Categories
мэдээ нийгэм

Увсад олон хүүхэд хоолны хордлогод оржээ

Увс аймгийн Улаангом сумын Цогцолбор хоёрдугаар сургуулийн үйл ажиллагааг түр зогсоожээ. Учир нь дотуур байрны хүүхдүүд гэдэсний халдварт өвчнөөр өвчилсөн тул аймгийн онцгой комисс хуралдаж, өвчнийг газар авхуулахгүй яаралтай таслан зогсоох үүднээс тус сургуулийг тав хоногийн хугацаатай ийн хаасан байна. Цогцолбор сургуулийн дэргэдэх хүүхдийн цэцэрлэг, бага сургуулийг мөн амраах аж. Үүнээс гадна энэ сарын 20 хүртэл хүүхдүүдийг хамруулсан олон нийтийн арга хэмжээ зохион байгуулахгүй байхыг аймгийн нийт сургуулийн захирлуудад даалгажээ.

Одоогоор дотуур байрны 43 хүүхэд аймгийнхаа Нэгдсэн эмнэлгийн халдвартын тасагт хэвтэн эмчлүүлж байгаа гэнэ. Нийт тандалт судалгаанд 1657 хүүхдийг хамруулснаас 167 нь буюу арван хувьд нь эмнэлзүйн шинж тэмдэг илэрчээ. 154 хүүхдээс лабораторийн шинжилгээнд сорьц цуглуулан шинжлэхэд 44 хүүхдээс “Sh.Flexneri”нян илэрсэн байна.

Эмнэлэгт хэвтэж байгаа хүүхдүүдийн биеийн байдал сайн байгаа аж. Эдгээр хүүхдүүдийн эмчилгээнд шаардлагатай эм тарианы зардлыг аймгийн Онцгой комиссоос гаргахаар болсон байна. Аймгийн МХГ-аас тус дотуур байрны гал тогооноос дээж авч төв лаборатори руугаа явуулсан бөгөөд шинжилгээний хариу энэ сарын 5-нд гарна гэв.

Харин эх сурвалжийн мэдээлж буйгаар тус сургуулийн дотуур байранд хүнс нийлүүлдэг байгууллага муудсан мах нийлүүлснээс халдварт өвчин гарсан гэдгийг хэлж байгаа юм.

Categories
мэдээ улс-төр

УИХ Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авлаа

УИХ-ын
чуулганы нэгдсэн хуралдаан 09.00 цаг товлогдсон байсан ч гишүүдийн ирц
бүрдэхийг хүлээсээр 10.00 цагийн орчимд эхлэв. Хуралдаанд 76 гишүүн оролцох
ёстойгоос 40 нь ирж, ирц 50.2 хувьд хүрсэн учраас хэлэлцэх асуудлаа баталлаа.
Энэ өдрийн хуралдаанаар нийт 19 асуудал хэлэлцэхээр төлөвлөснөөс хамгийн эхнийх
нь УИХ-аас өнгөрсөн сард баталсан УИХ-ын 94 дүгээр тогтоолд тавьсан
Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах эсэх тухай юм. УИХ-ын Хууль зүйн байнгын
хорооны хуралдаанаар дээрх хоригийг хэлэлцээд олонхийн саналаар “Хүлээж авах нь
зүйтэй” хэмээн үзсэн. УИХ нь өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард Үндсэн хуулийн цэцийн
14 дүгээр дүгнэлтийг хүлээж авснаар дүүрэг бүрт Анхан шатны шүүх, аймаг бүрт
Давж заалдах шатны шүүх байгуулах нөхцөл байдал үүссэн юм. Харин Монгол Улсын
Ерөнхийлөгч эдийн засаг хүндрэлтэй үед нэмж шүүх байгуулах нь тодорхой хүндрэл
үүснэ хэмээн үзэж, дээрх хоригийг тавиад байгаа. УИХ-ын өнөөдрийн чуулганаар
“Үндсэн хуулийн цэцийн 2015 оны 14 дүгээр дүгнэлтийн тухай” Улсын Их Хурлын
тогтоолд тавьсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хоригийг хэлэлцлээ.

УИХ-ын гишүүн
Ц.Нямдорж:
-Тухайн үед Ардын их хурлын дарга гишүүд энд сууж байна. Та нар
Үндсэн хуулийг хэрхэн баталж байснаа, тэр дундаа шүүх эрх мэдлийн бүлгийг
хэлэлцэж баталж байсныг санаарай. Хууль зүйн байнгын хорооны хурал дээр яригдаж
байгаа асуудлаас үзэхэд Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах юм шиг байна лээ.
УИХ нь Ерөнхийлөгчтэйгөө нэгдэж байгаад Үндсэн хууль зөрчдөг байдалд би харамсч
байна. Өнөөдрийн бүх хүндрэл бэрхшээл чинь хуулийг хүндэлдэггүйд байгаа юм шүү.
АН, МАН түүхийн шалгуураар гарч ирсэн намууд. АН-ын гишүүд Үндсэн хуулийг хэдий
болтол буруутгах юм бэ? Үндсэн хуулийн эсрэг улаан цайм хуйвалдаан зохиогоод
байж болохгүй.

УИХ-ын гишүүн Ё.Отгонбаяр: -Хэлбэрийн хувьд УИХ-ын шийдвэр дээр
хориг тавьж байгаа мэт боловч агуулгын хувьд Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэрт
хориг тавьж байгаа мэт болчихлоо. Үүний цаана зөвхөн шүүхийн асуудал биш том
зарчмын асуудал яригдаж байгаа юм шүү. Тиймээс энэ асуудлыг бодох хэрэгтэй, зөв
бурууг шүүхээ больё. Хоёр талаас нь харж шийдвэр гаргах ёстой шүү.

УИХ-ын
гишүүн Л.Цог:
-Ерөнхийлөгчийн хоригийг ерөнхий утгаараа Ц.Нямдоржийн хэлж
байгааг дэмжиж байна. Гэхдээ хоёр нам түүхийн шалгарлаар бий болсон гэж ярилаа.
Бид аль ч нэг намыг биш ард түмнээ төлөөлж гишүүний хувьд сууж байгаа. Намаар
талцаж болохгүй шүү дээ.

УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин: -Асуудлын голыг харах ёстой.
Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах эсэх нь УИХ бүрэн эрхийн асуудал учраас УИХ
бүрэн эрхээ л хэрэгжүүлэх гэж байна. Заримдаа бид дээгүүр хий хоосон самардах
хэрэггүй байдаг юм шүү. Ийнхүү Ерөнхийлөгчийн хоригийн тухай асуудал 49 хувийн
дэмжлэг авч, УИХ хоригийг хүлээж авлаа. Энэ үеэр гишүүд 49 хувийн дэмжлэг авсан
байхад яагаад хоригийг хүлээж авч байна вэ гэдэг асуултыг зарим гишүүн УИХ-ын
чуулганыг даргалж байгаа Р.Гончигдоржоос асуусан. Тэрбээр “Хууль зүйн байнгын
хороогоор дэмжээд явуулсан учир чуулганы хурлаар 33,3 хувийн дэмжлэг авсан
байхад л хангалттай байдаг. Тиймээс Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авлаа” гэсэн
юм. Өөрөөр хэлбэл гишүүдийн 1/3 нь дэмжсэн бол хоригийг хүлээж авна гэж заасан
байдаг байна. Үүний дараа хоригийг тогтоолыг батлах санал хураалт явуулж 52,9
хувийн саналаар УИХ-ын тогтоол батлагдлаа.

Categories
мэдээ нийгэм

Уралдаанд түрүүлсэн ТҮК-ийн ажилчид Бээжин, Шанхай хотоор аялна

“Хоггүй хороо – Хоггүй гудамж” болзолт уралдаанд шалгарсан зам талбайн үйлчлэгч, жолооч, ачигч нийт 28 хүн Бээжин, Шанхай хотоор аялах батламжаа гардан авлаа. Энэ жилийн аяллын үеэр эдгээр ажилчид Бээжин, Шанхай хотын тохижилт, бүтээн байгуулалт, хог тээвэрлэлт, зам талбайн цэвэрлэгээ үйлчилгээтэй танилцаж, туршлага судлах юм.

Нийслэлийн хэмжээнд нийтийн эзэмшлийн гудамж, зам талбайн цэвэрлэгээ, үйлчилгээнд нийт 755 үйлчлэгч, хог цуглуулалт тээвэрлэлтэд 321 жолооч, 475 ачигч ажилладаг. Эдгээр ажилтнаас өнгөрсөн хоёр жилд 40 хүнийг гадаадад аялуулан туршлага судлуулсан юм.
Батламж гардуулах үеэр Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албаны удирдлагууд “Та бүхэн мэргэжил нэгт хүмүүстэйгээ уулзаж туршлага солилцон, олон шинэ зүйлийг сурч шинэлэг арга барилыг ажилдаа нэвтрүүлэх боломжийг нийслэлийн зүгээс олгож байгаа юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Л.Гансүхийн бие мууджээ

Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуягийн ахлах зөвлөхөөр ажиллаж байсан Л.Гансүхийг “Нүүрс” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ 3.6 тэрбум төгрөгийг завшсан хэмээн шүүхээс 4.6 жилийн ялаар шийтгэсэн. Цагдан хорих төвд хоригдож байгаа түүний бие муу байгааг эх сурвалжууд мэдээлж байна. Тэрбээр бөөрний архаг үрэвслээр өвдсөн байж болзошгүй байгаа бөгөөд хорихын эмнэлгээр эмчлүүлэхээс татгалзсан гэсэн мэдээлэл байгаа юм. Л.Гансүх өмнө нь БНСУ-д эмчилгээ хийлгүүлж байсан. “Нүүрс”-ний гэх хэрэгт холбогдсоноос хойш, эмчилгээгээ тасалдуулсан тул ясны хавдрын улмаас хөлийнхөө хурууг тайруулсан гэдгээ ярьж байсан юм. Харин саяхан түүний бөөрний архаг үрэвсэл сэдэрч, бие нь тааруу байгаа тул эмнэлэгт хэвтүүлэх гэсэн боловч ийнхүү эмнэлэгт хэвтэхээс татгалзжээ. Л.Гансүх давж заалдах гомдлоо Нийслэлийн шүүхэд гаргасан бөгөөд шүүх хурлын тов хараахан гараагүй байгаа юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Яармагийн гүүрийг түр хаалаа

Яармагийн гүүрэн дээр “Эрдэмтранс” ХХК-ийн Hyundai Aerocity автобусны жолооч А нь Kia Bongo автомашинтай мөргөлдөж, долоон хүн гэмтсэн зам тээврийн осол өчигдөр буюу энэ сарын 7-нд гарсан. Тухайн ослоос шалтгаалан уг түр гүүрний тулгуур даацанд гэмтэл учирчээ. Иймээс нийслэлийн Авто замын газраас гүүрний хөдөлгөөнийг хааж, засварлахаар болсон байна. Одоогоор засварлаж нээгдэх хугацаа тодорхойгүй буй юм.

Categories
гадаад мэдээ

Калифорнид халдлага боллоо

АНУ-ын Калифорни мужийн Сан-Бернардино хотод зэвсэгтэй гурван хүн олон нийтийн үйлчилгээний төвд гал нээж, 14 хүний амийг хохироон, 17 хүнийг шархдуулсан хэрэг гарчээ. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст туслах төвд цэргийн загвартай хувцас өмссөн гурван эрэгтэй орж ирэн гал нээсэн байна. Зэвсэгт этгээдүүд хар өнгийн автомашинд суун зугтсан тухай гэрчүүд мэдээлжээ. Халдлагын үеэр дөрвөн цагийн дараа цагдаа нар хар өнгийн автомашиныг бүслэн зогсоож, буудалцсан байна. Энэ үеэр нэг хүн амь үрэгджээ. Мөн цагдаагийн албан хаагч шархадсан бөгөөд амь насанд нь аюулгүй хэмээн эх сурвалжууд мэдээлсэн байна. Одоогийн байдлаар нэг сэжигтэн баригдсан бөгөөд гурав дахь сэжигтэн чөлөөтэй явж байгаа талаар цагдаагийн байгууллагаас мэдэгджээ.

Сэжигтнүүд бүгд бэлтгэгдсэн хүмүүс байсан талаар цагдаагийн дарга хэвлэлийнхэнд мэдээлсэн байна. Одоогийн байдлаар АНУ-ын Тагнуулын ерөнхий газар болон цэргийн тусгай хүчнийхэн энэ хэргийн цаана хэн байгаа талаар мөрдөн шалгах ажиллагааг эрчимтэй эхлүүлжээ.

Categories
мэдээ цаг-үе

Ц.Оюунгэрэл: Ардчилсан хувьсгалын үнэ цэнийг бодоод “Өдрийн сонин”-той дахиж битгий марга

Хууль зүйн байнгын хороо өчигдөр хуралдаж Эрүүгийн хууль, Зөрчлийн тухай хуулийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийсэн юм. Хуралдааны үеэр УИХ-ын гишүүн Ц.Оюунгэрэл УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга “Өдрийн сонин”-ыг нэр төрд халдсан хэмээн үзэж нэг тэрбум төгрөг нэхэмжилснийг шүүмжилж, уг хэргийг Зөрчлийн тухай хуулиар шийдвэрлэвэл ямар нэгэн хүндрэл гарахгүй талаар саналаа хэлж байлаа.

Ц.Оюунгэрэл гишүүнээс товч тодруулга авсан юм.

Байнгын хороон дээр хэлсэн үг тань анхаарал татлаа?

-Эрүүгийн хуулийн эцсийн хэлэлцүүлэг боллоо. Эцсийн хэлэлцүүлэг дээр гүтгэх гэдэг зүйл заалтыг Эрүүгийн хуулиас хасах, Зөрчлийн тухай хууль руу оруулах дээр байнгын хороо дэмжлээ. Чуулган дээр үүнийг дэмжих байх гэж бодож байна. Ингэж чадсанаар бид ямар үр дүнд хүрч байна вэ гэвэл гүтгэх гэдэг дээр гурван төрлийн гүтгэх нь Эрүүгийн хуульдаа үлдэж байгаа юм.

Нэгдүгээрт, сонгуулийн үеэр сонгуулийн дүнд нөлөөлөх зорилготойгоор гүтгэлэг тараавал гэдэг нь Эрүүгийн хуульдаа үлдэж байгаа. Хоёрдугаарт, шүүгч, прокурор, өмгөөлөгч нар эрх мэдлээ ашиглаж хүнийгэрүүгийн хэрэгт гүтгэсэн байвал тэр эрүүгийн гэмт хэрэг болно. Гуравдугаарт, хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч мөрдөн байцаах, хэрэг бүртгэх ажиллагаагаа явуулахдаа хүнийг гүтгэсэн заалтаар эрүүгийн хариуцлагыг зохиомлоор үүрүүлэх юм бол энэ нь эрүүгийн хэрэг болно гэдгээрээ үлдэж байгаа. Үүнээс бусад бүх гүтгэлэгтэй холбоотой зүйлүүд Зөрчлийн тухай хуулиар шийдвэрлэгдэхээр орж ирж байгаа л даа. Тэр утгаараа, хэрвээ шинэ Эрүүгийн хууль батлагдах юм бол “Өдрийн сонин” иргэн Х.Баттулга нарын хоорондын маргаан Зөрчлийн тухай хууль руу явах ёстой.

Зөрчлийн тухай хуулиар явбал ямар нөхцөл үүсэх вэ?

-Зөрчлийн тухай хуулиар явснаараа сониндоо ч, тухайн иргэндээ ч ямар давуу талтай гарах юм гэвэл иргэн, сонин хоёр эн тэнцүү мэтгэлцэнэ. Жишээлбэл, нэгдүгээрт иргэн Х.Баттулга тэрбум төгрөгийн бизнесийн хохирол учирчихлаа гэдгээ нотолж “Би ийм хэмжээний орлого олох байсан юм. Төдий хэмжээний олох гэж байсан орлогыг минь энэ нийтлэлээрээ намайг ингэж гүтгээд, хохироочихлоо” гэдгээ эдийн засгийн хувьд тоогоор батлах ёстой л доо. Үүнд “Өдрийн сонин” хариу няцаалтаа хийх ёстой. Манайх ийм ийм баримтыг түшиглээд ингэж бичсэн юм аа. Манай сонин борлогдлоо, борлогдлоо гэхэд төдөн төгрөгийн л орлого олсон. Өөрөөр хэлбэл, Х.Баттулга гэдэг хүний тухай мэдээлэлтэй сонин маань борлогдсон мөнгө нь энэ л байна гэнэ. Нэг өдрийн борлуулалтын мөнгө. Тэр нь тэрбум төгрөгтөө хүрч байна уу, үгүй юу гэдгийг шүүгч нь үзээд “Жинхэнэ хохирол чинь ийм болчихсон юм байна. Та хоёр үүн дээрээ эвлэр. Эсвэл та хоёр нэг нэгэндээ ийм мөнгө төл” гэж л шийддэг болох юм.

Одоогийн Эрүүгийн хуулийн нэг сул тал нь юу байна вэ гэхээр гүтгүүлчихсэн гэж байгаа хүн нь гүтгүүлсэн гэдэг дээрээ мэтгэлцээд, нотлоод, нотлох баримтаа гаргаж өгөх ямар ч тийм бололцоогүйгээр төр шууд л нэг талыг нь хүчээр буруутгаад нөгөө талаас нь хүчээр гаргуулах гэдэг. Гаргаж өгөхгүй бол дундуур нь орж дансыг нь хааж, компанийг нь дампууруулаад л унагачихдаг. Тэр болгоны дундуур цагдаа, прокурор, хэрэг бүртгэгч ороод хүчээр нэг талд нь гарахгүйгээр Зөрчлийн тухай хуулиар явах юм бол мэтгэлцэж маргалдаж байгаа хоёр тал нотлох баримтаа авчраад, адилхан мэтгэлцээд л алдсан, оносныгоо адилхан тооцоо нийлээд л сална гэсэн үг байхгүй юу. Тэгэхээр нэр төрөө цэвэрлэх гэж байгаа хүн нь мэтгэлцээд нэр төрөө цэвэрлээд авчихна. Нэр төр нь гутаагдсанаас болж хохирол үүсчихсэн гэвэл мэтгэлцэж байгаад хохирлоо үндэслэлтэй тогтоолгож авна. Үндэслэлгүй, тэнгэрийн тоо тавьчихаад байвал тэнгэрт байгаа тэр тоог нь буулгах боломжтой. Ийм л зүйл Зөрчлийн тухай хуульд бий болж байгаа юм.

Эрүүгийн хууль ойрын үед батлагдах юм бол бидний хувьд ялангуяа хэвлэлийн эрх чөлөөг хамгаалдаг Ардчилсан хувьсгалыг анх эхлүүлсэн Монголын ардчилсан холбооны удирдагч, ийм байгууллагын тэргүүнд юуг уриалахыг хүсч байна вэ гэвэл гүтгэх гэдэг заалт Эрүүгийн хуулиас хасагдаж байгаа учраас та МоАХ-ныхоо үнэлэмжийг бодоод, Ардчилсан хувьсгалынхаа үнэ цэнийг бодоод “Өдрийн сонин”-той дахиж битгий марга, энэ маргаанаа иргэний журмаар үргэлжлүүлбэл яасан юм гэдэг хүсэлт тавина гэсэн үг л дээ. Ийм хүсэлтийг сөргүүлж тавиасай гэж “Өдрийн сонин”-ы нийт уншигчдад уриалж байна. “Өдрийн сонин”-той хэн нэгэн хүн эрүүгийн маргаан хэзээ ч дахиж битгий үүсгээсэй. Ер нь сонин хэвлэлүүдтэй эрүүгийн маргаан үүсгэх гэжбитгий яараасай. Маргалдах гэж байгаа бол иргэний маргааны журмаар яваасай л гэж бодож байна.

Өнөөдрийн хууль дээр ч иргэний маргаан хийх боломж байгаа. Заавал эрүүжүүлэх албагүйгээр асуудлыг шийдэх өргөн боломж өнөөдрийн хууль эрх зүйн орчинд ч байгаа. Хууль эрх зүйн орчноос хүмүүс эрүүгийн хуулиа хэрэглэх үү, иргэний хуулиа хэрэглэх үү гэдэг дээр өөрийнхөө сонголтоор хэрэглээд байгаа юм. Сонголтыг хараад байхад эрх мэдэлтэй, том дарга нар ихэвчлэн эрүүгийн хуулийг сонгож үйлчлүүлдэг. Жирийн иргэд нь иргэний хуулийг сонгож үйлчлүүлээд байгаа байхгүй юу. Яваандаа бид жирийн иргэнийхээ хүсч байгаа тэр чиглэл рүү бүгдээрээ хандах гээд байгаа юм. Дарга ч бай, цэрэг ч бай бүгдээрээ иргэний шугамаар явдаг болъё. Харин гуравхан л тохиолдлыг Эрүүгийн хуульд үлдээе гэж ингэж хуулийн конценци гарч ирж байгаа юм.

Тосон бумбын нурууны асуудал олны анхааралд байна. Та “Ирвэс хамгаалах сан”-гийн үйл ажиллагааг дэмжиж, идэвхтэй хандив өргөдөг. Амиа алдсан судлаач залуугийн үхэлд нэр нөлөө бүхий эрхмүүдийг хамаатай байж магадгүй гэж хардаж байна?

-Нэр нөлөө бүхий хүмүүсийн араас хөөцөлдөх нь жинхэнэ хэрэг хийсэн хүмүүстээ ашигтай, хэргийг самруулах гэсэн арга байж магадгүй гэж болгоомжилж байна. Тийм болохоор үүн дээр хэн нэгэн хүнийг цохож ч юм уу, хэн нэгэн нэр нөлөөтэй хүн яачихав гэж хардаж сэрдэхээсээ илүүтэй ул мөр, нотлох баримтын араас явж газар дээр нь юу болсныг задлан шинжилж, улам сайн мэргэжлийн байдлаар мөрдөж мөшгөөсэй гэж бодож байна. Тэгэхгүй бол тэр хүн, тэр даргатай холбоотой юм биш биз дээ гэсэн хоосон дуулиан явчих юм бол жинхэнэ хэрэгтнүүд нь ард сугараад мөрөө баллачих вий гэсэн болгоомжлол надад байгаа. Тиймээс би үүн дээр Тосон бумбынхаа нурууг Засгийн газар, УИХ нь яаралтай хамгаалалтдаа аваад тэнд уул уурхайн давхар сонирхол байлгахгүйгээр тийм орчинд хяналт шалгалтыг хийгээсэй гэж бодож байна.

-“Ирвэс хамгаалах сан”-гийнхан байгаль хамгаалагчид, энэ чиглэлд ажилладаг судлаачид ер нь халдлагад өртдөг гэж мэдээлж байсан?

-Тосон бумбын нуруун дээр ийм айхавтар үйл явдал болж байсныг мэдээгүй. Би “Ирвэс хамгаалах сан”-д хандив өргөдөг. Байнгын хандивлагчдынх нь нэг. Энэ санд маань ийм ноцтой асуудал тохиолдоод байна гэдгийг надад хэлж байгаагүй л дээ. Хэлж байсан болоосой доо гэж харамсч байна. Мэдэж байсан бол эртнээс хүний амь насанд хүрэхгүйгээр тэр хүмүүст дутагдаад байгаа дэмжлэгийг яаж үзүүлэх вэ гэдгийг бодож болох байсан юм болов уу. Би үнэхээр харамсч байна. Хайран залуу, хайран эрдэмтэн, хайран байгаль хамгаалагч. Монгол Улс эрдэнэ шиг сайхан үнэ цэнтэй залуугаа алдчихлаа гэж харамсч байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Идлэг шонхрыг хууль бусаар хил давуулахыг завджээ

Баян-Өлгий аймагт идлэг шонхор шувууг ОХУ руу гаргахаар завдсан хэрэг гарчээ. Тодруулбал Улаанбаатар хотын харьяалалтай А гэх казах залуу нутгийн хоёр хүнд найман шонхор шувууг хилээр гаргуулахаар хуйвалдсан аж. Улмаар арабуудтай үгсэн хуйвалдаж уулаар хил давуулах гэж байсныг өнгөрсөн сарын 25-нд хилийн тагнуулынхан илрүүлсэн байна. Уг шонхор шувуудыг Булган аймгаас барьсан гэдгээ тэд хүлээсэн бөгөөд шувуудыг байгальд буцаан тавьжээ.

Categories
мэдээ цаг-үе

Чингис Раднаев: С.Жавхланг Буриадад бүгд мэднэ

“Буриадын поп мюзик” шоу концерт Бөхийн өргөөнд энэ сарын 3-нд болно. Тоглолтод оролцох Буриадын дуучид болох Мэдэгма Доржиева, Чингис Раднаев, Дулма Сунрапово нартай товч ярилцсан юм. Дуучин С.Жавхлантай хамтарч “Эжымни” хэмээх сайхан дууг амилуулсан Буриадын дуучин Чингис Раднаевт эхний асуултаа тавилаа.

Таныг “Хамаг Монгол” төсөлд буриад түмнээ төлөөлж оролцсон гэдгээр чинь хүмүүс мэднэ. Энэ удаагийн тоглолтод ямар уран бүтээлтэй ирэв?

-Улаанбаатарт Буриадын уран бүтээлчдийн анхны тоглолт болох гэж байна. Монголын үзэгчдийн хүссэн дууг нь дуулж өгнө. Энэ намар “Улаанбаатарын дагина” дуундаа клип хийсэн. Энэ дууг олон хүн сонсох хүсэлт тавьсан байна лээ. Түүнийгээ дуулах байх аа. Шинэ буриад дуу өргөн дэвшүүлнэ ээ.

Өөрийг чинь Чингис гэдэг. Монголчууд аливаа алдартай хүний нэрийг хүүхдэдээ өгвөл сүнс нь ивээдэг гэх мэтээр бэлгэшээдэг. Танд ийм мэдрэмж төрдөг үү?

-Байнга тохиолддог. Манай нутагт Чингис гэдэг нэрийг хүүхдэд хүндэднэ гэж ярьдаг. Хамаагүй өгдөггүй. Гэхдээ би төрөхөөсөө л Чингис нэртэй одоог хүртэл сайхан явж байгаа. Монгол туургатныхаа дунд дуу хуураа өргөж явна. Ямар сайхан хүлээж авна вэ биднийг чинь, гайхамшигтай. Нэр маань их таардаг гэж боддог.

Чигис хааны түүхийг судалдаг уу?

-Судалдаг. Түүхэн ном унших дуртай.

Та хэдэн хатантай вэ. Гэргийг тань бас Бөртэ гэдэг юм биш биз?

– Би нэг л хатантай. Хатны нэр Бөртэ байж чадсангүй дээ. (Инээв). Хамгийн гол нь Буриад Монголоо гэсэн сэтгэлтэй хүн бий. Би бас хоёр хүүтэй. Хоёр бяцхан Чингисийг сайхан сэтгэлтэй, Монголоо гэсэн сэтгэлтэй хүн болгохоор хичээж байгаа.

Монголоо зорьж ирэхдээ та ямар сэтгэлтэй ирдэг вэ?

-Энэ сэтгэлийг үгээр илэрхийлэхэд хэцүү. Бас янз бүрийн юм боддог юм аа. Уярна, баярлана. Зарим зүйлийг хараад гунигтай ч болно. Монгол сайхан орон маань мандан бадарч, Монголоороо үлдээсэй. Буриадын нэг сайхан үг байдаг. “Эрт босоход өдөр урт. Эвтэй байхад нас урт” гэдэг. Бид эвтэй байвал хол явна, өөдрөг явна гэсэн үг. Үүнд нэмэр болох тоглолтоо бид Бөхийн өргөөнд хийх гэж байна. Буриад хөгжим аялгуу, орчин үеийн хөгжмийн урсгалууд ч энд эгшиглэнэ. Бидний сэтгэл хамгийн гол нь.

Буриадын урлаг аль чиглэл рүү хөгжиж байгаа гэж боддог вэ. Орос нөлөө их байдаг байх?

-Байлгүй яах вэ. Бид бүгдээрээ Оросын хөгжмийн сургуулиас гарсан хүмүүс. Хөгжмийн эрдэм, мэдрэмжээ тэндээс авсан. Гэхдээ бид буриад гэдгээ мартахгүй, буриад сайхан аялгуу, дууны үг байна. Хөгжмийн найруулга нь илүү сайхан баялаг болоосой гэж хүсдэг. Тийм учраас Оросынхоо сайхан хөгжмийн соёлыг ашиглана.

Монгол дуучдаас хэнийг илүү хүндэтгэдэг вэ, сонсох дуртай дуучин байдаг уу?

-Байлгүй яах вэ. Бараг бүгдийг нь сонсдог, хүндэлдэг. Гэхдээ дотно хэдэн уран бүтээлч бий. Арван жилийн өмнө дуулаачийн тэмцээнд хамт оролцож байсан Наагий гээд залуу дуучин байна. Одоо жазз мундаг сайхан дуулж байна. “Хамаг Монгол” төслийг санаачилсан гавьяат жүжигчин С.Жавхлан байна. С.Жавхланг Буриадад бүгд мэднэ. Улаан-Үдэд бас Монголын дуучид тоглодог. Бид бас ирэх ёстой гэж бодож байна. Монголоос олон дуучид очиг. Бид хүлээж л байдаг. Бид монгол дуу сонсоод, “Сайхан дуулдаг шүү, манай монголчууд” гэдэг. Мэдээж хөгжим, CD сонсохоос илүү тайзан дээр дуулж байгаа дуучин илүү амьд, насан биеэрээ, улаан хоолойгоороо дуулахад огт өөр түвшний энерги мэдэрнэ. Бид ч бас Монголын сайхан уран бүтээлчид, дуучид, бүжигчид, жүжигчдээ урьж байна.

Дулма Сунрапова: Буриадын миссүүд бүгд авьяастай

Таныг Монголын уран сайхны “Мухар гудамж” кинонд тоглосон дүрээр тань хүмүүс мэдэх байх?

-Би бас тэгж найдаж байна.

Таныг Буриадын мисс болж байсан гэж сонссон?

-Тийм ээ, 2004 оны Буриадын мисс болж байсан.

Энэ удаагийн тоглолтод ямар уран бүтээл өргөх вэ?

-Миний хувьд өөрөө дуугаа зохиодог. Бусад дуучид ч миний зохиосон дууг дуулна. Энэ тоглолтод өөрийн зохиосон дуунуудаа өргөн дэвшүүлнэ. Тэрнээс гадна хоёр гурван сюрприз бэлтгэсэн байгаа. Ёохор бүжгийг орчин үеийн маягаар бүжиглэж үзүүлнэ. Буриадууд яаж ёохор бүжиглэдгийг энэ тоглолт дээр харуулна.

Кинонд тоглоход бэрхшээл байсан уу?

-Мэдээж байлгүй яадаг юм. Жүжигчний мэргэжлээр Сити дээд сургууль төгссөн. Кинонд тоглож байгаагүй, шууд дуулаад явсан. Тэгээд “Мухар гудамж” кинонд тоглох урилгыг Guys 666 хамтлагийн Лхагваа, Баярсайхан найруулагч нар тавьж, “Манай кинонд тоглооч” гэж урьсан юм. Бэрхшээл нь хэл. 2008 онд төгссөн учраас хэл жаахан мартагдсан. Яаж сценари уншаад, яаж тэрийг биелүүлэх вэ гэж санаа зовж байсан. Кинонд тоглож үзээгүй хүн мэдэхгүй шүү дээ. Надад Баярсайхан найруулагч их тусалсан. Яаж тоглох хэрэгтэйг хэлж өгсөн. Кинонд тоглосондоо баяртай байгаа.

Буриадын миссүүд бүгд тан шиг авьяастай юу?

-Тийм. Буриадын миссийн тэмцээн зохион байгуулдаг хүмүүс ийм байхыг шаарддаг. Зөвхөн гоё бие, хөөрхөн царайтай байх биш бас авьяаслаг байхыг шаарддаг.

Мэдэгма Доржиева: Бидний шоу концерт маш содон гоё болно

Өөрийнхөө тухай танилцуулаач. Монголд болох тоглолтынхоо тухай сонирхуулна уу?

-Бидний шоу концерт маш содон гоё болно. Миний хувьд Монголтой нэлээд ойрхон байдаг. Хэдэн жилийн өмнөөс монгол дуучидтай хамтарч уран бүтээл хийж байгаа. Наранбаатар, Наранзун, Халиун, Чука нартай хамтарч ажилладаг. Энэ удаагийн тоглолтод цоглог дуу дуулна. Монголчуудын сонсох дуртай “Адуучны дуу”-гаа, өөрийн зохиосон “Залуучууд урагшаа” дуугаа дуулна. Тэгээд бас монголчуудад их таалагддаг “Инаг дураяа гамнаарай” дуугаа дуулна. Өөрийнхөө дуунуудад орчин үеийн урсгалыг оруулахыг хичээдэг. Франц, Москвагийн уран бүтээлчидтэй хамтарч ажилладаг гэв.

Categories
мэдээ цаг-үе

Топ модель Х.УЯНГА: Даль жигүүртэйсэн бол нисчихмээр сайхан мэдрэмж одоо хэр намайг эзэмдэж байна

Монголын дизайнеруудын холбооноос зохион байгуулдаг “Гоёл-2016” наадам болж загварын шилдгүүдээ тодрууллаа. Энэ удаагийн “Гоёл-2016” наадмын “Топ модель”-оор Х.Уянга шалгарсан юм. Ингээд шинэхэн топын сэтгэгдлээс хуваалцсанаа хүргэж байна.

Танд энэ жилийн топ моделиор тодорсонд баяр хүргэе. Загварын тайзнаа алхаж буй хүн бүхэнд хүсээд ирэхгүй шагнал болов уу?

-Баярлалаа. Нэр хүндээсээ илүү асар их хариуцлага ирдэг юм байна. Тэгээд ч би топыг хариуцлагаас илүүтэйгээр амжилтад хүрэх боломж гэж харж байгаа.

Сэтгэл хэр хөдөлж байна?

-Даль жигүүр байдагсан бол нисчихмээр тийм сайхан мэдрэмж төрсөн. Одоо хэр намайг эзэмдэж байна. Тайзан дээр тэгж их сандарна гэж бодоогүй. Үнэхээр их сандарсан. Энэ дашрамд Монголын дизайнеруудын холбоо, “Шилмэл загвар” агентлаг болон найз нөхөд, хамт олондоо маш их баярлалаа гэж хэлье. Мөн гэр бүл, найз залуудаа баярлалаа. Та бүхнийхээ дэмжлэгээр ийм хүндтэй шагналыг хүртсэн шүү.

Та өмнө нь “Гоёл” наадамд оролцож байсан уу?

-Би 13 настайдаа “Гоёл-2000” наадамд оролцож байсан. Өнөөг хүртэл тасралт­гүй 16 жил орсон байна.

Биеийн харьцаа хэд вэ?

-Өндөр 180 см. Биеийн харьцаа 90:60:93.

Топ болгон өөрийн онцлогтой гэгддэг. Таны хувьд…

-Гоё хөлтэй гэж ярьдаг. Дизайнерууд аль болох богинохон, хөл ил гарсан хувцсаа надад өмсүүлдэг ш дээ (инээв).

Хэдэн онд төрсөн бэ?

-1988 онд Улаанбаатар хотод мэндэлсэн.

Гэр бүлээ танил­цуулахгүй юу?

-Аав маань таван жилийн өмнө өөд болсон. Одоо ээж, ах, охин нартайгаа амьдарч байна. Ах, эгчтэй. Айлын хэнз охин. Ах, эгч хоёроосоо нэлээн хожуу төрсөн л дөө.

Нутаг ус хаана вэ?

-Манай аав Говь-Алтай аймгийн Төгрөг сумын уугуул. Ээж Увс аймгийн хүн.

Ямар мэргэжлийн хүмүүс бол?

-Аав насаараа нам, улс төрийн ажил эрхэлж явсан. Харин ээж багш мэргэжилтэй. Манай ах социологич, нийгмийн сэтгэл зүйч мэргэжилтэй.

Таныг сурч байгаа гэсэн. Ямар мэргэжлээр сурч байна вэ?

-Олон улс судлалын дээд сургуулийг Олон улсын харилцаагаар төгссөн. Оюутан байхдаа санхүүгийн чиглэлээр ажиллах боломж гараад нэг байгууллагад хэсэг ажилласан. Гэхдээ мэргэжлээрээ ажиллахаас илүүтэйгээр санхүүгийн чиглэлээр ажиллах дуртай. Тиймээс одоо эдийн засаг, санхүүгийн чиглэлээр Санхүү эдийн засгийн дээд сургуулийн оройн ангид сурч байна.

Аль агентлагт харьяалагддаг вэ?

-Анх “Шилмэл загвар” агентлагт орж топ модель Цолмон багшийн шавь болсон. Ер нь нэг их агентлаг дамжаагүй. 2005 оноос Мон­голын дизайнеруудын холбоонд харьяа­лагдах болсон.

Загвар өмсөгч болох зам­нал хэрхэн тавиг­даж байв. Мэдээж хүсэл мөрөөд­лөөрөө тайзтай амьд­ра­лаа холбосон байлгүй?

-Тэгэлгүй яахав. Намайг 13 настай байхад аав маань дагуулж яваад “Шилмэл загвар” агентлагт оруулж байлаа. Аав их дэмжинэ. Ээж болохоор нас чинь арай бага байна. Боловсроогүй байна гээд хориг­лодог байсан. Тэгэхээр нь ааваа­саа гуйна. Айлын хэнз охин учраас их эрх танхи. Аавыгаа дийлдэг л хүн байлаа. Миний аав охиныхоо үгнээс гарахгүй ээжээс нууцаар агентлагт бүрт­гүүлж байсныг одоо ч мартдаггүй юм.

Аав тань байсан бол охиноороо бахархаж, хамгийн их баярлах байсан даа?

-Тэгэлгүй яахав. Тухайн үед охиноо өнөөдрийн энэ амжилтад хожим хүрнэ гэдгийг мэдээж бодоогүй байх. Эмэгтэй хүн биеэ аятайхан, зөв аваад явчихдаг болоосой гэсэн үүднээс л загварын агентлагт оруулсан болов уу. Өнөөдөр миний хажууд байсан бол надаас илүү баярлах хүн аав минь байх нь дамжиггүй.

Танай ээжийн талынхан их өндөр, биерхүү хүмүүс гэж сонссон?

-Ээжийн удмынхан их өндөр хүмүүс бий. Их өндөр шүү. Ээж маань залуудаа их сайхан бүсгүй байсан. Би ээжийнхээ үргэлжлэл юм даа.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд П.Жасрай гуайтай ямар холбоотой юм бэ. Ураг төрлийн холбоо юу?

-Тийм ээ. Манай өвөө Жасрай ахын аав хоёр төрсөн ах дүүс.

Аль дунд сургуулийг төгссөн юм бэ?

-“Монген” сургуульд сурч байгаад 54 дүгээр сургууль руу шилжсэн. 54 дүгээр сургуулийг төгссөн.

Өндөр хүн спортод бас амжилт гаргах боломжтой байдаг. Яагаад заавал загварын ертөнцийг сонгов?

-Загварын тогоонд чанагдахаас өмнө их л гоё санагддаг байсан. Загварын ертөнцөд орж ирснээр мөрөөдөл маань зорилготой болж ирсэн. Цолмон багшийгаа л их шүтдэг байсан даа. Яасан гоё алхдаг, биеэ сайхан авч явдаг гээд л алхаж гишгэх тутамд нь биширнэ.

Олон жил энэ наадамд оролцсон гэлээ. Жил ирэх тусам л топ болох хүсэл төрнө биз. Бас өөртөө багагүй найдлага тавьдаг байв уу?

-Олон жил тууштай ажилласан хөдөлмөр л байдаг. Миний хөдөлмөрийг үнэллээ гэж бодож байна. Үе үеийн топууд загварын тайзнаа дор хаяж таван жил ажилласан туршлагатай байдаг. Миний үеийнхэн ер нь одоо харахад топууд болчихсон байна. Би “Гоёл-2012” наадамд шилдэг эмэгтэй загвар өмсөгч болж байсан. Үүнээс өмнө би ямар ч шагнал горьдож байсангүй. Аль болох туршлага хуримтлуулж, их зүйл сурахыг эрмэлзэж ирсэн. Харин шилдэг авснаасаа хойш бас надад боломж байгаа юм байна, топ ойрхон байна гэж харна. Аливаа юмны үнэ цэн цаг хугацаагаар хэмжигддэг юм шиг санагддаг.

Үе үеийн топ моделиудтай хэр дотно вэ?

-Сайхан найзууд. Сүүлийн үед залуу загвар өмсөгчид хүчтэй орж ирж байна. Манай загварынхан чинь өмнөх үеийнхэндээ их хүндэтгэлтэй ханддаг байхгүй юу. Би ч гэсэн өмнөх үеийнхнээ хүндлэх хүмүүжлээр өдийг хүрсэн.

Олон улсын тэмцээнд оролцож байсан уу?

-Үгүй. Нэг их гадагшаа, дотогшоо тэмцээнд ороод байдаггүй. 2002 онд Өмнөд Солонгос улс руу анх удаа Монголоос гурван загвар өмсөгч явсны нэг нь би. Тухайн үед 100 хүн шалгаруулалтад орж байсан. Гурван сар мэргэжил дээшлүүлж, Солонгосын загварын ертөнцтэй танилцаж, туршлага солилцсон.

Топ моделиудыг алтны магнат Ц.Мянганбаяр төрүүлдэг гэсэн яриа яг энэ үеэр сөхөгддөг. Хэр үнэний ортой вэ?

-Хоногийн дотор ийм ярианд өртлөө. Би өмнө нь энэ яриаг зөндөө л сонсч байсан. Гэхдээ нэг их ач хол­богдол өгөхгүй байна. Намайг мэдэх хүмүүс нь мэднэ. Мэдэх­гүй нэг нь өөрс­дийнхөөрөө л бодно биз. Загвар өмсөгч бол мэдээж гоё сайхан харагдах ёстой. Гэхдээ миний харж байгаа өнцөг бол гоо сайхны мэдрэмжээрээ хүмүүст нөлөө­­лөхийг илүүд хүсдэг. Дээрх элдэв ярианаас илүүтэйгээр цааш­даа хийж бүтээх миний ажил хамгаас чухал. Би их эрх танхил өссөн. Аавыгаа үгүй болсноос хойш миний дэгдэж, дэрвэж явсан амьдрал эцэслэсэн дээ. Аливаад хандах хандлага ч өөр болчихдог юм байна. Их зөөлөн ч болж. Тийм болоод ч тэр үү хажуугаар өнгөрсөн сэтгэл гундуухан яваа нэгнийг хараад бага ч гэсэн туслах юмсан гэж сэтгэл зовнидог. Тиймээс нэг их мөнгө, төгрөг хүнд өгөөд байхаас илүүтэйгээр нийгэмд чиглэсэн сайн үлс дэлгэрүүлэхийг зорьж байна. Ингэхдээ хүүхдийн тал дээр нэлээд юм хийхийг хүсч байна. Өөрөө хүүхэдтэй болохоор нөлөөлж байгаа байх л даа.

Охин тань сургуульд орчихсон бил үү?

-Тийм ээ. Найман настай. Охины маань аав хувиараа бизнес эрхэлдэг хүн. Охиныхоо ааваас тусдаа амьдраад удаж байна.

Гоёл-2016” наадмын шилдгүүдийг танилцуулъя.

Гоёл-2016” наадмын шилдэг эрэгтэй загвар өмсөгч: Б.Баяртогтох

Гоёл-2016” наадмын шилдэг эмэгтэй загвар өмсөгч: А.Хулан

Гоёл-2016” наадмын шилдэг make-up artist: Аззаяа, Марина

Гоёл-2016” наадмын шилдэг үсчин: “Stylish” салон

Гоёл-2016” наадмын шилдэг залуу дизайнер: “Эртний Монгол хийц” коллекциороо дизайнер О.Уранцэцэг

Гоёл-2016” наадмын гоёлын хувцасны шилдэг дизайнер: “Отгон” салоны дизайнер Ц.Отгон

Гоёл-2016” наадмын үндэсний хувцасын шилдэг дизайнер: “Mon Couture” урлангийн дизайнер Х.Батзаяа

Гоёл-2016” наадмын Өдөр тутам чөлөөт хувцасны шилдэг дизайнер: “Урбан” жийнс брэндийн дизайнер Бямбасүрэн

Гоёл-2016” наадмын шилдэг уран сэтгэмжит хувцасны дизайнер: СУИС-ийн багш, дизайнер Мягмарбүрэн, Батсүрэн

Гоёл-2016” наадмын шилдэг загвар зохион бүтээх товчоо: “Говь” компани

Гоёл-2016” наадмын Гранпри шагнал: “Шилмэл загвар” ордны дизайнер Д.Өнөболор

Гэрэл зургийг Ц.МЯГМАРСҮРЭН