Month: August 2015

“Шинэ монгол” техник инженерийн сургуулийн инженерийн ангид арав­дугаар ангиасаа буюу 15 наснаасаа элсэж таван жил суралцах боломжтой. Тус сургуулийн захирал Ш.Буянжаргалтай энэ талаар ярилцлаа.

-Таныг Японд сургуульд төгссөн, “Тошиба” корпо­рацийн төв компанид ажил­ласан анхны монгол инженер гэж сонссон…?

-Одоогоос 12 жилиийн өмнө КТМС-ийн нэгдүгээр курст суралцаж байгаад Японы тэтгэлэгт хамрагдаж байсан. Тэгээд Японы Коосэн сургуулийн гурав­дугаар курст элсэж элект­роникийн инженерийн чиглэлээр суралцсан юм. Сургуулиа төгссөний дараа үргэлжлүүлэн Японы Чибагийн их сургуульд механик электроникийн чиглэлээр суралцаж төгссөн. Улмаар тэр сургуулийнхаа магистрын ангид орж суралцаж байгаад сүүлийнхээ нэг жилийг АНУ-ын Иллинойсийн их сургуульд дуусгаж байлаа. Гэхдээ магистрын дипломоо Чибагийн их сургуулиас авч байсан. Мөн Чибагийн их сургуульд автоматжуулалтын чиглэлээр магистр хамгаалсан. Ингээд 2011 онд “Тошиба” корпорацийн Үйлдвэрлэлийн автоматжуулалтын системийг зохион бүтээх хэлтэст ажилд орсон. Тэндээ ажиллаж байгаад 2014 оны тавдугаар сард Монголдоо буцаж ирсэн.

-“Тошиба” корпорацид хэрхэн ажилд орж байв. Манайхан аль болох төрийн албанд орохыг эрмэлздэг. Японд ямар байдаг бол?

-Японд сургууль төгсөгчид нь томоохон корпорациуддаа ажилд орохыг илүүтэй хүс­дэг. Үнэт цаас нь дэлхийн зах зээлд гарчихсан олон нийтийн компаниуд л даа. Төв компанидаа тэр болгон гадны ажилчид авдаггүй байсан юм. Харин сүүлийн арваад жилд нэлээн авдаг болсон. Ажилд орох тийм хялбар биш. Нэлээд олон компани руу очиж уулзана. Бичгийн шалгалт өгнө. Би ажилд орохын тулд таван ярилцлагын шалгалт, хоёр бичгийн шалгалт өгсөн байдаг. Надаас өмнө монгол ажилчин төв компанид нь байгаагүй юм шиг байна лээ.

-Өндөр хөгжилтэй орны том корпорацид хийж бай­­сан ажлаасаа яагаад гарчихсан хэрэг вэ?

-“Тошиба”-гаас гарахын өмнө нэг сар эргэлзсэн. Компанийн удирдлагууд “Чи юу хүсээд байгаа юм. Манайх дэлхийд 200 салбартай. Тэдний хаана ч очоод ажилд орж болно шүү дээ” гэж байсан. Би ч Монголдоо инженерийн сургууль байгуулах хүсэлтэй байгаагаа хэлсэн л дээ. Тэгээд намайг ажлаасаа гарахад “Нутагтаа очоод “Тошиба”-д ажиллах хэмжээний маш сайн инженер бэлдээрэй” гээд үдэж байлаа. Одоо ч хамт ажиллаж байсан инженерүүдтэйгээ холбоотой байдаг.

-Энэ сургуулийг бай­гуулах болсон шалтгаан нь юу вэ?

-Сургууль байгуулах эсэхээ нэг өдөр шийдчихээгүй л дээ. Зургаан жилийн өмнөөс л ийм сургууль байгуулах нь зөв юм байна гэж бодож эхэлсэн. Ийм сургууль гэдэг нь Японы Коосэн буюу таван жилийн сургалттай техник инженерийн коллеж юм. Коосэний техник инженерийн коллежийн онцлог нь есдүгээр ангийн хүүхдүүдийг буюу бүрэн бус дунд сургууль төгссөн 15 настай хүүхдүүдийг элсүүлдэг. Тэгээд таван жил сургаад инженер болгодог. 20 настайдаа инженер болж гарна гэсэн үг. 15 наснаас нь эхлээд ахлах сургуулийн шаардлагатай хичээлийн зэрэгцээ инженерийн хичээлийг давхар үзнэ. Гуравдугаар курсээс мэргэжлийн хичээл, туршилтууд нэмэгдэнэ. Дөрөв, тавдугаар курст оюутнууд зөвхөн мэргэжлийн хичээл үзээд төгсөлтийн ажлаа хийдэг.

-Коосэн хөтөлбөр хэрхэн үүссэн юм бэ?

-Энэ зөвхөн Японд байдаг инженерийн сургуулийн хөтөлбөр. Анх 1962 онд ийм 13 сургууль Японд үүсч байсан юм билээ. Одоо ийм 57 сургууль бий. Дайны дараах бүтээн байгуулалтын жилүүдэд буюу 1962 онд хувийн хэвшлийнхэн нь ийм сургууль байгуулж өгөөч гэж Засгийн газартаа шаардлага тавьсан байгаа юм. Маш их бүтээн байгуулалт хийж байсан үе болохоор инженерүүд олноороо хэрэгтэй болсон хэрэг. Ингээд хурдан бэлтгэхийн тулд Коосэн хөтөлбөрийг нэвтрүүлж 20 настайд нь төгсгөж эхэлсэн. Үүнийг төгсөгчид 1960, 1970-аад оны бүтээн байгуулалтад хамгийн тулгуур болж өгсөн хүмүүс байдаг. Миний ажиллаж байсан “Тошиба” корпорацийн Үйлдвэрлэлийн автоматжуулалтын системийг зохион бүтээх хэсгийн технологи хариуцсан хамгийн том хүн нь Коосэн төгссөн хүн байсан.

-Сургуульд элсэх 15 настай хүүхдүүдийг өөрсдийнх нь хүслээр бүртгэж авч байна уу?

-Хүсэлт дээр нь нэмээд элсэлтийн шалгалт авч байгаа. Инженер болохын тулд зохих хэмжээнд байгалийн ухаан, физикийн мэдлэгтэй байх шаардлагатай. Мөн 15 настай хүүхэд авч буй өөр нэг шалтгаан нь 16 наснаас эхлээд хүүхэд том хүн болж төлөвшиж эхэлдэг. Ингээд 19 хүрээд өөрсдийгөө том хүн болсон гэж үзээд хайхрамжгүй болох нь бий. Хүний үг сонсох тал дээр сулардаг гэсэн үг. Гэтэл 15 нас бол өөрийгөө олж авах төлөвшил нь эхэлж байгаа үе нь. Тэр үед нь та инженер болох юм шүү. Таны хийх ажил хүний аминд ч хүрч болох эрсдэлтэй. Тийм болохоор тууштай, мэргэжлийн байх шаардлагатай гэдгийг хэлж бусдын сайн сайхны төлөө гэсэн үзлийг суулгаж өгнө. Зөв хүнийг төлөвшүүлөх гэдэг ажил мөн үүгээр явагдаж байгаа. Зөв хүн болж төлөвшөөд мэдлэгтэй, мэдлэгээ ашиглаж чаддаг 20 настай инженер болоод гарна. Японд 1960-аад онд нэг төгсөгчид 20-30 ажлын байрны санал ирдэг байсан гэдэг. Одоо ч нэг төгсөгчид 15-20 ажлын байр ирдэг юм билээ. Түүний адил манай төгсөгчдийн нэгэнд нь л 10 ажлын байрны санал ирдэг байх ёстой. Тийм чадвартай хүмүүсийг бид гаргана.

-Манай дунд сургуулийн хөтөлбөр Японоос өөр. Тиймээс 15 настай хүүхдийг Коосэн хөтөлбөрөөр сургахад бэрхшээл гарч байна уу?

-Өнгөрсөн жил бид 100 гаруй хүүхэд элсүүлсэн шүү дээ. Эхний нэг жилийн хугацаанд бид тухайн хүүхдийг зүгшрүүлж тэгшитгэхээр ажилласан.

-Тэгэхээр зургаан жилийн сургалт болчихгүй юу?

-Тэгэхгүй. Эхний жил манай багш нар хүүхдүүдтэйгээ илүү цагаар ажилласан. Хагас сайн өдөр хүртэл бүх хүүхдээ цуглуулаад хичээл зааж байх жишээтэй. Дээрээс нь бид төлөвшил гэдэг юмыг толгойд нь хийж өгсөн. Энэ 100 хүүхэд их өөр төлөвшилтэй болсон байх аа. Тэр ажлыг хийхгүйгээр есөн жил Монголын сургалтын системээр яваад ирсэн хүүхэд шууд Коосэн хөтөлбөрт шилжиж чадахгүй шүү дээ. Мөн манай өөр нэг давуу тал нь зөвхөн онолын түвшинд заагаад байх биш хими, физик, байгалийн ухааны хичээлүүд дээр байнга өөрсдөөр нь туршилт хийлгэдэг. Зөвхөн онолыг биш түүнийг юунд ашиглаж болохыг тодорхой заана.

-Хүүхдүүдийг 15 настайгаас нь инженерээр сургах нь манай улсын эрх зүйн орчинд хэр зөвшөөрөгдсөн байдаг юм бэ?

-Кредитээ цуглуулчихвал ШУТИС-ийг 2,5 жилээр төгсөж болдог. Манайх ч цаг ярих юм бол өглөө 8:00-16:00 цаг хүртэл таван жилийн турш хичээллэнэ. Энэ хугацаанд ахлах сургуулийнхаа гэрчилгээг ч авна. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд Л.Гантөмөр өөрөө Японы Коосэнийг төгссөн хүн шүү дээ. Тэгээд Монголд гурван ийм сургууль байгуулсан. Энэ системийг эх орондоо хэрэгжүүлнэ гээд яриад явж байгаа. Хэрэгжүүлж байгаа гурван сургуулийн нэг нь манайх. Манай сурагчид Японы компаниудад дадлага хийж байна. Дөрвөн технологийн компани дээр танилцах дадлага хийсэн. Компаниуд ч гэсэн хамтран ажиллах дуртай байгаа.

-Төгсөгчид гадаадад мэргэжлээрээ ажиллах боломж хэр вэ?

-Японы Коосэнгүүдийг хариуцсан газартай нь бид хамтарч ажиллаж байгаа. БСШУЯ ч хамтарч ажиллана, оюутан солилцоно гээд гарын үсэг зурчихсан. Манай төгсөгчид ч “Тошиба” корпорацид шууд очоод ажиллах хүмүүс болох ёстой. Үүний тулд бид эхнээс нь япон, англи хэл зааж байгаа. Гадаад хэлэнд нэлээд ач холбогдол өгч байгаа л даа. Тодруулбал, 35 хүүхэдтэй анги байлаа гэхэд гадаад хэлний яриа, уншлага гэж хоёр хуваагаад цөөхөн оюутантайгаар хичээлээ оруулж байна. Англи, япон яриаг үндсэн гадаад багштай зааж байгаа. Дүрмийг монгол багш нар заана. Түүнчлэн өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд монгол хэлийг их чухалчилж үзсэн. Монгол хэлээ сайн мэдэхгүй бол ядаж л өгүүлбэртэй бодлогоо ойлгохгүй шүү дээ. Мөн зүгээр л гадаад хэл заагаад дүн тавиад явахгүй. Юунд хэрэглэх гэж байгаа юм бэ гэдэг талаас нь зааж байгаа. Үзсэн нэртэй хэрэглэж чаддаггүй байж болохгүй. Хэрэгтэй гадаад хэлээ үзэх зорилгоор л хоёр хэсэгт хувааж цөөн хүнд зааж байгаа юм. Тэгэхээр манай төгсөгчид гадаад хүмүүстэй маш сайн харилцаж чаддаг болно.

Шинэ Монгол Коосэн инженерийн сургууль есдүгээр анги төгсөгчдөөс дараах дөрвөн инженерийн мэргэжлээр элсэлт авч байна.

1.Цахилгаан электроник

2. Механик

3. Хими

4. Барилга, зам гүүр

Бүртгэл:

1. Бүртгэх хугацаа

наймдугаар сарын 17-ны даваа гаригаас 21-ний баасан гариг хүртэл 9:00-18:00 цагийн хооронд явагдана.

2.Шаардагдах материал

-2 хувь цээж зураг

-Суурь боловсролын гэрчилгээ эсвэл төрсний гэрчилгээ

-Бүртгэлийн хураамж 5000 төгрөг

3. Бүртгэх газар

Тус сургуулийн хичээлийн байр

(Шинэ Монгол бүрэн дунд сургуулийн хажууд есөн давхар байр)

Шалгалт:

1. Наймдугаар сарын 22 (Бямба) 09:00-ээс 10:00 хүртэл

Математик, Физик, Химийн холимог бичгийн шалгалт

2. Ярилцлагын шалгалт

Ж.БАЯРСАЙХАН

УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэлтэй эдийн засгийн асуудлууд, сүүлийн үеийн нөхцөл байдлын талаар ярилцлаа.

-Хүн бүр улс төрд анхаарч эдийн засгийн хүндрэл, тулгараад буй нөхцөл байдлын талаар ярьж дуугарах нь ховордсон байна. Ер нь эдийн засгийн үзүүлэлтүүд сүүлийн үед хэрхэн өөрчлөгдөж байгаа бол. Шинэ мэдээллүүд байна уу?

-Монголд хэн ч байсан өөрийн эрхгүй нэг л хүрээнд ярихаар болчихоод байна. Тэр нь улс төрийн эдийн засгийн ухаан. Улс төрийн орчин нь эдийн засагтаа нөлөөлдөг, нөлөөлөхдөө сөргөөр нөлөөлдөг орчинтой болчихоод байна. Үүнийг хамгийн түрүүнд хэлэх ёстой байх. Саяхан Үндэсний статистикийн хорооны эхний хагас жилийн болон долдугаар сарын тооцоолол гарлаа. Эндээс харахад макро эдийн засгийн нөхцөл байдал муудсаар байна. Үргэлжлүүлэн муудах хандлагатай байна. Мөн зарим судалгаанууд хийгдсэнийг харлаа. Тэдгээр судалгаанаас үзэхэд өрийн дефолт болох өндөр эрсдэлтэй 14 орны наймдугаарт Монгол Улс орчихож. Тэдгээр орнуудыг харахад Бутан, Кабоверде, Доминикан, Этиоп, Гана, Лаос, Маоритан, Монгол, Мозамбик, Самоа, Сенегал, Танзани, Уганда зэрэг улс орж байгаа юм. Тэр хэмжээнд л манайх оччихсон байна даа. Шууд хэлбэл тэр судалгаа өрийн хямралд орчихсон орнууд гээд 20 гаруй улсыг нэрлэсэн байгаа юм. Дараа нь өрийн дефолт болох өндөр эрсдэлтэй орнууд гээд гаргатал манайх орчихож. Тэгээд өрийн эрсдэлтэй орнууд, хувийн хэвшлийн өрийн эрсдэлтэй орнууд гэх мэтээр дөрөв хуваасан тайлан мэдээллийг Лондонд байрладаг олон улсын судалгааны байгууллагаас долдугаар сарын 5-нд гаргажээ.

-Энэ судалгааны дүн үнэн үү?

-УИХ-аас Өрийн удирдлагын тухай хуулийг баталсан. Мөн Өрийн стратегийн дунд хугацааны хөтөлбөрийг боловсруулсан байгаа. Бидэнд мэдэгдэхгүй байгаа ч одоо Засгийн газраас Өрийн удирдлагын төлөвлөгөөг батлаад хэрэг­жүүлж байх ёстой. Үндэсний статистикийн хорооноос дээр хэлсэн тоонууд гарахгүй ч гэлээ үүнийг манай эдийн засгийн гүйцэтгэл баталж байгаа.

ДНБ доошилсон, төсвийн орлого 640-650 тэрбум болсон. Ингээд эдийн засгийн идэвхжил ажиглагдахгүй байгаагийн дээр амралт нь улам ихэсч, даншиг нь хэт олширсон дүр зураг л ажиглагдаж байна. Даншиг ба эдийн засаг гэсэн сэдвээр ярьсан ч болохоор болчихож. Тэгэхээр эдийн засгийн ерөнхий төлөв ийм байгаа нөхцөлд макро эдийн засгийн үзүүлэлтүүд болох хөрөнгө оруулалтууд, төлбөрийн балансад анхаарах хэрэгтэй. Хэдийгээр урсгал данс нэмэх тэмдэгтэй гарч байгаа ч макро эдийн засаг сайжирсны үр дүн биш. Хөрөнгө оруулалт, импорт хумигдсан, экспортын түүхий эдийн үнэ унаснаас үүдэн манай улсын худалдааны нөхцөлүүд олон жилийн турш улам бүр муудчихсан учраас валютын ханш сулрах үзэгдэл гарч ирж байгаа. Мэдээж АНУ, Европын холбооны орнуудад болж байгаа үйл явц, түүний дотор зээлийнх нь хүүгийн хандлага нөлөөлөх ч гэлээ манай дотоодын хүчин зүйл бүр их сөрөг хамааралтай. Манай экспорт тоо хэмжээгээр нэмэгдэж байгаа ч гэсэн үнэ ханш нь буурч валютийн дотогшлох урсгал 100 хүрэхгүй сая ам.доллартай тэнцэж байх жишээтэй.

-Уг нь Өрийн удирдлагын тухай хуулиар гадаад, дотоод өрийн асуудлаа нэг тийш болгож шат дараатай барагдуулах график гарчихаад байгаа биз дээ?

-Концесс гэж сүүлийн үед ярих болсон. Би нэг дүгнэлт хийчихээд байгаа. Энэ бол нуугдсан өр юм байна. Өөрөөр хэлбэл концессыг хэтэрхий их задгай тавибал төсөвт тодорхой хугацааны дараа ачаалал болж ирнэ. Энэ талаас нь харах ёстой юм билээ. Дээр нь татварын шударга байдал гэдэг асуудал өрөнд хамаатай. Нэг ёсондоо бидний хийж байгаа, хийх гэж оролдож байгаа реформ бүхэн өрийн удирдлагад хамааралтай. Энэ өргөн утгаар нь харсан төлөвлөгөө гаргах ёстой болчихоод байна. Уг нь хуулиараа өрийн тогтвортой байдлын дүгнэлтийг хийх ёстой. Үүнийг Дэлхийн банк, Олон улсын валютын сангаас улс орнуудад хийж өгдөг юм байна билээ. Манайд бас хийж өгсөн. Энэхүү дүгнэлтээ УИХ, олон нийтэд ил, нээлттэй болгох шаардлага байгаа. Өрөн дээр суурилсан амьдрал явагдаж байгаа учраас ойрын таван жилдээ тогтвортой байлгах ажлыг хэрэгжүүл. Өнөөдөр хувийн хэвшлийн концессоор авсан өрийн үнийн дүн, хамрагдсан компаниуд, хувийн хэвшлийн өр зэрэгт шинжилгээ хийж тэгээд өрийн удирдлагыг буулгаж хэрэгжүүлэх ёстой. Үлдсэн саруудад ийм ажлууд хийх ёстой. Үүний дараа эдийн засаг гайгүй болж ирнэ.

-Аж ахуйн нэгжүүдийн хувьд асуудал ямар байгаа бол?

-Бодит сектор дээрх том, жижиг, дунд гээд бүх компаниудын эдийн засгийн идэвхжил саарчихсан. Сааралт улам бүр газар авсаар байна. Нэг ёсондоо эерэг тэмдэглэгээ ажиглагдахгүй байна. Мөн банкны секторын зарим тохиолдол нь хөеөгөө хураасантай ижил байгаа. Өөрийн хөрөнгөө дарж, зээл олгохоо больж эрсдэлээ арилгахын тулд Засгийн газрын үнэт цаасан дээр төвлөрөн ажиллаж байх жишээтэй. Ийм тохиолдолд улс төрийнхөө орчинд эерэг, тогтвортой үйлдэл хийх ёстой байтал явж байсан реформууд гацалтын байдалтай харагдаад эхэллээ. Бид ээлжит бус чуулганаар Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийг баталсан. Намрын чуулганаар Татварын хэд хэдэн хуулиуд орж ирэх ёстой. Түүнчлэн Эрүүгийн болон Зөрчлийн хуулийг хэлэлцэх байх. Өөрөөр хэлбэл өршөөл гэж нэрлээгүй ч үүнтэй холбогдсон тав зургаан хуулийг гаргах ёстой. Нэг ёсондоо бид нэг удаагийн өршөөлөөр орчноо цэгцэлчихээд дараа нь эрүүгийн шинэ үеийг үүсгэх ёстой. Гэтэл зарим нь батлагдаагүй, хэлэлцэгдээгүй. Иймэрхүү байдалтайгаар л намрын чуулганыг угтах нь дээ.

-Тэгвэл манайхны мөнгөтэй болох ганц арга нь Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хууль гэсэн үг үү. Үүнд л төр баригчид найдаад байгаа юм уу?

-Үнэнийг хэлэхэд Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуульд л найдаж байна. Гэхдээ хүсч байгаачлан 100 хувь гарч ирэхгүй. Тэгэхээр найдаж болохгүй гэсэн үг. Миний бодлоор мал аж ахуйн салбарт малчдын сектор их олон байгаа. Бүртгэлд орсон нь, ороогүй нь ч мэдэгддэггүй. Тэгэхээр хөдөө аж ахуйгаас нэг их юм гарч ирэхгүй байх. Өнгөрсөн удаа бөөний болон жижиглэнгийн худалдаан дээрээс ихээр гарч ирж байсан. Гэтэл одоо бөөний болон жижиглэнгийн худалдааны идэвхжил нь тэг түвшинд байгаа. Энэ зун нэг хэсэг нь даншгаар цөөхөн хэдэн хуушуур зарах шиг боллоо. Одоо хичээл цуглаж дүрэмт хувцас, дэвтэр, цүнх жаахан зарагдаж хөдөлгөөнд орно. Барилгын салбарыг харахаар ямар ч хөдөлгөөн алга. Моргейжийн талын асуудлууд нь олигтой шийдэгдээгүй байна. Д.Цогтбаатар сайд “Би бүх зүйлийг хийчихсэн, бэлэн” гээд байгаа ч үүнийг санхүүжүүлдэг банкууд, банкаа удирддаг Монголбанкных нь байр суурь нэгдмэл биш байна. Энэ тохиолдолд бид юунд найдах ёстой вэ гэвэл бөөний болон жижиглэнгийн худалдаа идэвхжих ёстой. Мөн Үйлдвэрлэлийг дэмжих хууль сая гарсан. Бас валютын ханш суларч байгаа энэ нөхцөлд экспортлогч үйлдвэрүүдэд тодорхой ашиг ирдэг. Гэхдээ экспортын үйлдвэрүүд нь дотроо ялгаатай. Экспортын бүтээгдэхүүнд нь импортын орц ихээр орсон байх юм бол ашиг олно гэдэг бараг худлаа. Дээр нь импорттой өрсөлддөг үйлдвэрүүд гэж байна. Энэ нь импортыг орлох бүтээгдэхүүн биш. Тодорхой хэмжээний бүтээгдэхүүнүүдийг дотооддоо нийлүүлэхийн тулд түүхий эдээ импортоор авдаг үйлдвэрүүд гэсэн үг. Гэхдээ сая Үйлдвэрлэлийг дэмжих хуульд тодорхой хөшүүргүүдийг хийж өгсөн. Тэр нь зээлийн хүүгийн зөрүүг буцаан олгоё гэдэг асуудал. Энэ нь багахан эерэг нөлөө үзүүлэх байх. Дээр нь газар тариалангийн салбарт цаг агаараас гадна институцийн хямрал нүүрлэлээ. Газар тариалангийн асуудал хариуцсан яам хувийн хэвшил хоорондоо ойлголцохоо больсон. Энэ нь төрөөс газар тариалангийн салбарт явуулж буй бодлого тогтвортой байж чадаж байна уу үгүй юу гэдгийг харуулж байгаа юм. Энэ бүхэн зөвхөн Сангийн яам, Төв банкны хийх ажил, анхаарах асуудал биш. Хувийн хэвшилд хүртэл хамаатай.

-Орлогоо яаж нэмэгдүүлэх ёстой юм бол?

-Ямар ч гэсэн ил тод байдлын тухай хуулиар тодорхой орлого орж ирнэ. Энэ нь нэмэх тэмдэгтэй нөлөөлөл үзүүлнэ. Яг өнөөдрийн хувьд шавхаад, дайчлаад байх юу ч байхгүй. Их хэцүү байгаа. Нэг ёсондоо өнөөдрийн асуудлыг шийдэхийн тулд татварынхаа суурийг нэмэгдүүлэх замаар орлогоо нэмэгдүүлэх боломж бий. Түүнээс биш одоо байгаа татвар төлдөг компаниудаасаа илүү орлого хүлээнэ гэдэг худлаа. Тодруулбал, зардлыг шилжүүлэх, зардлыг хорогдуулах бодлогын хослол байх ёстой. Бас сүүлийн үед үйлдвэрлэл ба худалдааг хооронд нь сөргөлдүүлж тавьдаг сонин зүйл ажиглагдаад байгаа. Өнөөдөр бөөний болон жижиглэнгийн худалдааны орчин ямар байгааг судалж үзэх ёстой. Яагаад хүмүүс гуанз нээхэд их удаж байж анхны үйлчлүүлэгчээ авч байгаа юм. Бизнесийн эхлэх цэгийн шинэчлэл огт хийгдэхгүй байна. Зохицуулсан хууль нь УИХ дээр хоёр жил дарагдлаа. Тусгай зөвшөөрлийг 1200-гаас 300 болгоно гэдэг яасан. Үүнийг УИХ гурван удаа буцаалаа. Мөн Хяналтын тухай хууль байна. Бас л хүлээлт. Ерөнхийдөө тал бүрээс нь харсан бодлогоор асуудлуудад хандахгүй бол болохоо байчихаад байна. Барилгын салбарыг хар. Зарах бүтээгдэхүүн нь хэт тансаг хэрэглээнд зориулсан байдаг ч авах хүмүүсийнх нь потенциал дундаас доош орлоготой. Үүнийг яах юм. Уг нь бол энэ талынх нь бодлогын чиглэл өгөгдчихөөд байгаа. Сүүлд 10 хувийн урьдчилгаа гээд яриад эхэллээ. Энэ нь моргейжийн дампууралд орох эрсдэлийг өөртөө агуулж байгаа. Өрхийн сарын орлого 1,1-1,2 сая төгрөг. Ихэнх иргэд цалингаас цалингийн хооронд амьдарч байна. Яг энэ тохиолдолд банкуудад ашигтай ч жирийн иргэдийн төсвийн тогтвортой байдалд асар их сөрөг нөлөөтэй. Тиймээс эл асуудалд нэлээд нухацтай хандах ёстой. Тиймдээ ч би Ерөнхий сайдад боломжийн орон сууцын нөхцөлийн индексийг гаргаач гэсэн.

-Уналтаас уналт руу явж байгаа эдийн засгийн нөхцөл байдлын үргэлжлэх хугацааг урьдчилан тодорхойлж болох уу. Хэзээ эдийн засаг сэргэх вэ?

-Бүх насаараа үргэлжилнэ. Сэргэлт ба уналт гэсэн цикл л явж байгаа. Дэлхийн санхүүгийн сэргэлт нь дараагийн хямралдаа бэлдэж байдаг гэдэг. Энэ утгаараа ойрын таван жилдээ өөрчлөлт орж чадахгүй. Дэлхийн банкнаас ч гэсэн ойрын 50 жилийн судалгааг гаргадаг. Энэ бүхнээс харахад ийм байна. Азаар манай улс хоёр том зах зээлийн дунд оршдог юм. Энэ зах зээлүүд рүү хандсан ялангуяа уул уурхайн бус экспортыг хийх хэрэгтэй. Уул уурхайн бус экспортынхоо тоог нэмэх ёстой.

-Ам.доллар хоёр мянган төгрөгт хүрчихлээ. Одоо яах вэ?

-Монголбанк мөнгөнийхөө хэмжээгээр л интервенц хийнэ. Өнгөрсөн жилүүдийн валютын ханшийн хөдөлгөөнийг харж байхад нэрлэсэн ба бодит ханшийг хүмүүс тэр бүр анхаардаггүй. Манай улсын валютын бодит ханш нэлээд олон сар чангараад байсан. Эсрэгээрээ нэрлэсэн ханш нь сулраад байв. Бодит ханш гэдэг нь валютын нэрлэсэн ханш инфляцийн зөрүүг хэлдэг. Тэгэхээр энэ талаас нь харвал нэрлэсэн ханш нь суларч байна. Дээр нь арилжааны банкууд хөөрөгддөг эрэлт байна уу үгүй юу гэдгийг харах ёстой. Үүнд төв банк онцгойлон анхаарах ёстой. Нэг нэр хүндтэй хүн ам.доллар хоёр мянган төгрөгт хүрнэ гээд хэлчихвэл тэр рүү хүмүүс их явж авир төрх нь өөрчлөгддөг ш дээ. Үүн дээр тоглож байдаг тоглогчид олон бий. Өөртөө, өөрийнхөө тойрон хүрээлэлд ашиг авна. Нийт зах зээлд хохиролтой. Энэ талаас нь бас их бодож байх ёстой. Үүнийг бодлоо гээд учир зүггүй хяналт шалгалт хийгээд бай гэсэн үг бас биш л дээ.

-Жилийн төсвийн алдагдал ДНБ-ий хоёр хувиас хэтрэх ёсгүй. Гэтэл Өрийн удирдлагын хуулиар таван хувиар тогтоож шат дараатай бууруулж явах графикийг гаргасан. 2016 оны төсвийг хэлэлцэхэд графикийн дагуу төсвийн алдагдлыг барьж чадах уу?

-Чадахгүй. Гэхдээ төсвийн хэмнэх мэдрэмж дутуу, идэвхгүй байгаа тохиолдолд тэр босгод тааруулаад л оруулчихдаг. Гишүүд Засгийн газрын оруулж ирсэн тоог хэт өөрчлөөд бариулаад баталж байсан тохиолдол олон бий. Төсвийн алдагдал, төлбөрийн тэнцлийн алдагдал гэдэг нэг зоосны хоёр тал. Тэгэхээр төсвийн алдагдлаа багасгаж бүр чадвал нэмэх нэг болгох ёстой. Намрын чуулганаар энэ асуудал дээр эргэлт хийх ёстой. Тэр дундаа 2016 оны эдийн засаг нь сонгуулийн эдийн засаг болно. Хариуцлагагүй болдог. Өөрийн эрхгүй нийгэмд хөөрөлт үүсдэг энэ үед нэлээд хатуу бодлого явуулах шаардлагатай.

-Өрийн дефолтод орж магадгүй гээд байна. Өрийн дефолтод орлоо гэхэд юу болдог юм. Грекийн дампуурлаас ялгаатай юу?

-Уг нь Грекийн ДНБ ба өрийн харьцаа 170 хувь байгаа байх. Гэтэл Японых 220 хувьтай байдаг. Тэгсэн хэрнээ Япон орон яах ч үгүй байгаа биз. Яагаад гэвэл өрийн удирдлага нь маш мундаг гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл тэр тоог хөөвөл Япон аль хэдийнэ дампуурчихсан байх ёстой. Тэгэхээр өрийн удирдлага гэдэг зүйлд байн байн анхаарлыг хандуулж яриад байгаа минь энэ. Зөвхөн Төв банк, Сангийн яамны асуудал биш. УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайдад цаг ямагт анхааруулж байх ёстой. Өрийн асуудал тун удахгүй дараагийн Засгийн газрын асуудал болно.

Л.Мөнхтөр

Now I shall go far and far

Into the North, playing the

Great Game

Rudyard Kipling, Kim

1904 онд Ян Хазбэндээр толгойлуулсан англи цэрэг Төвдөд орж ирэв. Хожмын түүхэнд ил болсноор англичууд Төвдийг эзлэх гэсэн юм биш байж. Орос улсын зорилго нь зүүн урагшаа Монгол, Шинжаан, Төвдийг, баруун урагш Ираныг өөртөө нэгтгэх гэж, ингэснээр Британийн өмнөд Ази дахь колончлолтой хил нийлэх, улмаар хилээ Энэтхэгийн далай хүргэх санаатай Англитай 150 жил шөргөөцөлдсөн юм. Үүнийг алдарт найрагч Кипплинг “Их тоглоом” гэж нэрлэсэн.Англичууд ч колонио арагш Афганистанаар өргөтгөхөөр дайн хийж байв. Төвдийн тэргүүн XIII Далай лам нь Оросын тагнуул Агваан Доржиевийн нөлөөнд их оржээ.Энэ тохиолдолд Ян Хазбэндийн цэрэг Лхаст орсон нь нэгдүгээрт Төвдийн Бирм, Энэтхэгтэй залгах хилийг тодорхой болгох, хоёрдугаарт Оросын нөлөөнд орох нь аюултайг ойлгуулах, гуравдугаарт хэрэв Далай лам зөвшөөрөх юм бол Англи улс Төвдийг хамгаалалтдаа авах гэсэн даалгавартай аж. Харин Далай лам нь Агваан Доржиевийн ятгалгаар Санкт Петрбург орж Оросын хаанаас тусламж гуйхаар умар тийш зугтаан Монголд хүрээд иржээ.

Газар нутгаа Энэтхэгийн далай хүртэл тэлэх оросуудын санаархал ХХ зууны турш санааны мухарт нь байсаар ирсэн. 1940 онд Молотов Гитлертэй уулзан ирээдүйн дэлхийг хуваахдаа СССР-ийн мэдэлд Энэтхэгийн далай хүртэл авахаар тохирч байв. 1979 онд Афганистанд цэргээ оруулдаг нь коммунизмыг өргөтгөх гэхээсээ Зөвлөлтийн эзэнт гүрнийг Энэтхэгийн хойг руу тэлэх гэсэн алсын зорилготой. Шинэ Оросын гадаад бодлогын салхич шувуун Жироновский “Орос цэрэг Энэтхэгийн далайн бүлээн усанд гутлаа угаах тухай” шуугиант ном бичиж байсан нь гэнэн тэнэглэл биш, биелж болох алсын төлөвлөгөө юм. Тэрээр сүүлийн хорин жилийн турш Оросын ирээдүйн гадаад бодлогыг урьдчилан тааж (төлөвлөж) явсаар ирсэн.

Далай ламыг Хүрээнд ирэхэд нь Богд түүнийг тосоогүйгээр үл барам ерөөс уулзсангүй. Тэр хоёрыг сүсэгтний өргөл барьц булаацалдсан, эсвэл бүр эсрэгээр сэм уулзалдсан гэх мэтийн таамаглал байдаг нь үнэндээ гэнэн тайлбар юм. Үүнээс өмнө Богдоос шанзав Бадамдоржийг Орос руу илгээн Манж Чин гүрнээс салахад нь туслаач гэсэн бичиг шийтгэсэн байв. Монголчууд хэдэн зуун жил үргэлжилсэн Төвдийн оюун санааны дарангуйллаас салах гэж оролдох болжээ. Иймээс “Умрын бурханы шашин” гэсэн нэр томъёо гаргаж “Миний сургаал ирээдүйд умраас умарт түгэх болно” гэсэн Буддагийн үгийг ишлэх нь их болсон. Хожим Ерөнхий сайд Бадамдорж Чэнь И-тэй 64 зүйлт хэлэлцээр байгуулахдаа “Умрын Бурханы шашин” гэдгээ ихэд онцолж, Төвдөөс үл хамаарсан шашны тусдаа төвлөрөл буй болгох, түүний удирдагч нь Төвдөөс биш Халхаас тодрох, Жавзандамбын дараагийн дүр нь Далай лам, Банчинбогдын дараа эрэмбэлэгдэх ёсыг халж бүр салангидаар Умрын Бурханы шашины толгойлогч байх гэдгийг хэлэлцээрт тусгахаар чармайж байв. Богд хаан нас барсны дараа Монголын шашны мяндагтнууд IX Богдыг одоогийн Сэлэнгэ аймгаас тодруулж байлаа.Ийм л шатгаанаар 1904 онд VIII Богд нь XIII Далай ламыг хүлээж аваагүй бололтой.

Үл хүндлэгдсэн Далай ламыг Халхын чинван Ханддорж нутагтаа залан Вангийн хүрээнд өвөлжүүлжээ.Далай ламыгаа хордуулж алах гэсэн хэсэг төвдийн хэрэг илчлэгдэж Ханддорж тэдний хатуу шийтгэсэн байна. Үүнд өсөрхсөн төвдүүд Ханддоржийн Бээжинд байх хүүг хууран хааны ордонд зөвшөөрөлгүйгээр дагуулж орон хууль зөрчүүлчихээд ордныхонд зааж өгөн цаазаар авахуулжээ.

1911 онд Монгол Улс тусгаар тогтнолоо зарласан авч үүнийг нь хэн ч хүлээн зөвшөөрсөнгүй.Харин 1913 онд Төвдийн төлөөлөгчид өөрсдийнхөө тусгаар тогтнолыг зөвшөөрүүлэхээр ирсэн тул хоёр орон харилцан хүлээн зөвшөөрсөн гэрээнд гарын үсэг зуржээа. Чин улсын харъяанд байсан энэ хоёр үндэстний цаашид тусгаар тогтнолоо олох болон хүлээн зөвшөөрүүлэх тэмцэл нь шал өөр замаар явсан юм. Монголчууд Хятадын өөдөөс Монголыг булаацалдах Орос улсыг монголчууд хань татан сөргүүлэн тавьсан юм. Төвдүүд болохоор Хятадтай сөргөж чадахуйц англичуудаас зугтаажээ. Монголчууд өөрснөө зарласан тусгаар тогтнолоо хүлээн зөвшөөрүүлэх гэж гуч гаруй жил махран хөөцөлдсөн. Төвдүүд хаалгаа тас хаагаад ертөнцөөс тасарсан. Монголчууд дэлхийг шинээр хуваасан II дайнд ялагч гүрнүүдийн талд зогсон Японд хүртэл дайн зарласан.Харин төвдүүд Дэлхий шинээр хуваагдаж байгааг бараг сонсоо ч үгүй нүд чихээ таглан өнгөрөөсөн. Ялтын гэрээгээр монголчуудын өдий хүртэл явж ирсэн статус квог их гүрнүүд хүлээн зөвшөөрсний дүнд 1946 оны эхээр Хятад, Зөвлөлтийн аль алин нь Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрсөн. Гэтэл 1952 онд Хятадын чөлөөлөх арми Лхаст орж ирэхэд Төвдийг хэн ч өмөөрөөгүй, учир нь дэлхийн шинэ дэг хуваагдлаар их гүрнүүд долоон жилийн өмнө Төвд бол Хятадын салшгүй нэг хэсэг мөн гээд тохирчихсон байлаа. Энэхүү өнгөрсөн 59-иад жилийн турших XIII Далай ламын хөөрхийлөлтэй бодлогыг XIV Далай лам хожим нь ихэд харамсан дурсдаг аж.

Хүчинд автсан XIV Далай лам “чөлөөлөгдсөн” Төвдийг төлөөлж бүх Хятадын Ардын төлөөлөгчдийн Их хуралд дэд даргаар “сонгогдон” ажиллаж байсан. Гэвч тэснэ тэснэ гэхэд арай ч барахаа болиод 50-иад оны сүүлчээр Энэтхэг рүү дүрвэн зугтаж тэндээ Төвдийн орогнолын Засгийн газар байгуулж өөрөө тэргүүн нь болжээ. Төвдийн тусгаар тогтнолын төлөө олон жил тэмцэж дэлхий даяар асар их нэр хүндтэй болсон авч нэгэнт хуваагдсан ертөнцөд эх орондоо тусгаар орон зай гаргаж чадсангүй. Бодит байдалтай эвлэрсэн тэрээр 1988 онд Штутгардтад Төвд нь Хятадын автономит муж байхыг хүлээн зөвшөөрсөн мэдэгдэл хийлээ. Ердөө жилийн дараа коммунизм сөнөнө гэж мэдсэнгүй. 1990 онд тэрээр коммунизмын дараах чөлөөт ардчилсан Монголд яаран ирж хоёр жилийн өмнөх Штутгардтын мэдэгдлээсээ татгалзаж байгаагаа зарлалаа. Төвдийн буддизм нь Төвд, Бутан, Энэтхэгийн Ладаг, Оросын Буриад, Тува, Халимагт шүтэгчидтэй. Харин энэ шашин тусгаар тогтносон Монголд 70 жил хориглогдож байгаад эргэж сэргэж байсан учир ийм мэдэгдлийг Улаанбаатарт зарлах нь улс төрийн хувьд маш ач холбогдолтой байсан бололтой.

XIV Далай лам үүнээс өмнө Монголд ганц удаа л ирсэн юм. Зөвлөлтүүд Хятадын эсрэг үзэл суртлын өдөөн хатгалга хийж түүндээ Далай ламыг ашиглахын тулд Азийн буддистуудын энх тайвны байгууллага гэдгийг Улаанбаатарт байгуулуулжээ. 1979 онд энэ хуралдаа Далай ламыг урин оролцуулсан юм. Амар байна уу гэсэн биш гай болов гэгчээр гадагш нь үзэл суртал хийх гэж байгаад монголчуудын мартагдаж буй шүтлэгийг нь сэргээчих вий хэмээн болгоомжилсон нам засаг Далай ламын айлчлалыг НАХЯ-ны нарийн хяналтын дор явуулж, түүнийг сүсэгтнүүдтэй аль болох уулзуулахгүй байх дээр онцгой анхаарсан. Лам хувцас өмссөн нууц цагдаагийнхан болон тэдэнд элссэн туршуул лам нар Гандангаар нэг байлаа.Далай лам ч үүнийг ажигласан, хожим коммунист Монголд айлчилснаа хачирхан бичсэн байдаг.

Далай лам Дарамсалад эргэж очоод урьд лам байгаад шар шувталсан олон хүүхэдтэй нэгэн эрийг гэнэт IX Жавзандамбаар тодруулав. Богд хааныг нас барснаас 10 гаруй жилийн дараа төрсөн энэ хүнийг тодруулсан нь Жавзандамбын хойд дүрийг тодруулдаг тогтсон заншил болон шашнаа Төвдөөс тусгаарлах гэсэн Богд хааны бодлогоос ихээхэн зөрж байлаа. Юун түрүүн хойд дүрийг гурван жилийн дотор багтааж тодруулдаг уламжлалт заншилтай. Цаашилбал Умрын Бурханы шашин үүсгэж Төвдөөс сүсэг бишрэлээ салгах бодлого нь Богд хааны хүсэл эрмэлзэл байсан, тиймээс ч 1926 онд IX Богдоор тодорсон Сэлэнгэд төрсөн Түдэвийн Лувсандорж нь энэ талаар Төвдийн зүгээс ч хүлээн зөвшөөрөгдсөн байсан юмсанж. Далай ламын хожим гэнэт тодруулсан Жавзандамбын IX дүр гэгч нь төрж байхад Түдэвийн Лувсандорж амьд байсан ба тэрээр 1948 онд цэрэгт байхдаа нас баржээ. 1928 онд хутагт хувилгаадыг дахин төрөхийг хориглосон төрийн хууль гарсан учир Лувсандорж нялхдаа хоёрхон жил л IX Богд хэмээгджээ.

Энэтхэг, Хятад хоёр 1962 онд хилийн будлианаас болж байлдсан юм. Түүнээс хойш энэ хоёр орны харилцаа олон жилээр хөрсөн ба үүнийг нь ч зөвлөлтүүд Энэтхэгийн эрх баригч Конгресс намаар дамжуулан Хятадын эсрэг идэвхтэй ашиглаж байлаа. 1980-аад оны сүүлч гэхэд Хятадад Дэнгийн нээлттэй хаалганы бодлого ихэд амжилт олон энэ орон үсрэнгүй хөгжлийнхөө гарааг тавилаа. Зэрэгцээд СССР-т коммунизмыг засварлан сайжруулах Горбачёвын перестройка шуугиулж гарах нь тэр. Энэтхэгт ч Конгресс намын олон жилийн эзэгнэл сулраад иржээ. Энэтхэг нь Хятадтай харилцаагаа сэргээх шаардлагатай болов. Энэ хоёр хүчирхэг хөршүүд эдийн засгийн хувьд харилцан ашигтай хамтарч байж л дэлхийн зах зээлд гарч ирнэ. Түүнээс гадна Энэтхэгийг оросууд, дайсан нь болох Пакистаныг хятадууд “өмчлөөд” авчихсан энэ эвгүй байдлаас гарах шаардлагатай. Хятадтай сайжиръя гэсэн хүсэлд нь дүрвэж орж ирсэн 100 мянга гаруй төвдүүд, нутагт нь байгуулагдсан Төвдийн орогнолын Засгийн газар хамгийн том саад болж байв. Ардчилсан орны хувьд тэднийг хөөгөөд гаргаж чадахгүй.Дарамт болсон хоноц.

Олон улсын байдал ийнхүү орвонгоороо өөрчлөгдөх өнгө ороод эхлэнгүүт энэтхэгчүүд Ладагийн төвд үндэстэн ренбүүчи гэгдэх шарын шашны лам хүнийг Монголд суух Элчин сайдаар томилон явуулав. Түүнийгээ Улаанбаатарт бүхэл бүтэн 13 жил байлгасан. Төвдийн Энэтхэг дэх орогнолын Засгийн газрыг Монгол руу нүүлгэх бэлтгэл ажлыг л мөнөөх ламаар хийлгэсэн хэрэг. 70 шахам жил шашнаа хориглуулж, буддизм байтугай ерөөс сүсэг бишрэлийн утга учрыг ч ойлгохоо больсон, эсвэл марксист шашны фанат мухар сүсэгтэн болсон ард түмэн ладагийн төвд ламыг хуйлран дагаж ардчилсан төрийн томчуудаас эхлээд жирийн мөргөлчид хүртэл шавь нь боллоо.

Үргэлжлэл бий.

2015.8.15

“Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн дугаар 16 нүүрээр хэвлэгдэн уншигчдын гарт очлоо. Манай сонины нэгдүгээр нүүрт Хөрөнгийн биржийн захирал Д.Ангарын ярилцлага багтсан билээ. Уг ярилцлагад хувийн хэвшлийнхэн бонд гаргаж өөрсдийнхөө нэрийг хуудсыг бий болгож буй талаар өгүүлжээ. Үргэлжлэлийг нь 15 дугаар нүүрээс унших боломжтой.

Мөн нэгдүгээр нүүрээс Монгол Улсад анх удаа болж буй Өсвөрийн шатарчдын дэлхийн олимпиадын сурвалжлага багтсан бөгөөд үргэлжлэл нь 12 дугаар нүүрт хэвлэгдлээ.

Улс төрийн хоёрдугаар нүүрт Сангийн дэд сайд С.Пүрэвийн “Зарим бараа, үйлчилгээний үнэд үзүүлэх дарамт багасч, инфляци буурч байна” гэсэн ярилцлага багтлаа. Үргэлжлэл нь тавдугаар нүүрт хэвлэгдсэн бөгөөд уг ярилцлагадаа эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар өгүүлсэн байна.

“Баримт, үзэл бодол”-ын гуравдугаар нүүрт нэрт нийтлэлч, Монгол Улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн Б.Цэнддоогийн “Алтан шаантаг” хэмээх фельетон багтжээ.

Баримт, үйл явдлын дөрөвдүгээр нүүрт Баруун-Урт-Сайншанд чиглэлийн далангийн хөрс хуулалтын ажлыг хийж гүйцэтгээд улсаас мөнгөө авч чадаагүй тул зээлээ эргүүлэн төлж чадахгүй шүүхийн хаалга татахдаа тулаад буй “Кей Эйч Эн Ар” компанийн захирал Н.Бум-Эрдэнийн ярилцлага багтлаа. Түүнчлэн ЗГХЭГ-ын дэд даргаар ажиллаж байсан Г.Дэнзэнг шүүхийн шийдвэрээр батлан даалтад гаргасан талаарх мэдээлэл хэвлэгдсэн юм.

Манай сонины долдугаар нүүрт УИХ-ын гишүүн Ц.Оюунгэрэлийн “Хэргийг нь нотолж чадахгүй байж, хүнийг амьдаар нь тамлаж болохгүй” гэсэн ярилцлага уншигчдын гарт хүрлээ. Түүний хувьд Г.Дэнзэнг эргэж очиход нөхцөл байдал ямар байсан талаар дэлгэрэнгүй ярьжээ.

Дэлхийн мэдээ уламжлал ёсоор есдүгээр нүүрт багтсан бол арваннэгдүгээр нүүрт цэцэрлэгт хүүхдүүдээ бүртгүүлэхээр 10 гаруй хонож буй эцэг эхчүүдийн талаар сурвалжлага бэлтгэжээ.

Харин соёл, урлагийн 12 дугаар нүүрт “Зөөлөн гуниг”, “Хайрын эзэн”, “Энэ хайр байж”, “Цаснаар”, “You and me” зэрэг уран бүтээлээрээ залуусын зүрх сэтгэлийн нандин утсыг хөндөж явсан Мөнхийн реп хамтлагийн дуучин Лхагваагийн сонирхолтой ярилцлага багтлаа. Тус хамтлагийнхан удахгүй гэгээн хайрын дуунуудаараа бие даасан тоглолтоо хийх гэж байгаа аж.

Тэгвэл 13 дугаар нүүрт загвар зохион бүтээгч А.Түвшинтуяагийн ярилцлага хэвлэгдсэн юм.

“Өдрийн сонин”-ы эрхэм уншигч та, манай өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудан, “Улаанбаатар”, “Скай” шуудангийн салбаруудаас очиж авч болох ба сонин борлуулах бүхий л цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой юм. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдах авч болохыг дуулгая. “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч бас болно. “Өдрийн сонин”-той холбоотой бүхий л мэдээллийг Мэдээлэх эрхийн утас 19001987-гоос лавлаж болох ба энэ гуравдугаар улирлын захиалгаа өгөхийг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу. Хэрэв цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 8807-1920 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг лавлаарай.

“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮХНИЙ УРГАХ НАРНААР ТАНТАЙ ХАМТ

Монгол Улсад Өсвөрийн шатарчдын дэлхийн
олимпиад анх удаа зохион байгуулагдахаар болж, өнөөдөр нээлтээ хийлээ. Нээлтэд
УИХ-ын гишүүн Монгол Улсын өсвөрийн шатарчдын дэлхийн олимпиад зохион
байгуудлах ажлын албаны дарга Я.Санжмятав, Эрүүл мэнд, спортын сайд
Г.Шийлэгдамба, Олон улсын шатрын холбооны ерөнхийлөгч Кирсан Илюмжинов болон
албаны хүмүүс оролцлоо. Тэмцээн энэ сарын 19-29-ны хооронд “Хүннү молл”
цогцолборт болох юм. Дэлхийн 30 гаруй улсаас 170 гаруй баг тамирчид манай оронд
ирээд байгаа аж. Тэгвэл манай улс Өсвөрийн шатарчдын дэлхийн олимпиад зохион
байгуулах эрхийг олон оронтой өрсөлдөж авсан байна. Энэхүү тэмцээн нь Ази
тивийн аварга шалгаруулах тэмцээний дараа орох Дэлхийн шатрын холбоонд харьяалагддаг
том тэмцээн аж. Өсвөрийн 16 хүртэлх настай шатарчид дөрөв, дөрвүүлээ болж
багаар оролцох гэнэ. Манай улсаас нийт 50 гаруй өсвөрийн тамирчин зургаан баг
болж оролцохоор бэлтгэл сургуулилтаа базааж байгаа аж. Өсвөрийн шатарчдын
дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд Хятад, Унгар, Энэтхэг, Орос, Өмнөд
Солонгос, Америк, Канад гээд 23 орноос баг тамирчид оролцохоор бүртгүүлсэн
байна. Дэлхийн төвшний том багууд оролцож байгаа учраас өрсөлдөөн ширүүн
явагдахаар харагдаж байгааг зохион байгуулагчид онцоллоо. Мөн тус тэмцээнээр
манай тамирчид дэлхийн шилдгүүдтэй танилцан туршлага солилцох боломж гарч буй
юм. Өсвөрийн шатарчдын дэлхийн олимпиадаас гадна “Mongolia Open” буюу их
мастеруудад зориулсан тэмцээнийг давхар зохион байгуулахаар төлөвлөжээ.
“Mongolia Open” нас харгалзахгүй оролцдог бөгөөд жилд нэг удаа болдог томоохон
тэмцээн юм. Тус тэмцээнд түргүүлсэн тамирчин зургаан сая төгрөгийн шагнал
авдаг. “Mongolia Open”-д дэлхийн супер их мастерууд ирж тоглож байгаагүй бөгөөд
энэ жил 20 гаруй орноос 150 тамирчин оролцохоор бүртгүүлсэн байна.