Categories
мэдээ улс-төр

Нийслэлийн ИТХ-ын хуралдааныг зарлана

Нийслэлийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн энэ оны эхний хуралдаан маргааш буюу даваа гарагт болох гэж байна.

Хуралдаанаар Багануур дүүргийн 3 дугаар хороонд баригдсан 640 хүүхдийн сургуулийн барилга, нийтийн эзэмшлийн эд хөрөнгө, Сонгинохайрхан дүүргийн 21 дүгээр хорооны Саалийн ам, Баянзүрх дүүргийн 20 дугаар хорооны Баянголын ам, Улиастайн Зүүн салааны ам, Сүхбаатар дүүргийн 19 дүгээр хорооны Санзайн амуудад баригдсан байгаль хамгаалагчийн 4 дүгээр байр, мөн тус дүүргийн нэгдүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт “Эх газар” ХХК-ийн ашиглалтад оруулсан төмөр замын доогуурх авто машины нүхэн гарц зэргийг нийслэлийн өмчид бүртгэн авах, зарим орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газруудын дүрэм батлах тухай, нийслэлд авто тээврийн хэрэгслийн бүртгэл, төлбөрийн тогтолцоог шинэчлэн нэвтрүүлэх журам батлах зэрэг асуудлуудыг хэлэлцэхээр төлөвлөжээ.

Мөн уг хуралдаанаар Авлигын эсрэг нийслэлийн хөтөлбөр, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх стратеги төлөвлөгөө батлах асуудлыг хэлэлцэхээс гадна нийслэлийн ИТХ-ын хуралдааныг зарлан хуралдуулах асуудлыг хэлэлцэнэ гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Монголын хүүхдийн их наадам болно

Монголын хүүхдийн спортын V их наадмыг Зохион байгуулах хорооны анхдугаар хурал боллоо. Тус хурлыг дэд сайд Т.Болдбаатар удирдан явуулсан юм. Монголын Хүүхдийн спортын V их наадам нь Биеийн тамир, спортын тухай хуулийн 16.1, Бага, дунд боловсролын тухай хуулийн 18.3 дугаар заалт, Засгийн газрын 2014 оны 359 дүгээр тогтоол “Хүүхдийн спортын наадам” зохион байгуулах тухай тогтоолыг хэрэгжүүлэх, хүүхэд, өсвөр үеийнхнийг биеийн тамир, спортын арга хэмжээ, тэмцээн, наадамд өргөнөөр хамруулах, тэдэнд эр зориг, хамт олонч хүмүүжлийг төлөвшүүлэх, ур чадвартай тамирчдын залгамж халааг тодруулах, 2016 онд Сахагийн Олон улсын хүүхдийн спортын наадам, “Лиллехаммер-2016” Залуучуудын өвлийн олимпийн II наадамд оролцох тамирчин хүүхдүүдийг сонгон шалгаруулах зорилгоор 2015 онд зохион байгуулах аж. Хурлааар зохион байгуулах хорооны дарга, дэд дарга, гишүүд, нарийн бичгийн дарга нарын ажил үүргийн хуваарийг баталж, Тэмцээний нэгдсэн заавар болоод Хүүхдийн спортын V их наадмын далбаа, лого, бэлэгдэлийн уралдааны төслийг хэлэлцсэн байна.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Долларын албан ханш 1944.06 төгрөгт хүрлээ

Монголбанкны албан ханшаар ам.долларын төгрөгтэй харьцах ханш 1944.06 төгрөгт хүрлээ. Долларын он гарсаар төгрөгийн эсрэг эрс чангарсаар байгаа юм. Оны өмнө ханш 1890 орчим төгрөгтэй тэнцэж байсан ч он гармагц 1900-аас давж, улмаар өнөөг хүртэл чангарсаар байна. Уул уурхайн салбарт эерэг хүлээлт бий болж, машин, механизмын импорт нэмэгдэх хандлагатай болсон нь долларын эрэлтийг нэмэгдүүлж, ханшид нөлөөлсөн гэж эдийн засагчид тайлбарлаж байгаа юм. Арилжааны банкуудын хувьд долларын зарах ханш аль хэдийн 1955 төгрөгт хүрээд байна.

Categories
мэдээ спорт

Харцага цолтонд хүндэтгэл үзүүлэх барилдаантай

Монгол Улсын харцага цолтонд хүндэтгэл үзүүлэх хүчит бөхийн барилдаан өнөөдөр 14:00 цагт Монгол бөхийн өргөөнд эхлэх гэж байна. Уг барилдаанд улс, аймгийн өндөр цолтой бөхчүүд хүчээ үздэг уг барилдаан ес дэх жилдээ зохион байгуулагдах гэж буй аж. Монгол Улсад нийт 38 харцага цолтон байдаг бөгөөд тэдэнд хүндэтгэл үзүүлэх барилдаан 2006 оноос зохион байгуулагдаж ирсэн юм. Өнгөрсөн жилийн хүндэтгэлийн барилдаанд Улсын гарьд Д.Рагчаа түрүүлж, улсын гарьд Н.Ганбаатар үзүүрлэж байжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Сурагчид маргааш хичээлдээ орно

Нийслэлийн Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын хоёрдугаар улирлын амралт дуусч даваа гаригаас хичээлдээ орно.

Бага ангийн сурагчид буюу I-V ангийнхан өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын 20-ноос энэ сарын 25-ныг хүртэл амарч байгаа бол дунд ангийнхан нэгдүгээр сарын 3-наас 25-ныг дуустал, ахлах ангийнхан нэгдүгээр сарын 10-наас 25-ныг дуустал амарч байна.

Хөдөө орон нутгийн сурагчдын тухайд бага ангийнханы амралт нэгдүгээр сарын 10-наас эхэлж ирэх хоёрдугаар сарын 8-нд дуусна. Дунд ангийн сурагчдын амралт нэгдүгээр сарын 26-наас эхэлж хоёрдугаар сарын 8-нд дуусах бол ахлах ангийнхан нэгдүгээр сарын 31-нээс амарч, хоёрдугаар сарын 9-нд хичээлдээ орох юм.

Categories
мэдээ спорт

С.Батцэцэг алтан медаль хүртлээ

ОХУ-ын алдарт бөх И.Ярыгиний нэрэмжит “Алтан гранпри” тэмцээний эмэгтэйчүүдийн 63 кг-ын жинд барилдсан Гавьяат тамирчин С.Батцэцэг алтан медаль хүртжээ. Тэрээр нэгдүгээр тойрогт оросын бөх Юлия Пронцевичийг хожиж мөнгөн медалийн төлөө барилдаанд байнгын өрсөлдөгч, Латвийн бөх А.Григорьеваг илүүрхэн ялж алтан медалийн төлөө барилдаанд оросын бөх И.Тражуковаг цэвэр яллаа. Хоёр жилийн өмнө энэ тэмцээнд мөнгөн медалийн төлөө барилдаанд А.Григорьевтэй барилдахдаа оноо илүү явсан ч дархан тохох мэхэнд нь орж цэвэр ялагдаж байсан түүхтэй.

Categories
мэдээ нийгэм

Нийслэлд гал түймрийн таван дуудлага бүртгэгдэв

Өнгөрсөн бямба гарагт Нийслэлд гал түймрийн 5, зөрчлийн 3, орон нутагт гал түймрийн 1, зөрчлийн 1 дуудлага бүртгэгджээ. Үүнд:

Нийслэлийн хувьд Сонгинохайрхан дүүргийн IV хорооны Их нарангийн VI гудамжийн 4 тоотод иргэн Г-н байшин, Баянзүрх дүүргийн XX хорооны Хар усан тохойн задгайн 27 тоотод иргэн Л-н байшин, Сонгинохайрхан дүүргийн 25 дугаар хорооны “Хайрхан”-ы 17 дугаар гудамжийн 6 тоотод иргэн Ц-н гэр, мөн Сонгинохайрхан дүүргийн I хорооны нутаг “Шижир“-ийн даваанд өвс, Баянгол дүүргийн 23 дугаар хорооны “Зүүн-Ард- Аюуш”-ийн 1 дүгээр гудамжийн тоотод иргэн Л-н байшин шатаж байна гэсэн дуудлага тус тус исэнийг Нийслэлийн Онцгүй Байдлын газрын албан хаагчид шуурхай очиж ажиллаа.

Мөн Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын VIII багийн I хэсгийн 97 тоотод иргэн В-н малын хашаа шатаж байна гэсэн дуудлага ирсэнийг Аврах, гал унтраах 36 дугаар ангийн албан хаагчид ажиллаж унтраав гэж Онцгой Байдлын Ерөнхий Гакрын Шуурхай Удирдлагын Газраас мэдээлэв.

Categories
мэдээ цаг-үе

Бодибилдингийн спортын түүчээ болсон “Терминатор”-ууд

Мустанг клубийн нэрэмжит Бодибилдингийн тэмцээний үеэр. 2000 он Бодибилдингийн спортын төрөлд тив дэлхийд эх орныхоо нэрийг дуурсгаж яваа “Мон-Алтиус” биеийн тамирын дээд сургуулийн 2002 оны төгсөгчдийг энэ удаагийн “Нэг ангийнхан” буландаа урилаа. Хамгийн сүүлд гэхэд эдний ангийнхнаас өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард Энэтхэгийн Мумбай хотноо зохиогдсон дэлхийн аварга шалгаруулах бодибилдингийн тэмцээнээс ОУХМ Г.Жамц мөнгөн медаль, ОУХМ Ч.Мянганбилэг хүрэл медалийн эзэн болсон юм. Хамгийн сонирхолтой нь дэлхийн аваргын энэхүү тэмцээнд оролцоход тэдний бэлтгэлийг нь хангуулсан багш дасгалжуулагч, спортын мастер Г.Ганбаатар хүртэл тэдний анги. Бусад нь ч мөн мэргэжлээрээ хөдөө орон нутагтаа багш дасгалжуулагчаар ажиллаж байгаа гэнэ.

“Мон-Алтиус” биеийн тамирын дээд сургууль байгуулагдсан цагаасаа буюу 1997 оноос Монголдоо анхлан бодибилдингийн багш дасгалжуулагч мэргэжлээр элсэлт авч эхэлжээ. Ийнхүү Терминатор шиг биетэй болохын хүслэн болсон туранхай бор хөвгүүд1998 онд дээд сургуулийн босгоор алхаж оржээ. Энэ тухайгаа тэд “Ангийнхан дундаас Г.Ганбаатар маань л хотынх. Бусад нь хөдөөнийх. Хөдөөд бодибилдингийн спорт, домогт тамирчдын талаар үзэж харах ном товхимол бүү хэл сурах бичиг нь хүрэлцээ муутай байлаа шүү дээ. Интернэт, компьютер бол сураггүй байсан үе. Харин преставкаар хааяа кино үзнэ. Суманд ганц хоёрхон айл преставкатай. Гэтэл тэрэнд тоглуулах кассет нь олдохгүй ээ. Хот руу таньдаг найз нөхөд, хамаатан садандаа кино захина. Хэн нэгэнд нь хотоос кино ирвэл преставкатай айлдаа бөөнөөрөө цуглаж байгаад үзнэ.

Ингэсээр хэд гурван кассеттай болчихно оо. Тэдэн дотроосоо “Терминатор” киногоо өдөр бүр уйдалгүй үзнэ дээ. Бүр заримдаа өдөрт хоёр гурван ч удаа үзнэ. Тэгээд хөвгүүд нь бүгд Шварценнегер шиг бие хаатай болохын мөрөөдөл болсон улс байлаа” гэцгээв. Тэгтэл А.Эрдэнэсүрэн “Та нар терминатор шиг болохыг хүсдэг байсан бол би Жон Клот Вандам шиг бие хаатай болохыг хүсдэг байсан. Одоо бол бие хаа адилхан болсон байгаа биз дээ. Царай нь хүртэл адилхан. Хэн нэгэнд нь улаан даавуу байвал гаргаад ир. Үсээ боочихвол яг даа” гээд бусдыгаа хөгжөөв.

Тэднийг оюутан байх үед “Тайхар”, “Хар ирвэс”, “Икс макс”, “Мустанг” зэрэг хэдхэн фитнесс клуб ажилладаг байж. Тэд хоёрдугаар дамжаанд суралцаж байх үеэс “Мон-Алтиус” биеийн тамирын дээд сургууль “Мустанг” клубтэй хамтарч ажиллах болсноор тус клубт дасгал сургуулилтаа хийдэг болжээ. Зарим нь гуравдугаар дамжаанаасаа тус клубийн нэрийн өмнөөс тэмцээн уралдаанд оролцох болжээ. Ангийнхнаас нь хамгийн анх Г.Жамц, М.Энхболд, Ч.Мянганбилэг, М.Вандан, Г.Ганбаатар болон А.Эрдэнэсүрэн нар “Мустанг” клубийн хоёр жилийн ойн бидибилдингийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцож, олны өмнө гарч байжээ. Энэ үеэс тэд ирээдүйн хүчтэй өрсөлдөгч болохоо харуулж, багаараа тусгай байрт шалгарчээ. Тийм ч учраас дараа жилийнх нь тэмцээнээс Г.Ганбаатар түрүүлж, Г.Жамц мөнгөн медаль хүртэж байжээ. М.Энхболд “Оюутан байхдаа багш дасгалжуулагч нарынхаа заавраар бэлтгэл сургуулилтаа хийнэ. Гарын авлага, сурах бичиг ховор учраас тухайн үедээ Оросын бодибилдингийн аваргуудын дасгалаа хийж буй зурагтай номыг харж дасгалаа хийдэг байсан. Уураг олдохгүй. Тэгээд ч өндөр үнэтэй болохоор сургууль дээрээ 50-ийн ундаагаа уугаад, 100 төгрөгийн гөөхийгөө идэж аваад бэлтгэлдээ гарна даа. Гэртээ бол лапша, цуйвангаа иднэ. Оюутан хүүхдүүдэд хэдэн арван кг-аар нь тахианы цээж мах, сагс сагсаар нь өндөг худалдаж авч чадахгүй. Ингэж идэх юм худалдаж авах нь бүү хэл автобусанд туулайчилдаг байлаа. Гэсэн ч амжилт гаргаад л байдагсан” гэвэл “Нээрээ автобус гэснээс нэгэн хөгжилтэй явдал санаанд орчихлоо” гэсээр М.Вандан ярианд оролцов. Тэрээр “Хөлний булчин чангаруулах дасгал хийсний дараа автобусанд бууж сууна гэдэг амаргүй байдагсан. Автобусны буудал орох санаатай хөлөө зөөж ядан, паацганан явахад хүмүүс их гайхдагсан. Хажуугаар зөрөх зарим нь “Энэ нэг юм чинь өдий том болчихоод өмдөндөө баачихсан юм уу даа” гэж ирээд л сүрхий эргэж хардагсан. Автобусныхаа шатаар гарах гэж 80 гарсан хөл муутай өвгөн шиг мацаж гарна. Автобусанд ороод хэсэг зогссоны дараа өвчин нь мэдрэгдэхээ больчихно. Тэгэнгүүт нэгнээсээ өрсөх гээд үсрээд буунгуут тамиргүй болсон хөл чинь өвдгөөрөө өөрийн эрхгүй нугалараад, ойчоод өгнө. Ингэж мөн ч олон удаа хувцсаа шороо тоостой хутгаж билээ. Бүр эрчтэйхэн шиг үсэрвэл газар хэд хэд эргэлдэнэ гээч” гэцгээгээд инээлдэцгээв.

Оюутан байхдаа тэмцээн уралдаанд орохын тулд биеийн крем олох гэж бөөн юм болдог байж. Шоколадан бор өнгөтэй зориулалтын биеийн крем түрхэхгүй бол булчингийн ялгаралт харагдахгүй. Тиймээс олдсон жаахан түрхлэгээ уруулын будаг, вазелинтай хольж арвилдаг байж. Үүнийг ангийнхан дундаасаа Г.Ганбаатар гардан хийдэг байж. Тэрээр “Бараг л будгийн мэргэжилтэн болсон шүү. Бор крем олдохгүй бол шар улааныг хольж бор өнгө гаргана. Вазелинтай хольж их болгоно шүү дээ” гэсэн юм.

Н.Буянтогтох “Дуу цөөтэй, гүндүүгүй болохоор нь Ч.Мянганбилэгээрээ манай ангийнхан их тоглоом хийнэ. Мянгаа маань ч тоглоом их даана. Тэгсэн нэг өдөр Мянгаа маань шинэ пүүз өмсөөд сургууль дээр ирчихэж. Тэрнийг нь бид нар анзаарсангүй. Хичээл тараад бөөнөөрөө сургуулийн хашаагаар гарсан чинь Мянгаа “Ийшээ явах уу, тийшээ явах юм уу” гээд гар нь хөдлөхгүй, хөл нь гозгоноод байж билээ. Тэгсэн М.Вандан шинэ гутлыг нь анзаараад “Яаая, манай Мянгаа ориг пүүз авчихаж. Та нар хараагүй юм уу. Тэгээд л түрүүнээс хойш ангийнхныг ийш тийш нь дагуулж яваад байсан юм байна шүү дээ. Одоо л ойлголоо” гэж ирээд л тоглоом наргиа хийж билээ. Ер нь гүндүүгүй болохоор нь Мянгаагаараа их тоглоом хийнэ ээ. Манай хүн ч тоглоом сайн даана” гэв. Т.Батбаяр “Гүндүүгүй ч гэсэн Мянгаа маань их адтай шүү. Урлагийн үзлэгээр бол ангийнхныгаа чирээд гардаг шүү дээ. Гуравдугаар дамжаанд байхдаа урлагийн үзлэгээр бүгдээрээ эмэгтэй болж, хошин жүжиг тоглосныг санаж байна уу. Тэгээд хөхөвч зүүгээд дотор нь оймс, трико чихээд төмбийлгөж байсансан. Хошин жүжгээ толилуулж дуусаныхаа дараа бүгд эгнэж зогсож байгаад дуулна. Энэ хооронд Мянгаа гар дээрээ явж байгаад дууны төгсгөлд шпагет суухаар зохиомжилсон байсан. Тэгсэн чинь төгсгөлд нь Мянгаа А-гаар суусан чинь богино юбка доороос дотуур өмд нь шууд ил гарчихдаг байгаа. Үзэгчид нир хийтэл инээлдээд явчихсан. Бэлтгэл дээрээ өөрсдийнхөө хувцастай байсан болохоор тэрийгээ ер анзаараагүй байх. Гэхдээ л манай анги түрүүлсэн” хэмээн өгүүлэв.

Гурван жилийн өмнө спортын мастер Г.Ганбаатар, Г.Жамц нар “Perfect body” хэмээх бодибилдинг, фитнесийн клубийг ажиллуулж эхэлжээ. Үүсгэн байгуулагдаад удаагүй хэдий ч өнгөрсөн жилийн Улаанбаатар хотын бодибилдингийн шилдэг клубээр шалгараад амжжээ. Г.Ганбаатар “Биднийг оюутан байх үед ихэвчлэн мэргэжлийн тамирчид л тогтмол бодибилдингээр хичээллэдэг байснаас гадна энэ нь зөвхөн эрчүүдийн спорт мэтээр ташаа ойлгодог байлаа. Одоо бол тэс өөр. Яагаад гэвэл энэ спорт зөвхөн мэргэжлийн тамирчдаас гадна эрүүл мэндэд маш тустай гэдгийг ойлгосон учраас иргэд тэр дундаа залуус идэвхтэй хичээллэх болсон. Түүнчлэн Монголд бодибилдинг, фитнесийн спорт үүсч хөгжөөд 20 гаруйхан жил болж байгаа хэдий ч нөр их хөдөлмөр зүтгэлийн үр дүнд дэлхийн хэмжээний амжилт гаргаж чадсан. Монголын тамирчид 2014 оны дэлхийн аварга шалгаруулах бодибилдингийн тэмцээнээс аваргын алт, мөнгө, хүрэл медалийг хүртсэн бахдам амжилтын эзэд болсныг бүгд мэдэж байгаа. Төрөл, жин тус бүрт улс орон бүрийн шилдгийн шилдэг 20 гаруй тамирчин оролцдог. ОУХМ Ж.Нурлан мастер ангилалд алт, 85 кг жинд хүрэл, Хүсэлтүвшин фитнесс ангилалд мөнгөн медаль авснаас гадна ангийн анд ОУХМ Г.Жамц, Ч.Мянганбилэг нар мөнгө, хүрэл медаль хүртсэнд сэтгэл өндөр байна” хэмээн дасгалжуулагч, спортын мастер Г.Ганбаатар даруухан өгүүлтэл Г.Жамц “Шавийн эрдэм багшаас гэдэг дээ. Бид хоёрыг энэ хэмжээний амжилт гаргахуйц сайн бэлтгэл хийлгүүлсэн хүн нь манай Ганбаа. Оюутан ахуйгаасаа өдийг хүртэл арав гаруй жил нөхөрлөж, нэгнийхээ бэлтгэл сургуулилтыг хийлгэсээр ирлээ” гэв. Ч.Мянганбилэг “Би 2002 онд сургуулиа төгсөөд хувийн бизнесээ хөөх болсон. Тэгтэл 2012 онд хоёр найз маань клуб байгуулж байгаагаа дуулгаад намайг тамирчин нь болохыг ятгасан. Ингээд сүүлийн хоёр жил Г.Ганбаатарынхаа удирдлага дор шаргуу бэлтгэл хийсний дүнд дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс хүрэл медаль авлаа. Бэлтгэл хийж эхлэх үед Ганбаа маань “Монголдоо бүү хэл тив дэлхийд нээрээ дуурсгасан тамирчин болох ирээдүй чамд бий гэхэд “Надаар битгий тоглоом хийгээд бай. Улсын аваргаас медаль хүртэж байвал болох нь тэр” гээд ойшоодоггүй байсан. Ингээд л багш, андынхаа удирдлага дор, шаргуу хичээллэсний дүнд дэлхийн аваргын 55 кг-ийн жинд хүрэл медалийн эзэн болсон” гэсэн юм.

“Ер нь бодоод байхад нэг ангийн андууд дэлхийн аваргын бодибилдингийн тэмцээнээс медаль хүртсэн анхны тохиолдол энэ байх шүү. Ангиас хоёр, гурваараа бүү хэл ганц нь л улсын аварга болсон нь тун цөөн. Бусад спортыг бодвол хоолны дэглэмдээ маш анхаарах хэрэгтэй. Илчлэг багатай хоол идэж, маш их хүч чадал шавхсан дасгал хийж, илүүдэл өөхөө шатаадаг” хэмээн С.Наранбаатар хэлтэл бүгд толгой дохин “Нээрээ ч тийм байх шүү” гэцгээв.

Тэд хэзээний эвтэй, нэгнийхээ төлөө гэсэн сэтгэлтэй болох нь тэдэнтэй хөөрөлдөн суух мөчид өөрийн эрхгүй мэдрэгдсэн юм. Уулзалтдаа ирж амжаагүй нэгийнхээ хаана юу хийж явааг сонссон нэг нь бусдадаа дуулгана. “Ажил төрөл нь ахицтай, сайн байгаа гэж дуулдсан. Саяхан надтай холбоо барьсан” гэвэл “За ашгүй дээ” гэцгээн бусад нь чин сэтгэлээсээ талархана. Харин “Тэр маань л жаахан ажил төрөл нь базаахгүй сурагтай байна лээ” гэвэл бусад нь “Хэдүүлээ тэгвэл яаж туслах уу. Ажил төрөлгүй байгаа бол миний хамаатны ах сургуульдаа биеийн тамирын багш дасгалжуулагч авна гэсэн шүү. Өөр бас бус ажлын зар харагдсан шүү” гэцгээн санаа нь зовнино.

М.УУГАН-ЭРДЭНЭ

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Цагаан сар үзэсгэлэн худалдаа дүүрэг болгонд явагдаж байна

Жил бүр сар шинийн баярыг тохиолдуулан нийслэлийн 6 дүүрэгт цагаан сарын үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулдаг уламжлалтай. Энэ жил Баянзүрх дүүрэгт “Скай” их дэлгүүрийн гадна талбайд, Бөхийн өргөөний гадна талбайд, “Тэнгэр” бөөний худалдааны төвд, Сүхбаатар дүүрэгт “Цэрэндоржийн гудамж”-ны гадна талбайд, Чингэлтэй дүүрэгт Тусгаар тогтнолын талбайд, Урт цагааны зүүн талын гадна талбайд, Баянгол дүүрэгт “Лион” тауэрт, Хан-Уул дүүрэгт “Скай трейдинг” ХХК-д, “Номингийн тав трейд” ХХК-д, “Хоум плаза”-гийн дотор талбайд, “Улаанбаатар импекс” ХХК-д, Сонгинохайрхан дүүрэгт “Силвер” худалдааны төвд, “Сувдан” төвийн дотор талбайд тус тус зохион байгуулж байна. Үзэсгэлэн худалдаа энэ сарын 23-наас эхэлсэн бөгөөд сар шинийн баяр хүртэл үргэлжлэх юм. Мөн Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн яам, Хөдөлмөрийн яам, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар хамтран “Монголд үйлдвэрлэв” Цагаан сар үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулдаг уламжлалтай. Энэ жил “Мишээл экспо”, “Шөнийн зах”, “Драгон” төвд зохиохоор төлөвлөжээ гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Талын Таван толгойд маань Эгийн голын эмгэнэл давтагдах вий дээ

Монголчуудыг тэжээх хоёр том уурхайн нэг болох Таван толгойн асуудал гацаанаас дөнгөж гараад байгаа. Дөрвөн жилийн турш шалгаруулж чадаагүй стратегийн хөрөнгө оруулагчдыг саяхан нэрлэсэн. Монголын талаас “Энержи ресурс” компани шалгарсан бол Хятадын төрийн өмчит “Чайна Шинхуа энержи”,Японы “Сумитомо” корпораци зэрэг концерн Таван толгойн стратегийн хөрөнгө оруулагчдын тендерт шалгарсан нь сүүлийн үеийн гэгээтэй мэдээний нэг. Дээрх компаниуд шалгарсан даруйдаа хийх ажлынхаа төлөвлөгөөг Засгийн газарт танилцуулсан. Одоо асуудал хэлэлцээрийн шатанд явж байна. Хэлэлцээр амжилттай болбол Тавантолгойд дөрвөн тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт орж ирэх юм. Монголын урдаа барьдаг томоохон эдийн засагчид “Энержи ресурс” компани,Хятадын төрийн өмчит “Чайна Шинхуа энержи”, Японы “Сумитомо” корпораци нар нэгдэл болж, гар нийлж ажиллах гэж байгаа нь зөв зүйтэй асуудал” хэмээн ам сайтай байгаа. “Чайна Шинхуа” компанийг сонгосноор олон жил яригдаж байгаа төмөр замын хувь заяа нааштайгаар шийдэгдэнэ. Төмөр зам барих ажил дээр “Шинхуа” компанийн оролцоо их байх нь ойлгомжтой. Монголын сайн чанарын нүүрсийг гуравдагч зах зээлд буюу далайд хүргэх гол асуудал бий. Таван толгойн нүүрсийг далайд хүргэхийн тулд Хятадын нутгаар дамжихаас өөр гарц бидэнд байхгүй.ИймдХятадын төрийн өмчит”Шинхуа” компани төмөр замын асуудлыг зохицуулаад өгөх нь тодорхой. Харин Японы “Сумитомо” корпораци болАзи, Номхон далайн бүс нутагт ашигт малтмал тэр дундаа нүүрснийборлуулалт хийдгээрээ гол тоглогчдын нэг. Өөрөөр хэлбэл, Тавантолгойн нүүрсийг дэлхийн зах зээлдүнэд хүргэх төлөөлөгч. Засгийн газраас дээрх гурван компанийн нэгдэлд хэд хэдэн шаардлага тавиад байгаа. Үүнд, Тавантолгойн нүүрсний уурхайд нийтдээ дөрвөн тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх, нүүрсний орд газарт нэмэлт хайгуул хийх, нөөцийг нэмэгдүүлэх, Тавантолгой -Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын бүтээн байгуулалтыгхийх, 2.5 жилд багтаан Таван толгойн нүүрсний ордод 30 сая тонн нүүрс боловсруулах хүчин чадал бүхий үйлдвэр барих, Чалкогийн өрийг төлөх гэх зэрэг шаардлагыг тавьсан. Дээрх шаардлага болон хэлэлцээрийн асуудал цагаан сарын өмнө гэхэд шийдэгдэнэ гэж байгаа.

ТАВАН ТЭРБУМАМ.ДОЛЛАРЫН СУРГААРТАВАНТОЛГОЙН АСУУДАЛ ДАХИН ГАЦАХ УУ

Ингэж Таван толгойн асуудал сая нэг юм гацаанаас гарч байгаа талаарх таатай мэдээлэл дуулдаж байтал дахиад нэг чөдөр тушаа гарч ирэх шинжтэй. “TBF international” гэх групп Тавантолгойн уурхайд таван тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх саналаа Засгийн газарт саяхан тавилаа. Гурван компани нийлээд дөрвөн тэрбум ам.доллар босгох гэж байхад гэнэт нэг компани гарч ирээд “Тавантолгойд их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хиймээр байна. Бид хөрөнгө оруулалт хийх тендерт оролцохоор материалаа өгсөн боловч өгөх ёстой хүн маань өгөөгүй байна” гэх утга бүхий тайлбар хүргүүлээд байгаа. “TBF international”группТавантолгойд хөрөнгө оруулах болсон шалтгаанаа “Байгалийн нөөц баялаг их, дайн, шашны мөргөлдөөн, яс үндэсний зөрчилдөөн байхгүй зах зээл, эдийн засгийн ардчилсан нийгэмтэй” хэмээн тайлбарлаад байгаа. Мөн “Таван тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалтын баталгаанд Тавантолгойн орд газрын 6.4 тэрбум тонн нөөцийн 900 сая тонныг нь борлуулах эрхийг бидэнд олгооч” гэж итгэл төрүүлэхүйцээр гуйгаад байна. Түүнчлэн “Манай компани Монгол Улсын Засгийн газрын дансанд таван тэрбум ам.доллараа шилжүүлчихнэ. Та бүхэн хоёр тэрбум ам.долларыг нь эдийн засгийнхаа хямралд зарцуул. Харин бид гурван тэрбум ам.долларыг нь эргүүлээд өндөр хүүтэй зээлмээр байна. Жилд 6-10 хувийн хүү төлнө. Зээлсэн мөнгөөрөө Тавантолгойгоос урд хил хүртэлх төмөр зам болон авто зам барина. Монгол Улсын дотоодын компанитай хамтарсан компани байгуулна. Дараа нь хамтарч сан байгуулаад олон улсын санхүүгийн зах зээлээс 30.0 тэрбум ам.долларын хөрөнгө босгоно. Ингээд Монгол Улсад аж үйлдвэрийн томоохон төсөл, хөтөлбөр болох “Шинэ Улаанбаатар” төсөл, Тавантолгойгоос урд хил хүртэлх төмөр зам, авто зам, гангийн үйлдвэр, нүүрс угаах үйлдвэр, цахилгаан станц, цементийн үйлдвэр, цэвэр, бохир усны хоолой зэрэг төслүүдийг хэрэгжүүлэх боломжтой” гэх мэт олон зүйл амлаад байна.

Таван тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийнэ гэдгээ мэдэгдээд байгаа дээрх компанийн талаар судлахаар Англид бүртгэлтэй. Хот төлөвлөлт, дэд бүтэц, өндөр технологи, эрчим хүч, уул уурхай, эрүүл мэнд, аялал жуулчлалын чиглэлээр таван тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулах саналыг Монгол Улсын Засгийн газарт өгсөн. Мөн Хятад, Канад, Пакистан, АНУ зэрэг оронд хөрөнгө оруулан ажиллаж байгаа” гэхээс өөр мэдээлэл алга.

Гэхдээ нэг ийм зүйл бо­лоод байна, цаагуур чинь. “TBF international” гэх групп гэнэт гарч ирээд “Танай Тавантолгойд чиньтаван тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийе. Бидэнд боломж олгооч” гээд найр тавиад эхлэнгүүт олон санаат оргож босно гэгчээр юм болоод байгаасурагтай. Улстөрчид энэ асуудалд байр сууриа илэрхийлж, “Монголын түүхэнд байгаагүй ашигтай, хөрөнгө оруулалт хийгдэх гэж байна. Монгол Улс эдийн засгийн хямралаас гараад зогсохгүй ард түмнийг ядуурлаас гаргаж, маш олон бүтээн байгуулалт хийж, улсаа хөгжүүлэх боломж бидэнд ирсэн байна” гэх мэтээр шивэр авир болж байгаа сурагтай. Энэ хэрээр иргэдийн дунд “Монголд маш их хэмжээний хөрөнгө мөнгөний ашиг тус өгөх компани хөрөнгө оруулалт хийх гэж байна. Тэр компанийг төр засгаас дэмжээд өгөх хэрэгтэй байна” гэх яриа ч гарчээ. Үүнээс болж Тавантолгойн хэлэлцээрийн асуудал удаашрах төлөвтэй болоод байгаа гэнэ. Засгийн газраас дахин хэлэлцэх шийд гарвал олон жил дуншсан Тавантолгойн асуудал дахиад гацаанд орохоор болоод байна. Монголд их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийе гэж байгаа нь нэг талаар их сайн. Харин нөгөө талаар төлөвлөсөн ажлыг урагш нь явуулдаггүй хор уршиг бий. Томоохон бүтээн байгуулалтын асуудал шийдэгдэх нь гэдэгтэй зэрэгцэн гэнэт хаа нэгтээгээс өрсөлдөгч хийгээд тухайн бүтээн байгуулалтад их хөрөнгө амлаж, “булаацалдсан” компани гараад ирдэг. Ард түмэнд сүүлд гарч ирсэн компанийн талаар “Монголд ашигтай юм байна” гэх ойлголтыг түлхүү өгөөд, шуугиулчихдаг. Ингээд хэнийг нь ч сонгож чадахгүй маргаан дагуулж, цаг хугацаа алдаж байтал сонгууль болчихдаг. Алийг нь ч сонгож чадалгүй, хийгдэх ёстой ажил ажил болж чадахгүй үлддэг. Ийм зүйл олон давтагдаж байна. Гэхдээ энэ удаад тийм зүйл битгий болоосой.

ЭГИЙН ГОЛЫН ЦАХИЛГААН СТАНЦЫГ БАРЬЖ ЧАДААГҮЙ ЭМГЭНЭЛТ ТҮҮХ

Тавантолгойнхөрөнгө оруулагчдыг дахин эргэлзээнд оруулаад байгаа үйл явдлыг харахад 24 жилийн өмнөх Эгийн голын цахилгаан станцтай холбоотой асуудалтай төстэй санагдаж, тэр явдал дахин давтах вий гэх хар төрүүлээд байгаа юм. М.Энхсайханы үед Тавантолгойн асуудал яригдаж байна. Тэгвэл 1996-1997 онд буюу М.Энхсайханыг Ерөнхий сайд байх үед Эгийн голын усан цахилгаан станц дээр яг ийм үйл явдал болж байлаа. Малайзын Засгийн газраас Монголд усан цахилгаан станц барьж өгөхөөр болсон юм. Эгийн голд хөрөнгө оруулалт хийж, гурван жилийн дотор усан цахилгаан станц бариад, бүрэн ашиглалтад өгөхөөр тохиролцоод байв. ОХУ-аас цахилгаанаа өндөр үнээр худалдан авч, цахилгааны хомсдолд ороод байсан манай улсад Эгийн голд усан цахилгаан станц бариад өгөх нь хэрэгтэй байлаа. Малайзын тал 480 мегаваттын усан цахилгаан станц барихаар боллоо. Станцбарихад урьдчилсан тооцоогоор 350 сая орчим ам.доллар орно гэж зардал мөнгийг нь гаргаж байсан юмдаг. Тухайн үед Малайзууд манайханд ийм болзол тавив. Тэд “Гурван жилийн дотор 480 мегаваттын усан цахилгаан станц бариад өөрсдөө 18 жил ажиллуулаад, өртгөө нөхсөний дараа монголчуудад хүлээлгэж өгчихөөд явна”гэх болзол тавьж байлаа. Үүнийг нь тухайн үеийн Засгийн газар “За” гээд л хүлээж авч байсан. Эгийн голын усан цахилгаан станц барих асуудлын сүүлчийн тохироог УИХ-ын гишүүн Ц.Амаржаргал Бээжинд очиж малайзчуудтайхийж, санамж бичигт гарын үсэг зурчихаад ирэв. Малайзын Ерөнхий сайд Махатирыг Монголд айлчлуулах, хэлэлцээрт гарын үсэг зураад л бүх зүйлс шийдэгдэх гэж байсан юм. Яг энэ үед гэнэт л Чехийн “Техно-Арт” гэх компани гараад ирсэн. Чехийн компани “Бид Эгийн голын цахилгаан станцыг маш бага зардлаар монголчуудад барьж өгнө. Арван жил ажиллуулаад ашгаа олж авчихаад Монголын Засгийн газарт эргүүлээд өгнө” гээд л манайд ашигтай санал тавьсан. Үүнтэй холбоотойгоор зарим улстөрч Чехийн компанийн талаар сурталчилгаа их хийж байв. Үүнээс үүдэн АН-ын гишүүд “Элсний 13” гэх бүлгийг үүсгэж байсан гэдэг юм. Тухайн үед УИХ-ын гишүүд өөр хоорондоо “Чехийн Техно-Арт” компанийг сонгочих юм бол 20 мянган ам.доллар өгөх юм гэсэн” гэх яриа хүртэл гарч байсныг хэвлэлийн хуудсууд гэрчилнэ. М.Энхсайханы Засгийн газар Эгийн голын усан цахилгаан станц барих Малайзын талтай хийсэн гэрээгээ цуцалж, Чехийн “Техно-Арт” компанитай гэрээ байгуулсан. Бүр урьдчилгаа мөнгийг Засгийн газраас өгчихсөн байдаг гэнэ. Ингээд Эгийн голын усан цахилгаан станцыг Чех улсын “Техно-Арт” компаниар бариулахаар болтол байдал бишдээд эхэлсэн. Нөгөө “Техно-Арт” чинь хөрөнгө мөнгө байхгүй болоод огт ажил хийхгүй жил гаруйн хугацаа өнгөрсөн. Байдал бишдээд эхлэхээр нь Чехийн “Техно-Арт” компанийг судлуулахаар УИХ-ын гишүүн, Гадаад бодлого аюулгүй байдлын байнгын хороон даргаС.Зориг агсан захирамж гарган хэдэн гишүүний хамтЧехийг зорьсон. Тэгтэл нөгөө алдарт “Техно-арт” компани ньзуунмянган ам.долларын эргэлттэй барилга засварын жижиг компани байж таарсан юм.С.Зориг агсан Чех рүү явж ирээд удалгүй бусдын гарт амиа алдаж байсан билээ.Ингэж лгадаадуудын хөл гар оролцож, Эгийн голын усан цахилгаан станц барих ажил таг зогсож байлаа. Эгийн голын цахилгаан станц баригдахаар яригдаж байх үедодоогийнНоён ууланд Хүннүгийн үеийн олдвор маш олноор байгаа гэсэн асуудал гарч байсан юм.Ноён ууланд уул уурхайн компани оруулахгүй гэж эсэргүүцэж байсан шигаанай л Хүннүгийн үеийн булш байгаагэж олон хүн эсэргүүцэж байлаа.

Эгийн голын усан цахилгаан станц баригдалгүй өдий хүрч байна. Хэн хохирсон бэ. Тэр үеийн дарга сайд нар лав хохироогүй. Монголын дарга, сайд болон дээд баячууд ерөөсөө хохирдоггүй юм аа. Харин үүнийг дагаж шуурсан ард түмэн лхохирч үлддэг. Эгийнголын цахилгаан станцтай адил түүх дахин давтагдах гэж таван тэрбумам.долларынкомпани гараад ирсэн юм биш биз. Гэнэн монголчууд сүүлчийн үлгэрт итгэдэг гэсэн үг байдаг. Монголчуудыг хуурах гэсэн гадаадуудын арга заль мэхорж ирсэн юм биш байгаа. Эсвэл бүр энэ том ажлыг үргэлжлүүлэн царцаах бодлого гаднынхны хөл гар болсон гэгддэг хүмүүст байна уу. Хэрэв Эгийн голын цахилгаан станцын эмгэнэлт түүх давтагдах юм бол Таван толгой хөөрхий болох нь тодорхой. “Энержи ресурс” компани шалгарсан бол Хятадын төрийн өмчит “Чайна Шинхуа энержи”,Японы “Сумитомо” корпораци нэгдлийг болиодтаван тэрбум ам.доллар өгнө гээд байгаа “TBF international”группыг сонгоё гэсэн маргаан ширүүсээд байна. Дээрх компани хулхидвал бас л ард түмэн хохирно.Ард түмэн Таван толгой, Оюутолгойдихээхэн найдвар тавьж байгаа. Биднийг хоолтой болгох болов уу гэж харж суугаа шүү. Энэ бүхний эцэст монголчуудын цусанд шингэсэн увайгүй занхарагдаад байгаа юм. Би л хожихгүй бол өөр хэн ч хожих ёсгүй. Ард түмэнд үр ашиг өгөөжөө өгөх байсан ч би хожоогүй учраас бүтэх ёсгүй. Зөвхөн өөрөө болон өөрийн бүлэг фракцын хүмүүст л ашиг гарч байвал болох нь тэр гэсэн үзэл нэвт үнэртээд байгаа юм. Монголчуудын нэгнийгээ дээш нь гаргахыг үзэж чаддаггүй энэ зан аашны онцлогт гадаадынхан тоглолт хийдэг. Эцсийн дүндээ Монгол Улс ядуу чигээрээ үлддэг. Одоо бид ядуу байжтэсэхгүй. Гадаадынхны Монголыг хөгжүүлэхгүй байх гэсэн ийм танил технологийгдахин давтан хэрэглээд байгаа юмбиш биз дээ гэжулс төр судлаачид хардаж хэлж байна.

Э.ХҮРЭЛБААТАР