Month: March 2016

Монгол Улсын Их Хурлын дэд дарга Р.Гончигдоржид 2016 оны 03 дугаар сарын 21-нд Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Баярцогт Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцид нэгдэн орох тухай, Ашигласан түлшний болон цацраг идэвхт хаягдлын менежментийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1997 оны конвенцид нэгдэн орох тухай, Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай 1980 оны конвенцийн 2005 оны нэмэлт, өөрчлөлтийн тухай протоколыг соёрхон батлах тухай, Бага хэмжээний цөмийн материалын шинэчилсэн протоколыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслүүдийг өргөн мэдүүлсэн юм.

Улсын Их Хурлын ээлжит бус чуулганаар Монгол Улс Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай конвенцид нэгдэн орох асуудлуудыг хэлэлцэнэ. Иймээс цөмийн хаягдалыг өөрийн нутаг дэвсгэрт булшлах тухай олон нийтийн дунд ташаа мэдээлэл гарч байгаа учир Цөмийн энергийн комиссын Нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны дарга Г.Манлайжав дараах тодруулгыг өгөв.

-Улсын Их Хурлын ээлжит бус чуулганаар хэлэлцэх асуудлуудын тоонд Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенцид нэгдэн орох тухай багц хуулийн төсөл багтсан байгаа. Үүнтэй холбогдуулан олон нийтийн дунд Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт цөмийн хаягдлыг булшлах тухай мэдээлэл тархаад байна. Үүнд та тайлбар өгнө үү.

-Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай 1980 оны конвенцийн 2005 оны нэмэлт, Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1994 оны конвенци, мөн Ашигласан түлшний болон цацраг идэвхт хаягдлын менежментийн аюулгүй ажиллагааны тухай 1997 оны конвенци гэсэн энэ гурван конвенци бол багцаараа явж байгаа. Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай конвенцийн нэмэлтийг Олон улсын атомын энергийн агентлагаас 2005 онд гаргасан. Монгол Улс 1985 онд энэ конвенцид нэгдчихсэн улс шүү дээ уг нь бол. 2005 онд цөмийн террорист халдлагуудтай холбоотой цөмийн террорист үйлдлийг таслан зогсоох, энэ үйл ажиллагаатай холбоотой гишүүн орнуудын Мантийн ажиллагааг төгөлдөржүүлэх зорилгоор энэ конвенцийн нэмэлт гарсан. Өнөөдөр 15 жилийн дараа энэ конвенцийг хүчин төгөлдөр болгох талаар Олон улсын атомын энергийн агентлаг болон бусад байгууллагууд хүчин чармайлт гаргаад ажиллаж байгаа. Монгол Улс энэ конвенциудад нэгдэн орох бэлтгэл ажлууд олон жил хийгдсэн. Өнгөрсөн оны 06 дугаар сард Улсын Их Хурлаас “Монгол Улсын цөмийн зэвсгээс ангид байх статусыг шинэ түвшинд гаргах тухай” тогтоол гарч Засгийн газарт үүрэг өгсөн. Энэ гурван конвенци мөн Бага хэмжээний цөмийн материалын шинэчилсэн протоколд тус тус нэгдэн орох нь зүйтэй гэсэн чиглэл Засгийн газарт өгсөн. Үүний дагуу процедураараа Засгийн газрын хуралдаан, Байнгын хорооны хуралдаан дээр хэлэлцэгдэж байгаа. Энэ оны 03 дугаар сарын 31-нд Цөмийн аюулгүй байдлын дээд хэмжээний уулзалт болох гэж буйтай холбогдуулан Олон улсын атомын энергийн агентлагаас гишүүн орнууддаа тэр дундаа энэхүү Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай конвенцийн нэмэлтэд нэгдэж ороогүй байгаа улсуудад хүсэлт тавьсан. Үүнийг хүчин төгөлдөр болгож мөрдүүлэх асуудал дээр гишүүн орнуудад хандаж дэмжлэг үзүүлэх, өөрийн бүрэн эрхт гишүүн орнуудын хувьд яаралтай ажиллах хүсэлт тавьсан юм. Энэ 03 дугаар сард Парагвай, Шинэ Зеланд Улсууд энэ нэмэлтэд нэгдэж орсон. Өнөөдрийн байдлаар есөн улс Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай конвенцийн нэмэлтэд нэгдэж орвол хүчин төгөлдөр болохоор байдалтай байна. Иймд Монгол Улсын Их Хурал, түүний Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо энэ дээр онцгой анхаарч Улсын Их Хурлын ээлжит бус чуулганаар оруулж байгаад бид талархалтай байна.

-Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт цөмийн хаягдлыг булшлахгүй гэдэг дээр та албан тайлбар өгөхгүй юу?

-Цөмийн хаягдалтай холбоотой хууль эрх зүйн орчин Монгол Улсад бий. 2000 оны Цөмийн зэвсгээс ангид байх тухай хуульд тодорхой заасан байдаг. 2011 оны Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар цөмийн хаягдалыг Монгол Улсын газар нутагт хадгалах, булшлах мөн дамжин өнгөрүүлэх зорилгоор тээвэрлэх энэ бүх үйл ажиллагааг хориглосон байдаг. Цаашид бид олон улсын конвенцид нэгдэж орсноор цөмийн хаягдлыг Монгол Улсад хууль бусаар тээвэрлэх, дамжуулахтай холбоотой бүх үйл ажиллагааг зогсоож, хориглож байгаа. Монгол Улсын хэмжээнд бол хог, хаягдлын тухай хуульд энэ заалт хаягдсан байгаа. Иймд Цөмийн энергийн тухай хуульд Ерөнхийлөгчийн зарлигийг хуульчлах асуудал яригдаж байгаа. Энэ оны 03 дугаар сард Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны хуралдаанаар энэ асуудал хэлэлцэгдсэн.

-Эцэст нь эдгээр төслүүдийг баталснаар Монгол Улсад ямар ач холбогдолтой вэ?

Эдгээр конвенциуд нэг нь цөмийн аюулгүй ажиллагаатай холбоотой конвенци юм. Улс болгон өөр өөрийнхөө аюулгүй байдалтай холбоотой эрх зүйн орчныг нэн тэргүүнд бүрдүүлэх ёстой. Тэгэхээр манай хууль дүрэмд хийгдэж буй шинэчлэлүүд нэг талаас дэмжлэг болж байна, нөгөө талаас энэхүү Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай конвенци бол Монгол Улс өөрөө цөмийн байгууламжтай томоохон хэрэглэгч бол биш, гэхдээ манай хөрш орнууд ганцхан цөмийн аюул осол болвол газар нутгийн хөрш байрлалаар бол хязгаарлагддаггүй. Манай бүс нутаг бол цөмийн циклийг явуулдаг их томоохон тоглогч нар бүгдээрээ байна, тэр тусмаа цөмийн зэвсэгтэй гүрнүүд байна. Тэгэхээр энэ хөрш орнуудад маань явагдаж буй энэ байгууламжууд, энэ үйл ажиллагаанаас хэрвээ улс болгон өөрийнхөө хяналтыг өөртөө тогтоодог. Дээр нь цөмийн байгууламж дээр хяналтыг бол Олон улсын атомын энергийн агентлаг хяналт бас тавьдаг. Хэдийгээр тийм байлаа ч гэсэн ямарваа нэгэн цөмийн осол болохгүй гэсэн эрсдэл бол тодорхой түвшинд бий. Тэгэхээр бид Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай конвенцид нэгдэж орсноор энэ хөрш орнуудын цөмийн байгууламжын талаар авах мэдээллийг авах эрхтэй болж байгаа юм. Энэ мэдээллүүдийг хүсэлт тавьж авсны дагуу бид ер нь хөрш орнууд, хил залгаа бүсүүддээ цэргийн аюулгүй ямар дэглэм тогтоох ёстой, ямар төлөвлөгөөтэй байх ёстой, ямар аюулгүй ажиллагааны урдчилан сэргийлэх ч юм уу ямарваа нэг болзошгүй осол тохиолдсон тохиолдолд бид нарын авах арга хэмжээний хөтөлбөртэй байх ёстой юм бэ гэдэг энэ дээр бол их ач холбогдолтой юм.

Баруун аймгууд руу жижиг онгоц л нислэг хийдэг, нислэгийн хугацаа 3 цаг гаруй үргэлжилдэг.Иймд Засгийн газраас өгсөн чиглэлийн дагуу МИАТ компани “АэроМонголиа” компанитай хамтраад орон нутагт нислэг хийх, тасалбарын үнийг хямдруулах, үйлчилгээг сайжруулахаар судалгаа хийж, тодорхой тохиролцоонд хүрчээ. Улмаар баруун аймгууд руу дөрөвдүгээр сарын 15-ны дотор нислэг хийж эхлэхээр төлөвлөж байгаа аж.

Тухайлбал, “АэроМонголиа” компани жижиг онгоцуудаа Ховдод байршуулна. Улаанбаатараас том онгоцоор Ховдод очсон зорчигчид жижиг онгоцоор Баян-Өлгий, Завхан хүрэх гэнэ. Говь-Алтай, Завханыг тусад нь зохион байгуулж болно. Хамтарч ажиллаж, шинэ үйлчилгээ нэвтрүүлснээр тийзний үнэ өнөөдрийн мөрдөж байгаагаас 40 хувиар буурах боломжтой гэж тооцоолжээ. Мөн ОХУ, БНХАУ-ын хил орчмын бүс, хотуудаас зорчигч татах, Улаанбаатараар дамжуулаад дотоодын нислэгт холбох боломжийг авиа компаниуд судалж байгаа аж.

Орц (Гурван хүний)

Үхрийн татсан мах-550 гр

Ногоон сонгино-25 гр

Сармис-Хоёр ширхэг

Давс- Нэг цайны халбага

Хар перец-1/2 цайны халбага

Өндөг-Хоёр ширхэг

Бяслаг-250 гр

Хийх арга

Томхон саванд (татсан) үхрийн машиндсан цул мах, өндөг, татсан ногоон сонгино, сармисыг хийж давс, хар перец, улаан чинжүүнээс гадна өөрийн дуртай бусад амтлагчаар амтлаад сайтар холино. Амталсан мах барьцалдсан нялцгайвтар болох ёстой. Пармезан бяслаг сонгоорой. Байхгүй бол хайламтгай, гашуун биш зөөлөн амттай бяслаг байсан ч болно. Бяслагийг жижиг дөрвөлжин хэмжээтэй хэрчинэ. Амталсан махнаас 40-50 гр орчмыг тасдан авч дунд нь хэрчсэн бяслагнаасаа нэг ширхгийг хийж бөөрөнхийлнө. Бөөрөнхий мах хэт зузаан байж болохгүй. Мөн сайтар базаж биежүүлэх хэрэгтэй. Шарах шүүгээг 190 хэмд сайтар халаана. Шарах шүүгээний хавтан дээр хүнсний цаас дэвсэнэ. Эсвэл сайтар тослоод бөөрөнхий махыг жигд өрж шарах шүүгээнд хийж 17-25 минут болгоно. Мах гадна талаасаа борлож бяслаг дотроо хайлах болно. Эсвэл шарах шүүгээнд шарахаасаа өмнө сайн халаасан 450-500 мл ургамлын тосонд махыг хийж эргүүлж тойруулан бор шаргал өнгө ортол шараад тосноос гаргаж 150 хэмд халаасан шарах шүүгээнд хийж 15 минут болгож болно.

Өтгөн сайхан сүмс гаргахын тулд жижиглэн хэрчсэн сонгино, сармисыг 3-4 минут хуурч дараа нь жижиглэн хэрчсэн лууванг хийж 4-5 минут хуураад 180 мл томатны сүмс хийгээд зөөлөн гал дээр 1-2 минут хуурсны дараа 1/2 цайны аяга ус эсвэл үхрийн, хонины шөл хийж сайтар хутгаж буцалгана. Ингээд сүмсэн дээр шарсан бөөрөнхий махыг хийж зөөлөн гал дээр хоёр минут орчим хуураад галаас гаргаарай. Сүмсийг өөрийн хүссэнээр нэмж амталж болно. Ногоон сонгино, яншуй болон бусад ургамлын гаралтай ногоогоор амталж ч болох юм. Сүмстэй бөөрөнхий махыг чанасан гоймон эсвэл агшаасан будаа, амталж хуурсан ногоотой хачирлаж идэхэд тохиромжтой байдаг.

ШОКОЛАД, ЦӨЦГИЙТЭЙ БИН

Орц (Таван хүний)

Нунтаг какао-25 гр

Baking powder (нарийн боовны исгэгч)-нэг цайны халбага

Гурил-175 гр

Элсэн чихэр-100-150 гр

Давс-1/4 цайны халбага

Сүү-350 мл

Ургамлын тос-Дөрвөн хоолны халбага

Цөцгий-250 мл

Ванилийн сахар-Хоёр цайны халбага

Хийх арга

Саванд гурил, нунтаг какао, нарийн боовны исгэгч, элсэн чихэр, давсыг хийж холино. Дээрээс нь ургамлын тос, сүү, ванилийн сахарыг нэмж хийгээд сайтар хутгана. Ванилийн сахар хийхгүй байж болох ч чихэрлэг амт суларна. Зуурмаг нялцгай болох ёстой. Халааж тосолсон хайруулын тавганд зуурмагийг 60 мл-ээр хутгаж аваад асгаж тараана. Хөдөлгөж хутгах хэрэггүй. Гал хэт ширүүн байж болохгүй. Зуурмаг өөрөө биежиж болох болно. Ингээд 1-2 минут болсны дараа зөөлөн эргүүлж нөгөө талыг мөн адил шарна. Бингүүд адил хэмжээтэй байх ёстойг анхаараарай. Үүний дараа өтгөн цөцгийг элсэн чихэртэй хольж миксэрдээд крем маягийн болгоно. Цөцгийний чихэрлэгийг та өөрөө тохируулаарай. Ингээд бин тус бүр дээр 2-3 цайны халбага цөцгийг түрхэж бингүүдээ давхарлана. Хүсвэл шоколадны крем, жимсээр амтлаарай.

Бэлтгэсэн: А.ЗУЛ

Соёлын тэргүүний ажилтан Ц.Баттөмөр

Сүүлийн үед шинэчлэл, шийдлийн Засгийн газраас хийж бүтээсэн бүхнийг үгүйсгэн харлуулах пиар хэрээс хэтрэв. Өнгөрсөн дөрвөн жилд сөрөх бус хорлох жүжиг тавьсан Монгол ардын хувьсгалт намынхан бас ардчиллын зарим анхдагчид хүртэл бидний хүссэн ардчилал яавч биш гэж ярьж бичих боллоо. Ардчилал 25 жилийн дотор монголчуудыг гаднаа хотлох малтай, га-гаар хэмжигдэх газартай, гараашдаа тавих машинтай, голомтоо бадраах сууцтай, гартаа барих утастай болгож, ардчиллын үнэт зүйлс айл бүрийн гэрт, хүн бүхний амьдралд хэрэгжлээ. Дэлхий хүлээн зөвшөөрч, АСЕМ-ын XI чуулганыг ардчилсан Монгол Улсад хийх гэж байна.

Засгийн эрхийн төлөө сэрүүн зүүдэлсэн популистууд яс булаацалдсан ноход шиг төрийн эрхийн төлөө гарч ирсэн төлөвшилгүй намууд яах гэж ардчилал руу, өнгөрсөн дөрвөн жилийн бүтээн байгуулалт руу нулимах болов? Ард түмэн тэнэг биш.

Өнгөрсөн 25 жилд ачаа нь ардчилагчдад, баялгийн ургацыг уутлагч нь Ардын намынхан байж ирлээ. Өнгөрөгч дөрвөн жилд эх орон хар замаар холбогдлоо, алс нутагт бензин хямдарлаа. Хот хөдөөд орон сууц олон зуугаараа босож, зээл нь 8-5 хувь болж буурлаа, малчдын зээлийн хүү буурлаа гээд яриад бичээд байвал амжилт ололт ар араасаа хөвөрсөн. Олон жилийн өмнө Ахмадын чөлөөт холбооны Г.Баасан хотын иргэдийн хурлын даргын ажилтай танилцахад Н.Болормаа дарга бүтэн жилдээ наймхан удаа тэргүүлэгчдийн хурал хийсний тав нь гадны шашны нөхдөд газар олгох асуудлыг авч хэлэлцсэн байж билээ. Тэгвэл Үүл баатар, Д.Баттулга хоёр дөрөвхөн жилийн дотор олон жил хуримтлагдсан булхай буртгийг цэвэрлэж, найрсаг Улаанбаатар болголоо. Гэтэл ардын намын эрдэмтэн, гавьяатнууд хүртэл юу ч хийгээгүйгээр попдон бичсээр байгаа шүү. Ингэж 100 хувь асуудал хэлэхэд 50 хувь үнэн болдог замаар попдогчид хэр хол явах бол.