцгой албан татварын хуулийг анх батлахдаа ч, сая хүчингүй болгохдоо ч Монгол Улсад мөрдөгддөг хууль, дүрмийн хүрээнд шийдсэн, манай улс аливаа татварын хуулийн өөрчлөлтийг дараа оны эхний өдрөөс мөрдөж эхэлдэг хуультайг Ерөнхий сайд хэлэв.

-УБТЗ-ыг одоогийн Хувь нийлүүлсэн нийгэмлэг хэлбэрээр нь хадгалаад явах уу, эсвэл зах зээлийн нийгмийн онцлог, эдийн засгийн орчин нөхцөлдөө тохируулан компанийн засаглалын хэлбэрээр шинэ төвшинд гаргаж хөгжүүлэх үү гэдэг дээр хоёр тал шийдвэр гаргах цаг болсон. 1949 оны гэрээг өөрчлөх замаар УБТЗ орчин үеийн шаардлагад нийцэж бие даан хөгжих, олон улсад одоо байгаагаасаа илүү нээлттэй болох, тээврийн хэмжээ нэмэгдэх боломжийг нээж өгөх ёстой. Үүний төлөө хоёр талаасаа бодитой алхам хийх хэрэгтэйг Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат онцоллоо.

Categories
мэдээ нийгэм

Ц.Баатархүү: 2012 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн тодорхой ажлуудын эрчим суларч Улаанбаатар хот эзгүйдэж байна

Өнөөдөр НИТХ дахь АН-ын бүлгээс хэвлэлийн хурал хийлээ. Хэвлэлийн хуралд НИТХ-ын төлөөлөгч Л.Нарантуяа, Т.Батцогт, НИТХ дахь АН-ын дарга Ц.Баатархүү нар оролцлоо. НИТХ-ын дэгийн дагуу сар бүр хуралдах ёстой. Гэвч долоо, наймдугаар сард хуралдаагүй гэнэ. Хэрэв ээлжит чуулган хойшлох шалтгаантай бол дараагийн хурлын товыг тогтоол гаргаж товлох ёстой байдаг байна.

Хуралын эхэнд НИТХ дахь АН-ын дарга Ц.БаатархүүНИТХ ардчиллын зарчмаас, нээлттэй үйл ажиллагаагаа явуулдаг зарчмаас ухарч байна. Тогтмол явуулах ёстой хурлаа хоёр удаа тасаллаа. Нийслэл Улаанбаатар хотын ажил амьдрал, бүтээн байгуулалт тасалдаж байна. 2012 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн гэр хорооллын дахин төлөвлөлт, авто замын шинэчлэлтэй холбоотой асуудал, тусгай замын автобус, гэр хорооллыг дэд төв болгон хөгжүүлэх, хотын тохижилт, хог хаягдлын шинэ менежмент гэх мэт олон асуудлын эрчим суларч Улаанбаатар хот эзэнгүйдэж байна. Иймээс НИТХ-ын дарга Ц.Сандуйд шаардах бичиг хүргүүлнэ” гэлээ.

НИТХ-ын төлөөлөгч Т.Батцогт“Нийслэлийн Засаг даргаас нутгийн өөрөө удирдах байгууллагуудад 2012 оноос хойш нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудад ажиллаж байсан хүмүүсийн судалгаа мэдээллийг ирүүлэх үүрэг даалгавар өгсөн юм байна лээ. Энэ нь төрийн албан хаагчид ажлаа хийх боломж бололцоог хааж, сэтгэл санааны дарамт учруулж байна. Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн агентлагаас 200 гаруй хүн чөлөөлөгдсөн. Ингэснээр төрийн албан хаагчид нам бус байх хууль тогтоомжийг зөрчиж байна” гэв

Categories
мэдээ улс-төр

Д.Сосорбарам: Коммунистууд төрийн толгой дээр гарахаар хүчээр ял тулгадаг үйлдэл хийдэг

Нийслэлийн АН-ын дарга Э.Бат-Үүлийг С.Зоригийн хэрэгт яллагдагчаар татан шалгаж эхэлсэн тухай Э.Бат-Үүл өчигдөр мэдээлэл хийсэн билээ. Өнөөдөр буюу есдүгээр сарын 14-нд гавьяат жүжигчин Д.Сосорбарам тэргүүтэй Ардчилсан намын гишүүд хэвлэлийн хурал зарлаж, С.Зоригийн хэрэгт холбогдуулан Э.Бат-Үүлийг сэжигтнээр татаж буй нь сонгууль угтсан эсрэг намын зохиомол гүтгэлэг хэмээн үзэж буйгаа мэдэгдлээ. Мөн Э.Бат-Үүлийг гэмт хэрэгт хилсээр холбогдуулан хэлмэгдүүлэх гэсэн ажиллагаагаа нэн даруй зогсоохыг шаардлаа.

Хэвлэлийн хурлын эхэнд МУГЖ Д.Сосорбарам “Манай улсын нийгэм коммунист нөлөө, социалист схем, пашист хяналттай гурвалжин дунд оршиж байна. Хүний эрх, ардчиллын дархлаа бүрдээгүй юм байна. Зөв үйл хэргийн төлөө явсан хүнийг гүтгэдэг болжээ. Тэр гүтгэлгээ хүчээр биелүүлдэг юм байна. Анзаарч байхад коммунистууд Төрийн толгой дээр гарахаар гэмгүй хүнд хүчээр ял тулгадаг үйлдэл хийдэг болж. Өмнө нь 2000 онд хийж байсан. Харин энэ жил мөн адил хийж байна. Үүнийг таслан зогсоох цаг болсон. Энэ хүрээнд хуулийн тогтолцоонд нэн даруй шинэчлэл хийх шаардлагатай. Ямар ч гэм зэмгүй хүнийг нэр төрд нь халдчихаад шууд тулгаж ял хүлээлгэдэг. Ингэж ял хүлээлгэдэг болсноос болж тэр хүн үе удмаараа хохирч байна. Ийм бусармаг үйл явдалтай бид эвлэрэхгүй. Хууль хяналтын байгууллагууд чадамж, сэтгэлгээ муутай, хуучин арга барилтай удаан явлаа. Тухайлбал С.Зориг агсны гэргий Б.Булганг хорих хугацаанд хэрхэн тамлаж, зовоосныг бид мэдэхгүй юм. Энэ хүнд шууд ял тулгаж эсвэл энэ хэрэгтэй нэг хүний нэрийг шууд заачих гэж тулгаж байсан ч юм уу. Мэдэхгүй юм. Хууль хяналтын байгууллагууд ийм л хуучны явцгүй арга барилаар ажиллаж байна. Ардчилал, эрх чөлөөг авчирсны төлөө, Улаанбаатар хотыг дөрвөн жилийн дотор өнгөтэй өөдтэй болсны төлөө Э.Бат-Үүлийг шагнаж байгаа шагнал гэж ойлгох уу. Тийм ч учраас Ерөнхийлөгч, УИХ, эрх баригчид хандаж энэ хэрэгтэй холбоотойгоор хатуу шаардлага хүргүүлж байна” гэлээ.

Соёлын гавьяат зүтгэлтэн С.Амарсанаа “Би АН-ын дарга Э.Бат-Үүл, талийгаач С.Зориг нартай найман жил ажилласан. Монгол Улсыг хөгжүүлэх талаар тухайн үед санал зөрөх юм их л байсан. Монголын төлөө 1990 онд бид бүгд хэрэлддэг байсан нь үнэн. Харин ажлаа тараад хүний ёсоор найзалж, жаргал зовлонгоо ярьдаг байлаа. Хувийн өс хонзон огт байгаагүй. Үүнийг бид нотолно.Ардчилсан холбоо маш хүлээцтэй. Юм бүхэн дээр далдганаж гарч ирдэг газар биш. Анхдагч нар маш хүлээцтэй 20 жил байсан. Улс орон учир зүйгээ олоход цаг хугацаа хэрэгтэй гэж бид хүлээж байсан. Бид нэг хөдөлбөл яг л 90 оных шиг босч чадна. Нэгийг нь хутгалж алаад, нөгөөг нь амьдаар нь сүг болгох гэж байгаа бол бүгдийг нь алаарай” гэлээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Зарим хүнсний захуудад махны үнэ буурчээ

Энэ сарын эхний долоо хоногт хонины ястай нэг килограмм мах дунджаар 5145 төгрөг, үхрийн ястай мах нэг килограмм нь дунджаар 6370 төгрөгийн үнэтэй байна. Үхрийн ястай махны үнийг өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 5 төгрөг, үхрийн цул мах 35 төгрөгөөр буурсан байна. Энэ 7 хоногийн ажиглалтаар үхрийн мах “Хархорин” хүнсний захад хамгийн хямд буюу 6000 төгрөг, харин “Номин” супермаркетад хамгийн өндөр үнэтэй буюу 7999 төгрөг байна. Хонины ястай махны үнийг өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 75 төгрөгөөр өсч, хонины цул махны үнэ 10 төгрөгөөр буурсан байлаа. Энэ долоо хоногийн ажиглалтаар хонины мах “Хар хорин” хүнсний захад хамгийн хямд буюу 4900 төгрөгөөр, харин “Номин” супермаркетад хамгийн өндөр үнэтэй буюу 6979 төгрөгөөр худалдаалж байна.

Categories
мэдээ улс-төр

ИТХ-д 88 нэр дэвшигч өрсөлдөнө

Сум, дүүргийн ИТХ-ын сонгууль ирэх сарын 19-нд болно. Сонгуулийн бэлтгэл ажилд зориулж 13,9 тэрбум төгрөгийг улсын төсвөөс баталсан. Сонгуулийн тухай хуульд зааснаар наймдугаар сарын 20-ны дотор намаас нэр дэвшигчид бүргүүлэх ёстой. Харин есдүгээр сарын 3-ны дотор бие даагчид бүртгүүлэх заалттай аж. Хуулийн хүрээнд Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуульд оролцох нийт 86 нэр дэвшигчийг бүртгэжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

“Нийтийн үйлчилгээний Улаанбаатар нэгтгэл” өөрчлөн байгууллаа

Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын Тэргүүлэгчдийн 2016 оны 08 дугаар сарын 31-ний өдрийн “Орон нутгийн өмчит аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газрыг өөрчлөн байгуулах тухай” 14 дүгээр тогтоол, нийслэлийн Засаг даргын 2016 оны 09 дүгээр сарын 05-ны өдрийн “Тогтоол хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай” А/638 дугаар захирамжийн дагуу “Нийтийн үйлчилгээний Улаанбаатар нэгтгэл” орон нутгийн өмчит аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газрын үйл ажиллагааг зогсоож, өөрчлөн байгуулах шийдвэр гарсан. Үүний дагуу тус газрыг “Хот тохижилтын газар” ОНӨААТҮГ, “Улаанбаатар зам засвар арчлалтын газар” ОНӨААТҮГ, “Геодези, усны барилга байгууламжийн газар” ОНӨААТҮГ гэж өөрчиллөө.

Categories
мэдээ спорт

Жүдо бөхийн холбооны хурал болж байна

Монголын жүдо бөхийн холбооны Удирдах зөвлөлийн хурал наймдугаар сарын 27-нд болж, хурлаас холбооны ээлжит Их хурлыг зарласан билээ. Холбооны Их хурал өнөөдөр буюу есдүгээр сарын 14-нд МҮОХ-ны байранд болж байгаа аж. Энэхүү хуралд Улаанбаатар хот болон бүх аймгуудын жүдо бөхийн салбар, холбооны гишүүд, жүдо бөхийн клубын төлөөлөл, тамирчин, дасгалжуулагчид оролцож байна. Монголын жүдо бөхийн холбооны их хурлаар холбооны ерөнхийлөгч, ерөнхий нарийн бичгийн дарга, Төлөөлөн удирдах болон хяналтын зөвлөлийн гишүүдийг сонгох ажээ..

Categories
мэдээ цаг-үе

Д.Ганбат: Ардчилсан намыг хохироох гээд ард түмнийг хохироож болохгүй

УИХ-ын гишүүн асан, АН-ын ҮЗХ-ны гишүүн Д.Ганбаттай ярилцлаа.

-Та Хууль зүйн байнгын хорооны даргаар ажиллаж байхдаа Эрүүгийн тухай хууль, Зөрчлийн тухай хууль дээр нэлээд чармайлт гарган ажилласан. Гэсэн ч олонхи болсон МАН-ынхан уг хуулиудын хэрэгжих хугацааг хойшлуулахаар болж байна. Уг хуулиудын хэрэгжих хугацаа хойшлох шалтгаан байсан юм уу?

-Эдгээр хуулиуд олон хүний олон жилийн хөдөлмөр байсан гэдгийг эхлээд онцолъё. Монгол Улс ардчилсан хувьсгал хийснээс хойш 26 дахь намартайгаа золгож байна. Монголчуудын амьдрал ахуйд тулгамдсан, зайлшгүй шийдвэрлэх ёстой асуудлуудыг эл хуулиудаар зохицуулсан байсан юм. Гэвч олонхи болсон Ардын намынхан эдгээр хуулиудын хэрэгжих хугацааг хойшлуулахаар оруулж ирсэн нь хууль зүйн салбарын хувьдтомоохон ухралт боллоо. Засгийн газар хуулийг хэрэгжүүлдэг байгууллага. Нэгэнт баталчихсан хуулийг хэрэгжүүлээд явах ёстой. МАН-ынхан өөр гаригаас ирсэн хүмүүс биш. Уг хуулийн талаар мэдэж л байсан. Өмнөх парламентын хийж хэрэгжүүлсэн ажлыг үргэлжлүүлэх нь төрийн залгамж чанарыг хадгалсан чухал зүйл юм.

Батлаад өгчихсөн хуулийг хэрэгжүүлэхгүй ээ гээд ярьж байгаа энэ хүмүүсийг хараад гомдох ч шиг, уур ч хүрэх шиг болж байгааг нуугаад яахав. Энэ парламентад цоо шинэ хүмүүс ороод ирчихсэн юм биш. Урьдын парламентын гишүүдийн тэн хагас нь орж ирсэн. Хамгийн гол нь Монголын нийгмийн хүсэн хүлээж байсан эрх зүйн шинэчлэлийг гацааж, хойшлуулж байгаа нь цаашид буруу жишиг тогтоож байна. Товчхондоо хэн нь хэн бэ гэдгээ л харуулж байгаа хэрэг.

-Гэхдээ та нар процессын хуулиудаа эцэслэж, хуулиудыг соёрхон батлаагүй. Хууль хэрэгжүүлэх байгууллагууд нь сургалтад хамрагдаагүй гэдэг шалтгаанаар хойшлуулж байгаа юм билээ?

-Харин тэгж байна лээ. Энэ бол хууль хойшлуулах шалтгаан биш. Ердөө л шалтаг яриад байгаа байхгүй юу. Аль ч нам засгийн эрхэнд гарсан, хийх л ёстой ажлуудын нэг. Үүнийг улстөржүүлээд тэр тэгээгүй гээд байх шаардлага огт байхгүй. Батлаад өгчихсөн хуулийг үргэлжлүүлээд дараагийн ажил нь хийгдэж байх ёстой юм. Өмнө нь Засгийн газар байсан. Одоо ч Засгийн газар нь байж л байна. Тэр үед гишүүн байсан хүмүүс Засгийн газрын гишүүн гээд явж байгаа биз дээ. Ард түмэнд, Монголын нийгэмд зориулагдсан, монгол гэдэг үндэстнийг хууль эрх зүйн хүрээнд нэг алхам урагш хөтөлсөн ийм зүйлээс ухралт хийж байгаа нь ямар хүмүүс энэ төрд гарчихсан юм бэ гэж эргэлзэхэд хүргэж байгаа юм. Монголын шоронд ял эдэлж буй олон хүний эрх зүйн байдал уг хуулиудаар дээрдэх байсан. Дэлхийн жишигт нийцсэн хуультай болж, хууль зүйн салбараа урагш нь алхуулж чаддаггүй яачихсан хүмүүс юм бэ. Эрүүжсэн, шоронжсон хуульдаа ямар хайртай юм бэ. Хуулийг хэрэгжүүлээд эхэлсэн бол засч залруулаад явж болдог. Манай хөрш орнууд гэхэд Эрүүгийн болон Зөрчлийн хуулиа гаргачихаад 100 удаа өөрчилсөн байдаг. МАН-ынхны яриад байгаа зүйл ердөө л шалтаг. Хүн тоож авч хэлэлцээд байхаар ч шалтаг биш байсан, үнэндээ.

Энэ хүмүүс Монголын ард түмний төлөө ажиллах гээд байна уу, үгүй юу гэдэгт эргэлзэж байна. Монголчууд үүнийг ялгаж, салгаад ойлгочих хэмжээний ухамсартай гэдгийг мэдэх л ёстой баймаар юм. Үнэхээр засч залруулахаар зүйл байгаа бол бага дээр нь засч залруулаад Эрүүгийн болон Зөрчлийн тухай хуулийг хэрэгжүүлээд явах ёстой. Монголын ард түмэн, Монгол Улсад хэрэгтэй хууль тогтоомж нэг өдрийн ч өмнө байсан хэрэгжих л ёстой байдаг. Гэтэл эд юун хойшлуулах юм яриад явна аа. Үүнийг хэрэгжүүлэх үүрэгтэй Засгийн газар нь салбарын сайд нь байна. Нэг сонин зүйл ярьсан нь олон хүн энэ хуулиудыг хүлээгээгүй гэж байгаа юм.

-Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Ш.Раднаасэд чуулганы хуралдаан дээр тэгж мэдэгдэж байсан. Тэрийг хэлээд байна уу, та?

-Яг тийм. Олон хүн хүлээгээгүй. Цөөхөн 500 гаруй хүн гэдэг юм ярьж байна лээ. Үнэндээ хууль гэдэг чинь нэг хүнд ч гэсэн илүү сайн үйлчилж байх ёстой юм. Байнгын хорооны дарга нь 500 хүний эрхийг зөрчиж болдог ч юм шиг зүйл яриад сууж болохгүй. Би Ц.Нямдорж гишүүнтэй таараад “Яагаад хууль буцаагаад байгаа юм. Энэ хуулиудыг хэрэгжүүлэх ёстой юм биш үү” гэсэн. Мань хүн “Энэ хуулийг чинь ёсчлоогүй. Тэр З.Энхболддоо хэл” энэ тэр гээд өнгөрсөн. Хуулийг ёсчилно гэдэг бол хэлбэр төдий зүйл. УИХ-ын чуулган нээгдсэн бол таван минутад л хийчихдэг ажил. Хэний төлөө, юуны төлөө зүтгээд байна вэ гэдгээ МАН-ынхан харуулж байна. Хуулийг хэрэгжүүлэхэд мөнгө төгрөг шаардлагатай гэж байна лээ. Шаардлагатай хуулиуд дээр зохих ёсны төсвийг нь батлаад явах ёстой. Монголчуудын амьдрал ахуйд хэрэгтэй хуулийг батлахад шаардлагатай гээд байгаа мөнгө нь тийм ч их биш. Ямар ч мөнгөнөөс үнэтэй ард түмэн гэж байдаг юм.

-Хамтын тэтгэврийн тухай хуулийг бүр хүчингүй болгуулахаар Их хурал хэлэлцэж байна. Уг нь ахмадуудад хэрэгтэй л байсан гэж ярих юм…

-Олонхийн бүлэг олон алхмаас ухарч байгаагийн нэг нь Хамтын тэтгэврийн тухай хууль. Сайн сайхан зүйл хийдэггүй юм аа гэхэд хүний хийгээд өгчихсөн зүйлийг ядаж сайжруулаад явдаг байх ёстой биз дээ. Өмнөх парламентынхаа хийсэн ажлуудыг улддаг, өдөр хоногийг аргацаасан тийм зүйл л хийж байна. Энэ бол маш буруу. Энэ Их хурлын өмнө шийдэх ёстой олон асуудал бий. Аргыг нь олж ажлыг хийдэг. Түүнээс ухралт хийх шаардлагагүй. Үнэхээр юу хийхээ мэдэхгүй байгаа бол ард түмнээсээ асуу л даа. МАН-ынхан өөрсдөө мөрийн хөтөлбөртөө юу тусгасан юм. Яаж шийднэ гэсэн байснаа эргэн санах нь зөв. Ард түмнийхээ амьдралыг улам дордуулна гэж мөрийн хөтөлбөр хийгээгүй л байх. Би тэгж бодохгүй байна. Эрх баригчдын мөрийн хөтөлбөр бол ард түмэнтэйгээ байгуулсан гэрээ байдаг. Энэ гэрээгээ мөрдөхгүй бол ёс суртахууны хувьд ямар байх нь ойлгомжтой. МАН-ынхан таван хүний амиар тоглож байсан. Тэдний мөрийн хөтөлбөрийг сайн байсан гэж ард түмэн саналаа өгсөн. Үүнийгээ хэрэгжүүлэхийн төлөө биш харин ч эсрэгээр нь 180 градус эргэсэн алхам хийж хэрхэвч болохгүй.

-“Ардчилсан намынхан эдийн засгийг элгээр нь хэвтүүлсэн” гэдэг ганц өгүүлбэрийн хүрээнд бүх асуудлыг шийдэж байна. Танай намынхан чинь үнэтэй ресторанд орж тансаглачихаад төлбөрөө Ардын намынханд үлдээгээд явчихсан юм биш үү?

-Ардчилсан засгийн үед Сангийн сайд, Төсвийн байнгын хорооны даргыг нь хийж байсан хүмүүс чинь МАН-ынхан. 20 гаруй жил Төрийн ордонд буг шахам болчихсон хүмүүс ийм зүйл ярьж болохгүй. Төсвөө хамтраад баталж байсан хүмүүс чинь гэнэтхэн ийм байсангүй, тийм байсангүй гээд яриад сууж байгаа нь ёс зүйн хувьд хэр зохимжтой вэ. МАН-ынхан бүгд харь гаригаас зургадугаар сарын 30-нд буугаад ирчихсэн юм уу, хаашаа юм. Өөрсдийнх нь бодлогогүй мэдэгдлээс болж Монгол Улсын зээлжих зэрэглэл буурсан. Аль ч засгийн үед асуудлууд байж л байдаг. Харин үүнийг шийдэхийн тулд Засгийн газрын гишүүн болсон гэдгээ мартаж болохгүй. Ямар нэгэн байдлаар заавал мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх ёстой. Ардчилсан намынхан үнэхээр идээд уучихсан тийм зүйл байгаа юм бол, албан тушаалаа урвуулан ашиглаад хортой зүйл хийчихсэн юм бол хуулийн хүрээнд шийдэх боломж байгаа шүү дээ. Тэр хүмүүсийнхээ нэрсийг зарлаад хариуцлага тооцооч. Идсэн уусан гэж ярьж байхынхаа оронд шалгуулаач. Буруу бодлого явуулсандаа тулах юм бол 20 гаруй жил төр барьсан аль аль намынх нь буруу. Хий хоосон зүйл яриад явдаг байдлыг ард түмэн хүлээж авахаа больчихсон. Ажлаа хийгээд явж байгаа хүнд ард түмэн дуртай байдаг юм аа.

-Хүүхдийн 20 мянган төгрөгийг 60 хувьд нь олгож, оюутны 70200 төгрөгийг бүр өгөхөө больж байна. Төрийн албанд насаараа ажилласан хүмүүс нэг удаадаа 36 сарын тэтгэмж авдаг байсныг 1-12 сар болголоо гээд асуудлууд бий. Нийгмийн халамжийн чиглэлийн зүйлс дээр хатуу бодлого бариад эхэллээ л дээ?

-Монгол Улс гурван сая хүнтэй, 1.5 сая км квадрат газар нутагтай, хоёр том зах зээлтэй, байгалийн маш их баялагтай. Ийм оронд амьдарч байгаа мөртөө иргэдээ яагаад ингэж амьдруулах гээд улайраад байгаа юм бэ. Насаараа төрд ажилласан хүмүүс чинь тэтгэвэрт гараад тэтгэмжээ авчихаад тэгнэ, ингэнэ гээд төлөвлөчихсөн байдаг юм. Хүүхдийнхээ 20 мянган төгрөгөөр тийм юм авна гээд тооцчихсон байгаа. Оюутны 70200 төгрөгөөр сургалтын төлбөрөө хийнэ гээд бодчихсон яваа хүмүүсээ яах юм. Утга учиргүй дэд сайдуудаа буулгаач. Дэд сайдынхаа асуудлыг болиулчихаад дараа нь энэ тухай яривал хүн сонсож магадгүй. Гэтэл төсвийн тодотголоор өөрсдөө зардлаа нэмэгдүүлэн, өөрсдийнх нь саналаар байхгүй болсон дэд сайдын албан тушаалыг бий болгосон. Эдийн засаг үнэхээр хүнд байгаа юм бол хүүхдийн мөнгө, цалин тэтгэврээр наадаж байхаар наад сайдуудаасаа хэмнэлтээ эхлээч дээ. Өөрсдөө зардлаа нэмэгдүүлчихээд ард түмэн дээрээ ирэхээрээ эсрэгээрээ ажиллаад байж болохгүй ээ.

-Татваруудыг нэмнэ гэж байсан ч Засгийн газар саналаа эгүүлэн татлаа. Таны байр суурь ямар байна вэ?

-Татвар нэмж эдийн засгийг сэргээсэн түүх байдаггүй. Тэгээд ч эдний яриад байгаа татварыг нэмлээ ч олигтой мөнгө босохгүй юм билээ. Дарга нарынхаа зардлыг хасаагүй байж ард түмний халаас руу гараа шургуулж болохгүй. Эдийн засаг ингээд хүндэрсэнд ард түмэн буруутай юм уу. Та нар биднийг сонгосон гэж ард түмнийг ингэж шийтгэж болохгүй. Эдийн засгийн хүндрэлийг татвар нэмж биш эдийн засгаа тэлж давдаг. МАН-ынхан мордохын хазгай болчихлоо. Ардын намынхан авлига авахын тулд аль болох ард түмнийг өөрсдийн хараат байлгах гэж зүтгэж байна. Ингэх гэж л энэ олон хуулийг амьдрал дээр хэрэгжүүлэхгүй гэж байгаа юм. Үнэнийг хэлэхэд, хуулийг дээдэлсэн засаг биш нам тойрсон, авлига тойрсон зүйлийг энэ намынхан явуулах гээд байна уу гэсэн хардлага ард түмэнд бий болсон. Би ард түмний нэг нь. Ийм байлгаж байгаад Африк, Латин Америк шиг болгох гээд байгаа юм уу хаашаа юм. Таван хүний амь насыг аваад одсон шиг дахиад ийм зүйл битгий хийгээсэй. Аз болоход татвар нэмэх төслөө Засгийн газар нь эгүүлэн татаж байх шиг байна. Тэгмээрсэн дээ.

Шүүгчдийн цалинг хасч байгаа нь шүүхийг хараат болгох гэсэн оролдлого. Шүүгчид ч гэсэн үүнийг ойлгох хэрэгтэй. Өмнөх парламентын үед Үндсэн хуульд нийцүүлэх, шүүхийг хараат бус байлгах гэж миний бие тэр заалтыг нэлээд зүтгүүлж байж батлуулсан. Хэн нэгэн хүний дохио зангаагаар хөдөлдөг тийм шүүхтэй болох гээд байгаа юм уу. Өмнө нь тийм байсныг залруулсан.

Бусад орны шүүхийн хараат бус байдлыг судлаарай. Тэд хараат бус шүүхтэй байдаг юм шүү. Тэд ямар ч байсан тэнэг мангар хүмүүс биш болохоор зөв шийдлийг олсон байж таараа. Шүүгчдийн авч буй 2-3 сая төгрөг гэдэг бол тийм ч өндөр цалин бас биш. Гэхдээ Монголын төрийн өнөөдөр өгч чадах боломж нь тэр юм. Нэг нам шүүх, УИХ, засгаа барих гэсэн оролдлого. Тэд дарангуйллын бодлого явуулах далд санаатай байгаа. Үүний хариуцлагыг бид өндөр үнээр төлөх болно. Ард түмэн үүнтэй чинь эвлэрэхгүй л байх.

-Ерөнхий сайд томилогдсоноос хойш яг 60 дахь хоног нь өнөөдөр тохиож байна. Энэ хугацаанд харж байхад сайн сайхан амьдрах боломж хэр байна гэж харагдаж байна вэ. Засгийн газар 100 хоногоо дүгнээгүй байгаа ч одоо ямар нэгэн байдлаар төрх нь гарчихсан байх?

-Аливаа зүйлийг засч залруулахад оройтно гэж байдаггүй. Болохгүй байгаа зүйлсээ засаад авчихвал энэ хэдэн даргын амьдрал биш, гурван сая монголчуудтай холбоотой гэдгийг ухаарч алдаагаа засаасай гэж хүсч байна. Өнөөдрийн яриад байгаа хөрөнгө мөнгө олдоно оо. Ард түмний чинь итгэл дахин олдохдоо хэцүү шүү.

МАН-ынхан өөрсдөө шинэ зүйл сэдэж чаддаггүй юм бол өмнөх Засгийн газар, Их хурлын хийсэн ажлыг үргэлжлүүлж, хуулиудыг нь хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Энэ Засгийн газрыг Ардын намын Засгийн газар биш ард түмний Засгийн газар гэж ойлгож байгаа. Цаг хугацаа, эрүүл мэнд, амьдрал гэдэг чинь хүнд эргэж олддоггүй юм. Энэ хүмүүсийн авдаг таван төгрөгийг нь хасаад байвал нэг унасан эдийн засаг дахин сэргэхэд хэцүү шүү. Ардчилсан намыг хохироох гэж байгаад ард түмнийг хохироож болохгүй.

-АН-ынхан өнгөрөгч сонгуулиар ялагдал хүлээсэн. Үүнээс улбаалан нам дотроо шинэчлэл хийх цаг нь болсон гэдгийг ярьцгаасан. ҮЗХ-ны хурлаа энэ сарын 16-нд хуралдуулахаар боллоо. Намын шинэчлэлээ хаанаас эхлэх ёстой вэ. Намын дарга хэн байх вэ гээд л асуултууд гарч ирээд байгаа?

-Ардчилсан намд сайн, муу аль аль нь бий. Гэхдээ Ардчилсан нам ард түмний бүтээл. Манай нам наанаа эв зүйгээ ололцохгүй мэт харагдаж байна уу. Бүх зүйл нь ил нам ийм байдаг юм. Ардчилалтай нам ийм байдаг юм. Ардчилсан намынхны чухал чанар нь ярилцаж байгаад хамгийн зөв шийдвэртээ хүрдэг. Ард түмэн алдаагаа засах сануулга өгсөн.

-Намын дарга нь хэн байх ёстой вэ. Олон хүний нэр дуулдаж байна?

-Ард түмнийхээ төлөө гэсэн чин сэтгэлтэй, зөв хүнээ манай нам гаргаад ирнэ ээ, тун удахгүй.

Categories
мэдээ цаг-үе

Хөвсгөл нууранд завьтай яваад амиа алдсан таван хүн садан төрлүүд байжээ (II)

Үргэлжлэл…

Хөвгсөл нууранд яваад
осолдсон завинд нэг том хүн, дөрвөн хүүхэд байсныг бид мэдээлсэн билээ. Талийгаачид
осол болох үед ямар ч аврах хантаазгүй байсан гэдэг. Хэрвээ аврах хантаазтай байсан
бол… гэж харуусах олон хүн байна. Ослоос хоёр цагийн дараа аймгийн Онцгой байдлын
аврагчид болон Цагдаагийн газрын алба хаагчид, шүүх эмнэлгийн эмч нар ирсэн байна.
Улмаар нууранд шумбалт хийж 26 настай залуу болон 12 настай хүүгийн цогцсыг уснаас
гаргажээ. Мөн нуурын гүнээс осолдсон завийг гаргасан байна. Харин тус завины урд
хайрцгаас найман ширхэг аврах хантааз олджээ. Завь жолоодож явсан залуугийн ээжийн
яриагаар бол хүү нь далайд гарах болгондоо хантаазтай явдаг байж. Харин нутгийн
иргэд тэр хавиар завьтай явдаг хүмүүс ихэнхдээ хантааз өмсдөггүй болохыг дурдсан.
Хэн дуртай нь төмөр, модон, хамераар хийсэн ямар ч хамаагүй завь унаад өмсч байгаа
хувцастайгаа далайд гарч л байдаг гэнэ. Энэ нь тэдний хувьд хэвийн үзэгдэл бололтой.
Далайн эргээс 40 метр орчим яваад талийгаачдын гэрт хүрлээ. “Байкаль” амралтын газрын
хашааны урд буланд жижгэвтэр дүнзэн байшин байх бөгөөд хойно нь нэг гэр байна. Гэртэй
айл нь П.Чулууных, байшинтай айл нь Ш.Одгэрэлийнх. Хоёулаа хань ижлээ алдсан бэлэвсэн,
өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд юм байна. Энэхүү ослоор мөн л хоёр хоёр сайхан хүүгээ
алдаад буй. П.Чулууныд ортол гэрийн эзэд байсангүй. Харин 15, 16 настай хоёр хүү
ийш тийш бүлтэлзэн, цай аягалангаа “Чулуун эгч Мөрөн рүү ном уншуулахаар явсан”
гэв. Энэ айл 26, 17, 15 настай гурван сайхан хүүтэй байжээ. Харамсалтай нь энэ ослоор
том хүү, бага хүү хоёроо алдаад буй. Харин гэр сахиж буй энэ хоёр хүү талийгаач
бага хүүгийнх нь ангийн найзууд гэнэ. Гэрийн эзэгтэй ганц үлдсэн хүүгээ дагуулан
ном уншуулахаар явсан тул гэрийг нь галлаж, зул таслалгүй өргөж суугаа нь энэ. Тэдний
нэг “Баттулга бид гурав багын найзууд. Тэр өдөр бид хоёр түүнийг хамт самарт явъя
гэсэн чинь дурамжхан байсан. Ийм муухай зүйл болохыг мэдсэн бол уурлуулаад ч хамаагүй
дагуулаад самарт явдаг л байж” гэж хоолой нь зангирч, хацар даган бөмбөрөх нулимсаа
буруу харан арчиж харагдав. Тэгээд “Та урд айлд орвол том хүн байгаа байх аа. Одгэрэл
эгч Чулуун эгчтэй хамт Мөрөн явсан байх даа” гэлээ.

“ЗАДЛАН ХИЙХГҮЙ
ОЧИХООР ДАРГА НАР ЯМАР АЖИЛ ХИЙСЭН ЮМ ГЭЭД ЗАГНААД БАЙДАГ”

Урд байшинд гурван ч
том хүн байна. Бүгд л талийгаачдын ажил явдалд иржээ. Зуны зориулалттай дүнзэн байшингийн
онгорхой, цоорхойгоор салхи сэвэлзэж, шүгэлдэх нь цаанаа л нэг хүйтэн. Орон дээр
дээл нөмөрч хэвтсэн 60 гаруй насны хөгшин “Тэнгэр хангай онгойх шинж алга. Осол
болсны оройноос л бороошиж эсвэл салхилж, далайн ус маань зэвхий өнгө даах боллоо.
Ямар үйлийн үр юм, хайран сайхан хүүхдүүд” хэмээн эрхи эргүүлж маань уншин, хүрд
эргүүлэх аж. Энэ хооронд галд түлээ нэмж суусан бүсгүй “Манай эгч гал дээр цай тавих
үедээ цонхоор харсан гэсэн. Тэгэхэд хүүхдүүд нь гэрийнхээ хажууханд тоглож байсан
юм билээ. Ерөөсөө л цай буцлахын хооронд л болчихсон зүйл. Эгч цайгаа буцалгачихаад
хартал хүүхдүүд нь харагдаагүй гэсэн. Энэ хавийнхан ер нь хүүхдүүдээсээ нүд салгадаггүй.
Нуур ойрхон учраас л байнга л ус руу ойртож тоглож болохгүй шүү гэдэг. Тэгтэл завьтай
хүмүүс живчихлээ гээд хүмүүс бөөн шуугиан болонгуут эгч ч юу болов, хэн хаана явж
байгаад осолдчихов гээд гарсан байсан. Эхлээд хүүхдүүдээ модон дотор, хаа нэгтээ
тоглож байгаа байх гэж бодсон юм билээ. Хүүхдүүдээ хайж баахан хашгиртал хүмүүс
тэр завинд суусныг харсан гэж хэлсэн юм билээ. Эгч ч ухаантай, ухаангүй нааш, цааш
гүйж ах, дүү нар руугаа утасдаж, тусламж хүссэн байсан. Ш.Одгэрэл эгч маань
4-15 насны дөрвөн хүүхэдтэй. Хамгийн бага нь дөрвөн настай охин. Энэ гайтай ослоос
болж хоёр сайхан хүүгээ алдчихлаа. Нялх үрээ алдчихаад байхад орой нь шүүх эмнэлгийн
эмч гээд гурван эмэгтэй талийгаачдын цогцсонд задлан хийнэ гэж дайрсан. Осол юунаас
болсон нь тодорхой байсан шүү дээ. Тэглээ ч ар гэрийнхэн нь дургүйцээд байхад “Бид
заавал ингэх ёстой юм. Задлан хийхгүй бол очихоор дарга нар ямар ажил хийсэн юм
гээд загнаад байдаг. Та нар битгий ажилд саад болоод бай” гэсэн. Тэд адилхан эх
хүн, эмэгтэй хүн. Нүдний цэцгий мэт хайрлаж, хамгаалж ирсэн хүүхдүүд нь хорвоогоос
үгүй болчихоод байхад хөөрхий амьтдын биеийг тайван орхихгүй задлан хийсэн. Үүнээс
болж эгч нар маань их хямарсан. Харин Мөрөнгөөс ирсэн хүүгийн ар гэрийнхэн нь замд
авч явах боломжгүй болчихно гээд задлан хийлгээгүй” гэсээр яриагаа дуусгалгүй нулимсаа
арчсаар гараад явав. Харин түүний нөхөр “Ер нь эндхийн завинууд дандаа л энд тэндээс
зүйж эвлүүлсэн, гар аргаар янзалж сэлбэсэн завинууд харагддаг. Тэр унаж явсан завинд
ч бас зориулалтын бус том мотор тавьсан байна лээ. Миний сонссоноор бол өмнө бас
л тэр завинаас болж хүн амиа алдаж, бас бэртэж гэмтэж байсан юм уу даа. Тэгэхээр
далайд гарч буй бүх завийг хянадаг, аюулгүй ажиллагааг хангасанд нь зөвшөөрөл олгодог
болмоор юм. Эндхийн хүн бүхэн л мөнгө олохын тулд хямд төсөр аргаар завь хийж, хэдэн
хүн суулгаад эсвэл загасчилж таван цаас олдог. Харин аюулгүй байдал, амь насны баталгааг
яриад ч хэрэггүй. Ядаж л энэ мэт осолд орсон завиудаа шууд устгалд оруулах ёстой”
гэв. Талийгаачдын унаж явсан завь өмнө нь мөн осолдож, нэг эмэгтэй амиа алдсан бололтой.
Энэ тухай нутгийн бараг хүн бүхэн л мэдэх аж. Өнгөрсөн жил уг завинд бие давхар
эмэгтэй аялахаар суугаад завьтайгаа хөмөрч гэмтэж байжээ. Улмаар гэмтлээ даалгүй
өөд болсон гэх яриа байна. Түүний өмнөх жил мөн л хүн унаж хүнд гэмтэж байсан гэнэ.
Энэ мэтчилэн өмнө нь осол гаргаж, эвдэрч байсан завийг бие биедээ дамнуулан зардаг
бололтой. Тэр болгон завь олдоод байх нь ховор учир нутгийн иргэд ашиг хонжоо хайсан
нэгнийхээ аманд унадаг байна.

“ХЭРВЭЭ ЖААХАН АМЬСГАА
АВААД НЭГЭН ДЭЭР НЬ Ч БОЛТУГАЙ ТӨВЛӨРСӨН БОЛ АМИЙГ НЬ АВРАХ БОЛОМЖ БАЙСАН”

Талийгаач хүүхдүүдийн нагац эгч Ш.Отгон:

-Та ослын дараа нэлээд хүмүүс рүү гүйж завь
гуйсан гэсэн.
Хэр хугацааны
дараа осол болсон газар анхны тусламж хүрсэн бэ?

-Бараг 20-иод минутын
дараа манай нөхөр, эгч Туяа зэрэг дөрвөн хүн Чинбат гээд ахын хамт хийлдэг завьтай
явж хоёр хүүг авчирсан. Нялх амьтдыг харахад зүрх зүсэгдэх шиг болсон. Гүрээний
судас нь цохилж байсан. Эрэг дээр авчрах хооронд эмч доош нь харуулж нуруун дээр
нь баахан цохиж хиймэл амьсгал хийхийг оролдсон юм билээ. Бид хоёр хүүхдийн хооронд
дэмий л сандарч гүйгээд байсан. Хэрвээ жаахан амьсгаа аваад нэгэн дээр нь ч болтугай
төвлөрсөн бол амийг нь аврах боломж байсан гэж бодохоос өөрсдийгөө зүхээд ч барамгүй.

-Танай төрсөн эгчийн хоёр хүү, бэр эгчийн
тань хоёр хүүтэй хамт бас нэг хүүхэд явсан гэсэн?

-Нэг нь Одгэрэл эгчийн
хүргэнийх нь хүү. Маргааш нь Мөрөн буцах байсан. Миний төрсөн ах хэдэн жилийн өмнө
бас далайд завьтай явж байгаад амиа алдсан. Түүний эхнэр Чулуун эгч гурван хүүгийнхээ
хамт энд нутагладаг. Харин миний төрсөн эгч Одгэрэлийн нөхөр гурван жилийн өмнө
уушгины хорт хавдраар өөд болсон. Эгч маань дөрвөн хүүхэдтэй хоцорсон. Хоёр эгч
өнчирч хоцорсон хүүхдүүдээ хүн болгох гэж урд хормойгоо авч хойд хормойгоо нөхөж
яваа ядарч яваа эмэгтэй хүмүүс. Хүүхдүүд нь эхнээсээ тусад орж, одоо л нэг нэмэр
болох нь гэж байтал ийм аймаар юм тохиолдлоо. Ямар хувь тавилан гэхээрээ энэ хоёр
эгчийн маань хүүхдүүдийг хоёр хоёроор нь авч одож, шар махтай нь хатааж, амьдын
шаналалд унагана вэ. Бид ийм л үйл лайтай учрах хүмүүс юм байлгүй. Уул ус, нууртайгаа
буруу харьцаж, буруу үйлээр амьдарч яваа хүмүүс юм болов уу гэж харуусч сууна. Ямар
өөрсдөдөө ирсэн зовлонгийн шалтгааныг бусдад нялзаалтай биш. Бид л дүү нартаа хатуу
ширүүн үг хэлж, дураар нь тавьдаггүй байж.

-Уг нь завиа зогсоолд уяж байсан гэсэн.
Яагаад гэнэт дахиад далайд
гарчихсан юм бол оо. Өмнө нь танай дүү нар завь жолоодож байсан юм уу?

-Талийгаач ах завьтай
байсан. Үр хүүхдүүд нь ч гэсэн аавыгаа дагаж загасчилдаг байсан болохоор бид нэг
их тоогоогүй. Хүүхдүүд завьтай эргээр тоглож л байдаг. Ядаж хантаазаа өмсчихгүй
дээ. Тэгсэн бол багачууд нь ч болтугай усанд хөвж амьд үлдэх боломжтой шүү дээ.
Өмнөх орой нь Одгэрэл эгч хүүгээ, мөн хүргэнийхээ хүүг дагуулж манай дэлгүүрт орж
ирсэн. Мөрөнгөөс хадмууд ирсэн гээд жаал жуул чихэр боов аваад, маргааш хүүхдүүдээ
сургуульд нь хүргэж өгнө дөө гээд гарсан. Хүү нь сургуульд орно гээд бөөн баяр явсан.
Гэтэл өдөр эгч “Миний хүүхдүүдийн явсан завь хөмөрчихлөө. Эгч нь одоо яах вэ. Завь
олоодхооч” гээд яриагаа ч дуусгалгүй утсаа тасалсан. Би гарч гүйгээд “Тойлогт” амралтаас
завийг нь хүнээр гуйлгасан. Гэвч хөдлөөгүй. Осол болсныг мэдээгүй. Хүн сууя гэнэ
л гэж сонссон гэсэн. Уг нь том завь. Тэр завь ирсэн бол бидэнд хүүхдүүдийг аврах
боломж байсан л байх. Тэнд хөөрхий хүүхдүүд аврал эрж амь тавьж байхад бид энд хүн
царайчлаад гүйхээс өөр юу ч хийж чадаагүй гэж бодохоор л…(нулимсаа барьж чадсангүй
бололтой мэгшив).

Хажуугаас түүний нөхөр
“Бид сэлүүрддэг завьтай цаг хугацаа алдсан. Далайн эрэг дээр онцгой байдлын аврагчид
байсан. Тэд Сүхбаатар онгоц явахаа болингуут аврах багаа Мөрөн рүү татсан. Осол
яг маргааш нь гарсан. Гэтэл иргэд дунд усанд сайн сэлэх нь битгий хэл усанд живсэн
хүнд анхан шатны тусламж үзүүлэх нэг ч хүн байгаагүй. Бид ямар ч ойлголтгүй хэрнээ
ямар ч дүрэм журамгүйгээр усанд гарч загасчилдаг. Эндхийн хүн бүхэн л амьдралаа
залгуулахын тулд бүдүүн хадуун байдлаар үздэг. Бидний энэ буруугаас болж хүүхдүүд
ч буруу үлгэр дуурайл авч байна. Энэ осол хатуу сургамж үлдээлээ. Бас аврагчдыг
энд байрлуулах ёстой гэж бодож байна” гэв. Ямартай ч талийгаачдын унаж явсан завь
өдгөө Хатгал сумын Захиргааны хашаанд хэвтэж байна. Тухайн үед завинд байсан аврах
хантаазнууд ч харагдсан. Гурван хүүхдийн, дөрвөн том хүний хантааз байна. Гэхдээ
хантаазнуудын зарим нь оосор бүчгүй байв. Хоёр, гурав нь л зориулалтын хантааз харагдах
боловч гэдсээр бүсэлдэг ганц бүчтэй харагдав. Харин зарим нь давуун завсар хөөсөнцөр
хийснээс харахад гар хийцийнх бололтой. Тэгсэн атлаа ямар ч оосор бүчгүй бөгөөд
усанд орлоо гэхэд мултраад уначихмаар юм. Нуурын эрэг орчмоор аялал, жуулчлалын
үйл ажиллагаа явуулдаг хүмүүс ихэнх нь зорчигчдодоо ийм хантааз тарааж өгдөг болохыг
иргэд хэлж байна. Арай гайгүй гэсэн том амралтын бааз орчин үеийн хантааз тараадаг
бололтой. Харин хувь хүмүүс бол хөөсөнцөр хавчуулж оёсон хантааз, борооны ногоон
цув л өгдөг байна.

Үргэлжлэл бий.

Categories
мэдээ цаг-үе

МАН-ын эмэгтэй гишүүд яасан хүйтэн сэтгэлтэй юм бэ?

“Өдрийн сонин”-ы №206 (5471) дугаараас авч нийтлэв.

МАН-ын эмэгтэй гишүүд яасан хүйтэн сэтгэлтэй юм бэ. Тэд эмэгтэйчүүдийнхээ төлөө, хүний эрхийн төлөө ганц үг ган хийхгүй хатуу сэтгэлтэйгээ харууллаа. УИХ-д хэт олонхи болсон МАН Үндсэн хууль, УИХ-ын дэгийн тухай хууль зөрчиж, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийг тогтоолын төслөөр хүчингүй болгосон. Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогчдын 90-ээс илүү хувь нь хүүхэд, эмэгтэйчүүд байдаг. Тиймээс Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хүчингүй болгоход ядаж эмэгтэй гишүүд үгээ хэлэх болов уу гэж олон нийт найдаж, хүлээж байв. Гэтэл МАН-ын хатуу сэтгэлтэй эмэгтэй гишүүд хуулийг өмгөөлж дуугарсангүйгээрээ сонгогчдынхоо итгэл рүү хүйтэн ус цацав. Бүр даажигнаж байгаа юм шиг хууль хүчингүй болгохыг дэмжсэн байнгын хорооны санал дүгнэлтийг 13 эмэгтэй гишүүний нэг Н.Оюундарь баясгалантайгаар уншиж танилцуулна лээ. Өмнөх парламент Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хэлэлцэж байхад АН, МАХН-ын эмэгтэй гишүүдтэй нэгдээд лобби хийж явсан хоёр гишүүн энэ УИХ-д үнэн нүүр царайгаа харууллаа. УИХ-ын гишүүн Д.Сарангэрэл Гэр бүлийн хүчирхийллийн тухай хууль батлагдахад “Гадаа хүн зодохоор гэмт хэрэг болдог. Гэтэл гэр дотроо эхнэрээ зодохоор зүгээр нэг гэр бүлийн харилцааны асуудал мэтээр ойлгодог байсан цаг ард хоцорлоо. Миний хувьд энэ хуулиас гол онцолж харж байгаа нь хөршүүд гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгдэж байгааг мэдвэл хууль, хяналтын байгууллагад заавал мэдээлдэг байхаар үүрэгжүүлж өгсөн” гэж ярилцлага өгч байлаа. Гэтэл Д.Сарангэрэл, Д.Оюунхорол нар хүчирхийлэлтэй тэмцэхгүй гэж кноп дарахыг харахад хүний эрхийн төлөө гэж дөрвөн жил ярьсан нь худал болж таарав. Тэд сонгогчдынхоо, бүсгүйчүүдийнхээ итгэлээр улс төр хийж иржээ.

Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчид ч, хохирогчид ч далд байдаг. Маш олон хохирогч гэртээ аврал эрж байгааг эмэгтэй гишүүд мэддэг болов уу. Энэ оны эхний долоон сарын байдлаар цагдаагийн байгууллагад хандсан хохирогчдын 14 нь наймаас дээш жил байнгын гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж байснаа мэдүүлсэн байдаг. 551 хохирогч нэг жил хүртэлх хугацаанд, 91 нь 1-3 жилийн хугацаанд, 25 нь 3-5 жилийн хугацаанд, 20 нь 5-8 жилийн хугацаанд хүчирхийлэлд өртөж байсан талаарх статистик байна. Энэ бол цагдаад хандсан хохирогчдын талаарх баримт. Тэгвэл өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвд анх удаа ирсэн хүмүүсийн тоог харахад л 19700-д хүрчээ. Хүчирхийллийн эсрэг төрийн бус байгууллагад хандаж байгаа хүмүүсийг цагдаад хандсан хохирогчидтой харьцуулахад тав дахин их байдаг. Яагаад гэвэл цагдаа, шүүхэд хандсан хохирогчид зодуулснаа нотлох гэж хэдэн сар яваад хана мөргөж, гомдлоо татдаг. Гэртээ хариад дахиад зодуулдаг. Ингэж олон жил зовсны эцэст амиа алдаад төгссөн харамсалтай тохиолдол олон байна. Сүүлийн зургаан жилийн хугацаанд 95 хүн гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж амиа алдсан. Статистикийн мэдээнээс харахад сүүлийн гурван жилд хохирогчдын тоо өсч, жилд 24-26 хүн бусдын гарт амиа алджээ. Өөрөөр хэлбэл, сар бүр хоёр хүн гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж амиа алдаж байна. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хүчингүй болгох шийдвэрийг МАН-ын гишүүд гаргаж байхад сард хоёр хүн амиараа дэнчин тавьж байна.

Шинэчлэн найруулсан Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хууль УИХ-ын эмэгтэй гишүүдэд падлийгүй байж мэдэх. Гэтэлэнэ хуулийг шинэчлэн батлахад олон ээжийн нүдэнд итгэлийн гэрэл ассан юм шүү. Олон хүн энэ хуулийг хэрэгжихийг хоног тоолон хүлээж байлаа. Яагаад гэвэл энэ хууль хүний амьд байх эсэх, гэр бүл бүтэн байх үгүйг шийдэх зохицуулалттай. 2004 онд батлагдсан Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийг хүний эрхийн байгууллагууд “Доголон хууль” гэж тодотгодог. Яагаад гэвэл хуульд гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчид хэрхэн хариуцлага тооцох, хохирогчийг яаж хамгаалахыг тусгаагүй. Бусад хуульд ч гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчид ямар хариуцлага тооцохыг тусгайлан заагаагүй. Зөвхөн хүчирхийлэл үйлдэж болохгүй гэсэн тунхаглалын зохицуулалттай хууль хэрэгжиж ирсэн. Үр дүнд нь 95 хүн амиа алдсан. Гэр бүлийн хүчирхийлэл гэдэг нь гэр бүлийн гишүүдийн хэн нэг нь нөгөөгөө хүч, эрх мэдлээр давамгайлж бие болон сэтгэл санаа, бэлгийн харилцаа, эдийн засгийн хувьд хохирол учруулж, санаатайгаар доромжлон хүч хэрэглэж байгаа үйлдэл юм. Одоогийн хууль хохирогчоос хүчирхийлэлд өртсөнөө батлахыг шаарддаг. Цоожтой хаалганы цаана хүчирхийлэлд өртөж байгаа хүн өөрийгөө нотлох боломжгүйг 11 жилийн өмнөх хууль харгалзаагүй. Зайлшгүй гэмтэж, амиа алдаж байж гэр бүлийн хүчирхийлэл гэж үздэг. Нөхөртөө байнга зодуулдаг эмэгтэй дөрвөн жилийн өмнө Хүчирхийллийн эсрэг төвийн хамгаалалтад орсон. Тэр бүсгүй нөхрөөсөө салах өргөдөл өгчихөөд гурван сар айдаст автаж, төрийн бус байгууллагын хэдхэн бүсгүйчүүдээр хамгаалуулсан нэр зүүж бэмбэгнэж явсан байдаг. Гэр бүл салгах шүүх хурал болдог өдөр тэр бүсгүй нөхрийнхөө гарт амиа алдсан билээ. Цагдаа, прокурор, шүүх хамтран ажиллах нөхцөлгүй, гэртээ зодуулсан бол хэрэг биш гэж үздэг “Доголон хууль”-ийн үр дагавар ийм л байсан.

Өнгөрсөн парламент шинэчлэн баталсан хуулиар гэр бүлийн хүчирхийллийн хэрэгт цагдаа, прокурор, шүүх гээд төрийн байгууллагууд ямар үүрэгтэй ажиллах, хохирогчийг хэрхэн хамгаалах, хүчирхийлэл үйлдэгчид ямар төрлийн хариуцлага ногдуулахыг маш нарийн зааж өгсөн. Хохирогчоос гадна хүчирхийлэл үйлдэгчийг шоронд оруулахгүйгээр нийгэмд тустай ажил хийлгэх, сургалтад суулгах гээд хариуцлагын олон өөр тогтолцоог оруулж өгсөн. Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулийн төсөл дээр ажлын хэсэг есөн жил яс суусан байдаг. Тийм ч учраас усгүй хууль гэж ажлынхэсэгт нь багтсан хүмүүс ярьж байсан. Долоон жил судалж, ажиллаж баталсан хуулийг МАН тогтоолын төсөл гаргаад л хэрэгсэхгүй болгочихлоо. Ц.Цогзолмаа гишүүн УИХ-ын чуулганы үеэр хүчирхийлэлтэй тэмцэхгүй гэж байгаагаа “Санаа зоволтгүй, удахгүй сайжруулаад баталчихна” гэж цайруулж байна лээ. Хуулийн ажлын хэсэгт байсан хүмүүс “УИХ-ын нэг ч гишүүн энэ хуулийн юу болохгүй байна, яаж сайжруулах вэ гэж судлаагүй. Гэр бүлийн хүчирхийлэл ямар түвшинд байгааг ч мэдэхгүй. Тэгсэн атлаа мэргэжилтнүүдийг дорд үзэж, муу хууль батлуулсан гэж худлаа ярьж байна. Тэд нэг удаа хүчирхийлэлд өртдөг эмэгтэйн үгийг сонсоод, түүнийгээ бодлогын түвшинд ярья гэж бодсон бол ингэж даапаалахгүй. Хүнийг биш намын эрх ашгийг нэгдүгээрт тавьж байгаа нь тэр. Эмэгтэй хүн эмэгтэй хүний асуудлыг шийдэж чадна гэж сонгогдчихоод тэр холоос юм мэддэг хүн шиг яриад байж болохгүй” гэсэн юм.

Сонгогчид эмэгтэй нэр дэвшигчдийг “Айлын нарийн ширийнийг зохицуулдаг. Зовлон мэддэг, ойлгодог” гэж итгэж сонгосон. Эмэгтэй нэр дэвшигчид өөрсдийнхөө сурталчилгаагаа “Танай гэрийн асуудлыг шийднэ. Аливаа нарийн ширийн зовлонг бид л ойлгодог учраас хууль тогтоох түвшинд та нарыгаа хамгаалсан шийдвэр гаргуулж, бүсгүй хүний торгон ухаанаар хандана” гэж хийсэн. Ингэж ярьсаар яваад сонгогдсон. Гэтэл тэд зовлон мэддэг нь худлаа юм байна. Энэ УИХ хамгийн их эмэгтэй гишүүнтэй. Гэтэл эмэгтэйчүүд зодуулж, хөгшид дарамтад байх нь тэдэнд падлийгүй. Сонгогчдын хүслээр биш намын даргын дохиогоор кноп дараад сууж байх нь эмэгтэй гишүүдэд чухал юм байна. Тийм хүмүүсийг яасан хүйтэн сэтгэлтэй юм бэ гэж гайхаас өөр яах билээ.

Ц.Өрнөх