Month: November 2015

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Д.Ганхуяг: Дэлхийн бүх улсыг хамарсан хэлэлцүүлгийн үеэр Монгол Улсын хүний эрхийн байдалд өндөр үнэлгээ өгсөн

Манай улс НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн орон болсон. Гишүүн орон болохын давуу тал, ач холбогдлын талаар Гадаад хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Д.Ганхуягтай ярилцлаа.

-Монгол Улс НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн орноор сонгогдсон. Ингэж сонгогдохын гол ач холбогдол юу вэ. Гишүүн болсноор бидэнд ямар боломж нээгдэж байгаа вэ. Мөн гарч ирэх давуу талын талаар ярихгүй юу?

-Гадаад бодлогын үзэл баримтлалын 10 дугаар зүйлд “… олон улсын байгууллага дахь үйл ажиллагаагаа идэвхжүүлэх, дэлхий нийтийн тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхэд хувь нэмрээ оруулахад оршино”, мөн 13 дугаар зүйлд “Монгол Улс дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн гишүүний хувьд бүс нутаг болон дэлхийн чанартай тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхэд чиглэсэн бүх нийтийн үйл хэрэгт хувь нэмэр оруулахыг чармайна. Тухайлбал, ардчиллыг бэхжүүлэх, хүний эрх, эрх чөлөөг хангахад чиглэсэн үйл ажиллагааг дэмжиж, идэвхтэй оролцох” гэж заасан байдгийг та бүхэн мэднэ. Уг зорилтыг ханган хэрэгжүүлэх үүднээс Монгол Улс НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллах асуудлыг бид 2011 оноос эхлэн эрчимтэй, нухацтай судалж ирсэн. НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн сонгууль нь олон улсын улс төрийн ач холбогдол, үйл ажиллагааны цар хүрээгээрээ НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн сонгуулийн дараа орох маш өрсөлдөөнтэй сонгуулийн нэг. Тиймээс ч уг сонгуульд нэрээ дэвшүүлэх эсэх, нэрээ дэвшүүлэх нөхцөлд ямар цаг хугацааг сонгох, ямар хугацаанд бид бэлтгэлээ хангаж чадах, боловсон хүчнээ бэлтгэх зэрэг олон хүчин зүйлийг сайтар тооцоолж, тун няхуур хандах шаардлагатай байдаг. Энэ бүх судалгаа, тооцоо, бэлтгэх хангах ажлаа тооцож үзсэний үндсэн дээр НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн 2015 оны сонгуульд нэрээ дэвшүүлэхээр 2011 оны сүүлчээр шийдвэрлүүлсэн юм. НҮБ-ын гишүүн орнуудын санал, дэмжлэгийг авч байж буюу өрсөлдөөнт сонгууль явуулсны дүнд тухайн нэг байгууллагын гишүүнээр ажиллах эрхтэй болдог энэ нөхцөл нь түүний улс төрийн ач холбогдлыг нэн тэргүүнд илэрхийлж байдаг.

Нөгөөтэйгүүр, НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөл нь дэлхий дахинаа хүний эрхийг дээдлэх, хамгаалах, хүний эрхийг хангах асуудлыг хэлэлцэж, энэ зорилтоо хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн шийдвэр гаргадаг НҮБ-ын үндсэн байгууллагын нэг юм. Тухайлбал, Хүний эрхийн зөвлөл нь НҮБ-ын гишүүн улс бүрийн хүний эрхийн нөхцөл байдлыг хянан хэлэлцэж, үнэлгээ, дүгнэлт өгөхийн зэрэгцээ, цаашид зорилт болгон ажиллах, анхаарах асуудлаар нь зөвлөмж өгдөг. Энэ нь Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр нь ажиллаж буй улсын хувьд өндөр хариуцлага хийгээд хууль эрх зүй, хүний эрхийг хангах чиглэлээр туршлага, мэргэжлийн ур чадвар шаардсан томоохон үүрэг гэдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй болов уу. НҮБ-ын гишүүн 172 улс манай улсыг дэмжиж, Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр сонгосон нь нэг талаас, өнгөрсөн хугацаанд НҮБ, олон улсын хамтын нийгэмлэгийн үйл ажиллагаанд оруулж ирсэн Монгол Улсын хувь нэмрийг сайшаан үнэлж, цаашид ч бодит хувь нэмрээ оруулах нь дамжиггүй гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, итгэл хүлээлгэж буй хэрэг. Нөгөө талаас, хүний эрхийг дээдлэх, хамгаалах чиглэлээр олон улсын хамтын нийгэмлэгээс тавьж буй зорилтыг хэрэгжүүлэх талаар Монгол Улс тодорхой үр дүнтэй амжилт олж, туршлага хуримтлуулжээ гэдгийг мөн нотолж, дотооддоо төдийгүй бусад улс оронд үлгэр дурайл болох, туршлагаас нь суралцах нь зүйтэй гэж үзэж буйн илэрхийлэл мөн.

Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн болсноор бидэнд ямар давуу тал, ямар боломж бүрдэх вэ гэдэг талаар дараахь зүйлийг хэлэх нь зүйтэй болов уу. Нэгдүгээрт, дээр дурдсанчлан олон улсын үйл хэрэгт гар бие оролцож, бодит хувь нэмрээ оруулах бүрэн боломж бидэнд бүрдэнэ. Энэ нь олон улсын тавцанд том, жижиг улс эрх тэгш эрхтэйгээр байр суурь, саналаа илэрхийлэх зарчмын хүрээнд бидэнд олгогдож буй бүрэн эрхээ эдлэх боломж юм. Нөгөө талаас, Хүний эрхийн зөвлөл нь 47 улсын төлөөллөөс бүрддэг тул үлдэж буй 146 улсыг төлөөлж, шийдвэр гаргахад оролцох давуу тал гэж мөн ойлгож болно. Хоёрдугаарт, хүний эрхийг хамгаалах чиглэлээр төдийгүй олон улсын хууль эрх зүй, сайн засаглал, хүмүүнлэгийн гээд олон салбар, чиглэлээр бусад улстай хоёр талын болон олон талт хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх, яриа хэлэлцээгээ эрчимжүүлэх, харилцан туршлага солилцох зэргээр манай улсын үйл ажиллагааны цар хүрээ улам бүр тэлэх боломжийг бидэнд олгох юм.

-Гишүүн болохын тулд ямар шаардлага хангасан байх ёстой байдаг вэ?

-НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөл байгуулах асуудлыг 2005 оны НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 60 дугаар чуулганаар хэлэлцэж, 60/251 тогтоол баталсан. Уг тогтоолд Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллах улсад тавигдах шаардлагыг тодорхой заасан байдаг. Тухайлбал, тогтоолын наймдугаар зүйлд “… Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллахаар нэр дэвшигч улсын хүний эрхийг хөхиүлэн дэмжих, хамгаалахад оруулж буй хувь нэмэр, мөн энэ чиглэлээр сайн дураар хүлээсэн үүрэг амлалтыг нь харгалзаж сонгох …” гэж заасан. Иймд НҮБ-ын гишүүн улс орнууд нэр дэвшигч улсыг дэмжих эсэх талаар байр сууриа тодорхойлохдоо нэн тэргүүнд дээр дурдсан шаардлагыг тухайн нэр дэвшигч улс хангаж буй эсэхийг чухалчилж үзнэ.

-Яг ямар улс гишүүн болдог юм бэ. Хүссэн улс бүр гишүүнээр сонгогдох боломжтой юу?

-НҮБ-ын гишүүн улс бүр НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүний сонгуульд нэрээ дэвшүүлэх эрхтэй. Харин нэн тэргүүнд дээр дурдсанчлан нэр дэвшигч улсад тавигдах шаардлагыг хангах аваас сонгогдох магадлал нь нэмэгдэнэ. Хүний эрхийн зөвлөл нь 47 улсын гишүүнчлэлээс бүрдэх бөгөөд бүс нутгийн зургаан бүлэгт ноогдох суудлын тоо хязгаартай. Тухайлбал, манай улс харьяалагддаг Ази, Номхон далайн орнуудын бүлэгт нийтдээ 13 суудал ноогддог. Энэ жилийн сонгуулийн хувьд Ази, Номхон далайн бүлгийн таван суудал суларч түүнд долоон улс өрсөлдсөн.

-НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн улс болно гэдэг тухайн улс хүний эрхийг үнэлэх үнэлэмж гэж ойлгож болох уу. Нэг ёсондоо манай улсын хүний эрх дээгүүрт үнэлэгдэж байна уу?

-Тийм. Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллах улсад тавигдах тодорхой шаардлага байдаг тухай өмнө нь дурдсан. Манай улсыг Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр сонгож байгаа нь Монгол Улс дахь хүний эрхийн нөхцөл байдал, хүний эрхийг дээдлэх, хамгаалах чиглэлээр олсон амжилт, олон улсын түвшинд олон улсын гэрээ, конвенцоор хүлээсэн үүрэг амлалтаа хэрхэн биелүүлж ирсэн, цаашид тавьж буй зорилт зэргийг сайшаан үнэлж буй томоохон үнэлгээ яах аргагүй мөн. Энэ үнэлгээ нь манай улсыг дэмжсэн 172 улсын саналын тоог тодоор илтгэж буй юм.

Сонгуульд манай улстай Арабын Нэгдсэн Эмират, Бүгд Найрамдах Солонгос, Пакистан, Филиппин, Киргиз, Лаос зэрэг улс өрсөлдсөн. Эдгээр улсын дийлэнх нь НҮБ, олон улсын бусад байгууллагын сонгуульд тогтмол амжилттай оролцож, өмнө нь сонгуульд бараг ялагдаж байгаагүй улс төр, эдийн засгийн хувьд жин нөлөөтэй орнууд юм. Монгол Улс ХЭЗ-ийн сонгуульд яагаад хамгийн олон санал авсан бэ гэх асуулт гарч байна. Хоёр шалтгаантай. Нэгдүгээрт, таны хэлснээр НҮБ-ын ХЭЗ-ийн гишүүн улс болно гэдэг тухай улсын хүний эрхийг хангаж буй байдлыг үнэлэх үнэлэмж гэж ойлгож болно. Дэлхийн бүх улсыг хамарсан хэлэлцүүлгийн механизмын хүрээнд Монгол Улсын хүний эрхийн байдлыг Хүний эрхийн зөвлөл хоёр удаа хэлэлцэж, өндөр үнэлгээ өгсөн. Энэ нь маш чухал үзүүлэлт.

Манай улс ардчилал, хүний эрхийг дээдлэн, дэмжих чиглэлээр дотооддоо төдийгүй олон улсын тувшинд идэвхтэй ажилладаг нь манай нэр хүнд өндөр байх бас нэг үндэс, суурь юм. Энэ чиглэлээр чамгүй хичээл зүтгэлтэй ажилласан.

-Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн улс болохын тулд олон жилийн хүчин зүтгэл нөлөөлдөг байх. Яаж сонгогдсон бэ?

-Тухайн улсын олон улсын тавцан дахь нэр хүнд, олон улсын хамтын нийгэмлэгийн үйл ажиллагаанд оруулж буй хувь нэмэр нэн чухал үзүүлэлт гэдгийг дахин хэлэх нь зүйтэй болов уу. Түүнээс гадна сонгуульд амжилттай оролцох нь бэлтгэлээ хэрхэн хангахаас шууд хамааралтай талаар мөн дурдсан. Тиймээс олон улсын томоохон сонгуульд амжилт гаргаж оролцоно гэдэг нь манай улсын гадаад бодлого, дипломатуудын олон жилийн уйгагүй хичээл зүтгэлийн үр дүн яах аргагүй мөн. Энэ талаар маш олон зүйлийг дурдаж болно. Гэхдээ Хүний эрхийн зөвлөлийн сонгуульд нэрээ дэвшүүлж эхэлснээс хойш хэрхэн ажилласан талаар товч дурдъя гэж бодож байна.

Сонгууль явуулах дүрмийн хувьд НҮБ-ын ХЭЗ-ийн гишүүнээр сонгогдохын тулд НҮБ-ын нийт гишүүн 193 улсын ердийн олонхи буюу 98 улсын дэмжлэгийг авах шаардлага нэн тэргүүнд тавигддаг. Гэхдээ энэ нь хангалттай биш. Өнгөрсөн 2014 оны сонгуульд Тайланд улс 136 орны дэмжлэг саналыг авсан хэдий ч сонгуульд ялагдаж байсан гашуун туршлага бий. Энэ жилийн сонгуульд манайхтай өрсөлдсөн Лаос, Пакистан тус бүр105 улсын санал авсан хэдий ч сонгогдож чадаагүй гэх зэрэг жишээ дурдаж болно. Иймд 140 дээш улсын дэмжлэгийг авах зорилт бидний өмнө тавигдаж байсан гэсэн үг. Үүний тулд НҮБ-ын гишүүн улс бүртэй ажиллахстратеги боловсруулж, 2012 оноос эхлэн Гадаад хэргийн яам системээрээ ажиллаж эхэлсэн.

Бусад улсын дэмжлэгийг нь авах, дэмжлэг хүсэх гэдэг нь дипломат өндөр ур чадвар шаардсан чамбай ажил гэдгийг хэлэх нь зүйтэй болов уу. Тухайлбал, тухайн нэг улсын хүний эрхийн асуудлаар баримталж буй байр суурийг сайтар судалж, түүний үндсэн дээр яриа хэлэлцээ өрнүүлэх, ямар асуудлыг онцолж ярихаа тодорхойлох нь чухал байдаг. Өөрөөр хэлбэл, тухайн улсаас баримталдаг байр суурийн эсрэг зүйл яриад сууж болохгүй л гэсэн санаа. Харин тухайн улсын гадаад бодлого, үйл ажиллагааг нарийвчлан судлах, түүний үндсэн дээр хамтран ажиллах боломжтой салбар, асуудлыг эрэлхийлэх,аливаа асуудлыг шийдвэрлүүлэхэд бидний зүгээс оруулж болох хувь нэмэр юу байж талаар ярилцах гэх зэргээр 192 улс бүртэй нэг бүрчлэн хэлэлцэж тохиролцоно гэдэг нь цаг хугацаа, ихээхэн хүч чармайлт шаардсан ажил байдаг даа.

-Гишүүн орон хэдэн жилийн хугацаатай ажиллах вэ?

-ХЭЗ-ийн гишүүдийн бүрэн эрхийн хугацаа гурван жил байдаг. Манай улс Зөвлөлийн гишүүнээр 2016-2018 онд ажиллана.

-Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн улс гэдэг утгаараа олон улсын асуудлыг хэлэлцэхэд оролцож байр сууриа илэрхийлэх үү?

-Асуудал бүрээр манай улс байр суурь, саналаа илэрхийлэх, хувь нэмрээ оруулах шаардлагатай болно. Хүний эрхийн зөвлөл нь хүний эрхийн асуудлаарх засгийн газар хоорондын хамтын ажиллагаа, яриа хэлцээний гол форум бөгөөд хүний эрхийг хамгаалах гэрээ, конвенцоор хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлэх чадавхийг бэхжүүлэх, техникийн туслалцаа үзүүлэх зэргээр гишүүн орнуудад дэмжлэг үзүүлэх, туслах чиг үүрэгтэй. Түүнчлэн НҮБ-ын 192 гишүүн орон дахь хүний эрхийн байдлыг хянан үзэж, үнэлгээ өгөх, хүний эрхийн өргөн хүрээтэй асуудлаар экспертиз зөвлөгөө өгөх, мөн хүний эрхийг зөрчиж буй үйлдлийг олон улсын хамтын нийгэмлэгийн анхааралд хүргэж, түүнийг шийдвэрлэх арга хэмжээ авах зэрэг чухал үүрэгтэй. Зөвлөлийн хуралдаанаар жил бүр 20 үндсэн багц асуудлыг хэлэлцдэг.

Мөн Зөвлөлийн хуралдаанаас жил бүр гаргаж буй тогтоол шийдвэрийг авч үзвэл жилдээ дунджаар 150 гаруй тогтоол, шийдвэрийг гаргаж байгаагийн 40 орчмыг нь санал хураалтаар баталдаг. Иймд Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж буй улс Зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудал бүрээр байр суурь, саналаа илэрхийлж оролцоно гэсэн үг юм. Энэ нь олон улсын улс төр, дипломатын ур чадвар төдийгүй, олон улсын хууль, эрх зүйн өндөр мэдлэг, туршлага биднээс шаардагдах болно гэсэн үг.

-Хэрэв манай улс хүний эрхийг маш ихээр зөрчөөд байвал гишүүн байхаа болих уу?

-НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 60 дугаар чуулганаас баталсан тогтоол, шийдвэрийн дагуу хэрэв Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж буй улс хүний эрхийг системтэй, ноцтой зөрчих нөхцөлд Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнчлэлийг НҮБ-ын гишүүн улсын гуравны хоёрын саналаар түдгэлзүүлдэг. Өмнө нь 2011 онд Сири улс Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж байх үед түүний гишүүнчлэлийг нь түдгэлзүүлэх шийдвэрийг НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейгаас гаргаж байсан.

-НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлд Монгол Улсыг төлөөлж хүн суух уу?

-Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүнээр сонгогдсон улсын хувьд Засгийн газраа төлөөлж ажиллах төлөөлөгчдийг томилон ажиллуулна. Хүний эрхийн зөвлөл үйл ажиллагаагаа Женев хотноо явуулдаг. Монгол Улсаас НҮБ-ын Женев дэх төв болон олон улсын бусад байгууллагын дэргэд суугаа Байнгын төлөөлөгч гэж бий. Түүнээс гадна Хүний эрхийн зөвлөлийн үйл ажиллагаанд гишүүн улсын хувьд идэвхтэй оролцох үүднээс ямар бүтэцтэйгээр ажиллах чиглэлээр судалгаа хийж байна. Бидэнд өмнө боловсруулсан санал байгаа. Үүнийгээ тодотгож, асуудлыг энэ ондоо багтааж Засгийн газрын хуралдаанд оруулж шийдвэрлүүлнэ.

Categories
мэдээ цаг-үе

Сагсан бөмбөгчдийн 60-н хувь нь зодог тайлаад удалгүй дампуурдаг

-“Майами Хит”-ийн од Дуэйн Уэйдийн ээж Жоллинда 2001 он хүртэл хар тамхины архаг донтон байжээ. Тэр героин, кокаин зэрэг хар тамхи хэрэглэхээс гадна нэг бус удаа шоронгийн хаалга татаж байв. Гэхдээ хүүгийнхээ амжилтад урамшсан эх 2001 оноос эхлэн засарч, сүүлдээ сүмийн номлогч болсон гэдэг.

-Сагсан бөмбөгийн тэмцээний дундуур бүжиглэдэг хөгжөөн дэмжигч хүүхнүүд буюу черлидэрши нарын жилийн цалингийн дундаж нь 56000 ам доллар.

-“Сан Антонио Спэйрс”-ийн Тим Данкан усанд сэлэх дуртайг хүн бүхэн мэднэ. Тэгвэл тэр есөн насандаа чөлөөт сэлэлтээр АНУ-ын аварга болж байсныг мэдэх үү. 1992 оны олимпийн наадамд оролцохоор түүнийг бэлтгэл хийж байх үед Хьюго нэртэй шуурга дэгдэж бэлтгэлийн танхимыг нь нураасан гэдэг. Хэрвээ тэгээгүй бол дэлхийд цуурайтсан усанд сэлэгч ч болох байсан юм бил үү, хэн мэдлээ. Эвдэрсэн заалыг застал гадаа сагсан бөмбөг тоглож байгаад урвачихсан гэдэг юм билээ.

-“Атланта Хоукс”-ын төвийн тоглогч Пол Милсэппийн гэр бүл асар их шүтлэгтэй гэсэн. Тийм учраас түүний аав, ээж Пол Милсэппийн ах дүүст Элайдж, Абрахам, Жон гээд библийн судрын нэрсийг хайрлажээ.

“Индиана Пэйсерс”-ийн холбогч Жорж Хилл их хожуу буюу 14 наснаасаа эхлэн сагсан бөмбөг тоглож эхлэсэн. Түүнээс өмнө америкчуудын соккер гэж хэлдэг Европын хөлбөмбөгт ухаангүй дурлаж гайгүй өшиглөчихдөг байлаа.

-“Денвер Наггетс”-ын Кеннета Фаридаг лесби эмэгтэйчүүдийн гэр бүлд өсчээ.

*Винс Картер дунд сургуулийнхаа хөгжмийн хамтлагт бөмбөрчин байсан.

*“Чикаго”, “Индиа­на”, “Лейкэрс” зэрэг багуудад дүрсгүйтэж явсан “Сахилгагүй залуу” Метта Уорд Пис дөнгөж мэргэжлийн сагсан бөмбөгч болоод талбайд гарч байх үедээ Жорданыг шүтэн “23” номерын майк өмсөн тоглодог байснаа хожмоо Родманныг дуурайж “91” дугаарыг сонгосон. Уг нь гоц авьяастай, сайн хамгаалагч ч гэлээ сэтгэл зүйн хувьд тогтворгүй нөхөр гэж байгаа юм. Ямар сайндаа л төрөлх нэрээ нэг хэсэг Рон Артест болгон өөрчилж байснаа хэдэн жилийн өмнөөс Метта Уорд Пис гээд сольчихсон шүү дээ.

*NBA-д тоглож байсан сагсан бөмбөгчдийн 60 хувь нь зодог тайлснаасаа хойш таван жилийн дотор дампуурдаг гэх судалгаа гарчээ.

*NBA-ийн удирдлага өөрийнхөө тоглогчдыг зуны амралтаараа хар тамхи хэрэглэж байна уу, үгүй юу гэдгийг шалгадаг байснаа хожим зогсоосон. Хүний эрхийн асуудал энээ тэрээ гээд.

*“Финикс Санс”-ын Амере Стадемайер 2010 оны хавьцаа гэнэт өөрийнхөө цусанд еврей хольц байгааг мэдэж жүүд хэлийг шургуу судалж эхэлсэн гэнэ. Тэр одоо Израилийн сагсан бөмбөгийн Хапоэль багийн хувьцааг эзэмшдэг.

*NBA-ын лого дээр бөмбөг залаад гүйж байгаа дүрс бол Жерри Уэстийнх.

*Хойд Америкийн эмэгтэйчүүдийн сагсан бөмбөгийн лиг буюу WNBA-ийн тоглогчдын сарын дундаж цалин 107000 ам. доллар.

Д. БАТ-ЭРДЭНЭ

Categories
мэдээ цаг-үе

А.Баярцэцэг: Миний сошиал дахь санал асуулга өндөр хандалттай байгаа

Австрийн нийслэл Вена хотноо “Эх дэлхийн мисс-2015” тэмцээн энэ сарын 18-нд эхлэх юм. Тус тэмцээнд Монгол Улсаа төлөөлөн мисс А.Баярцэцэг өрсөлдөж байна. Тэмцээн нийт 12 шалгууртай бєгєєд үүнээс хоёр нь интернэт орчин дахь санал асуулга юм. Тодруулбал, тухайн мисс өөрийн улс орныхоо эко танилцуулга бүхий видео болон фото зургаа интернэтэд байршуулсан байх ёстой. Дээрх хоёр тєрлєєр фэйсбүүк, твиттерт хамгийн олон дагагчтай, олон санал авсан оролцогч тэргүүлэх юм байна. Хэрвээ сошиал дахь санал асуулгад тэргүүлчихвэл шилдэг 16 оролцогчид үлдэх боломж нээгдэх аж. Тэгвэл Монголын мисс А.Баярцэцэг одоогоор сошиал дахь санал асуулгыг тэргүүлж байна. Энэ жилийн хувьд “Эх дэлхийн мисс” тэмцээн цаг уурын өөрчлөлт сэдвийн хүрээнд зохион байгуулагдаж байгаа. Мисс А.Баярцэцэгийн Монголын үзэсгэлэнт байгаль, ахуй амьдралыг танилцуулсан бичлэг “youtube” сайтад хандалтаараа тэргүүлж эхэлжээ. Одоогоор түүний бичлэгийг 75 мянга гаруй хүн үзээд байна. Дашрамд дурдахад, тус тэмцээнд түрүүлсэн улсын мисс тухайн жилийн хугацаанд байгаль орчин, экологийн болон дэлхий нийтийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэх тєсєл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх үүрэгтэй бөгөөд “Miss Earth” сан болон НҮБ-ын байгаль орчны төсөл хөтөлбөрийн элч төлөөлөгч болдог байна.

Ингээд мисс А.Баярцэцэгээс тодруулга авснаа хүргэе.

-“Miss Earth” тэмцээнд хичнээн орны мисс оролцох вэ?

-“Miss Earth” тэмцээнд нийтдээ 95 орны мисс оролцоно гэсэн.

-Энэхүү миссийн тэмцээнд оролцох эрхийг хэрхэн авсан бэ?

-Өнгөрсөн долдугаар сард зохион байгуулсан “Miss world mongolia-2015” тэмцээнд оролцсон. Энэ тэмцээнд мисс Н.Ану үндэсний ялагчаар тодорч, би тэргүүн миссээр шалгарсан юм. Түүний дараа “Mисс Монгол аялал жуулчлалын холбоо”-ны тэргүүн, мисс Б.Гантогоо эгч маань холбогдож санал болгосноор “Miss Earth 2015”-д эх орноо төлөөлөн “Монгол” гэж дахин дуудуулах болсондоо маш их баяртай байна. Монгол гэж нэрээ дуудуулахаас илүү сайхан мэдрэмж байдаггүй. Би өнгөрсөн жил Япон улсад болсон 54 дэх “Miss International” тэмцээнд эх орноо төлөөлөн оролцож байхдаа хуучин монгол бичгээр “Наран” гэж бичиж байсан. Тухайн үеийн үзэгчдийн алга ташилт, магтаал, бишрэл надад биш Монголын маань соёл уламжлал, агуу түүх, ёс заншилд дуу алдсан бахархал байсан. Тэр мөчид эх орныхоо нэрээр дахин дуудуулах юмсан, нэрийг нь өндөрт өргөх юмсан гэдэг хүсэл эрмэлзэл өөрийн эрхгүй төрсөн. Тиймээс “Miss world mongolia-2015” тэмцээнд оролцсон.

-Бэлтгэлээ хэр хангаж байна. Хэзээ эх орноосоо мордох вэ?

-Энэ сарын 18-нд явна. Тэмцээн ирэх сарын тавныг хүртэл үргэлжилнэ. Тиймээс хувцас, чимэглэл гээд материаллаг бэлтгэл, бие бялдар, авьяасын үзүүлбэрээс гадна тэмцээн дээр ярих илтгэл, шийдэл санаагаа маш сайн бэлтгэх шаардлагатай. Сэтгэл зүйгээ болон оюун санаагаа сайн бэлтгэж оролцохоор төлөвлөж байна.

-Эх дэлхийгээ хамгаалж, хайрлах зорилготой уг тэмцээнд ямар сэдвээр төсөл бичихээр төлөвлөж байна вэ?

-Өнөө жилийн тэмцээний хувьд гол ярилцах үндсэн сэдэв нь “Байгаль орчны өөрчлөлт”. Юуны өмнө уг асуудал зөвхөн манай улсад ч гэлтгүй дэлхий нийтийн өмнө тулгамдаж байгаа асуудал. Судлах тусам уг асуудал улам ихээр сонирхол татаж байгаа. Яагаад гэвэл энэ нь зөвхөн мод тариад шийдчихдэг асуудал биш юм байна. Мэдээж далайд дусал нэмрийн учир хүрээлэн буй орчинд тустай хэдий ч байгаль орчны өөрчлөлтийн хамгийн том суурь асуудал нь “Хүн чанар” байдаг юм байна. Хүний шунал, буруу шийдвэр, хариуцлага, ёс зүй, хүнлэг чанараас хамаарч дэлхийн дулаарал нэмэгдэх үндэс болж байгаа гэдгийг юун түрүүнд ойлгох хэрэгтэй. Энэ нь эргээд манай улсад, олон зууны туршид уламжлагдан ирсэн нүүдэлчин ахуйд хүртэл сөргөөр нөлөөлж, өвөл нь дулаахан, хонь ноос муутай, өвс олигтой ургахгүй, мал тэжээл багатай, хавар энддэг, зун нь илүү халуун, хуурай, намар шиг шар өнгөтэй, тэнгэр ажиж хараад байгалиа шинжихэд хүртэл хэцүү болж байна. Өнгөрсөн хавар соёлын өв уламжлалаа хайрлан хамгаалах “Язгуур лугаа” гэдэг баримтат киногоо хийхээр Архангай аймагт хоёр сар мал хариулж, ахуй соёлтойгоо танилцаж, монгол хүн эх дэлхийгээ хэрхэн хайрладаг, хорвоо дэлхийн бүх зүйл бие биедээ нөлөөлдөг учир байгаль тэнгэрээ хэрхэн дээдлэн шүтдэгийг биеэрээ мэдэрсэн. Ийм ч учраас тэмцээний төсөл хөтөлбөрөө нэг удаадаа зохион байгуулах хүмүүнлэгийн арга хэмжээ, бэлгэ тэмдэг байдлаар биш илүү ул суурьтай, ёс зүй, хүнлэг чанар талаас нь хэрхэн шийдэл гаргаж, сурталчилж болох талаас нь бодож төлөвлөж байна.

-Таны “Miss Earth Mongolia 2015 Eco-Beauty” видео youtube-д хамгийн их хандалттай байсан. Ер нь өөртөө хэр итгэлтэй байна вэ?

-Ер нь энэ тэмцээнд түрүүлэхийн төлөө хичээх болно. Гол нь интернэт дэх хоёр санал асуулгад тэргүүлж чадвал шилдэг 16 оролцогчид үлдэх боломж бүрдэнэ. Тиймээс “Miss Earth-2015” гэсэн фэйсбүүк, твиттер хаяг руу ороод намайг дэмжээд видео, зураг, постуудыг лайк, шэйр хийж, коммэнт үлдээгээрэй гэж монголчууддаа хандаж хэлмээр байна. Ямар ч байсан би та бүхнийхээ итгэлийг алдахгүй, эх орныхоо нэрийг гаргах болно.

-Олон улсын миссийн тэмцээнд сайхан биенээс гадна гадаад хэлний мэдлэг чухал үүрэгтэй. Учир нь өөрийгөө бүрэн илэрхийлэх гол шалгуур болдог шүү дээ…

-Би англи хэлийг маш сайн эзэмшсэн. Сая “Марко Поло” кинонд тоглохдоо англиар ярьдаг хэсэгт тоглосон. Мөн испани хэлтэй. Франц хэл бас сурч байна.

-Ямар мэргэжилтэй вэ?

-Би ШУТИС-ийг маркетингийн удирдлагаар төгссөн. Гэхдээ одоогоор жүжигчний мэргэжилд түлхүү ажиллах сонирхолтой байгаа. Одоо 24 настай. Тиймээс надад цаг ч бий. Амжилтад хүрэх боломж ч бий гэж бодож байна.

-“Марко Поло” киноны хоёрдугаар бүлэгт Монголоос гурван жүжигчин туслах дүрд тоглоод ирсэн. Нэг нь та. Энэ кинонд тоглосон сэтгэгдлээсээ хуваалцахгүй юу?

-Монгол жүжигчдийн ур чадварыг олон улсад таниулан сурталчилж буй АНУ-ын “Netflix” компанийн бүтээл “Марко Поло” киноны зураг авалт Малайз улсад болсон. Миний хувьд энэхүү зураг авалтад оролцоод өнгөрсөн сарын 24-нд эх орондоо ирлээ. Зураг авалтгүй үед харьцангуй чөлөөт цаг гардаг ч дүрээ судлах, бэлтгэл хийх, багштайгаа англи хэлний ярианы дуудлагын хичээлээ давтах гээд өдөр хоног маш хурдан өнгөрсөн дөө. Үнэхээр сайхан уран бүтээлд тоглосон.

-Кино багийн бүрэлдэ­хүүнд холливудын алдартай уран бүтээлчид нэлээд багтсан гэж сонссон?

-Кино багийнхан үнэхээр бахархам сайхан хүмүүс бий. “Spirit”-ээр Оскарт нэр дэвшиж байсан зохиолч Жон Фуско найман жилийн өмнө Монголд мориор аялж байхдаа уг киног хийх санаагаа олсон юм байна лээ. Тухайн үед талын Монголтой танилцуулж байсан хөтөч Бямбаа ах маань уг киноны соёлын зөвлөхөөр ажилласан. “Бөгжний эзэн”, “Game of Thrones” зэрэг киноны найруулагч, продюсерууд ажиллаж байна. Хувцасны хувьд “Гэтэж буй бар, унтаж буй луу” киногоороо Оскарын шагнал хүртэж байсан хувцас зохион бүтээгч Тим Ип, тайз засал дээр “Сүүлчийн Самурай” киногоороо Оскарт нэр дэвшигч Лили Килверт зэрэг гайхалтай хүмүүстэй ажиллаж байгаа. Очихоосоо өмнө нэрийг нь сонсоод сүрддэг байсан ч маш энгийн, хөгжилтэй, нөхөрсөг хүмүүс намайг угтаж авсан. Уг кино төсөл дээр 20 гаруй орны дэлхийн шилдэг баг хамтран ажиллаж байна. Эхний бүлэгт жүжигчин Б.Амарсайхан Ариг Бөхийн дүрийг бүтээж, “Алтайн Оргил”, “Хөсөгтөн” хамтлагийн гишүүд мөн оролцон тоглож байсан. Харин хоёрдугаар бүлгийн зураг авалтад Монгол талын үйл ажиллагааны продюсероор жүжигчин М.Оргил ах ажиллаж, илүү олон хүн оролцох боломжийг бүрдүүлж өгсөн нь үнэхээр бахархууштай. Хоёрдугаар бүлэгт Монголоос жүжигчин Ц.Цэрэнболд, Эрхэмбаяр хүү бид гурав туслах дүр бүтээж байгаа. Мөн Монголын киноны орлон тоглогчид, морьтон, олны хэсэгт тоглох ард түмэн, мэргэжлийн жүжигчдээс А.Цэгмэд эгч хөгжимчин, бүжигчин, уртын дуучин, бөх гээд нийт 25 монгол уран бүтээлчийн баг хамтран ажиллалаа.

-Та ямар дүр бүтээсэн бэ?

-Бэлэвсэн, залуу монгол эмэгтэйн дүрийг бүтээсэн. Киноны талаар хамаагүй мэдээлэл дэлгэж болохгүй.

-Цаашдаа кино уран бүтээлд ажиллах бодол бий юу?

-Цаашдаа мэдээж дэлгэцийн урлагаар дагнана. Миний их сургуульд эзэмшсэн мэргэжил маркетингийн удирдлага. Энэ мэргэжилдээ ч хайртай. Гэхдээ би өмнө нь үргэлж толгойгоо ажиллуулдаг байсан юм шиг санагддаг. Харин жүжигчний ажил намайг илүү ажигч, гүн бодогч, бага шүүмжлэгч болгосон юм шиг. Одоо зөвхөн толгой ажиллахаас гадна зүрх сэтгэл маань давхар ажиллаж байгааг мэдрэх болсон. Англи хэл сайн эзэмшсэн давуу талаа ашиглан ялангуяа АНУ-ын кино уран бүтээлд хүч үзэх сонирхолтой байна. Энэ тэмцээндээ амжилттай оролцчихоод гадны уран бүтээлийн шалгаруулалтад оролцож өөрийгөө сорино гэж бодож байгаа.

Categories
мэдээ цаг-үе

Р.Отгонтулга: Үйлчлүүлэгчид баримтаа цуглуулаад НӨАТ-ын хоёр хувийг буцааж авахаас гадна сугалаанд оролцох боломжтой

Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын урамшууллын систем төслийн нэгжийн захирал Р.Отгонтулгатай ярилцлаа.

-Ирэх 2016 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс НӨАТ-ын хоёр хувийн буцаан олголтын хууль хэрэгжээд эхэлнэ. Бэлтгэл ажил хэрхэн хангагдаж байна?

-Нэлээд урагштай явж байгаа. Хууль хэрэгжихэд 50 хоног үлдлээ. Өнөөдрийн байдлаар Татварын ерөнхий газар дээрх НӨАТ-ыг цуглуулах системийг бүрэн хийж дуусаад байна. НӨАТ-ын паданыг цахим хувилбар руу шилжүүлэх ажлыг гүйцэтгэж бэлтгэл хангаж байгаа. Хуулийн шинэчилсэн найруулга дээр аж ахуйн нэгж, иргэн гэсэн хоёр гол субьектийг оруулж ирсэн. Хуулиараа манай улс анх удаа иргэдийн төлсөн татварын хоёр хувийг нь тэдэнд эргүүлэн өгөх гэж байна. Мөн хоёр аж ахуйн нэгжийн хооронд хийгдсэн худалдан авалтын 10 хувийг буцааж олгодог. Тэгэхээр энэ хоёр асуудлын бэлтгэл ажил технологийн түвшинд дуусч байна. Хамгийн гол нь технологийг ашиглах аж ахуйн нэгж, иргэдэд зориулсан сургалтуудыг хийж байгаа.

-Аж ахуйн нэгжүүдийн хоорондын гүйлгээг цахимжуулах нь ямар давуу талтай юм бэ?

-НӨАТ төлөгч аж ахуйн нэгж хоорондоо худалдаа наймаа эрхлэхэд 10 хувийн буцаан авалтыг хийдэг. Тэгэхээр өнөөдрийн энэ хасалтыг систем дээр хийнэ гэсэн үг. Тухайлбал, хоёр компани байлаа гэхэд Татварын ерөнхий газрын албан ёсны веб сайт руу ороод аж ахуйн нэгжийнхээ дугаар, худалдсан барааныхаа дүнг нэг оруулаад явуулахад таныг НӨАТ төлөгч болохыг баталчихна. Тэгэхээр “Та НӨАТ төлөгч мөн үү, биш үү” гээд л чирэгдэл болоод байдаг нь арилах юм.

-Иргэдийн хувьд НӨАТ-ын хоёр хувиа яаж буцааж авах вэ?

-Юун түрүүнд худалдаа наймаа, үйлчилгээ эрхэлж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгжүүд баримтаа хэвлэнэ. Энэ нь албан ёсны логотой, татварын бодолт хийсэн байх ёстой.Тухайлбал, нийслэл хотын татвар, НӨАТ төлөх дүн зэрэг байна. Ийм баримтыг албан ёсоор хэвлэж аж ахуйн нэгжүүд танд өгөх ёстой. Одоо баялаг бүтээгчид улс орныг нуруун дээрээ авч явдаг гэж байгаа. Гэтэл иргэд маань өндөр оролцоотой татварын системд оролцдог.Таны төлж байгаа татвар аж ахуйн нэгжүүдээр дамжаад улс руу төвлөрдөг. Харин таныг төлсөн татвараасаа хоёр хувийг нь буцаагаад авах боломжийг хуулиар хангаж өглөө.

Ер нь иргэд дэлгүүрээс авсан баримтаа хогийн саванд л хаядаг. Ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс энэ зуршлаа засах хэрэгтэй. Иргэн та авсан бараа болгоныхоо баримтын талоныг үйлчлүүлсэн газраасаа заавал нэхэж авч байх ёстой. Тэгээд татвараа цуглуулаад оны эцэст, НӨАТ-ын хоёр хувиа улсаас буцааж авах юм. Манайд ийм хяналтын систем байхгүйгээс зарим аж ахуйн нэгж худлаа тайлан бичиж, далд эдийн засгийг өөгшүүлдэг. Тэгэхээр төр энэ хууль бус явдлыг цэгцлэхийн тулд иргэдтэйгээ, аж ахуйн нэгжүүдтэйгээ хамтарч байгаа юм.

-Иргэд үйлчилгээний газруудаас авсан баримтаараа сугалаанд оролцох боломжтой гэж байсан. Энэ нь ямар учиртай юм бэ?

-Монгол Улсад маш олон үндэсний сугалаа явдаг байсан. Тэгвэл төрөөс албан ёсоор лото явуулах юм. Иргэд худалдан авсан барааныхаа баримт дээрх дахин давтагдашгүй дугаараар сугалаанд оролцоно. Үүгээрээ иргэддээ мөнгө урамшуулж өгнө. Татварын хоёр хувиа авахаас гадна сугалаанд оролцох боломжтой.

-Сугалааны шагналын сан хэр зэрэг байх вэ. Хаанаас яаж санхүүжүүлэх үү?

-Төсөвт суулгана. 2016 оны төсвийг ид хэлэлцэж байна. Энэхүү үндэсний лотод зориулж 22 тэрбум төгрөгийн шагналын сантай байхаар Сангийн яаман дээр яригдаж байгаа. Ямартай ч төсвөөс зарцуулах чиглэл байгаа.

-Нэг ёсондоо иргэдийг үйлчлүүлсэн газар болгоноосоо заавал баримт нэхэх хөшүүрэг гэж ойлгож болох уу. Нөгөөтэйгүүр аж ахуйн нэгжүүдийг хянах том механизм энд үйлчлэх нь ээ?

-Яг тийм.

-Тэгвэл гэр хорооллын хүнсний мухлагууд, найман нэрийн жижиг дэлгүүрүүд баримт өгдөг байх боломжоор нь яаж хангах вэ?

-Аж ахуйн нэгжүүдийг энэ тогтолцоо руу шилжүүлэх ажлыг төслийн нэгж маань зохион байгуулж байгаа. Эхний ээлжинд 34 топ аж ахуйн нэгж буюу баримт хэвлэдэг газруудтай уулзалт зохион байгуулсан. Энд сүлжээ дэлгүүрүүд, үүрэн холбооны оператор, Улаанбаатар цахилгаан түгээх сүлжээ зэрэг байгууллагуудыг хамгийн их хамрууллаа. Дараагийн ээлжинд дунд шатны аж ахуйн нэгжүүдийг дуудаж уулзана. Татварын ерөнхий газрын http://vatps.mta.mn албан ёсны сайт ажиллаж байгаа. Энд НӨАТ-ын хоёр хувийн буцаан олголттой холбоотой иргнэ, аж ахуйн нэгжүүдэд зориулсан гарын авлагууд бий. Өнөөдөр хүн болгон гар утастай, интернэт ашиглах боломжтой болсон. Тэгэхээр энэ сайт руу ороод аж ахуйн нэгжийнхээ дугаарыг бичээд нууц үгээрээ ороод үйлчлүүлэгчдээ баримт хэвлэж өгч болно. Хэрэв интернэтгүй бол кассын машин ашиглаж болно. Энэ нь гурав хоног интернэтгүй байж байгаад автоматаар албан ёсны вэб сайт руу илгээгддэг механизм нь байгаа. Аль болохоор уян хатан байхаар зохицуулсан.

Ирэх нэгдүгээр сарын 1-нээс энэ систем албан ёсоор үйлчлээд эхэлнэ. Тэгэхээр аж ахуйн нэгжүүд маань ийм баримт хэвлэж өгөхөөсөө битгий түвэгшээгээсэй. Бага насны хүүхдүүдийг битгий хуураасай. Ямар ч үнэ цэнгүй, албан бус баримт битгий өгөөсэй. Олон улсын туршлагаар ялангуяа өндөр настнууд энэ баримтыг их цуглуулдаг юм байна. Тэгэхээр тэр хүмүүстээ хүндэтгэлтэй хандаж, энэ соёлтой үйлчилгээг нэвтрүүлээсэй.

-Бараа бүтээгдэхүүний худалдан авалтын баримтын систем нь Ил тодын хуультайгаа холбогдож байгаа биз дээ?

-Ирэх онд тоглоомын дүрмээ өөрчилж, шударга тоглоно. Хэн шударга байсан нь л хол явна. Хэрэв бульхайтай хэн нэгний бизнес хэдхэн сарын настай байх болов уу. Яагаад гэвэл хэрэглэгчид НӨАТ-ын хоёр хувиа авахыг бодно. Тиймээс баримт өгдөггүй дэлгүүр, үйлчилгээний газруудыг сонгохоо больчихно. Ингээд харахад хүн бүрт хоёр хувийн НӨАТ-ын буцаан олголтыг өгнө гэж байгаа ч үнэн хэрэгтээ төрийн институциудын томоохон өөрчлөлт, систем тогтолцоон дээр гараад байгаа асуудлуудыг шийдэх, хүнээс гараад байгаа байдлуудыг автоматжуулснаар далд эдийн засаг хумигдана. Хүмүүсийн шударга бус үйлдлийг системээр хааж өгөхийг хүсч байгаа юм. Энэ эрүүл тогтолцоон дээр тайван амгалан стресс багатай амьдрах нийгмийг санхүүгийн эрх чөлөөгөөр олж авч, тогтолцоог өөрчлөх шийдлийг нэвтрүүлж байна.

-Нийт массын үйлчлүүлдэг автобус, зах, нийтийн хоолны газрууд байна л даа. Тэдгээрт худалдаа наймаа эрхлэгчид бас борлуулсан барааныхаа баримтыг өгөхөд амаргүй байх болов уу. Энэ тал дээр судалгаа хийсэн зүйл байна уу?

-Манай төслийн нэгж дээр программ хөгжүүлдэг 40 шажигнасан залуу нойр хоолгүй ажиллаж байна. Бид бүтэн жил ажиллаж байгаа болохоор олон талаас нь бодсон. Баянзүрх зах дээр долоо хоног туршилт хийсэн л дээ. Гайхам амжилт гарсан шүү. Лангууны ард сууж байгаа хүмүүсийн 80 хувь нь ухаалаг утастай байсан. Манай залуус захын үүдэнд зогсоод иргэдийг “Та бүхэн худалдаж авсан барааныхаа баримтыг заавал аваарай. Эндээс азтан тодруулаад гарын бэлэг өгч байгаа шүү” гэж зарласан. Тэгэнгүүт худалдаа эрхлэгчид гар утсан дээрээ манай вэб сайтыг нээгээд тухайн зарж байгаа барааныхаа нэрийг оруулаад үнийн дүнг нь бичингүүт баримтын дугаар гараад ирж байгаа юм. Яг тооны машин шиг хялбархан систем. Баримтын дугаар дээрх дөрвөн оронтой код гарч ирнэ. Ингээд дундын баримт хэвлэгч машинд тэр кодоо оруулаад авсан барааныхаа баримтыг хэвлээд авчихаж байгаа юм. Энд заавал тухайн худалдагч кассын машин юм уу, хэвлэгч дэргэдээ тавьчихаад зардал чирэгдэл гэж түвэгшээгээд байх шаардлагагүй. Иймд бид Баянзүрх захад дундын баримт хэвлэгч машин байрлуулсан байсан юм. Тэндээс иргэд баримтаа аваад сугалаанд оролцсон. Бидэнтэй хамтран ажилладаг арилжааны 17 банкны гарын бэлэг өгсөн юм. Гуравхан цагийн дотор наймаа эрхлэгчид өөрсдөө гар утсан бариад манай ажилтнууд дээр хүрээд ирсэн. “Эгчдээ наадахаа заагаад өг. Тэгэхгүй бол биднээс хүмүүс бараа худалдаж авахгүй байна” гэж байсан л даа. Худалдаачид орлоготой байхыг хүсэх нь гарцаагүй шүү дээ. Мөн автобуснууд смарт карттай болчихлоо. Манай системтэй холбогдоход бүр амар. Таны дансны аккаунттай манай систем холбогдчихно. Тэгэхээр асуудалгүй.

Таны худалдаж авсан барааны баримт НӨАТ-ын хоёр хувийг буцааж өгөөд зогсохгүй тухайн дэлгүүрийн бүтээгдэхүүний чанарыг хөндөнө. Бараа бүтээгдэхүүн болгон дээрх нэгдсэн бар кодын систем дэлхий дахинд үйлчилж байдаг. Тэгэхээр энэ кассын системд манай систем холбогдсон байгаа. Тухайлбал, үйлдвэрээс дэлгүүрт нийлүүлэгдсэн хиамны хэмжээ, эцсийн хэрэглэгчид хүрсэн он сар гээд бүгд бүртгэгдэнэ. Мөн бараа, бүтээгдэхүүний хугацааг хүртэл илрүүлж болох тогтолцоо харагдаж байгаа. Системийг бид тэгж томоор сэтгэж, өгөгдлийн сан, энэ зохион байгуулалтыг нарийн тогтож хийсэн. Та бидний эрүүл мэндийг төр анхаарах үүргээ маш сайн биелүүлэх боломж нь мэдээлэл дээр тогтох юм.

-Дэлгүүр, цайны газар гээд үйлчилгээний газруудад баримт хэвлэдэг кассын машиныг 1.5 сая төгрөгөөр шахаж байна гэсэн мэдээлэл байсан. Төр ямар нэгэн шинэ ажлыг санаачлахад хэн нэгний бизнес давхар явж байдаг гэсэн иргэдийн хардлагыг төрүүлээд байна л даа?

-Тэр машиныг авах авахгүй нь тухай аж ахуйн нэгжийн асуудал. Манай вэб сайт руу ороод бүрэн мэдээлэл авах боломжтой. Интернэтээр баримт хэвлэх ч боломжтой шүү дээ. Тэр байгууллага өөрийнхөө бололцоогоор шийдэх хэрэгтэй. Татварын ерөнхий газар дээр технологийн шийдлүүдийг зааж өгч байгаа. Энд ирээд шоу рүүмтэй танилцах нь нээлттэй.

-Нэг гэр бүр жилдээ НӨАТ-ын хоёр хувийн татвараар хэдэн төгрөг буцааж авах бол?

-Хамгийн өргөн хэрэглэдэг барааг хаанаас аваад хэрэглэхэд нэг өрх сардаа хэдэн төгрөгийн НӨАТ цуглуулж болох нь уу гэдгийг бид тооцож үзсэн. Сардаа хоёр сая төгрөгийн орлоготой өрх байлаа гэж бодъё. Эднийх сардаа 34-50 мянган төгрөгийн НӨАТ-ын хуримтлал бий болгох боломжтой. Сугалаандаа азтай байх юм бол машин, байр, мөнгөн хонжворуудын эзэн болно. Мөнгөн хонжворыг шатлалтайгаар боловсруулна. Нэг өрх хожих магадлал өндрөөр байхаар тооцоолж байгаа. Аль болох олон хүнд хүртээмжтэй байдлаар, 20 мянган төгрөг хүртэл хождог байхаар тохирол хийнэ.

-Одоогоор худалдан авалтын баримтын системд холбогдсон аж ахуйн нэгжүүд байна уу?

-37 аж ахуйн нэгж бидэнтэй холболтоо хийгээд бэлтгэлээ хангаад явж байна. Тэд ирэх 2016 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжүүлээд явуу­лахад бэлэн болсон гэсэн үг.

-Худалдан авалтын баримтыг хуурамчаар хэвлэхээс яаж сэргийлэх вэ. Төслийн нэгж энэ зэрэг эрсдэлээ хэрхэн тооцоолсон бэ?

-Технологи дээр суурилж байгаа болохоор QRQ кодын системээр албажуулж байна. Дуурайж хийх ямар ч боломжгүй. Шинээр үүсгэж хийх ч боломжгүй. Хэрэв хуурамчаар зургийг нь аваад хэвлэвэл амархан баригдана. Иргэд худалдан авсан барааныхаа талон дээрх дугаарыг татварын вэб сайт руу шивж оруулах ёстой. Тэгэнгүүт ийм мөнгөн дүнтэй та оны эцэст ийм хэмжээний татвараа буцаан авах боллоо гэж танд мэдэгдэнэ. Мөн татварын маргаан таслах баг ажиллана. Хэрэглэгчийг хуурахаас бүрэн сэргийлэлт хийж чадсан.

-Хэрэв хэрэглэгч авсан бараагаа буцаах тохиолдол гарвал яах уу?

-Баримт дээрх кодыг кассан дээр уншуулчихна. Төв системээс ийм борлуулалт хийгээгүй байна гээд хасчихна. Хэн нэгнийг буруутан гэмтэн болгохгүйгээр уян хатан системийг хийж байгаа. Технологийн хувьд дэлхийд байхгүй шийдэл болж байна. Ер нь бол иргэд маань санхүүгийн боловсролтой болно. Хэдэн төгрөгөөр юу авч, хэдийг нь татварт төлж байгаагаа хянана. Энэ бүхнийг систем харуулах юм.

-Манайхтай ижил ийм татварын хяналтын систем нэвтрүүлсэн олон улсын туршлагаас хуваалцахгүй юу. Далд эдийн засгийг илрүүлэхэд хэр зэрэг амжилттай байсан бол?

-Словак, Тайвань улс том амжилт гаргаж чадсан. Словак ийм систем нэвтрүүлснээр далд эдийн засаг нь 23 хувьтай байжээ гэж гарсан байсан. Тайвань энэ хавьцаа байх болов уу гэхэд 75 хувьтай гарсан байгаа юм.

-Татварын тогтолцоо эрүүл­жээд системтэй болоод ирвэл манай улсад гадны хөрөнгө оруулагч­дын сонирхол хэр зэрэг нэмэгдэнэ гэж харж байгаа вэ?

-Бизнес эрхлэгчид бүгд шударгаар татвараа төлдөг болоод ирэнгүүт гадаадын томоохон сүлжээ манайд орж ирэх сонирхолтой болно. Нэг нь татвар төлөөд, нөгөө нь төлдөггүй ийм орчинд гадны ямар хөрөнгө оруулагч орж ирэх билээ. Манайх дэлхийд хамгийн бага татвар авдаг гурван орны нэг. Тэгэхээр манайд үйлдвэрээ байгуулах сонирхол гадны томоохон компаниудад бий. Хоёр том их гүрний дунд оршиж байгаа Монгол Улсад хөрөнгө оруулж, Хятадын зах зээл рүү орох сонирхолтой Европын компаниуд байж болно.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Хенри гүнтний нутгаар

Дэлхийн хамгийн баян орон аль нь гэж та боддог вэ. АНУ, Япон эсвэл Хятад уу. Нэг бол Скандинавын орнуудаас ч байж болох юм. Хүн амьдрах хамгийн таатай орон, хүний хөгжлийн индексээрээ эднийх л дээгүүрт ордог доо. Эсвэл газрын тосны нөөц ихтэй Арабын баян орнууд уу.

НҮБ-ын 2014 оны үзүүлэл­тээр нэг хүнд ногдох ДНБ-ээрээ нэгдүгээрт Люксембург улс бичигджээ. Тэгэхээр Европын жижигхээн энэ орон дэлхийн хамгийн баян улс болж таарах нь ээ дээ. Өнгөрсөн долоо хоногт тус улсад болсон АСЕМ-ийн орнуудын Гадаад хэргийн сайд нарын чуулганыг сурвалжлахаар цөөхөн хоногт тус улсад саатсан юм. Мэдээж удаагүй болохоор тэр бүрий ихийг хэлж чадахгүй ч явсан газрынхаа сонин болгон энэхүү тэмдэглэлийг тэрлэлээ.

Баруун Европын далайд гарцгүй энэ орны албан ёсны нэр Люксембургийн их гүнт улс. Манайхан Люксембургийн вант улс гэж нэршиж дадсан даа. Тус улсыг дэлхийд цор ганц үлдсэн гүнт улс гэх нь бий. Ямартай ч төлөөллийн ардчилалтай, эзэн хаант засаг­лалтай энэ улсыг Люксем­бургийн их гүн Хенри тэргүүл­дэг. Ромын эзэнт гүрний үед нэг хэсэг нь байж, Наполеоны үед эзлэгдэж явсан ч их Бонопартын засаглал нуран унаснаар 1815 оноос эхлэн өөрсдөө гүнгийн ширээг уламж­лан залгамжлуулах бол­сон. Одоогийн гүн Хенри 2000 оноос төрийг тэргүүлж иржээ.

Манайхтай адил далайд гарцгүй энэ орон гурван хөрш­тэй. Хойд болон баруун хэсгээрээ Бельги, зүүнээрээ Герман, өмнө талаараа Франц­тай хиллэх бөгөөд бид­ний­хээс ялгаатай нь олон мянган км хиллэх урт хил байхгүй. Угаасаа 2.586.4 км2 нутаг дэвсгэртэй газрыг яаж ч өөрийнхөө 1.5 сая хавтгай дөрвөлжин км газар нутагтай зүйрлэх билээ. Уртаашаа 82 км, өргөөшөө 57 км газар шүү дээ. Дэлхийн 194 улс орноос газар нутгийн хэмжээгээр 179-т бичигдэнэ. Хүн ам нь 562.958 гэхээр манайхаас цөөхөн хүнтэй улс байна гэж “өегшмөөр” ч юм шиг.

Эртнээс нааш геополи­тикийн чухал байрлалд бай­даг хэмээн онцлогддог Люксембург хэзээнээс олон улсын тавцанд голлох суурьтай байж ирсэн. Газар нутаг жижиг, хүн амын цөөнөөр улсын нөлөөтэй үгүй нь хэмжигддэггүй ажээ. Тэд НҮБ, НАТО, Европын холбооны анхдагч гишүүн, санаачлагч улс гээд бод л доо. Бараг хот улс гэгдэх энэ улсын нийслэлд нь Европын холбооны хэд хэдэн байгууллагын төв нь бий.

Ерөнхийдөө Люксем­бур­гийн гудмаар алхаж байхад хүмүүс нь харьцангүй ихэмсэг, их зантай хүмүүс юм уу даа хэмээн санагдаж байлаа. Гэхдээ тэр хүмүүсийн хэд нь люксембург хүн, хэд нь хөрш зэргэлдээ орнуудаас ирж ажиллаж байгааг нь хэн мэдэх билээ. Миний ярилцсан таксины жолооч португаль эр гэхэд Люксембургт ирээд дөрвөн жил болж байгаа ажээ. Түүнээс “Нутгаа санаж байна уу, буцаж явах уу” гэхэд “Never” хэмээн хариулсан. Түүний хувьд төрсөн эх орноос нь илүү Люксембург таалагдаж, тэнд илүү цалин авч байгаа учраас “Хэзээ ч үгүй” хэмээн хариулсан биз ээ. Эх орондоо дуудлагын том оврын таксины жолооч хийлээ гэхэд сард 400 евро цалин авдаг. Харин энд 1900 евро авдаг гэнэ. Францад нутгаас нь хамаагүй их ч Люксембургээс бага. 1100 евро авдаг гэлээ. Тэр залуугийн эцэг, эх нь ч ажил хайж Францад ирээд амьдарч байдаг гэсэн. Хаа газар амьд­рал хайн тэнүүчлэх юм даа, зөвхөн монголчууд ч биш. Сүүлд нарийвчлан харах нь ээ ажил мэргэжилгүй хүмүүсийн хувьд сарын цалингийн доод хэмжээ 1900 евро юм билээ. Манай 192 000 төгрөг юм байна л даа. Гэхдээ энэ маань дөнгөж 88 евро хүрэхтэй. Энэ улсын хувьд сүүлийн жилүүдэд сарын цалингийн доод хэмжээ 1700 еврогоос бага сагаар нэмэгдсээр байгаад 1900-д хүрчээ. Хэдийгээр Европын улс орнуудаас Люксембургт бүх зүйл өндөр үнэтэй бай­даг ч гэсэн цалин өндөр боло­хоор бүгд л хошуурна. Бельги, Герман, Францаас ирж өдөртөө ажиллачихаад оройдоо буцдаг хүмүүс олон ажээ. Өөрсдийнх нь нутагт хүнс, бараа хямд. Өндөр цалин авч, хямд зардлаар амьдрахад юунд болохгүй байх билээ. Харин энэ бай­дал нь сүүлийн жилүүдэд маш олон тооны гадаад хүмүү­сийг Люксембургийг зориход хүргэсэн учраас Люксембургийн иргэншлийн хуулийг 2008 онд гаргахаас аргагүйд болжээ. Уг хуулиар бол нэгдүгээрт гарал үүсэл нь люксембург байх ёстой, хоёр­дугаарт энэ улсад хөрөнгө оруу­лалт хийсэн байж болно гэж байгаа. Энэ хоёр шалгуурыг давж иргэншил авах учраас хүссэн хүн нь чадахгүй болжээ. Гэхдээ уг хуулиар хоёр иргэншлийг зөвшөөрсөн. Дээрээс нь тэнд долоогоос доошгүй жил оршин суусан байх ёстой мөн иргэншил хүсч байгаа хүнээс люксембургиш гээд бүх хэлний цуглуулга болсон хэлээрээ шалгалт авна гэж байгаа. Угаасаа тэнд ажиллах санаатай хэн боловч германаар ч юм шиг, францаар ч ярьж байгаа юм шиг сонсогдох энэ хэлийг сурах хэрэгтэй болдог. Люксем­бургийн албан ёсны хэл нь люксембургиш, герман, франц хэл. Мэдээж дэлхийн хэл болсон англиар ярьж болно. Гэхдээ л францаар эсвэл германаар ярьж байж л илүүд тооцогдох янзтай юм билээ. Энд байгаа хүмүүс хэзээ хаана ч аль ч хэлээр ярьж магадгүй. Бид л монгол, орос, нэмээд англиар ярьчихвал боллоо гэж бодоод байдаг бол тэнд ёстой бүгдээр нь ярихгүй бол болохгүй. Яах аргагүй хэрэгцээ нь юм даа. Европт хил хязгаар алга, тэр дундаа төв огтлолцол дээр байдаг Люксембург бүр ч. Дэлгүүр хоршоо нь 18-19 цаг хүрэнгүүт л хаагдана. Орой тэр эрт гудамж эзгүйрнэ. Хөгжсөн орны иргэд болохоор аль болох эртхэн амрах санаа­тай. Гэхдээ өглөө үүр цүүрээр ажлаа амжуулж эхэлдэг гэнэ лээ. Амралтын өдрүүдэд дэлгүүр нь онгойно гэж горьдолтгүй. Гудамжинд гуйлга гуйж суух хүмүүс мэр сэр тааралдсан. Магадгүй төмөр замын буудалтай нь ойрхон буусан болохоор тэр биз. Гэхдээ гуйлга гуйж байгаа мөртлөө дэргэдээ нохой хөтөлсөн, түүндээ лаазтай махан таташ хоёрыг задалж өгчихөөд гуйлга гуйна гэхээр “том” байгаа биз.

Цаг агаарын хувьд далайн бүс нутгийн уур амьсгалтай зундаа сэрүүн, өвөлдөө зөөлөн гэх. Бидний байх үед өглөөдөө битүү манан бууж, үдээс хойшдоо цэлмэн бага сага бороо хаяж байлаа. Орой 20 цаг гэхэд зам цэлийж, хот хоосрохыг хараад, аргагүй дээ, хүн цөөн улс хэмээн бодож байв. Гэвч өглөө, оройдоо замын түгжрэл овоо юм билээ. Магадгүй, тэр өдрүүдэд АСЕМ-ийн Гадаад хэргийн сайд нарын хуралд оролцохоор тавь гаруй орны төлөөлөгчид ирснээр тийм гацаа үүссэн байх талтай. Гэхдээ л замын түгжрэл Люксембургийн хувьд бодит асуудал болчихоод байгаа гэсэн шүү. Тэндхийн нэг хүнд ногдох машины хувь хэмжээ өндөр болсноос түгжрэл аюул дагуулах болжээ. 1000 хүнд 680 машин ногддог гэсэн байх шүү. Тиймээс үүний эсрэг томоохон алхмуудыг хийхээр болсон гэх. Үүний тулд нийтийн тээврээр нийт иргэдийнхээ 25 хувийг зорчдог болгож, дахиад 25 хувийг хөдөлгөөнт тээвэр буюу дугуй унах, алхах, ролик хөлөглөх боломжоор хангах юм гэсэн. Үлдэх 50 хувь нь хувийн машинаараа. Тэд замын түгжрэл бууруулах 2018-2019 оныг хүртэлх мастер төлөвлөгөөг зохиожээ. Дээр үед хаачихсан трамвайн замаа ойрын жилүүдэд ашиглалтад оруулна гэсэн. Гүйж алхаж, дугуйгаар явна гэх нь үнэндээ ч цэлийсэн том хот Астана ч биш, чигжүүхэн Люксембург болохоор боломжтой л хувилбар юм даа. Энэ улсад Монголын 20 орчим иргэн амьдардаг ажээ. Ихэнх нь суралцдаг гэж дуулдсан. Ерөнхийдөө азиуд цөөхөн харагдаж байсан нь анхаарал татаж байсан.

Мэдээж, Люксембургийн тухай ярихдаа эдийн засгийн талаар нь дурдахгүй өнгөрөх аргагүй. Зах зээлийн эдийн засгаасаа өндөр орлогыг удаан хугацаанд хүртэж, инфляци бага явж ирсэн улс. Хэзээнээс ажилгүйдийн түвшин бага, 2008 оны дэлхийн эдийн засгийн хямралын үеэр жаахан өссөн гэдэг. 1960-аад оныг хүртэл аж үйлдвэрлэлээрээ орлого олж байжээ. Төмрийн үйлдвэрлэл, химийн үйлдвэрлэл энэ улсын гол түшиг нь байсан бол сүүлийн жаранд банк санхүү энэ улсын гол хөдөлгөгч хүч болж ирэв. Дэлхийн хамгийн нэр нөлөөтэй хөрөнгө оруулалтын сан энэ улстай холбогддог. Мөн сүүлийн үед цаг үеэ дагаад интернэт компаниудад ч анхаарлаа хандуулах болжээ. Люксембургийн татварын чөлөөт бодлого нь олон улсын зах зээлээс мөнгө татаж, хүссэнээрээ эргэлдүүлэх боломж өгдөг хэмээдэг нь учиртай. Энд тэндхийн их хэмжээний мөнгөтэй хүмүүс татвар бага, нууцлал сайтай эдний банк руу хандах нь их ажээ. Нэг хэсэг БНАСАУ-ын удирдагч Ким Жон Илийн нууц дансан дахь дөрвөн тэрбум ам.долларын ихэнхийг Люксембургт байдаг гэсэн яриа гарч байлаа. Газар нутаг, газрын баялаггүй шахам улсын өөрсдөдөө бий болгож чадсан имиж нэр хүнд, баялаг нь энэ юм даа.

Люксембургийн нисэх онгоцны буудал нь төвөөсөө ердөө зургаан км зайтай. Арга ч үгүй дээ. Улаанбаатараас Төв аймгийн Эрдэнэ сум ч хүрэхгүй хил дээрээ оччих юм чинь. Тэндхийн цорын ганц нисэх онгоцны буудал нь тун даруухан санагдсан. Хажууд нь манай нисэх онгоцны буудал догь. Монголчууд бид заримдаа бухимдахаар санагдахаараа хөдөө замд гарч, хурдлан давхимаар санагддаг. Харин энд чадамгүй мэт. Гэхдээ Люксембургийнхэн манайд хөдөө бий шүү гэж бахархдаг юм билээ. Нээрээ ч нэлээд хэдэн жилийн өмнө Францаас Герман руу машинаар явж байхдаа Люксембургээр дайрч, усан үзмийн бутнууд зэрэгцсэн зэлүүд газраар явж байснаа саналаа. Тэдний газар нутгийн хэмжээг бодож үзэхэд хөдөө ч гэж юу баймаар гэж санагдмаар. Харин тэд бид хөдөөтэй гэж хөөрөлхөнө. Хүн байгаа бүхэндээ сэтгэл хангалуун байж сурах нь чухал юм аа. Энд тэнд явахад улс орноо л харьцуулж явдаг нь хэн хүний зан байх. Улс гүрэн том байсан ч, ядруухан байсан ч аль нэг зүйлээр нь адилтган харьцуулж боддог. Тэгээд харахад улс оронд газар нутгийн том бага, газрын доорх баялгийн их бага хамаагүй бололтой юм. Харин зөв бодлого, зөв хандлага чухал юм даа. Тэгж чадвал хамгийн бага газартай, хамгийн цөөхөн хүн амтай ч хамгийн баян, хамгийн том улс байж чаддаг л юм байна. Энэ нь Хенри гүнтний нутгаар явахад тод мэдрэгдэв.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Нийт нутгаар хүйтний эрч чангарна

Өнөө
маргаашдаа ихэнх нутгаар, 16-нд нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, хүйтэрнэ. 16, 19-нд
нутгийн зүүн хэсгээр, 17-нд баруун зүгийн нутгаар, 18-нд зарим газраар цас орж, цасан шуурга шуурна.
Салхи ихэнх хугацаанд говь талын нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Хүйтэрч
Дархадын хотгороор шөнөдөө 28-33 градус, өдөртөө 18-23 градус, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул,
Тэрэлж голын саваар шөнөдөө 20-25 градус, өдөртөө 9-14 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 7-12 градус хүйтэн, өдөртөө 4 градус хүйтнээс 1 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 13-18
градус, өдөртөө 5-10 градус хүйтэн байна.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Халдлага үйлдэгдсэн газруудыг зарлалаа

ПАРИСЫН ХАЛДЛАГА ДЭЛХИЙГ ЦОЧИРДУУЛЛАА

Өнгөрөгч шөнө Франц улс өөрийнхөө буурал түүхэнд учирч байгаагүй өндөр зохион байгуулалттай, асар харгис, цаг хугацааны хувьд сайн тооцоолсон алан хядагчдын цуврал халдлагад өртөж 153 иргэдээ алдлаа. Парис хотын 10-р тойрогт орших ресторан руу террористууд довтоллоо гэсэн дуудлага цагдаагийн газар ирээд удаагүй байтал тэд үргэлжлүүлээд 11-р тойрогт байрлах “Батаклан” театрт жүжиг үзэж байсан үзэгчид рүү довтолжээ. Тэдний үйлдэл харгис гэхэд “зөөлдөхөөр” байв.

Жьюлен Пирс хэмээх сэтгүүлч үйл явдлын газар дээрээс бичихдээ “Алуурчдын хоёр нь лав АК-47 автомат буутай байсан. Тэд 10-15 минутын туршид завсаргүй галлаж хүмүүсийг буудсаныхаа дараа шархадсан хүмүүсийг шалгаж амьд байгааг нь хутгаар хэрчин гүйцээж байсан. Тэд нүүрэндээ элдэв баг зүүлгүй, нууж хаалгүй аллагаа үйлдэж байсан нь тэднийг шийдчихсэн алуурчид байсан гэдгийг батална” гэсэн байна.
Энэ үед Францын Ерөнхийлөгч Олланда хөлбөмбөгийн тэмцээн үзэж байсан. “Стад де Франс” цэнгэлдэх хүрээлэнд Франц, Германы хөлбөмбөгийн шигшээ багуудын нөхөрсөг тоглолт зохиогдож байсан бөгөөд энд ч бас халдлага болсон. Цэнгэлдэхийн гадаа дэлбэрсэн гурван дэлбэрэлтийг эхний мэдээллээр амиа золиослогчид үйлдсэн байх магадлалтай бөгөөд багаар бодоход жар орчим хүн амь үрэгдсэн гэж мэдээлж байна. Ерөнхийлөгч Франсуа Оллландаг цэнгэлдэхээс хамгаалалтын дор ордон луу нь шилжүүлсэн бөгөөд Ерөнхийлөгч өнөөдрөөс эхлэн Франц даяар хөл хорио тогтоож хил хязгаараа хааж буйг зарлав.

Театр руу довтолсон алан хядагчдын нэгийг нь цагдаагийнхан баривчилсан гэх ба тэр этгээд өөрсдийгөө ИГИЛ-ийн гишүүд гэдгээ хэлсэн гэнэ. Парис хотын захирагч Патрик Клугман хэлэхдээ “Бид түүхэндээ үзэж байгаагүй харгис балмад халдлагад өртлөө” гэжээ.

“ЦУСТ БААСАН ГАРИГ”

Франц улсыг цочроосон 13-ны “цуст” баасан гаригийн аллагын тойм цаг өнгөрөх тусам шинэ мэдээллээр шинэчлэгдэн үйл явдлын дараалал тайлагдсаар байна.
Парис хотын цагдаагийнхны өгсөн албан ёсны мэдээллээр бол алан хядагчид Парисын долоон дүүрэгт зэрэг шахуу халдлага үйлдэж эхэлсэн байна. Одоогийн байдлаар найман алан хядагч оролцсон байх магадлалтай байгаа юм. Тэдний долоо нь энэхүү халдлагын эхнийхэд нь 11-р дүүргийн нутаг дэвсгэрт байрлах рестораны үйлчлүүлэгчид, тэр орчим байсан оршин суугчид өртсөн бол тун удалгүй “Баталкан” театрын үзэгчид, “Стад де Франс” цэнгэлдэх хүрээлэнд хөлбөмбөг үзэхээр очсон хөгжөөн дэмжигчид, Сена голын баруун эргийн хавьцаа гадаа алхаж явсан иргэд өртсөн юм.
Сүүлийн үеийн мэдээллээр энэхүү халдлагаас болж нийт 153 хүн амиа алдан хоёр зуу орчим иргэд шархадсан гэсэн тоог дэлхийн томоохон хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд цацаж байна. Гэхдээ энэ тоо цаашид ч өсөх магадлалтай гэдгийг бас онцлоод байгаа юм.
“Баталкан” театрын дотроос амьд мултарч гарсан нэгэн “тэр алуурчин “Сири улсын төлөө” гээд хашгирч байсан” гэж хэлэв. Театрт Америкийн “Eagles of Death Metal” рок хамтлагийн тоглолт 1500 үзэгчийн өмнө зохиогдож байсан, энэ хамтлагийн нэг гишүүн амь үрэгдсэн байх магадлалтай байна. Түүнчлэн алан хядагчдыг бузар үйлдлээ хийж байх үед цагдаагийнхан тэдэнтэй хэлэлцээр хийх гэж удсан, цаг хугацаа алдаж олон хүнийг аврах боломжийг алдсан гэх шүүмжлэл ч гарч эхэллээ.

ХАЛДЛАГА ҮЙЛДЭГДСЭН ГАЗРУУДЫГ ЗАРЛАЛАА

Франц улсын Ерөнхийлөгч Франсуа Олланд хамгийн олон хүн амь үрэгдсэн “Баталкан” театрын дэргэд очиж нөхцөл байдалтай танилцан эмгэнэл илэрхийллээ. Тэрбээр улс орондоо хөл хорио тогтоож буйгаа зарлаад “Алан хядагчид манай улсын нутаг дэвсгэрээр чөлөөтэй зорчиж, хүссэн үедээ гарч явах боломжийг нь хаана. Тэд Францын ард түмнийг энэхүү үйлдлээрээ айлгалаа гэж бодож байгаа бол том алдаа шүү. Бид улам эв нэгдэлтэй болж та нарын эсрэг илүү хүчтэй, илүү өргөн талбайгаар довтлох болно” гэж хэллээ. Дэлхийн тэргүүлэх улсын удирдлагууд ч бас эмгэнэл илэрхийлэнгээ Фрацын ард түмэнтэй энэ хэцүү үед сэтгэл нэг байгаагаа мэдэгдсээр байна. АНУ-ын Ерөнхийлөгч Обама “Энэ бол гэм зэмгүй, энгийн номхон франц иргэдийг айлган сүрдүүлэхийг оролдсон асар балмад алан халдлага байлаа. Америкийн алд түмэн энэ хүнд нөхцөлд та бүхэнтэй хамт байж хэрэгтэй үед бүхий л талаар туслахад бэлэн байна” гэж хэлэв.
Халдлага болсон газрууд:
Театр “Батаклан”, Вольтерын цэцэрлэгт хүрээлэн 50, 11-р тойрог – барьцаалалт

Le Carillon, Алибер гудамж 18, 10-р тойрог – зэвсэгт халдлага Le Petit Cambodge, Алибер гудамж 20, 10-р гудамж – зэвсэгт халдлага

La Belle Equipe, Шаронн гудамж 92, 11-р тойрог – зэвсэгт халдлага
“Стад де Франс” цэнгэлдэх хүрээлэн, Сен-Дени, Парис хотын хойд хэсэг – дэлбэрэлт (хэсэг амиа золиослогчдын дэлбэлсэн дэлбэрэлт байх магадлалтай). Францын шигшээ баг Германы шигшээ багийн эсрэг тоглож эхлэх эхний үед
Ресторан “La Casa Nostra” де ла Фонтен дю Руа гудамж, 11-р тойрог – зэвсэгт халдлага

Өнөөдөр Францын ард түмэнд сэтгэлийн дэм өгөхөөр, тэдэнтэй хамт байгаа гэдгээ илэрхийлж, дэлхийн томоохон байгууламж болох Австралийн Сиднейн дуурийн театр, Торонтогийн цамхаг, дэлхийн худалдааны төв зэрэг газрууд Францын гурван өнгөт төрийн далбааны өнгөөр гэрлэн чимэглэлээ асааж хүндэтгэл үзүүлэв.

Б.ХУЛАН

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Халиуны ертөнц

Хөгжмийн зохиолч, найруулагч, продюсер Н.Халиуны “Халиуны ертөнц” тоглолт өчигдөр /11.13/ “UB PALACE”-ийн концертын их танхимд боллоо. Н.Халиун 23 жилийн турш уран бүтээл туурвисан ч өөрийн бие даасан тоглолтоо хийгээгүй бөгөөд энэ тоглолт түүний анхны тоглолт боллоо.

Тоглолтын онцлох уран бүтээлчдээс нэрлэвэл тайзнаа гараагүй удсан дуучин Б.Мягмарсүрэн, Л.Байзада, Х.Оюунбилэг, Э.Минжинсор болон “Хар сарнай”, “Freezone” нарын үзэгчдийн хүсэн хүлээсэн хамтлаг, дуучид оролцож, сэтгэлд хоногшиж дурсамж хөглөх дуунуудаа үзэгчидтэй хамт дуулсан юм.

Н.Халиуны зохиосон хит дуу, хөгжмийн найруулга хийсэн шилдэг бүтээлүүдийг Монголын рок поп хөгжмийн урлагийн шилдэг уран бүтээлчид 100 хувь амьдаар дуулж, үзэгчдийг Н.Халиуны ертөнцөөр аялуулан, нэгэн үдшийг хамтдаа өнгөрүүллээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Дөрвөн хүүхдийг галын аюулаас аварчээ

Сонгино хайрхан дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал унтраах, аврах 26 дугаар ангийнгал сөнөөгчид дөрвөн хүүхдийг угаартаж, амь насаа алдах аюулаас аварчээ.

Сонгинохайрхан дүүргийн 13 дугаар хороо, 1 дүгээр хороолол 11 дүгээр байрны 10 дугаар орцны нэгдүгээр давхарын айлд гал гарч байна гэсэн дуудлага уржигдар 15:43 цагт онцгой байдлын газарт иржээ. Дуудлагын дагуу СХД-ийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 26 дугаар ангийн тасгийг очиход иргэн С-ын гал зуухны өрөөнд тавилга, эд зүйл шатаж байсныг унтраасан байна.

Уг гал түймэрт өртөж 62 настай, эрэгтэйн баруун гарын шуу хэсгээр, 32 настай эмэгтэйн баруун гар шуу хэсэг түлэгдсэн байжээ. Мөн байрны дөрөвдүгээр давхрын айлын 6-13 насны дөрвөн хүүхэд гал түймрийн утаанд хордож угаартсан байсныг аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээг яаралтай авч эмнэлгийн байгууллагад хүлээлгэн өгч ажиллажээ.

Categories
мэдээ спорт

Үндэсний лиг эхлэнэ

Монголын Үндэсний сагсан бөмбөгийн холбооны Үндэсний супер лигийн 2015-2016 оны шинэ улирал энэ сарын 28-ны өдөр эхлэхээр болжээ. Супер лиг энэ сарын 21-ны бямба гаригт эхлэхээр тов гараад байсан ч ийнхүү дахин 7 хоногоор хойшилсон байна.

Супер лигийг легионер тоглогчдын сонголт, Монгол тоглогчидтай байгуулах гэрээнүүд цэгцэрч дуусаагүй, бэлтгэл бүрэн хангагдаагүй байгаа тул түр хугацаагаар хойшлуулах хүсэлтийг багийн улирдлагууд тавьсны дагуу ийнхүү хугацааг хойшлуулжээ.

Супер лигийн өнгөрсөн улиралд түүхэнд байгаагүй хамгийн олон баг буюу 11 баг өрсөлдсөн билээ. Харин шинэ улиралд одоогоор 8 баг оролцохоор мэдүүлгээ ирүүлээд байгаа юм байна.