Categories
мэдээ цаг-үе

“Цөөврүүд” Ерөнхий сайдаас эхлээд ердийн цэвэрлэгчийг ч гололгүй идэж байна

Дэлхий нийт болон Монгол Улс сүүлийн хэдэн жил твиттер, фэйсбүүк гэсэн хоёр ертөнцтэй болсон. Твиттер, фэйсбүүкийн ертөнцтэй бидний анхны сонгууль өнөө жил болно. Хүн төрөлхтөн, тэр дундаа монголчууд бид цахим ертөнцийг өдөр тутмынхаа салшгүй нэг хэсэг болгосноор амьдралын их зүйл өөрчлөгдөж байна. Урьд нь өөрт таалагдахгүй бүхнээ гэртээ суугаад элдвээр харааж зүхдэг байсан хүмүүс олон нийтийн сүлжээгээр бухимдлаа илэрхийлж байна. Ингэж хувь хүн өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлж байгаа нь олон нийтэд нөлөөлөх хандлагатай болчихлоо. Нэг ёсондоо хүмүүс үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх чөлөөгөө бүрэн эдэлж байна. Өнөөдөр твиттер, фэйсбүүкийн ертөнц нийгэмд сайн, муу гэсэн хоёр нөлөө үзүүлж байгаа. Мэдээж хэрэг сайн нөлөө нь илүү давамгай. Харин манай Монголд сүүдэртэй, сөрөг тал нь нийгмийн сэтгэлзүйг жолоодоод байгаа нь айхтар санагдаж байна. Ялангуяа хэдэн жиргээч нөхөд байдаг. Тэд яг л цөөвөр чонын зарчмаар ажилладаг. Цөөврүүд нэг амьтныг сүргээс нь тасдаж аваад хөөчихнө. Зогсоо зайгүй элдсээр байгаад унагаж авдаг. Тэгж байгаад өнөөхийгөө хэдэн талаас нь мэрсээр барьж иддэг. Яг л энэ зарчим ажиглагдаад байгаа юм. Гурван жилийн өмнө тавгийн боов буруу өрлөө гээд хоёр үйлчлэгч бүсгүй рүү зогсоо зайгүй дайрсаар байгаад ажилгүй болгож байсан даа. Угтаа ажилгүй болсон хоёр үйлчлэгч бүсгүй өөрийн дураар ингэж өрөөгүй юм. Цаанаасаа хувь хүний захиалга байсан нь сүүлд ил тод болж байлаа.

Бас Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуягийг алиа салбадай болгон хувиргах ажлыг “цөөврүүд” л хийсэн. Тэд өдөр шөнө, өглөө оройгүй зогсоо зайгүй боорлосон. Инээж байгаа зурагнаас нь нүүр хэсгийг тасдаж аваад есөн шидээр эвлүүлэн муулаад байсан. Үр дүнд нь Монголын нийгэмд Н.Алтанхуяг шиг муу хүнгүй болоод, эцэстээ Ерөнхий сайдаар ажиллуулаагүй. Фортуна Н.Батбаяр байна. Сайд байхад нь мөн л элдвээр хэлсээр байгаад унагаж байлаа. Одоо Хөгжлийн банкны захирлыг яг үүн шиг “боорлож” байна. Сая бас нэг яамны түшмэлийг унагаад авлаа. Тасдаж авч боорлосоор байгаад эд бад хийчихлээ шүү дээ. Энэ бүхнийг, ингэж боорлохыг цаанаас нь захиалдаг бололтой юм. Хэн захиалга өгдгийг мэдэхгүй. Ямартай ч онилсон нэгийгээ өдөр шөнө, өглөө оройгүй сошиал ертөнцөөр боорлож байна. Ажлаа өгсөн яамны түшмэл хүүхэн амьд явах аргагүй боллоо, амьд явах эрх зөрчигдөж байна гэж байна лээ. Ингэж төрийн сайд, түшмэлээс эхлээд ердийн нэг үйлчлэгч, цэвэрлэгчийн хүртэл амьд явах эрх зөрчигдөж “цөөврүүд”-ийн довтолгоонд өртөж байгаад төр буруутай. Тэднээс хамгаалж чадахгүй байгаагийнхаа төлөө төр хариуцлага хүлээх хэрэгтэй. Төр өөртөө зүтгэж буй хүмүүсээ үндэслэлгүй, увайгүй довтолгооноос хамгаалах үүрэгтэй. Хоёр үйлчлэгчийг ч, Ерөнхий сайдыг ч, түшмэл эмэгтэйг ч хамгаалж чадаагүйнхээ төлөө төрд хариуцлага хүлээлгэе. Хамгийн зэвүүн нь төр “цөөврүүд”-тэй нийлж заримдаа бүр өнөөдүүлийнхээ хэлснээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа нь Монголын нийгэмд айдас хүйдэс төрүүлж байна. Энэ бүхэн аливаа таагүй үйл явдал тохиолдоход төр өөрөө захиалаад байгаа мэтээр харагддаг болж. Уг нь төр засаг сайн бүхнийг дэмжин дэлгэрүүлж, магтан сайшааж байх ёстой. Харин саар, муу бүхнийг хориглож, зохицуулж байх үүрэгтэй билээ. Монголын төр энэ үүргээ биелүүлэх цаг болжээ.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Тэгж “яриул” америк ер нь биднийг “яйчихсын”?

БААБАР ИНГЭЖ ӨГҮҮЛЭВ

Сүүлийн үеийн пиарчид самуун дэгдээх сэдэв нь дуусаад ирсэн үү, нийгмийн ухамсарт сорвижин үлдсэн бэлэн зэхээний шархыг сэдрээдэг болж байх шиг байна.

Социализм өөрөө дарангуйлагч бүхий л тогтоцын нэгэн адил нийгмийг айдсаар барьж байсан. Шударга бус бүхий л үйлдлээ айдсаар хаацайлна. “Ардын дайсан бидний дотор нуугдаж байгаад нэг л шөнө сүйд хийх гэж байхад, империалистууд хэзээ маргаашгүй биднийг залгихаар амаа ангайж байхад, хятадууд гамин цэргээ илгээн Улаанбаатарыг өнөө маргаашгүй эзлэх гэж байхад, сайн нүх ухаж бэлдэж байхгүй бол атомын бөмбөг унах гэж байхад чиний эрх ашиг, эрх чөлөө юу юм бэ!” гэж тулгана.

Монголчууд айдсын дэглэмээсээ салаад 25 жил өнгөрсөн ч айдсын үзэл суртал нийгмийн сэтгэл санааг эзэмдсэн хэвээр байна. Үгүйдээ л айдсыг эсэргүүцэх дархлаа, мэдээллийг хянан эргэлзэх чадвар суугаагүй нийгмийг сайн цочооход айж сандран юуг ч зөвтгөхөд, хүлээн зөвшөөрөхөд бэлэн болох ажгуу.

Үүний жишээ болж, Америкийг зүхэх социализмын үеийн дон сүүлийн үед хүчтэй сэдэрлээ. Ардчилагч нь ч, архаг коммунист нь ч, биеэ даасан өлсөгч суугч, нарийн мэргэжлийн цуглаанчин, гаршсан жагсаалчин, хэвлэлийн хурлын туршлагажсан одууд ч ам уралдан зүхэх аж. Тэдний ярианд үнэмших юм бол америкчууд Монголын төрийн бодлогыг тодорхойлон уруу татаж, өнөөдөр өлсөж үхэхтэй шахан өлбөрч байгаа хорон үйлдлийг гардан удирдаж байгаа гэнэ. Дарга нарт нь мөнгө өгөөд л “алив улсаа алаадах, дуусгачихаар чинь дэлхийд хаана ч байхгүй баялгийг чинь бид хувхайлах гэсэн юм” гэдэг гэнэ шүү. Бүр улайм цайм тэгдэг гэж “харсан гэрч” нар нь нотлох аж. Манай Монголын бүх юм Америкийн мөнгө заавар хоёроор явж байгаа юм байна. Тэд монголчуудыг Хятадын колони, Солонгосын дарлалд аваачиж хийж байгаад хамаг баялгийг нь Америк руугаа зөөх гэсэн далд бодлоготойг нь манай эх оронч сүрхий гарууд соргогоор олж мэдэж аваад ард түмнээ сэрэмжлүүлэх нь сонсоход ч сонин, бахархмаар. Байчихаад Монголын ГЯЯ-ны сайд депутат болохын тулд Америкийн эсрэг суртал нэвтрүүлгийг толгойлж байв.

Бид ийм донгоор бүтэн хоёр үеийн турш өвчилсөн улс. Социализмыг бүрэн төгс ялуулах гэж мурчийж байх үед байнга л жагсана, цуглана, мэдэгдэл гаргана. Тэр нь энх тайвны төлөө нэртэй. Мэдээллийн бүх хэрэгсэл, урлаг утга зохиол, яруу найраг маань гол нь Америкийг зүхэхэд чиглээтэй. “Тоншуул”, “Матар”, ”Хүмүүжил жигшил” сэтгүүлийн дугаар болгоны хавтаст бортгон малгайтай, унжуу хамартай нэг хүнийг цаасан мөнгө идэж байгаа, пуужин харваж байгаагаар матарлан дүрслээд түүнийгээ манай сайхан амьдралд саад болж байгаа нөгөө америк чинь энэ шүү гэж тайлбарлана. Хүүхдийн дуунд хүртэл: “Дайсан биднээс далдуур, Дарь хүхрээ бэлдэж байна, Алаг үрсийн минь толгой дээгүүр, Атомын бөмбөг эргэлдэж байна” хэмээн айлгана. Параной өвчин байсан юм болов уу? Гэтэл Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөх үйлст тус болсных нь төлөө 1945 онд маршал Чойбалсан Монголын тэнгэрт Америкийн далбааг нэг бус удаа мандуулж байсан юм шүү.

Дөнгөж ХХ зууны эхэнд л Америк Монголын харилцаа гараагаа авчээ. Сүртэй ч юм байхгүй л дээ, тэдний ноос ноолуур, арьс цуглуулж худалдаалдаг хоёр пүүс Улиастайд хаалгаа нээж. Эзэн нь жүүд хүн байсан учир Унгерний цагаан цэргүүд тоноод хаясан байна. Дараа нь Ардын засгаас үлдсэнийг нь хураагаад авчихжээ. Америкийн консул гомдол нэхсэн боловч тоосонгүй. “Монголор” хэмээх алтны компани ажиллаж байгаад гамин бароны самуунаар хаалгаа бариад пүүсээ Америкийн нэг компанид заржээ. Түүнийг нь худалдаж авсан “Пэкин Монголор” компани ажлаа эхлүүлж чадахгүй хэсэг байсны дараа Ардын засагт төсвийн мөнгө хэрэг болоод америкчуудаас компаниа дахин ажиллуулж татвар өгөхийг гуйжээ. Үүнийг олж мэдсэн Шумяцкий Зөвлөлт Оросын ГЯЯ-ны удирдагч Чечерин рүү захидал бичиж, монголчууд гаараад одоо бүр Америктай худалдаа хийх гэж байгаа учир яаралтай арга хэмжээ авахыг сануулав. Арга хэмжээг дор нь авсан учир Америкийн пүүс хохироод үлдсэн. 1928 онд Монголд буй гадаадын бүх иргэд болох хоёр мянга гаруй хүн болон тэдний эрхэлж байсан бизнесийн хэдэн арван компани пүүс байгууллагыг үлдэн хөөхөд дотор нь АНУ-ын нэлээд хэдэн компани багтсан.

1944 онд АНУ-ын Дэд Ерөнхийлөгч Вэльсийн Монголд айлчилсан гол зорилго нь Гадаад Монгол тусгаар тогтноход бэлэн байна уу гэдгийг шалгах үүргийг Ерөнхийлөгч Рүзвэлтээс авчээ. Тэрээр буцаж очоод Монголд тун элгэмсэг тайлан бичиж өгчээ. Ялтын гэрээний үеэр “Гадаад Монголын статус квог хэвээр хадгалах” гэсэн Сталины саналд Чөрчилл дургүй байсан боловч чухам Ерөнхийлөгч Рүзвэлт дэмжсэний хүчинд хүлээн авагдсан билээ. Энэ бол Вэльсийн тайлангийн л буян.

1945 оны долдугаар сарын 1-нд Москвад эхэлж бүтэн 45 хоног үргэлжлэн маргалдсан ЗХУ-Хятадын гэрээ айхавтар драмтай байсан. БНМАУ-ыг Зөвлөлтөөс Хятад, Японыг тусгаарласан жийргэвч бүсийн үүрэгтэй тусгаар тогтносон улс болгоно гэсэн Сталины саналыг гоминданы хятадууд эсэргүүцээд хөдөлж өгдөггүй. Ялтын гэрээ ёсоор “статус квог хадгална” гэсэн болохоор 1915 оны Гурван улсын гэрээ, 1924 оны Зөвлөлт-Хятадын гэрээний дагуу Гадаад Монгол нь одоо хүлээн зөвшөөрөгдөөд хүчин төгөлдөр байгаачлан Хятадын сюзерин бүхий Зөвлөлтийн нөлөөт улс хэвээр байх ёстой гэж тэд маргав. “Статус квог хадгална” гэсэн тодорхойгүй үгийг хятадуудад тайлбарлуулахын тулд Сталин АНУ-ын Ерөнхийлөгч Трүмэнийг хань татжээ. Америкийн дипломатууд нэгэн дуугаар Сталиныг дэмжиж, Монголын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй гэж Чан Кайшиг удаа дараа шахсан юм. Тэр үед АНУ-ын Гоминданд нөлөөлөх нөлөө маш хүчтэй байлаа. Чухам энэ шахалтын хүчээр хятадууд америкчуудын үгэнд орж 1945 оны наймдугаар сарын 14-нд гэрээнд гарын үсэг зурсан ба …монголчууд өөрийн тусгаар тогтнолоо хамгаалах хүсэлтэйгээ санал асуулгаар илэрхийлэх юм бол… гэсэн болзол нэмж тусгажээ.

Тайвань нь НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн гол таван орны нэг байсан тул БНМАУ-ыг энэ байгууллагад элсэхэд удаа дараалан хориг тавьсаар ирсэн. Чухам Ерөнхийлөгч Кэннэдигийн хүчтэй шахалтын үр дүнд 1961 онд Монгол Улс НҮБ-ын гишүүнд элсчээ. Монголыг НҮБ-д элсүүлэх гэлээ хэмээн Цагаан ордны өмнө цагаач хятадууд жагсан, Тайванийн Засгийн газраас АНУ-ын төрд байнга гомдол мэдүүлж байлаа. Америкчууд гоминданыхантай ярилцан шахаж байж л гишүүн элсүүлэх хуралд тайваньчууд “тамхи татахаар” гарч эзгүй байя гэж зөвшөөрсөн юм.

Америкчууд Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрч дипломат харилцаа тогтоох саналыг анхлан 1961 онд тавьсан боловч зөвлөлтүүд зөвшөөрөөгүй. 1972 онд Төрийн нарийн бичгийн дарга Киссинжэр НҮБ-д суух төлөөлөгч Пунцагноровтой уулзан хоёр орон дипломат харилцаатай болъё, өөрөө даруй Улаанбаатарт айлчилъя гэж гуйжээ. Энэ нь Москвагийн тас эсэргүүцэлтэй тулж ах нартаа баахан загнуулаад үлдсэн тухай ахмад дипломатч, сайд Ёндон гуай энэ талаар тодорхой өгүүлсэн дурсамжаа саяхан хэвлүүлжээ. Зөвлөлтийн ГЯЯ-ны сайд Громыко ажлаасаа чөлөөлөгдөж оронд нь сайд болсон Швернадзе Монголд айлчлахдаа зөвшөөрсний үндсэн дээр л дөнгөж 1987 онд Монгол нь дэлхийн хамгийн хүчирхэг гүрэн АНУ-тай дипломат харилцаа тогтоосон.

1990 он бол орчин цагийн Монголын түүхэнд гарсан хамгийн хүнд үе байлаа. Улсын орлого зарлагынхаа 70 хувийг Зөвлөлтөөс зээлж амьдраад сурчихсан улс гэнэт тэжээгчээ алдав. Дэлгүүрийн лангуунд давснаас өөр юм үлдсэнгүй. Ерөнхий сайдын орлогч асан Бямбасүрэн гуай АНУ явлаа. “Бид социализмын мүзэй болж үлдэхийг хүсэхгүй байна” гэж тэрээр америкчуудад хэлсэн юм. Энэ үг тэдний сэтгэлийг хичнээн их хөдөлгөсөн гэж санана. Монголыг дэмжиж тэр дор нь ОУВС, Дэлхийн банкны жинхэнэ гишүүн болгосон. Хоёр хөрш маань энэ байгууллагад элсэх гэж 10-15 жил уйгагүй хөөцөлдсөн юм шүү дээ.

ОУВС газар зүйн хуваарилалттай байдаг. Европчууд Африкийг, АНУ нь Латин Америкийг, Япончууд Азийг эдийн засгийн хувьд дэмжин хариуцдаг. Шадар сайд Ганболд тэжээгчээ алдсан Монголыг төлөөлж Японд очлоо. Монголыг ядарсан үед нь дэмжих үүрэг Японд ноогдож буй нь тэр. Уулзалтад АНУ-ын төрийн нарийны орлогч иржээ. Япончууд болохоор тусламж үзүүлэх хөтөлбөрийг судлах хэрэгтэй гэв. Гэтэл өнөө Америк чинь агсам тавьж ”Япончууд та нар дандаа ингэж чулуун бөгс гаргадаг. Бид та нарыг ядарч явах үед чинь босгосон. Батлан хамгаалах зардлыг чинь бид л даадаг. Хөөрхий Монгол одоо ингээд ядарч байхад та нар шууд туслахын оронд судалъя барья гэж юугаа донгосоод байгаа юм бэ!”. ОУВС гол төлөв Японоор дамжуулан эхний 10 жилд Монголын үндэсний нийт орлого зарлагын 40 хувийг даасан юм шүү. Хэрэв тэр тусламж байгаагүй бол бид нүднээс гарах байсан даа.

ЗХУ хараахан задраагүй байсан 1990 онд зөвлөлтүүд Монголд нийлүүлдэг шатахуунаа таслан зогсоолоо. Социализмаас урвалаа гэсэндээ ч биш, ерөөсөө л дотоод нөхцөл нь ийм байдалд хүргэсэн юм. Ерөнхий сайд Бямбасүрэн гуай шинэ анд АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Бэйкэртэй ярьж оросуудад нөлөөлж өгөхийг хүсэхэд зогссон байсан нефтийн импорт илбэтэй юм шиг маргаашаас нь нааш урсаж эхэлсэн. Оросын нефтьгүйгээр Монголын амьдрал зогсох байсан үе шүү.

Манай хоёр орны сүүлийн хорин жилийн харилцаа ерөнхийдөө ёс төдий, бараг л амьсгаагүй байгаа. Тэртэй тэргүй урьд нь нэг их амьсгаатай ч байсан биш. Америкчууд бол прагматик ард түмэн. Худалдаа арилжаа, хөрөнгө оруулалт нь аль зэрэг байгаагаас хамаарч алив улс орны үнэ цэнийг хэмждэг. Энэ бол ямар ч “империализм” биш, хэний ч мөрддөг амьдралын үнэн. АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Олбрайт Монголд айлчлахдаа “АНУ-ын Монгол дахь эрх ашиг бол хүн төрөлхтний нийтлэг эрх ашиг болсон ардчилсан тогтолцоог монголчууд дэмжин талархаж байгаа эсэхээр л гагцхүү хэмжигдэнэ” гэж хэлсэн. Үнэндээ америкчуудын эрх ашиг гэж Монголд үхсэн сүүж нь ч байх юм билээ дээ.

1990 онд Америкийн эрдэмтэд Монголын газар дор зургаан тэрбум шоо баррелийн хөндий байгааг сансраас илрүүллээ гэсээр ирсэн. Манайхан элэг нь хатаж үхэн, нэгэнт оросууд юу ч байхгүй гээд байхад юугаа донгосоод байна гэж шоолж байв. Тэдний багашаархан компани орж ирэн дор нь Тамсагийн талд нефть байгааг илрүүлж өгсөн билээ. Тэгэнгүүт 2000 онд монголчууд хайгуул хийх талбайн төлбөрийг гэнэт 20 дахин нэмсэн учир тэд гараад л явчихсан. АНУ-ын коксжих нүүрсний хамгийн том компани “Пибоди” Улаанбаатарт төлөөлөгчөө байрлуулан есөн жилийн турш Таван толгойг эзэмших эрхийг гуйсан. Империалистуудад юу ч долоолгохгүй гэсэн Монголын төрийн хатуу бодлогын шалтгаанаар тэд 2014 онд Монголыг бүр мөсөн хаяад явсан. Монголд өдгөө Америкийн хөрөнгө оруулалт гэж юу ч байхгүй. Харин бид Америкийн империализмыг хараасаар л үлдлээ.

Улаанбаатарт АНУ-ын Элчин сайдын яам байдаг нь үнэн боловч тэдний зүгээс Монголын төрийг удирдаад байгаа факт баримт ер олдохгүй байна. Тэд биднийг нэг их тоож бариад л, төрийн хэрэгт нь оролцоод байгаа юм бий болов уу даа, чааваас? Паранойтой хүний нүдэнд янз янзын л юм харагддаг шүү дээ. Элбэгдорж Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон учир Монголын ардчиллыг дэмжих зорилгоор Монголоос АНУ руу явах гэсэн иргэдийн хүсэлтэд онц нааштай хандах болсон тухай сонссон. Урьд нь тийш зорчих гэсэн хүсэлт гаргасан иргэдийн 25 хувь нь виз авдаг байсан бол энэ үзүүлэлт одоо 80 хувьд хүрчээ. Өдгөө АНУ-д Монголын 30 гаруй мянган иргэн ажиллаж амьдарч, сурч байна. Эх орончдын хувьд энэ үзүүлэлт нь, муусайн америкчууд монголчуудыг нутаг руугаа бүгдийг нь зөөн гаргаж цөлөөд эзэнгүй болгож байгаад хоосон үлдсэн нутгийнх нь баялгийг цөлмөн далай давуулан зөөх гэсэн нууц муу санаа л байх л даа. Яасан ч салж өгдөггүй, тодорхой хэсэгт хишиг буянаа хайрлаж дуусдаггүй өчигдөр, айдас хоёр гээч вэ?

Монголын бүхий л бодлогыг манж нар Бээжингээс хоёр зуун жил тодорхойлсоор ирсэн. Сүүлийн зуун жил энэ үүргийг Санкт-Петербург, Москва хариуцсаар ирсэн. Энэ үнэн. Харин сүүлийн 25 жил монголчууд өөрөө төрөө барьж яваа. Муу бол бидний л байгаа царай, сайн бол бидний гялалзсан ухаан. Гэхдээ мэдээж “бидний л байгаа царай” нь илт давамгайлсаар ирсэн. Сайн санаалж хэлсэн хэний ч үгийг авахгүй, аваагүйгээ эх орноо хамгаалсан болгож цээжээ шалбартал нүддэг нь бидний л орон нутгийн онцлогтой өвчин. Биднийг хэн ч албадаагүй, бусдаар албадуулаад байх юу ч бидэнд байхгүй. Чингис хаан нас бараад 800 жил өнгөрсөн учир тэр бидэнд цалин тавьж чадахгүй. Ийм энгийн үнэнтэй бид эвлэрч чаддаггүй. Төр гэдэг бол хоосон нэр, үнэндээ төрийн шийдвэрийг хүмүүс л гаргадаг. Тэр хүмүүсийг бид өөрсдөө сонгодог. Хэнийг сонгохыг бид өөрсдөө л мэддэг болохоос хэн нь ямар сонголт хийх талаар бидний чамархайд хэн ч буу тулгаагүй. Үгүйдээ л тэгсэн гэх баримт ерөөсөө олдохгүй байна. Бид өөрсдийн хийсэн үйлийн үрээ л үүрч яваа болохоос бидний байгаа байхгүйг хөршүүдээс өөр хэн ч огт анзаарахгүй байгаа. Чили, Парагвай, Мозамбик, Папуа Гвинэй, Шри Ланка, Исланд… энд ямар ч буруугүй. Америк ч ялгаагүй.

Вьетнамчууд Америктай хэдэн жил байлдсан, зориг зүрхийг нь нийтээр шагшин гайхаж байв. Америкийг ялсан баатарлаг ард түмэн! Өнөөдөр Хятадын санаархлаас Вьетнамыг хамгаалах ганц газар нь Америк. Америкийн ганц сайн түнш, ухаалаг вьетнамчууд! Америкийг “империализм бол цаасан бар мөн” гэж харааж байсан Мао үхсэний дараа хаалгаа чөлөөтэй нээсэн Хятад орон 30 жилийн дотор тэдний хөрөнгө оруулалтын буянаар дэлхийн хоёр дахь том эдийн засаг болж чадлаа. Япон, Солонгос, Тайвань, Сингапур… дайны дараахь Европ нь Америкийн хөрөнгө оруулалтын буянаар л боссон. Прагматик америкчууд хөрөнгө оруулалт хийснээр өөрсдийгөө ч, өрөөлийг ч баяжуулдаг, босгодог… Зүгээр л болоод өнгөрсөн түүхийн үнэн явдлыг хэлж байна. Америк өөрийн эрх ашиг байхгүй газрыг тоодог ч үгүй. Анзаардаггүй л байхгүй юу даа. Нүдэнд нь өртөхгүй юм чинь. Гэхдээ тэдэнд нэг зарчим буй нь, энэ жижигхэн дэлхийд бүх ард түмэн эрх чөлөөт, ардчилсан нийгэмд амьдрах ёстой. Учир нь ийм тохиолдолд л Америкийн эрх ашиг хангагдана. Энэхүү өөрийн эрх ашгийн төлөө тэд харин үзэж тардаг юм даа.

ЖИЧ: Нэгэн жижиг хотод циркчид аялан тоглолт хийхээр айлчилжээ. Циркийн үзүүлбэрт заан байдаг учир хотод орж ирэхдээ сүрлэг заан гудамжаар аажуухан алхсаар ирлээ. Моська хэмээх жижигхэн хав зааныг хараад тойрон хуцаж баахан сүрийг үзүүлэв. Харин заан Моськаг огт олж харсангүй. Тоосонгүйдээ ч биш, ерөөсөө л тэр өчүүхэн амьтан аварга зааны нүдэнд өртсөнгүй. Харин Моська үүнээс хойш ихэд биеэ тоон, зааныг хуцан айлгасан тухайгаа баруун солгойгүй ярьсан төдийгүй “Заан бид хоёр” хэмээх дурсамжийн ном бичсэн гэж байгаа. Энэ бол Оросын алдарт шооч Крыловын бичсэн ёгт үлгэр шүү.

2016.3.14

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

“Монголын хуулийн байгууллага тойрч сагсалздаг хав шиг санагдах юм” нийтлэл хэвлэгдлээ

“Өдрийн сонин”-ы мягмар гаригийн дугаар хэвлэгдэн шуудангийн салбаруудаар дамжин уншигч олондоо хүрч байна. Өнөөдрийн дугаарыг тоймлон хүргэе.

Манай сэтгүүлч Э.Хүрэлбаатар томилолтоор ажиллаад ирсэн билээ. “Түмэнцогт сумынхан баяр хөөрөөр дүүрэн байна. Нутгийн иргэд бие биедээ баяр хүргэж, “Манай Түмэнцогт сум бусад сумтай хийж бүтээсэн зүйлээрээ уралдсан гэнэ. Тэгээд хол тасархай түрүүлсэн байна. Манай сум улсын тэргүүний сум болохгүй юм бол өөр ямар сум болох юм бэ” гэж хоорондоо ярих ажээ. Мөн Түмэнцогт бүсийн шилдэг сумаар шалгарчээ гэдгийг сонсоод л нутгийн залуус нийслэлээс сумандаа
ирцгээсэн байна” хэмээн түүний сурвалжлага эхэлжээ. Сурвалжлагыг нэг, 13 дугаар нүүрээс уншаарай.

“Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Б . Б я м б а с а й х а н т а й хийсэн ярилцлагыг өнөөдрийн дугаарын нэг, дөрөвдүгээр нүүрт хэвлэлээ. Тэрбээр “Дэлхийд уул уурхайн зах зээл сэргэх хандлагатай байна” хэмээн онцолсон байна.

Мөн “Г.Уянга: Намайг шоучин гэж хэлчих болов уу гээд нугдайн суух арга даан ч алга” хэмээх ярилцлагыг хоёрдугаар нүүрээс уншина уу. Г.Уянга гишүүн өчигдөр эвслээсээ гарч байгаагаа мэдэгдсэн юм, түүнчлэн Г.Түвшинжаргалтай уулзах хорих анги руу явсан. Эдгээр асуудлын талаар тэрбээр юу гэж ярьсныг сонирхоорой.

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлдог алдарт гуравдугаар нүүрт “Монголын хуулийн байгууллага тойрч сагсалздаг хав шиг санагдах юм” нийтлэл хэвлэгдлээ.

Өчигдөр өдөр Л.Түвшинжаргалын нөхөр Н.Мөнхбаатар ой дөрвөн сартай хүүгийн хамт Цагдан хорих 461 дүгээр ангийн гадаа очжээ. Хүүхдээ ээжтэй нь уулзуулах гэсэн боловч Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраас ээж, хүү хоёрыг уулзуулаагүй юм байна. Энэ тухай долдугаар нүүрээс уншина уу.

“Р.Сураган: Наурыз бол “Нэг л сайхан нартай өдөр” болохоос нарны баяр биш” хэмээх ярилцлагыг 12 дугаар нүүрт хэвлэлээ. МЗЭ-ийн Баян-Өлгий аймаг дахь салбарын тэргүүн, соёлын гавьяат зүтгэлтэн Рахметийн Сураган гуай “Сарны гэрэл”, “Цагаан хүрд”, “Агсан хүлгийн амгайвч”, “Хунгийн дэгдээхэй” зэрэг шүлэг найргийн номоо казах, монгол хэлээр хэвлүүлсэн зохиолч, яруу найрагч хүн юм. Түүний ярилцлагыг сонирхоорой.

Мөн ШУА-ийн Газар зүй, геоэкологийн хүрээлэнгийн Зайнаас тандан судлал, орон зайн загварчлалын салбарын эрхлэгч академич, доктор Д.Амарсайхантай ярилцлаа. Тэрбээр хиймэл дагуулын сансраас авч байгаа мэдээг боловсруулдаг ажилтай юм. Ярилцлагыг 11 дүгээр нүүрээс уншаарай. Эдгээр болон бусад хуваарьт нүүрүүд гарлаа.

Эрхэм уншигч та, манай сониныг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудан, “Улаанбаатар”, “Скай” шуудангийн салбаруудаар захиалж унших боломжтой. Мөн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж захиалга өгч болох ба 9911-2954, 99190570, 8811-1375 дугаарт холбогдон захиалаарай.

“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮХНИЙ УРГАХ НАРНААР ТАНТАЙ ХАМТ

Categories
мэдээ улс-төр

УИХ-ын дарга З.Энхболд Завхан аймагт ажиллаж байна

Монгол Улсын Их Хурлын дарга Зандаахүүгийн Энхболд Завхан аймагт ажиллах үеэрээ өнөөдөр /2016.03.21/ зарим байгууллагын үйл ажиллагаатай танилцлаа.

Улсын Их Хурлын дарга аймгийн Нийгмийн халамж үйлчилгээний газарт ажиллан, үйл ажиллагаатай нь танилцсан юм. Тус төв 2014 оны 05 дугаар сард шинэ байраа ашиглалтад оруулсан талаар Завхан аймгийн Нийгмийн халамж, үйлчилгээний газрын дарга Т.Ариунаа Улсын Их Хурлын даргад танилцуулав.

Аймгийн өрхүүдийн амьжиргааны талаарх судалгааны тайланг гаргаж зорилтот бүлэгт чиглэсэн олон үйл ажиллагаа явуулж байгаагийн зэрэгцээ олон нийтийн оролцоонд тулгуурласан халамжийн үйлчилгээний хүрээнд үйлдвэрлэл дэмжих зорилгоор 1 сая төгрөг хүртэлх хэмжээний зээл олгодог байна. Зээл авсан иргэдийн өрхийн үйлдвэрлэл, гар урлалын бүтээгдэхүүнээр үзэсгэлэн гаргасан бөгөөд сонирхсон хүмүүс Нийгмийн халамжийн үйлчилгээний төвөөр дамжуулан холбогдох боломжтой байдлаар үйлчилгээ үзүүлдэг байна. Үзэсгэлэнг жилд 2-3 удаа гаргадаг бөгөөд иргэдээс сар бүр үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулдаг товолсон өдөртэй болох санал гаргаад байгааг дуулгасан байна. Мөн тус төв иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээгээ сайжруулах, ажилтнуудынхаа санал санаачилгыг дэмжих зорилгоор байгууллагынхаа дотоод зохион байгуулалтыг зохицуулж ажилладаг байна.

Үүний дараа Политехникийн коллежийн үйл ажиллагаатай танилцсан юм. Тус коллежийн захирал Т.Мөнхбаатар Улсын Их Хурлын даргыг угтан авч, үйл ажиллагааныхаа талаар дэлгэрэнгүй танилцуулав. 1963 онд Монгол Улсад барилгын мэргэжилтэй ажилчид бэлтгэх зорилгоор байгуулагдсан бөгөөд 2014 онд Политехник коллеж болон өргөжжээ. Өнөөдөр “Баялаг бүтээх чадамжтай иргэн бэлтгэж, төлөвшүүлэх” зорилгын хүрээнд сургалтын алба, захиргаа аж ахуйн албатай 80 гаруй багш ажилтан, 1000 орчим суралцагчидтайгаар 17 мэргэжлээр мэргэжлийн боловсролын, 3 мэргэжлээр техникийн боловсролын сургалтын үйл ажиллагааг зохион байгуулдаг байна.

880 суралцагчийн багтаамжтай хичээлийн хоёр байр, 72 ортой оюутны дотуур байр, 320 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалттай баруун бүсийн арга зүйн төв, тус бүр 25 компьютер бүхий 2 лаборатори, автомашины засварчин, цахилгаан, хүнд машин механизмын лаборатори, дадлагын газар 12, 8000 гаруй номын фонд, 80 суудалтай номын сан, 150 суудалтай лекцийн танхим, 200 суудалтай соёлын танхим, 25 суудалтай амьдрах ухааны 2 танхим, АМЧБ олгох танхим, ХАБЭ Ахуйн танхим, 80 хүний суудалтай ёслол хүндэтгэлийн өргөө, иж бүрэн тоноглогдсон бялдаржуулах танхим, хичээлийн 15 танхимтай, бүх нэгжүүд интернетэд холбогдон ажиллаж байна. Мөн 70 гаруй компани, аж ахуйн нэгж байгууллагатай 5 чиглэлээр хамтран ажиллах гэрээ байгуулж, суралцагчдыг үйлдвэрлэл дээр дадлагажуулан ажилладаг байна.

Сургуулийг жилд дунджаар 300 гаруй суралцагч төгсөж, төгсөгчдийн ажил эрхлэлт 60-70 хувьтай байна. Тус коллежид барилгын мэргэжлээр суралцаж буй оюутнууд, багш нар болон аймгийн ажилгүй иргэдэд зөвлөгөө өгөх чиглэлээр ХБНГУ-аас хоёр зөвлөх багш ажилладаг байна. Улсын Их Хурлын дарга коллежийн үйл ажиллагаатай нь танилцаж, нийт суралцагчдад амжилт хүслээ.

Улсын Их Хурлын дарга Политехникийн коллежийн үйл ажиллагаатай танилцсаны дараа Завхан аймгийн Алдархаан суманд ажилласан юм. “Ган Доной” ХХК тус суманд иргэдийн ая тухтай амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхээр амины орон сууцны загвар барьжээ. 80м2 талбайтай, гарааштай, 3 өрөө орон сууцны 1м2-ын үнэ 950.000 төгрөг юм байна. Сумын удирдлагууд төрийн албан хаагчид, залуучуудаа сумандаа амьдрах сонирхолыг нэмэгдүүлэх зорилгоор энэхүү санаачилгыг дэмжин газрын асуудлыг шийдвэрлэж өгсөн байна.

Уг амины орон сууцыг цаашид хороолол болгон өргөжүүлэхээр төлөвлөлт, зургийг гаргасан ч иргэдийн худалдан авах бололцоог бүрдүүлэх дэмжлэг шаардлагатай байгаа талаар хэлж байв. Тодруулбал, ипотекийн 5 хувийн хүүтэй зээлд хамруулдаг болох дэмжлэг хэрэгтэй байгаа аж. Мөн сумын нутаг дэвсгэр дээр цэвэр, бохир ус болон дулааны дэд бүтцийг шийдвэрлэхэд төсвийн хөрөнгө оруулалт зайлшгүй шаардлагатай байгаа талаар сумын Засаг дарга А.Мөнхсайхан Улсын Их Хурлын даргад танилцуулсан. Энэ үеэр Улсын Их Хурлын даргыг дагалдан Улсын Их Хурлын гишүүн, Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дарга Л.Эрдэнэчимэг, Улсын Их Хурлын гишүүн Я.Санжмятав болон аймгийн удирдлагууд, албаны бусад хүмүүс ажиллалаа.

Алдархаан суманд ажилласныхаа дараа Улсын Их Хурлын дарга Завхан аймгийн иргэдтэй уулзаж, Улсын Их Хурлын 2015 оны намрын ээлжит чуулганаар батлагдсан хууль, тогтоолуудын талаар танилцуулж, мэдээлэл өгнөхэмээн Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Х.Баттулгын туслах Г.Түвшинжаргалын нөхөр Н.Мөнхбаатар: Эхнэрийг минь хорилгүйгээр шалгаж болоогүй юм уу, хүүхдүүдийн маань эрх ч зөрчигдөж байна шүү дээ

УИХ-ын гишүүн Х.Баттулгын хамт ажиллаж байсан ойр дотнын хүмүүс болон охин компанийн захирлыг нь баривчилсан үйл явдал ойрын өдрүүдэд олон нийтийн анхаарлыг татаж байна. Түүний туслахаар ажиллаж байсан Г.Түвшинжаргал болон “Натур фрэйндли” компанийн захирал, хоёр нягтлангийнхаа хамт баривчлагдаад буй. Өнгөрсөн баасан гаригийн үүрээр “Түмэн хишигтэн” компанийн захирал Ш.Эрдэнэтуяаг 04:00 цагийн орчимд баривчилж мэдүүлэг аваад батлан даалтад гаргасан. Тэднийг улсаас таван тэрбум төгрөг шамшигдуулсан, мөнгө угаасан хэргээр зүйлчлэн шалгаж байгаа тухай “Өдрийн сонин” өмнөх дугаартаа мэдээлсэн билээ. Г.Түвшинжаргалын нөхөр Н.Мөнхбаатартай ярилцсанаа хүргэж байна.


-Тэр өдөр юу болсон юм бэ. Эхнэрийг тань баривчлахад та хаана байсан юм?
-Энэ гуравдугаар сарын 16-нд би гэртээ байж байтал хаалга тогшсон. “Цагдаагаас явж байна” гээд хоёр хүн зогсч байсан. Бичиг баримтаа үзүүлээд “Түвшинжаргал байна уу” гэсэн. Прокурорын нэгжих бичиг гэж юм үзүүлээд манайд нэгжлэг хийж эхэлсэн. Намайг “Наанаа сууж бай” л гэж хэлсэн.
-Шууд л нэгжээд эхэлсэн хэрэг үү?
-Тэгсээн. Хөндлөнгийн гэрч байх ёстой байдаг гээд цагдаагийн байгууллагад дадлага хийж байгаа бололтой хамт ирсэн хүнээ гэрчээр байлцуулъя гэсэн. Би тэр хооронд учраа мэдэхгүй сандраад нэг өмгөөлөгч рүү ярьсан.
Өмгөөлөгч ирсний дараа жолооч нь орж ирсэн. Нэгжлэг хийгээд дуусч байхад л даа. Нэгжлэг хоёр цаг гаруй үргэлжилсэн. Хоёр болон түүнээс дээш гэрч байх ёстой юм шиг билээ, сүүлд л сонсоход.
-Нэгжлэг хийгээд танайхаас ямар нэгэн юм баримт болгож авсан уу?
-Гэр бүлийн хэрэгцээнд байдаг хүүхдүүдийн тоглодог хоёр Ipad-ыг аваад явсан.
-Эхнэр тань хаана байсан хэрэг вэ?
-Гадуур явж байсан. Эхнэрээ дуудчих гэхээр нь би утасдаж дуудсан.
-Баривчлахаас өмнө танай эхнэрийг дуудаж байцааж байсан уу?
-Огт үгүй, тэр өдөр л шууд нэгжлэг хийнэ гээд ирсэн. Тэгээд намайг дуудсаны дараа эхнэр ч гэртээ ирсэн. Байцаалт авна гээд л аваад явсан.
-Тэгээд шууд барьчихсан хэрэг үү?
-Тэдэнтэй хамт явсны дараа эхнэр утасдаад хоригдохоор болсноо дуулгасан. Би байцаалт, тайлбар өгөөд л ирэх юм бодсон чинь гэнэт л ийм юм хэлсэн.
-Та тэдэнтэй хамт яваагүй юм уу?
-Байцаалт аваад л буцаад явуулчихна гэж бодсон. Манайх нялх хүүхэдтэй, хүүхэд маань ханиад нь хүндэрчихсэн болохоор хүүхдээ хараад гэртээ үлдсэн.
-Танайх хэдэн хүүхэдтэй билээ?
-Хоёр хүүхэдтэй. Том нь естэй, бага маань ой найман сартай. Бага маань ханиад хүрээд ээжийг нь барьж явдгийн өмнөх өдөр эмчид үзүүлэхэд эмнэлэгт хэвтэх бичиг хийж өгсөн байсан юм. Тэгээд ээж нь баригдаад явчихсанаас хойш бид учраа ч олохгүй сандралдаад хүүгийн маань ханиад хатгаа болж хүндэрчихээд зутруухан л байж байна. Хөхнөөсөө гараагүй болохоор ээжийгээ нэхээд их уйлах юм. Хатгаатай, уушги нь хүнд байгаа хүүхэд их уйлахаар бүр л айхтар байх шиг.
-Чухам юунаас болж ингэж барьж хорихдоо тулчихав. Танай хүн өмнө нь ямар нэг асуудалд орж байсан уу, асуудалд орохоор юмтай хутгалдчихлаа гэж хэлж байсан удаа бий юу?
-Тийм юм юу байхав дээ. Хуурамч бичиг баримт үйлдсэн ч гэнэ үү. Манай хүн тийм юм хийх хүн биш ээ. Их даруухан, бас их чамбай хүн. Тэгээд ч хуурамч бичиг үйлдээд гарын үсэг зуруулаад явах хэмжээний эрх мэдэлтэй хүн биш шүү дээ.


Ярилцлагын үргэлжлэлийг “Өдрийн сонин”-ы өнөөдрийн дугаараас болон http://admin.dnn.mn/plugins/news/login/ линкээр холбогдон захиалж уншина уу.

Categories
мэдээ нийгэм

Л.Эрдэнэчимэг гишүүн ЦЕГ-ын даргад шаардлага хүргүүлжээ

УИХ-ын гишүүн Л.Эрдэнэчимэг ЦЕГ-ын дарга Р.Чингист шаардлага хүргүүлсэн байна.

Тэрээр УИХ-ын гишүүн Х.Баттулгын туслах Г.Түвшинжаргалыг хорьсонтой холбоотойгоор түүнийг яаралтай суллахыг шаарджээ. Уг албан бичигт “Г.Түвшинжаргал нь 1.3 сартай хөхүүл хүүхэдтэй бөгөөд түүнийг Сүхбааатар, Чингэлтэй, Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2016 оны гуравдугаар сарын 18-ны өдрийн захирамжаар цагдан хорих хугацааг сунгgсан шийдвэр гараад байгаа нь түүний хүүхдийн эрхийг ноцтой зөрчиж байна. Хөхүүл хүүхдийг удаан хугацаагаар эхээс нь хүчээр салгах нь хүүхдийн эрүүл мэнд, сэтгэл санаанд ноцтой хохирол учруулахыг анхаарч, Г.Түвшинжаргалыг яаралтай суллахыг шаардаж байна” гэжээ.

Categories
мэдээ улс-төр

С.Баярцогт хуулийн төсөл өргөн барив

Монгол Улсын Их Хурлын дэд дарга Р.Гончигдоржид өнөөдөр /2016.03.21/ Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Баярцогт Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцид нэгдэн орох тухай, Ашигласан түлшний болон цацраг идэвхт хаягдлын менежментийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1997 оны конвенцид нэгдэн орох тухай, Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай 1980 оны конвенцийн 2005 оны нэмэлт, өөрчлөлтийн тухай протоколыг соёрхон батлах тухай, Бага хэмжээний цөмийн материалын шинэчилсэн протоколыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслүүдийг өргөн мэдүүллээ.

Улсын Их Хурлын тогтоолыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Засгийн газрын 2016 оны 2 дугаар сарын 15-ны өдрийн хуралдаанаар Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцид нэгдэн орох тухай асуудлыг хэлэлцээд Улсын Их Хурлын холбогдох байнгын хороотой зөвшилцөхөөр шийдвэрлэсэн бөгөөд Улсын Их Хурлын Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны 2016 оны 3 дугаар сарын 10-ны өдрийн хуралдаанаар уг конвенцид нэгдэн орох асуудлыг хэлэлцэн дэмжиж, зөвшөөрсөн тул холбогдох хуулийн төслийг боловсруулан өргөн мэдүүлж байгааг хууль санаачлагч танилцууллаа.

Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцид нэгдэн орох тухай конвенцийн зорилго нь олон улсын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх замаар дэлхий дахинд цөмийн аюулгүй ажиллагааг хангах, тогтвортой байдлыг сахих, цөмийн төхөөрөмжөөс үүсэх ионжуулагч цацрагийн сөрөг нөлөөллөөс хувь хүн, нийгэм болон хүрээлэн буй орчныг хамгаалах зорилгоор болзошгүй цацрагийн ослын эсрэг үр ашигтай хамгааллыг бий болгох, хэрэгжүүлэх, цацрагийн ослоос урьдчилан сэргийлэх, осол гарсан тохиолдолд сөрөг үр дагаврыг багасгаж, цөмийн төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагааг хангахад оршиж байгаа аж.

Хуулийн төсөл батлагдсанаар цөмийн энергийг энхийн зорилгоор ашиглах үйл ажиллагааг цөмийн аюулгүй байдлын олон улсын хэм хэмжээ, шаардлагын дагуу нийцүүлэн хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрдэх юм байна.

Categories
мэдээ улс-төр

Ц.Элбэгдорж: Баян-Өлгийнхний бүтээсэн баялаг баруун бүсийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд давамгайлж байна

Жил бүрийн гуравдугаар сарын 22-нд Казах түмний ёслон тэмдэглэдэг Наурызын баярт зориулсан хүндэтгэлийн хурал өнөөдөр Баян-Өлгий аймгийн төв Өлгий суманд боллоо.

Уг хурлын үеэр Ерөнхийлөгчийн Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын зөвлөх Р.Болд Казах зонд илгээсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн мэндчилгээг уншиж сонсгов. Төрийн тэргүүний мэндчилгээнд:

“Эрхэм хүндэт Баян-Өлгийчүүд ээ,

Монгол Улсын нийт Казах иргэд ээ,

Та бүхэнд эрт үеэс уламжлагдан ирсэн казах түмний ёс заншил, өв соёл, наран адил наашлах Наурыз баярын мэнд дэвшүүлж, аз жаргал, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.

Байгаль дэлхийн жамаар хуучин жил хулжиж, шинэ жил шилжин ирэх цаг мөчид Казах түмний уламжлалт баярын босгон дээр Та бүхэнтэйгээ мэндчилж байгаадаа Монгол Улсын Төрийн тэргүүн би сэтгэл нэн хангалуун байна.

Наурыз нь эсгий туургатны эрх тэгш нэгэн гишүүн болох казах үндэстний эртнээс баримталж ирсэн цаг тоолол ёсоор өдөр, шөнө тэнцсэн өдөр тохиодог хаврын баяр билээ.

Казах түмэн наурыз баярыг тэмдэглэхдээ амьдралын үндсийн үндэс болсон байгаль орчноо хайрлан хамгаалах үйлстэй холбохын зэрэгцээ ахас дээдсээ хүндэтгэж, багачууд хүүхдээ энхрийлж, төрөл төрөгсөд, хамаатан садантайгаа ёс төртэй золгодог зон олон.

Олон үндэстэн ястны өлгий нутаг, өнөр бүл нь Алтайн хөх уулс мэт бие биеэ түшин, эв найртай, дэм дэмэндээ тус болон урагшлан хөгжиж байна. Хонин жил Баян-Өлгийчүүдэд амжилт бүтээл, ухаарал сургамж, өгөөж буяны аль алиныг нь авчирчээ.

Ажилсаг хөдөлмөрч өвөг дээдсийнхээ үйл хэргийг залгамжилж яваа өнөөгийн Өлгийчүүдийн ажил үйлс, амьдрал ахуй өөдрөг дэвжингүй байгааг статистикийн мэдээлэл, тоо баримт нотлон харуулж байна. Тухайлбал, өнгөрсөн 3 жилд аймгийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 152 хувиар өсчээ. Барилга угсралтын ажил эрчимтэй өсч хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 123,1 тэрбум төгрөгт хүрч 977 хувиар өссөн байна.

Халуун хошуут мал сүргийнхээ тоог гурван жилийн өмнөхөөс 600 мянгаар өсгөж 2 сая толгойд хүргэжээ. Энэ бол жилийн дөрвөн улиралд хүйтэнд нь хөрч, халуунд нь халж яваа ажилсаг малчдын маань нөр их хөдөлмөрийн үр шим мөн.

Сүүлийн гурван жилд 415 шинэ орон сууц баригдаж айл өрхүүдэд шилжжээ.

Аймгийн хэмжээнд 2013-2015 онд шинээр 5197 ажлын байр бий болгосон нь ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулахад нөлөөлсөн нь дамжиггүй. Түүнчлэн гэмт хэргийн гаралт 2,3 дахин буурчээ. Эдгээр нь яах аргагүй сайшаах ёстой үзүүлэлт мөн.

Баян-Өлгийнхний бүтээсэн баялаг баруун бүсийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд давамгайлж байна. Энэ бол багагүй амжилт. Амжилтаа бататгаж урагшаа тэмүүлэх эр зориг, эрч хүч Та бүхэнд бий гэдэгт гүнээ итгэж байна.

Баярын энэ өдөр улс эх орныхоо хөгжил дэвшилд Өлгий нутгийн ард иргэдийн оруулж буй хөдөлмөр бүтээлийг Монгол Улсын төр засаг өндрөөр үнэлж байна.

Ардчилал, хүний эрхийг дээдэлсэн нийгмийг цогцлоон байгуулж буй өдгөө цагт та бидэнд хийж бүтээхээс илүү эрхэм чухал зүйл үгүй билээ. Иймээс төрж өссөн нутагтаа бүтээн байгуулах их үйл хэргийг улам өрнүүлж, аж ахуйн нэгж, айл өрх, хүн бүр оршин суугаа газар бүрдээ ахуй амьдралаа тогтвортой дэгжээж дээшлүүлэх нь чухал байна.

Түүнчлэн төр, захиргааны байгууллагын удирдлага, ажилтнууд шударга ёс, хуулийг хэлбэрэлтгүй хэрэгжүүлж, иргэдийнхээ нийтлэг эрх ашигт үйлчлэх эрхэм үүргээ илүү ихээр ухамсарлаж ажиллана гэдэгт найдаж байна.

Эрхэм хүндэт иргэд ээ,

Өгөөж баян нутаг ус, өсөж үрждэг мал сүрэг, орчин цагийн боловсрол мэдлэг, казак түмний ажилсаг хөдөлмөрч чанар, үндэсний цөөнхөд онцгойлон ханддаг Монгол төрийн бодлого, энэ бүгд бол Баян-Өлгийчүүдийн хөгжлийн баталгаа билээ.

Аялгуут домбороо эгшиглүүлэн хаврын баяраа тэмдэглэж байгаа казах түмний маань юу санасан есөн хүсэл нь сэтгэлчлэн бүтэх болтугай.

Та бүхэн хаврын Наурыз баяраараа айл саахалт, ахмад буурлуудаа хүндэтгэн золгож, элгээрээ энх амар, төрлөөрөө төвшин амгалан, сайхан шинэлээрэй.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж

2016 оны 3 дугаар сарын 21-ний өдөр. Төрийн ордон” гэжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Утсаар ярьж явсан жолооч хүүхдийн аминд хүрлээ

ХУД-ийн 19-ийн Үйлчилгээний төвийн урд зам дээр бага насны хүүхэд дайрч, амь насанд нь хүрсэн хэрэг гарлаа. Ослын эргэн тойронд байсан иргэдийн мэдээллэж буйгаар жолооч хөдөлгөөнд оролцож байхдаа гар утсаараа ярьж байсан учраас ийн осол гаргасан гэв.

Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрмийн 2.7-д “Жолооч гарны оролцоогүйгээр ашиглах боломжгүй телефон утсыг тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний үед хэрэглэх“ гэж заасан байдаг. Тиймээс замын хөдөлгөөнд оролцох үед утсаар ярих зайлшгүй шаардлага гарвал зөвхөн чихэвч хэрэглэх, тээврийн хэрэгслээ зогсоосон үедээ гар утсаа ашиглахгүй байхыг анхааруулж байна.

Categories
мэдээ улс-төр

Н.Энхбаяр, М.Энхсайхан нар хамтарсан мэдэгдэл гаргажээ

МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр, МҮАН-ын дарга М.Энхсайхан нар өнөөдөр уулзаж, Л.Цог, Г.Уянга нарын эвслээс гарах шийдвэрийн талаар ярилцан хамтарсан мэдэгдэл гаргажээ.

Мэдэгдэлдлийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

Хэдийгээр УИХ-ын гишүүн нь УИХ дахь “Шударга ёс” эвслийн бүлгээс гарах эсэх шийдвэрээ өөрөө гаргах нь түүний бүрэн эрхийн асуудал мөн боловч МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслээс нэр дэвшиж сонгогчдын дэмжлэгийг авч УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон Л.Цог, Г.Уянга нар энэ шийдвэрээ гаргахын өмнө эвсэл, намын удирдлага болон нөхөдтэйгээ уулзаж санал бодлоо солилцолгүйгээр улс төрийн, ёс зүйн, жудаггүй алхам хийж байгаад харамсаж байна.
УИХ дахь МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслийн бүлэг цаашид үйл ажиллагаа явуулах хууль эрх зүйн чадамжтай байгаа гэдгийг тэмдэглэж байна.
МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвсэл тус эвсэлд багтаж байгаа улс төрийн намууд өнөөгийн хамтарсан Засгийн газрыг тогтвортой ажиллуулах бодлого байр сууриа баримталсан хэвээр байгаагаа мэдэгдэж байна.

Хэрэв АН болон АН-ын эрх бүхий албан тушаалтны санаачилгаар хамтарсан Засгийн газарт квотын дагуу ажиллаж байгаа МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслийн аль нэгэн гишүүнийг солих өөрчлөх алхам хийсэн тохиолдолд хамтарсан Засгийн газрыг байгуулсан анхны гэрээ хүчингүй болно хэмээн үзэж байгаагаа мэдэгдэж байна.