Categories
мэдээ нийгэм

Төрийн банкны захирлаар Д.Баярсайхан томилогдлоо

Төрийн банкны хувьцаа эзэмшигчийн 2016 оны 8 дугаар сарын 30-ны өдрийн тогтоолоор Төрийн банкны Төлөөлөн Удирдан Зөвлөлийн даргаар Сангийн яамны Санхүүгийн бодлогын газрын дарга Б.Нямаа, ТУЗ-ийн гишүүнээр Сангийн яамны Төрийн сангийн газрын дарга С.Наранцогт, Сангийн яамны Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын газрын дарга Б.Доржсэмбэд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга У.Бямбасүрэн, Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Хууль зүйн бодлогын газрын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч П.Сайнзориг, Сангийн сайдын зөвлөх П.Пүрэвжав, ТУЗ-ийн хараат бус гишүүнээр М.Батжаргал, А.Ганзориг нар томилогдон ажиллаж байна.

Мөн Төрийн банкны ТУЗ-ийн 2016 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдрийн тогтоолоор Төрийн банкны Ерөнхий захирлаар Д.Баярсайхан, Гүйцэтгэх захирлаар Б.Цэндсүрэн нарыг томилсон байна.

Ийнхүү 2.7 сая харилцагч, 540 гаруй салбар нэгж, 3,800 ажилтантай Монгол Улсын эдийн засаг болон банкны системд өөрийн хувь нэмрээ оруулсан ТОП-4 банкны нэг болох Төрийн банкийг санхүүгийн салбарын мэргэшсэн, туршлагатай баг удирдахаар болж байна.

Categories
мэдээ улс-төр

Ерөнхий сайд Шаамар сумын ногоочидтой уулзлаа

Сэлэнгэ аймагт томилолтоор ажиллаж буй Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат Цагааннуур, Зүүнбүрэн, Шаамар сумын нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг “Атар трейд”, “Гацуурт”, “Гэгээлэг трейд” компанийн тариалангийн талбайд зочилж, үр тариа, хүнсний ногооны хураалт, хадгалалтын байдалтай танилцан тариаланчидтай уулзлаа.

Шаамар сумын ногоочин Ц.Нацагдоржийн ногооны талбайд болсон уулзалтад нутгийн иргэд, ногоочид оролцон санал бодлоо солилцов. Тэд ногоогоо нийслэлд хүргэж нэг кг-ийг нь 200 төгрөгөөр ченжүүдэд өгдөг, үнэ хямдарснаас хавар, зуны их ажил нь үр дүнгээ өгдөггүй, хүн хүчний боломжоос шалтгаалж хотод болдог яармаг худалдаанд оролцож чаддаггүйгээ ярилаа. Мөн зээлийн хүү өндөр байгааг дурдаж байв.

“Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт газар тариалангийн даатгалын эрх зүйн орчин бий болгоно. Өвөл, зуны хүлэмжийн аж ахуйг хөгжүүлнэ. Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих “Итгэлийн зээл” олгож, үйлдвэрлэл эрхлэх бололцоогоор хангах зорилт туссан. Үндэсний үйлдвэрлэл, аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжиж, эх орныхоо хөрсөнд ургасан төмс, хүнсний ногоо худалдан авч хэрэглэж байхыг иргэддээ уриална” гэж Ерөнхий сайд хэллээ.

Ногоочдын хувьд ганцхан намрын улиралд бус бүтэн жилийн турш төмс, хүнсний ногоогоо борлуулдаг байвал амьдрал ахуйд нь дэмтэй. Энэ нь ногооны төвлөрсөн зоорьтой болох ёстой гэсэн үг. Иймээс “Итгэлийн зээл” олгох чиглэлд Засгийн газар анхаарна. Энэ зээлээр үрийн аж ахуй байгуулж, шинэ сортын үрийн ногоо тариалж, импортын төмс, хүнсний ногоотой үнэ, чанараар өрсөлдөх ёстой гэдгийг хэллээ.

Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат өнөөдөр Дархан-Уул аймагт ажиллана гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.


Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Л.Цэрэндолгор: Дэлгэцэнд донтох эмгэг сүүлийн үед ихэсч байна

Монголын Анагаах ухааны академи, Японы “Койка медикал” компанитай хамтраад “Нойрны эмгэг”-ийн талаарх сургалтыг зохион байгуулж байна. Сургалтанд улсын I, II, III эмнэлэг, дүүргийн нэгдсэн эмнэлгүүд, бүсийн оношилгооны төвүүд хамрагдаж байна. Энэхүү семинарт нийтдээ дотор, мэдрэл, зүрх судасны 50 гаруй их эмч нар оролцож байгаа юм байна.

Ингээд Анагаах ухааны академийн ерөнхий зохион байгуулагч Б.Бурмаажаваас өнөөдрийн сургалтын талаар тодруулга авлаа. Тэрбээр “Сургалтын гол ач холбогдол бол нойрны эмгэг гэж юу вэ, түүнийг дотор нь яаж ялган таньдаг вэ, ямар төрлөөр явагддаг юм бэ, яаж ялган оношлох вэ, яаж эмчлэх вэ зэрэг ойлголтуудыг Японы болон Монголын тэргүүлэх зэргийн эрдэмтэд эмч нарт өгч байгаа явдал юм. Сүүлийн үед нойрны эмгэгүүд ихэсч байна. Үндсэн шалтгаан нь хүмүүст таргалалт их явагдаж байна. Хөдөлгөөн багассантай холбоотойгоор зүрх судасны эмгэгээр их өвчилж байна. Чихрийн шижин их болсон байна. Энэ эмгэгүүд бүгдээрээ нойрны эмгэгтэй холбоотой. Нойрны эмгэг нь шалтгаан байж болно. Эсвэл нойрны эмгэгийн шинж тэмдэг байж болно. Үүнтэй холбоотой компьютор, гар утасны хэрэглээ өсвөр залуусыг хамарсан нойргүйдэх шалтгаан болдог. Нойрны эмгэг хэр хэмжээтэй байна вэ гэдгийг харуулсан судалгаа одоогоор хийгдээгүй байна. Гэхдээ эмч нарын ярьж байгаагаар бол түгээмэл байдаг гэж байна. Хүмүүс үүнийгээ мэдэхгүй, эмчид хандахгүй бие даагаад эм их ууж байна. Зарим хүмүүс зүрхний өвчтэй байдаг. Тэгээд нойр нь хүрэхгүй шөнө эм уудаг. Тэрийгээ яг нойрны эмгэг гэдгээ мэдэхгүй ядраад ингээд байна уу гээд явж байдаг хүмүүс их байна. Тиймээс нарийн мэргэжлийн эмч нараас асуух хэрэгтэй. Нойр гэдэг бол бурханаас заяасан бэлэг гэж эмч нар ярьдаг. Хүн заавал унтаж байх ёстой. Ерөнхий анагаах ухааны ойлголтоор бол хүн хоногт 7-гоос дээш цаг унтаж байх ёстой. Гэтэл хүмүүс дөрвөн цаг, гурван цаг унтдаг, шөнө сэрдэг гэдэг. Ийм хүмүүсийн бие бүрэн амрахгүй. Амрахгүй удаан хугацаагаар явбал эрүүл мэндэд нөлөөлнө. Хөдөлмөрийн чадамж муудна” гэсэн юм.

Сэтгэцийн эрүүл мэндийн төвийн стрессээс шалтгаалах клиникийн их эмч Л.Цэрэндолгортой сүүлийн үед ихсээд байгаа “Дэлгэц ширтэх өвчин ”, болон бусад сэтгэцийн эмгэгүүдийн талаар ярилцлаа.

-Нийгэмд сүүлийн үед сэтгэцийн ямар эмгэгүүд газар аваад байна вэ?

-Манай төвд “Хүүхэд өсвөр үеийн клиник” гэж байдаг. Тэнд хандах хүмүүс сүүлийн үед ихэссэн байгаа. Өсвөр насны хүүхдээ дагуулан ирж байгаа аав ээжүүдийн хандалт их байна. Сурагчдын амралтын үеэр хүүхдүүдээ үзүүлж харуулах, эмчлүүлэх, зөвлөгөө авах явдал эрс нэмэгддэг. Одоо хичээл эхэлсэн учир цөөрсөн байгаа. Насанд хүрэгчдийн хувьд хандах явдал бага байдаг. Неврозын тасагт нойргүйдлийн эмгэгтэй хүмүүс их хэвтдэг. Тэднээс асуугаад судлаад явахаар ажил амьдралын хэмнэл нь алдагдсан, хэт их стрессдсэн, хэт нэг юманд анхаарлаа хандуулсан гэх мэт олон төрлийн донгууд байдаг. Би өөрөө стрессийн тасагт ажилладаг. Тийм болохоор гэр бүлийн маргааны улмаас хямарсан хүмүүс их байдаг. Яаж оношилдгийг мэдэхгүй явсаар хоёр жил нойргүйдсэн хүн ч ирдэг. Зарим хүмүүс ам дамжсан яриагаар тэр эм сайн гэж байна гэхээр аваад уучихдаг. Манайд эмийн худалдаа гэдэг зүйл сул. Үүнтэй холбоотойгоор хүмүүс янз бүрийн эмийг дур мэдэн авч ууж байна. Ингэснээр шалтгаанаа эмчлэхгүй архагшуулах тохиолдол байдаг. Нойроо хүчээр дараад унтах гээд байдаг.Үүнээс үүдээд архагшаад дараа дараагийн биеийн болоод сэтгэцийн өвчнүүд гарч ирдэг.

-Сүүлийн үед дэлгэцэнд донтох явдал нийгэмд газар авлаа. Үүнтэй холбоотой эмгэгтэй хүмүүс танай төвд хэр их хандаж байна вэ?

-Дэлгэцэнд донтох эмгэг гэдэг зүйл сүүлийн үед их дэлгэрч байна. Үүний улмаас эмнэлэгт хандах хүмүүсийн тоо сүүлийн үед харьцангуй нэмэгдсэн. Үүнтэй холбоотой илэрдэг шинж тэмдгүүдийн хамгийн эхэнд нойргүйдлийн эмгэг ордог. Өнөөдрийн хуралтай холбоотойгоор нойргүйдлийн талаар ярьж байна. Хүмүүс зурагт, компьютор, гар утас ч гэх мэт ямар нэгэн дэлгэц хараад эхлэхээрээ цагийн баримжаагүй болчихдог. Цагаа баримжаалахгүй хамаг ажлаа алдаад эсвэл нойроо умартаад өөрийгөө хязгаарлаж чадахаа болиод эхэлбэл дон болдог. Гэнэт цагаа хардаг. Тэгээд унтах цаг нь өнгөрчихсөн байна шүү дээ гэдэг. Ингээд нойрсох хэмнэл маань алдаад эхэлдэг. Үүнтэй холбоотой бага нойртой явна. Бага нойртой явбал ажлын бүтээмж муудах, сэтгэл санааны хувьд стресстэй байх, бухимдуу болон бусадтай харьцах бүх харилцаа маань доголдож эхэлдэг.

Одоо эдийн засгийн хямрал болж байна гэж яриад байгаа. Үүнтэй холбоотой хямралаас шалтгаалсан өвчлөл нэмэгдэж байна уу, энэ талаар судалгаа байдаг уу?

-Яг үүнтэй холбоотой хийгдсэн судалгаа байхгүй. Гэхдээ хандаж байгаа хүмүүсийн тоонд үүнээс шалтгаалсан эмгэгтэй хүмүүс ирж байгаа. Жишээлбэл бизнес эрхэлж байгаад санхүүгийн хямралд өртөөд ажил үйлс нь бүтэхгүй хүмүүс байна. Тэрийгээ бүтээх гээд янз бүрийн юм хийж үздэг. Тэгээд тэр нь бүтэхгүй болохоор сэтгэлээр унах, гутрах асуудлууд бий болно. Энэ нь гүнзгийрвэл муу юм бодох тохиолдлууд гардаг. Ер нь асуудлаа шийдэхгүй яваад байх юм бол гутралаас үүдэлтэй сөрөг үр дагаврууд гарч ирнэ. Жишээ нь гутралаа архиар тайлдаг болох, янз бүрийн эм бодисын хэрэглээ нь ихсэх, донтох шинжүүд илэрнэ. Бүр архагшвал амиа хорлох бодол төрж болно. Тэгээд түүнийгээ гүйцэлдүүлж болно.

-Хүмүүс стрессээ тайлах арга барилыг хэр эзэмшсэн байдаг вэ?

-Манай ард түмэн хямрал буюу стрессийг тайлах арга барил эзэмшээгүй байдаг. Үүнтэй холбоотой л бүгдийг хүндрүүлдэг. Өчүүхэн гэр бүлийн асуудал гарлаа гэхэд тэрийгээ шийдэж чадахгүй, бие биедээ буулт хийдэггүй, асуудлыг зөвөөр шийдэхгүй зугтаад яваад байдгаас болж сэтгэл санааны хямрал нь гүнзгийрдэг. Эсвэл ажлын байран дээрх стресс болж болно. Хүн хоорондын харилцааны асуудал байж болно. Үүнийгээ шийдэхгүй яваад л байх юм бол хямрал үүснэ. Тиймээс үүнийг шийдвэрлэх арга зам, боловсролыг л сайн олгох хэрэгтэй юм болов уу гэж бодож байна. Манайх энэ чиглэлээр эрдэм шинжилгээ сургалтын албанаас гадагшаагаа чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулдаг. Энэ жил залуучуудыг дэмжих жил болж байгаатай холбогдуулан байгууллагуудад очиж стресснээс шалтгаалсан эмгэгүүдийн талаар мэдээлэл өгөх, боловсрол олгох, түүнийг тайлах аргуудыг эзэмшүүлэх гэх мэт лекцүүдийг цуврал болгон өгдөг.

О.ӨНӨР

Categories
мэдээ нийгэм

Манай улсаас авах махны экспортод Хятад улс хориг тавьжээ

БНХАУ-ын Хяналт, шалгалт, хорио цээрийн ерөнхий газар Монголын үхэр, хонины мах болон холбогдох махан бүтээгдэхүүнийг экспортлох эрхийг түдгэлзүүлэх шийдвэрийг өчигдөр буюу есдүгээр сарын 15-нд гаргажээ. Ингэснээр энэ оны есдүгээр сарын 14-ноос хойш Монгол улсаас Хятад улс руу тээвэрлэсэн үхэр, хонины махыг буцаан татахэсвэл устгал хийхээр болж байгаа аж. Махны экспортыг ямар шалтгааны улмаас зогсоох шийдвэр гаргасан нь одоогоор тодорхойгүй байна.

Хүнс хөдөө аж ахуйн яамнаас энэ жил нийт 64 мянган тонн мах экспортод гаргахаар төлөвлөөд байсан. Өнгөрсөн жил Монгол Улс 54 мянган тонн мах экспортод гаргажээ. Он гарсаар Хятад руу таван мянган тонн мах худалдсан гэх мэдээлэл байна. Манай улсын хөдөө аж ахуйн салбарын экспортыг нэмэгдүүлэх үүднээс мах, махан бүтээгдэхүүнийг экспортод гаргах хүсэлтийг олон жилийн турш урд, хойд хоёр хөршдөө тавьсаар ирсэн юм. Бэлчээрийн мал аж ахуй эрхэлдэг, үүнээс болоод малын гоц халдварын тархалт их гэдэг шалтгаанаар ОХУ, Хятадын зүгээс мах экспортлох Засгийн газрын хүсэлтийн хариуд “малаа эрүүлжүүлж” гэдэг ганцхан шаардлага тавьдаг. Гэхдээ Монголын хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх зорилгоор шат дараатай хэлэлцээ хийсний үр дүнд БНХАУ-д дулааны аргаар боловсруулсан үхэр, хонь, ямааны мах, махан бүтээгдэхүүнийг экспортлохоор болсон билээ. Гэвч ийнхүү хориг тавилаа.

Дашрамд дурдахад, БНХАУ-ын махны хэрэглээ жилээс жилд өсөн нэмэгдэж байгаа бөгөөд Хятадын Үндэсний хөгжил шинэтгэлийн хорооноос гаргасан тайлангаас үзвэл, хонины махны хэрэглээний нэг хүнд ногдох хэмжээ нь 2010 онд 3,01 кг байсан бол 2015 онд 3,23 кг болж өссөн байна. Мөн тус улсад үхэ, хонины мөх үнэд орох болсон талаар ч салбарын яамныхан оцнолж буй. Тус улсын дотоодын зах зээлд зарагдаж байгаа нэг кг үхрийн мах 63 юань, хонины мах кг нь 66 юанийн үнэтэй байна. Үүнийг монгол төгрөгөөр тооцвол 20-21 мянган төгрөг гэсэн үг. Урд хөрш рүү мах экспортлох аж ахуй нэгжүүд зах зээлийн үнийн дагуу тухайн компаниудтайгаа гэрээ хийж үнээ тогтох ажээ.

Categories
мэдээ улс-төр

Ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдорж, БНКУ-ын Төрийн Зөвлөл болон Сайд нарын Зөвлөлийн дарга Раул Кастро нар албан ёсны хэлэлцээ хийв

Бүгд Найрамдах Куба улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж, Бүгд Найрамдах Куба Улсын Төрийн Зөвлөл болон Сайд нарын Зөвлөлийн дарга Раул Кастро нар албан ёсны хэлэлцээ хийв.

Уулзалтын эхэнд Эрхэмсэг ноён Раул Кастро Монгол Улсын Ерөнхийлөгч тэргүүтэй төлөөлөгчдийг албан ёсны айлчлал хийхээр хүрэлцэн ирсэнд талархал илэрхийлээд 1970 онд Монголд улсад айлчилж байсан дурсамжаасаа хуваалцаж, энэ тухай дурсахад үргэлж таатай байдаг тухайгаа ярилаа. Тэрээр манай хоёр улс дэлхийн бөмбөрцөгийн хоёр талд байдаг ч олон улсын тавцанд бие биеэ харилцан дэмжиж ирсэнд сэтгэл ханамжтай байгаагаа илэрхийлж цаашид ч энэхүү уламжлалаа хадгалах нь чухал болохыг тэмдэглэв.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж хэлэхдээ Эрхэмсэг ноён Раул Кастро болон найрсаг Кубын ард түмэнд найрсаг дотноор хүлээн авч буйд талархал илэрхийлээд Куба улс нь Латин Америкийн бүс нутгийн орнууд дотроос Монгол Улстай дипломат харилцаа тогтоосон анхны улс бөгөөд өнгөрсөн 50 гаруй жилийн хугацаанд хоёр орны найрсаг харилцаа батжин хөгжиж ирснийг онцлов.

Уулзалтын үеэр хоёр тал боловсролын салбар дахь хамтын ажиллагаа чухал үүрэг гүйцэтгэж ирснийг онцолж, Куба Улсын Засгийн газраас олон жилийн турш монголын оюутан залууст олгож ирсэн тэтгэлэгийг цаашид нэмэгдүүлэхээр боллоо. 1994 оноос Кубын засгийн газар жил бүр 2-3 оюутан шүдний эмч, хүний их эмч болон эмчилгээний чиглэлээр Монголын оюутан залууст сургалтын тэтгэлэг олгож эхэлсэн бөгөөд 2016 оны байдлаар 140 гаруй оюутан тэтгэлэгт хамрагдаад байгаа юм.

Мөн хоёр орны хөдөө аж ахуй, биологийн болон байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүн, эм, эмнэлэгийн салбарт хамтран ажиллахаар ярилцаж, Элэгний гeпатит B,C вирусын эсрэг тарилга, сахарын өвчний сүүлийн шатны хөл шархлалтын эсрэг тарилгыг Монголд нэвтрүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохиролцлоо.

Албан ёсны хэлэлцээ болон уулзалт таван цаг гаруй үргэлжилж маш өргөн хүрээний сэдвээр санал солилцлоо.

Categories
мэдээ улс-төр

Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн Бүгд Найрамдах Куба улсад хийх албан ёсны айлчлал эхэллээ

Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж албан ёсны айлчлал хийхээр Бүгд найрамдах Куба улсын Гавана хотноо хүрэлцэн ирлээ.

Угтах ёслолын эхэнд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Кубын үндэсний баатар Хосе Мартигийн хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлж, цэцэг өргөв.

Бүгд Найрамдах Куба Улсын Төрийн Зөвлөл болон Сайд нарын Зөвлөлийн дарга Раул Кастро Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг албан ёсоор угтан авч, мэндчилсэний дараа Хүндэт харуулын дарга илтгэл өгч хоёр орны Төрийн дуулал эгшиглэв.

Угтах ёслолд Монголын талаас УИХ-ын гишүүн, Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргил, Монгол Улсаас БНКУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Ц.Батбаяр, Кубын талаас БНКУ-ын Гадаад хэргийн сайдын үүрэг гүйцэтгэгч, Тэргүүн дэд сайд Марселино Медина, БНКУ-аас Монгол улсад суух Элчин сайд Раул Делгадо болон албаны төлөөлөгчид оролцлоо.

Монгол, Куба хоёр улсын улс төрийн харилцаа 1960 оны 12 дугаар сард дипломат харилцаа тогтоож, 1962 оны 7, 9 дүгээр сард харилцан бие биеийн нийслэлд ЭСЯ-аа нээснээр эхэлсэн. 1990-ээд оноос өмнө социализмын жилүүдэд Монгол, Кубын хооронд нам, төрийн шугамаар бүх шатны түвшинд харилцан айлчлалыг өргөн хэрэгжүүлж байсан. Үүнээс Монголын нам, төр, засгийн удирдагч Ю.Цэдэнбал 1972 онд, Ж.Батмөнх 1984 онд тус тус Куба Улсад, Кубын Коммунист намын 2 дугаар нарийн бичгийн дарга, Батлан хамгаалахын сайд Раул Кастро 1970 онд Монгол Улсад хийсэн айлчлал голлох байр суурь эзэлдэг юм.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржийн энэхүү айлчлал нь дээрх айлчлалаас хойш хагас зуун жилийн дараа хийгдэж байгаа албан ёсны айлчлал гэдгээрээ онцлог юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Сургалтын төлбөр 2.6 хувиар өсчээ

Монгол Улсад 100 гаруй их дээд сургууль үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Эдгээр сургуулийн сургалтын төлбөрийн өсөлтийг Монголбанкнаас гаргадаг инфляцийн сарын мэдээнд дурджээ. Энэ жил их, дээд сургуулийн сургалтын төлбөр 2,6 хувиар өссөн гэх судалгааг Монголбанк гаргасан байна.

Их дээд сургуулийн сургалтын төлбөр жил бүр нэмэгддэг гэсэн шүүмжлэл дагуулдаг. Харин энэ жил сургалтын төлбөр 2.6 хувиар нэмэгдсэн нь сүүлийн 4 жилтэй харьцуулахад 12 дахин бага дүнтэй юм байна.

Он

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Сургалтын төлбөр өсөх хувь хэмжээ

7.5%

16.1%

28.4%

17.7%

23.6%

2.6%

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Х.Булгаа: Иргэдийн нийтийн тээврээр үйлчлүүлэх сэтгэл ханамж буурсан үзүүлэлт гарсан

Докторын дараахь судалгааны тэтгэлгийг шилдэг 10 залуу эрдэмтэнд олгож 10 сая төгрөгийг гардуулсан билээ. Энэхүү тэтгэлгийг хүртсэн залуу судлаач Хүрэлбаатарын Булгаатай судалгааных нь талаар ярилцлаа. Тэрээр “Улаанбаатар хотын иргэдийн зорчих эргэлтийг судалж, сүлжээ төлөвлөлтийг боловсронгуй болгох төсөл” хэмээх судалгааны ажлаараа 10 сая төгрөгийн тэтгэлгийг авсан юм.

-Сайдын нэрэмжит тэтгэлэг хүртсэнд баяр хүргэе. Та ямар бүтээлээр энэхүү шалгаруулалтад оролцсон бэ?

-Баярлалаа. Би “Улаанбаатар хотын иргэдийн зорчих эргэлтийг судалж, сүлжээ төлөвлөлтийг боловсронгуй болгох төсөл” гэсэн судалгааны ажлаар Боловсрол соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайдын нэрэмжит тэтгэлэгт хамрагдлаа. Цаашид энэ судалгаагаа үргэлжлүүлнэ. Аливаа нэгэн судалгаа, эрдмийн ажлыг явуулахын тулд тодорхой хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай болдог. Энэхүү тэтгэлэг олгох хөтөлбөр нь залуу судлаач эрдэмтдийг үргэлжлүүлэн судалгааны ажлаа явуулахыг дэмжих зорилготой. Тэр ч утгаараа БСШУСЯ судалгаа явуулж байгаа эрдэмтдийн ажлыг үнэлж, цаашид илүү нарийн эрдмийн ажил хийж, шинэ санаа гаргаж ирэхийг дэмжиж 10 сая төгрөгийн тэтгэлэг оглож байгаа гэдгээ онцолж байсан. Залуу судлаач бидний хувьд нэн шаардлагатай дэмжлэг болж чадсан гэж бодож байна.

-Таны судалгаа нийслэл хотын нийтийн тээврийн асуудлыг авч үзсэн гэхээр сонирхол татаж байна л даа. Яагаад энэ чиглэлийг судлах шаардлага гарав?

-Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн системийг цогц судалгаа хийж 2015 онд докторын зэргээ хамгаалсан. Энэ салбарт улс орны эдийн засаг, хүн амын өсөлт хэрхэн нөлөөлдөг талаар, нийтийн тээврийн үйлчилгээ ямар түвшинд хүрсэн талаар, улс төрийн бодлого чиглэл хэрхэн нөлөөлөх зэрэг асуудлыг тал талаас нь судалсан юм. Нийслэл хотын маань хүн ам өдрөөс өдөрт өсч байгаатай холбоотойгоор нийтийн тээврийн үйлчилгээний нөхцөл байдал, зорчигчдод хүртээмжтэй үйлчилгээ явуулж чадахгүй байгаа учраас сонирхон судлах болсон. Улаанбаатар хотын иргэдийн 70 хувь нь нийтийн тээврээр үйлчлүүлдэг. Тэгэхээр энэ салбар цаашид хэрхэн хөгжих вэ гэдгийг тодорхойлохын тулд одоо ямар түвшинд байна вэ гэдгээ мэдэж байх шаардлагатай. Энэ хүрээнд судалгаагаа эхэлсэн дээ.

-Тэгэхээр таны судалгаагаар нийслэлийн нийтийн тээврийн үйлчилгээ зорчигчдод хүртээмжтэй байж чадаж байна уу. Нийтийн тээврийг зөвхөн автобус гэж ойлгох уу?

-Нийтийн тээвэр гэдгийг энгийнээр хэлбэл иргэдийг зохион байгуулалттайгаар олноор тээвэрлэх үйл ажиллагаа. Одоо явуулж байгаа судалгаа маань нийтийн тээврийг бүхэлд нь авч үзэж байгаа. Тухайлбал, нийтийн тээврийн чиглэл, үнэ тариф гэх мэт олон зүйлийг судалсан. Хамгийн гол нь иргэд Улаанбаатар хотын хаанаас, хаашаа яваад байгааг нарийн тодорхойлох хэрэгтэй юм билээ. Үүнд явган иргэд, хувийн автомашинтай иргэд, нийтийн тээврээр зорчиж буй иргэдийг хаанаас хаашаа явж байгааг судалж үзээд тодорхой үр дүн гарна. Судалгааны ажлаа зорчигчдын цахим картыг ашиглан явуулсан. Тухайлбал, ихэнх иргэд “смарт” карт ашиглаж нийтийн тээврээр үйлчлүүлж байгаа. Иргэд автобусанд суухдаа “смарт” картаа уншуулснаар тухайн зорчигчийг хаанаас хаашаа явж байгаа талаарх мэдээлэл картанд нь орж ирдэг. Үүнийг ашиглаж иргэдийн зорчих эргэлтийг тодорхойлсон юм. Үүнээс болоод иргэдийн нийтийн тээврээр үйлчлүүлэх сэтгэл ханамж буурсан үзүүлэлт гарсан. Зорчигч хоёроос гурван автобус дамжин очих газраа хүрч байна. Ингэж явснаар тухайн зорчигч цаг хугацааны хохиролд орж байна. Мөн бага насны сурагч гэр рүүгээ очих гэж хоёр автобус дамжиж байна. Үүнээс болж хүүхдүүд зам тээврийн осолд өртөх эрсдэл өсдөг. Үүнийг хэрхэн өөрчлөх талаар олон улсын нийтийн тээврийн үйлчилгээний бодлого төлөвлөлтийг өөрийн орны нөхцөл байдалд тохируулж, ажил хэрэг болгох хэрэгтэй гэж үзсэн.

Нийтийн тээвэр зурган илэрцүүд-Судлаач хүний хувьд нийтийн тээврийн үйлчилгээний дутагдалтай тал юу байв. Тэр дутагдалтай талуудыг хэрхэн шийдвэрлэх боломжтой харагдсан бэ?

-Мэдээж дэлхийн хаана ч төгс төгөлдөр зүйл гэж байхгүй. Үүний нэгэн адил Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээнд зарим нэг дутагдалтай буюу сайн хөгжиж чадаагүй зүйлс байсаар байна. Тухайлбал нийтийн тээврийн төлөвлөлтийн асуудлыг дурдах нь зөв байх. Оновчтой төлөвлөж чадахгүй байгаагаас амьдрал дээр хэрэгжиж буй үр дүн нь тийм ч сайнгүй байна. Улаанбаатар хотын амьдралын боломжтой иргэдийн дийлэнх нь хувийн суудлын автомашинаар зорчих эрэлтээ хангаж байгаагаас замын хөдөлгөөний түгжрэл, саатал, түүнийг дагасан олон сөрөг үр дагаврууд гарч байна. Миний энэ удаагийн судалгааны ажил дээр жишээ авахад 2015 онд хийгдсэн нийтийн тээврийн сүлжээ төлөвлөлт суурь судалгаа хангалттай хийгдээгүйгээс болж зарим чиглэлд иргэд шаардлагагүй дамжин суулт хийж, зорчих хугацаа нэмэгдэх болсон. Нөгөө талдаа Улаанбаатар хотын захиргаа болон нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхлэгч аж ахуйн нэгж байгууллагууд алдагдалтай ажиллах болсон. Жишээ нь нийтийн тээврийн зорчигчийн мэдээллийг авч үзэхэд зарим нь хэт ачаалалтай байхад зарим нь маш бага ачаалалтай байдаг.Нийтийн тээврийн салбарт тулгамдаж байгаа асуудлуудыг шийдвэрлэхэд хамгийн чухал суурь судалгаагаа чанартай хийж, асуудлын мөн чанарыг ойлгож оновчтой төлөвлөх гэж үзэж байгаа.

-Автобус, нийтийн тээврээр үйлчлүүлсэн зорчигчдын сэтгэл ханамжийг судалсан байх. Ямар үр дүн гарч байв?

-Өнөөгийн байдлаар зорчигчдын сэтгэл ханамж тийм ч сайнгүй дүн гарсан. Нийтийн тээврийн автобусанд суудаг бүх зорчигчид нэгдүгээрт, зорьсон газартаа төлөвлөсөн цагтаа очиж чадахгүй байна. Хоёрдугаарт, автобусны хүртээмж, чиглэлийн зохион байгуулалтаас хамаарч зарим зогсоол дээр хэт удаан хүлээж байна. Гуравдугаарт, суусан автобусны ариун цэвэр аюулгүй байдлаас муу байна. Гэрээсээ гараад эсхүл ажлаа тараад автобусны зогсоол хүртэл хэт их алхах, бартаатай замаар явах гээд саад их. Автобусан дахь хулгайн асуудал ч хэвээрээ байсаар байна.

-Өглөө автобус хүлээж зогсох иргэд олон харагдах юм. Мөн орой автобус, унаа явах нь ховорддог. Таны судалгаагаар нийтийн тээврийн тухайн чиглэлийн тоо, мөн явах цагийн хуваарь хэрхэн гарсан бэ?

-Манай улсад нийтийн тээвэр бүрэн хөгжих болоогүй байгаагийн жишээ л дээ. Миний судалгаанд 2016 оны хагас жилийн байдлаар 134 чиглэлд өдөрт дунджаар их, дунд багтаамжийн 890 гаруй автобус, 16 угсраа автобус, 33 троллейбус, бага багтаамжийн 195 автобус, 510 такси нийслэлд нийтийн тээврийн үйлчилгээ үзүүлэн, 123,4 сая зорчигч тээвэрлэсэн статистик тоо гарсан. Цагийн хуваарийн хувьд чиглэл тус бүрдээ харилцан адилгүйгээр төлөвлөсөн байдаг юм билээ. Дунджаар автобус хоорондын хугацаа буюу хүлээгдлийн хугацаа 9-10 минут байна. Өглөө оройны ачаалалтай уялдуулж үйлчилгээнд ажиллах автобусны тоог нэмэгдүүлдэг ч хангалттай бус байгаагаас иргэд ихээр чихэлдэж явсаар байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл дээр дурдсанчлан автобусны хүртээмж зарим чиглэлд бага байхад зарим чиглэлд ачаалал багатайгаар харилцан адилгүй үйлчилж байна.

-Нийтийн тээвэрт явж буй тохь муутай автобусыг шинэчлэх шаардлагатай байх. Таны судалгаагаар үүнийг өөрчлөх шинэ боломжууд юу байна?

-Мэдээж байлгүй яахав. Үйлчилгээний чанарын нэг чухал үзүүлэлт бол автобусны тав тух, аюулгүй байдал юм. Нийтийн тээврийн стандартын дагуу үйлдвэрлэгдсэнээс хойш 12 жил хүртэл тээврийн хэрэгслийг үйлчилгээнд ашиглаж байгаа. Мөн жилдээ хоёр удаа техникийн оношилгоонд орж байгаа ч үйлчилж стандарт шаардлагыг чангаруулах хэрэгтэй болсон байна гэж дүгнэж байгаа.

Э.МӨНХТҮВШИН

Categories
мэдээ улс-төр

Ю.Цэдэнбал агсны хүү Ц.Зоригийг УИХ-ын дарга хүлээн авч уулзав

Монгол Улсын Их Хурлын дарга Миеэгомбын Энхболд өнөөдөр /2016.09.16/ БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга, Сайд нарын зөвлөлийн дарга асан, БНМАУ-ын баатар, Хөдөлмөрийн баатар, БНМАУ- ын Маршал Юмжаагийн Цэдэнбал агсны хүү Ц.Зоригт хүндэтгэл үзүүлж, гэр бүлийнх нь хамт хүлээн авч уулзлаа.

Уулзалтын эхэнд УИХ-ын дарга М.Энхболд эрхэм зочидтой уулзсандаа баяртай байгаагаа илэрхийлээд БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга, Сайд нарын зөвлөлийн дарга асан, БНМАУ-ын баатар, Хөдөлмөрийн баатар, БНМАУ- ын Маршал Юмжаагийн Цэдэнбалын мэндэлсний 100 жилийн ойн мэндийг түүний хүү, гэр бүлд нь дэвшүүлэв.

Мөн тэрбээр “Монгол Улсын Их Хурлын ээлжит бус чуулган хуралдаж, долоо хоногийн өмнө өндөрлөлөө. Ээлжит бус чуулганаар “Юмжаагийн Цэдэнбал агсны алдар гавьяаг мөнхжүүлж, түүний мэндэлсний 100 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолыг баталж, Монголын төр, ард түмэн нийтээр энэ ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх нь зүйтэй гэсэн шийдвэрийг гаргасан. Энэхүү ойн арга хэмжээг зохион байгуулах ажлыг Улсын Их Хурлын гишүүн, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Ж.Мөнхбат хариуцаад ажиллаж байна. Уг ойн арга хэмжээ гурван өдрийн турш болох төдийгүй хөдөө орон нутагт бид намынхаа шугамаар тодорхой ажлуудыг хийхээр төлөвлөсөн байгаа. Энэ удаагийн УИХ-ын шийдвэр бол Монголын төрийг 44 жил удирдаж явсан Ю.Цэдэнбал агсны ажил үйлс, амьдрал, Монгол төрийн төлөө зүтгэж явсан бүх зүйлийг бодитоор үнэлэн дүгнэж, хойч үедээ өвлүүлэх зорилготой. Энэ хүний Монголын төрийг удирдаж явсан тэртээх он жилүүдэд монголчууд бичиг үсэгтэй болж, эрүүлжин гэгээрч, үйлдвэржиж, НҮБ-ын гишүүн болж, жинхэнэ ёсоор тусгаар тогтносон улс болсон. XX зуунд Монгол Улс хөгжин дэвжиж, цэцэглэн мандсан бүхий л үйл хэргийг энэ эрхэм хүн удирдан жолоодсон гэдгийг монголчууд мартахгүй байхын учир УИХ-ын тогтоолыг баталсан” хэмээгээд Ю.Цэдэнбалын музейг байгуулахаар болсныг дуулгав.

Ю.Цэдэнбал агсны хүү Ц.Зориг УИХ-ын даргад хүлээн авч уулзаж байгаад нь талархаж байгаагаа илэрхийлээд Монгол Ардын Намыг УИХ-ын ээлжит сонгуульд үнэмлэхүй ялалт байгуулсанд баяр хүргэв. Тэрээр “Өнгөрсөнд болсон аливаа үйл явдал үнэн бодитоор түүхэнд үлдэх ёстой. Миний эцгийн мэндэлсний 100 жилийн ойг Монгол Улсын Их Хурал, Засгийн газар өндөр хэмжээнд зохион байгуулж байгаад баяртай байна. Энэ түүхэн ойг тэмдэглэж буй үйл явдал нь Монгол Улсын түүхэнд чухал ач холбогдолтой. Өөрийн нутагтаа эцгийнхээ мэндэлсний ойг тэмдэглэхээр ирсэндээ баяртай байна. Шинэ парламент, Засгийн газар улс орныхоо эдийн засаг, нийгэм, соёлыг улам сайн хөгжүүлэхийг хүсэн ерөөе. Миний эцэг улс орныхоо төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэсэн. Үүний үр дүнд эцгийн маань төрийг удирдаж байсан 44 жилийн хугацаанд Монгол Улс хурдацтай хөгжиж чадсан гэж боддог” гэлээ.

Categories
мэдээ улс-төр

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөөр 104,0 тэрбум төгрөгийг үр ашиггүй зарцуулсан гэв

НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн өнөөдрийн ээлжит хуралдаанаар гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн үйл ажиллагааны явцын тухай Гэр хорооллын дэд бүтцийн газрын дарга М.Ганбаатар танилцууллаа.

Тэрээр “2012-2016 онуудад гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөөр 24 баршилд 34 төсөл хэрэгжүүлэгч сонгон шалгаруулалтаар шалгарсан. Одоогийн байдлаар 18 төсөл хэрэгжүүлэгчийн ажлын явц зогссон, 3 нь огт барилгын ажлаа эхлүүлээгүй, ажил удааширсан байдалтай байна. Нийтдээ дахин төлөвлөлтийн хүрээнд 78 мянган орон сууц барихаар төлөвлөж байсан ч өнөөдөр нэг хувьд ч хүрэхгүй байна. Ажил ингэж удааширч, гацах болсон шалтгаан нь гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөөр газраа чөлөөлсөн иргэдийг түр суурьшуулах зориулалттай барьсан 300 айлын орон сууцыг зориулалтаар нь ашиглаагүйтэй холбоотой. Мөн олон бүс нутагт тархай, бутархай маягаар төлөвлөж, төлөвлөлтийн бүсүүдэд шугам сүлжээ татахад хүндрэл үүссэнтэй холбоотой” гэж тайлбарлав.

Гэр хорооллыг дахин төлөвлөх ажлыг 2010 онд эхлүүлэхдээ Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу эхлээд 7 дугаар хорооллоос төлөвлөлтийг эхлүүлж багц багцаар нь барилгажуулахаар шийдвэрлэж, газраа чөлөөлсөн иргэдийг түр суурьшуулах зориулалтай 300 айлын орон сууцыг барьж ашиглалтад оруулжээ. Яг ийм байрыг дүүрэг бүрт барихаар төлөвлөж байсан боловч 2012 онд энэ төлөвлөлтийг өөрчилсөн байна.

2012-2016 онд гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөөр 7000 барилга барина гэж байсан ч таван мянга нь шугам сүлжээ болон бусад асуудлаас болж зогсонги байдалтай, амины орон сууц бүхий хороолол энэ хугацаанд огт баригдаагүй. Хашаа байшингаа байраа солихоор газраа чөлөөлсөн иргэдээс 615 нь түрээсийн сууцанд амьдарч байгаа бол 400 иргэн гэр оронгүй, гудамжинд гарчихаад байна гэсэн юм. Мөн өнгөрсөн 4 жилийн хугацаанд дахин төлөвлөлтийн инженерийн шугам сүлжээнд зориулан нийслэлийн төсвөөс 104 тэрбум төгрөг зарцуулсан байна. Харин бодит байдал дээр энэ хөрөнгө юунд зарцуулагдсан нь бүрхэг. Энэ мөнгөөр 10 мянган айлын орон сууцанд урьдчилгаа төлбөр болгон өгөх боломжтой, одоо бариад гацчихсан 5000 байрны 20 хувийнх нь шугам сүлжээг нь шийдчих боломжтой гэдгийг тэрээр мөн хэллээ.

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөд зориулж 104,0 тэрбум төгрөг зарцуулчихсан хирнээ өнөөдөр ямар ч үр дүнд хүрээгүй байгаа нь үнэхээр харамсалтай байна. Ер нь энэ хөрөнгө хаашаа яаж оров, юунд зарцуулагсан бэ гэдгийг шалгах хэрэгтэй. Иргэдэд энэ талаар бодит мэдээлэл өгч, дахин төлөвлөлтийг цаашид яаж үргэлжлүүлэх, иргэдээ хохиролгүй болоход бид анхаарч ажиллах хэрэгтэй гэсэн саналыг НИТХ-ын Тэргүүлэгчид хэлж байлаа.

НИТХ-ын дарга Ц.Сандуй “2008 оноос эхлэн гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажил эхэлсэн. Гэр хорооллын айлууд дахин төлөвлөлтөөр газрынхаа ашиг шимийг хүртэх ёстой байсан. Гэтэл өнөөдөр энэ үйл ажиллагаанд оролцсон иргэд хохирогч болчихоод байгаа нь энэ хөтөлбөр буруу явсныг харуулж байна. Эргээд төрийн нуруун дээр энэ ачаа бууж байгаа учраас буруу шийдвэр гаргасан хүмүүст хариуцлага тооцох хэрэгтэй. Мөн иргэдийг хохирлогүй болгох, гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд зарцуулсан хөрөнгийг шалгах ажлын хэсгүүдийг байгуулах хэрэгтэй” гэлээ.