Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ нийгэм

Хамгийн анхны ээж хэнээс төрсөн бэ?

Мэргэжлийн онцлогоос шалтгаалаад бусдыг шалгааж, хэцүүхэн асуултаар улалзуулж явсан удаа нэг бус. Харин одоо надад үе үе хүндхэн асуулт тавьж, “бүдрүүлдэг” нэг хүнтэй болсон. “Ээжээ, нарыг хэн асаадаг вэ” гэж гурван настай охин маань асуухад анх удаа би нэлээд хүнд байдалд орсон. Дунд сургуульд нар сар, одны тухай ямар нэгэн хичээл үзэж байсан ч тэрхэн үедээ тоймтой юм толгойд орж ирээгүй ээ. Харин саяхан охин маань их л энгийн асуултаар яриагаа эхэлдэг байгаа. “Ээжээ, та эмээгээс гарсан тийм ээ”, “Тийм ээ, миний хүү”, “Эмээ өөрийнхөө ээжээс гарсан тийм ээ”, “Тийм ээ”. “Тэгвэл бүүр хамгийн эхний эмээ хаанаас гарсан бэ?” гэхэд нь ахиад л мухардав. Адам, Ева, алимны мод, Бөртэ чоно, Гуа марал гэсэн хэдэн нэр санаанд буусан ч таван настай охинтой ярилцахад амаргүй сэдэв аж. Хэсэг бодож байгаад бурхан руу “чихлээ”. “Бурхан хамгийн эхний хүнийг бүтээсэн юм аа, миний охин” гэлээ дээ. Дундад зууны үед ч ээжүүд иймэрхүү л хариу өгдөг байсан биз.

Хөдөө малаа хариулж яваа малчин ээжээс би мэдлэгтэй биш бас ухаантай биш. XXI зуунд, мэдээллээр бөмбөгдүүлж явдаг ч сэтгэлд үлдэж хоцордог юм дэндүү цөөхөн. “Хүмүүс мэдэхгүй юмаа бурхантай холбож тайлбарладаг байсан” гэж түүхийн хичээл дээр багш ярьсан санагдана. Тиймээ, надад мэддэг юм их. Гэхдээ л бас хамгийн эхний ээж шиг “Бурхан”-аас өөр хариулт олдохгүй үе олон юм даа.

Б.Янжмаа

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Найман цагаан мэнгэтэй цагаан бич өдөр

Аргын тооллын 10 сарын 16, Бархасвад гараг. Билгийн тооллын 23, Өглөгт охин одтой, цагаан бич өдөр. Өдрийн наран 7 цаг 36 минутад мандан 18 цаг 16 минутад жаргана. Тухайн өдөр хулгана жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхийрүүлштэй. Эл өдөр найз нөхдийг түшиж элдэв үйлийг түргэн бүтээх, шинэ ажил эхлэх, цар ихтэй үйлийг эхлэх, бясалгал хийх, доодсыг асран өглөг, хандив өргөх, сан тавиулах, угаал үйлдэх, бүжиг наадам хийх, цэцэрлэг байгуулах, хур оруулах, дарханы үйлд сайн. Хувцас исгэх, шинэ хувцас өмсөх, зөвлөгөө хийх, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод зүүн зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд, эдлэл, идээ, ундаа олдоно.

Categories
мэдээ нийгэм

Улаанбаатар-Эрээний чиглэлд тогтмол нислэгтэй болов

ӨМӨЗО-ы Эрээн хот руу жилд давхардсан тоогоор 2.2 сая орчим монгол зорчдог гэсэн судалгаа гарчээ. Өчигдрөөс буюу энэ сарын 14-ний өдрөөс эхлэн Эрээн-Улаанбаатарын хоорондын шууд нислэг нээгдсэн талаар Эрээн хотын “Сайнус” олон улсын онгоцны буудлаас мэдээлсэн байна.

МR8861/8862 дугаартай нислэг нь долоо хоног бүрийн мягмар, пүрэв, ням гаригт нисэх аж. Улаанбатараас онгоц өглөө 7 цагаас нисч, Эрээн хотод 8 цаг 45 минутад газардана. Дахин Эрээн хотоос 9.15 цагаас нисч, Улаанбаатарт 11 цагт хүрэх юм байна.

Хоёр хотын хооронд ийнхүү тогтмол нислэг нээгдсэн нь Хятад болон Монголын агаарын шугамыг цаашид хөгжүүлж, хоёр талын эдийн засаг худалдаа, соёл, аялал жуулчлалын солилцоог ахиулах болно гэж Эрээний “Сайнус” Олон улсын нисэх онгоцны буудлын ажилтан мэдэгджээ.

Эрээн хотын нисэх буудал нь байгуулагдаад удаагүй Бээжин, Хөх хот, Ордос аймгууд руу шууд нислэг үйлддэг, цагт 400 хүнд үйлчлэх хүчин чадал бүхий орон нутгийн нисэх буудал юм. Мөн 2800 м-ийн урттай 45 м-ийн өргөнтэй цемент бетон хучилт бүхий хөөрч буух зурвас, явгалах зам, перронтой, зорчигч үйлчилгээний хоёр хоолойтой аж.

Categories
мэдээ нийгэм

“Монголын хөгжил үндэсний нэгдэл” хувьцаат компанийн хувьцааг худалдан авах санал ирүүлжээ

Хуулинд заасан заалтын дагуу “Монгол 999 Үндэсний нэгдэл” ХКомпани нь “Монголын хөгжил үндэсний нэгдэл” ХК-ийн эзэмшиж байсан нийт хувьцааны 90% -ийн хяналтын багц хувьцааг худалдан авах санал гаргасныг Монголын Хөрөнгийн бирж олон нийтэд мэдээлсэн байна. Аливаа компанийн хяналтын багцыг худалдан авахдаа “Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль”-ийн 22.1.1, 22.4 дэх заалтын дагуу хяналтын багцыг худалдан авах санал гаргагч нь СЗХ болон нийтэд зэрэг мэдэгдэж, хувийг биржид ирүүлсний дараа багцын арилжааг зохион байгуулах боломж нь нээгддэг юм байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Хүүхдийн зүрхний эмгэгийг бүрэн эмчлэх лаборатори нээгдлээ

Ерөнхий сайдын багцын 2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгөөр Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн Хүүхдийн зүрхний оношилгоо, эмчилгээний тасагт хамгийн орчин үеийн өндөр технологийн шинэ лаборатори нээгдлээ. Хүүхдийн зүрх судасны эмгэгийг дэлхийн жишигт нийцсэн дэвшилтэт технологиор оношилж, эмчлэх энэ лаборатори Азид 7 дахь нь болж суурилагдсан юм. Зүрхний катетер-ангиографийн лабораторийн тоног төхөөрөмжүүдийг Герман улсын Siemens пүүсээс авчээ.

Шинэ лабаритори нээгдсэнээр өмнө нь зөвхөн гадны эмч нарын баг ирэхэд л хийдэг байсан хүүхдийн зүрхний эмгэгийн нарийвчилсан оношилгоо, судсан дотуурх хагалгааг Монголын эмч мэргэжилтнүүд эх орондоо бие даан хийх боломжтой болж байна.

“Би 2007-2008 онд Туул ротари клубын Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байхдаа зүрхний төрөлхийн эмгэгтэй 30 шахам хүүхдийг Солонгос улсад хагалгаанд явуулж байлаа. Энэ клубын шугамаар одоогийн байдлаар 300 гаруй монгол хүүхэд гадаадад эмчлүүлсэн. Тэгвэл одоо нарийн мэргэжил, өндөр технологи шаардсан өртөг ихтэй энэ төрлийн оношилгоо, эмчилгээг эх орондоо хийж чаддаг боллоо” гэж Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг лабораторийн нээлтэд оролцохдоо онцлоод, эмч мэргэжилтнүүдээ улам чадавхижуулан сургахыг эмнэлгийн удирдлагуудад захилаа. ЭХЭМҮТ өнгөрсөн хугацаанд эмч мэргэжилтнүүдээ Америк, Солонгос улсуудад сургаж дадлагажуулсан байна.

Лабораторийн тоног төхөөрөмжийг бүрэн суурилуулснаас хойшхи цөөхөн хоногийн дотор зүрхний төрөлхийн гажигтай 11 хүүхдэд эмчилгээ хийсний 6-д нь судсан дотуурх хагалгаа хийжээ. Энэ хүүхдүүд гадаадад эмчлүүлбэл тэрбум төгрөгийн зардал гаргах юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах албанаас мэдээллээ.

Categories
мэдээ улс-төр

Зам тээвэр, барилга хот байгуулалтын сайдад Н.Батцэрэгийг дэвшүүлэхээр тогтжээ

МАХН, МҮАН “Шударга ёс” эвслийн бүлэг ээлжит бусаар хуралдаж, Засгийн газрын гишүүнийг томилох тухай асуудлыг хэлэлцлээ. Уг бүлгээс Шадар сайдад Ц.Шаравдорж, Г.Шийлэгдамба хоёрын нэгийг санал болгох тухай ярилцсан байна. Харин Зам тээвэр, барилга хот байгуулалтын сайдад “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн дарга Н.Батцэрэгийг нэр дэвшүүлэхээр хэлэлцэж 100 хувь санал нэгдсэн бололтой. Өмнө нь УИХ-ын гишүүн Ц.Цолмонг Зам тээвэр, барилга хот байгуулалтын сайд болгохоор ярьж байсан. Түүнчлэн үүний сацуу МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын эхнэр О.Цолмон, түүний хүү Э.Батшугарын нэрийг дэвшүүлэх талаар ярилцаж. Тэд ч нэрээ дуртай шургуулсан гэх. Харин Эрүүл мэндийн сайд Н.Удвалыг энэ удаад хэвээр нь үлдээх бололтой.

Categories
мэдээ нийгэм

Модон бөмбөгийхөн Малайзыг зорьжээ

Манай улсын модон бөмбөгийн шигшээ баг оюутны ДАШТ -д оролцохоор Малайз улсыг зорьжээ. Тус тэмцээн нь Малайз улсын нийслэл Куала Лумпур хотноо энэ сарын 21 -26 –ны өдрүүдэд зохион байгуулагдах юм. Манай шигшээ багийн бүрэлдэхүүнд Ш.Батжаргал, М.Сугарсүрэн, Б.Оюунтуяа, Б.Хишигжаргал, Г.Батбуян, Д.Мөнх-оргил, Г.Ижилцэцэг, Г.Энэрэл, Э.Энхтүвшин, Д.Даваадорж, Ц.Баасанжаргал, Б.Баянбулаг нар багтсан байна.Тэд энэ сарын 20 –ны өдрийг хүртэл Малайзийн Перлисийн их сургуулийн тамирчидтай хамтарсан бэлтгэл хийгээд 21 –нээс эхлэн тэмцээндээ оролцох юм байна. Модон бөмбөгийн оюутны ДАШТ –д манай улсын шигшээ өмнө нь оролцож тавдугаар байранд орж байжээ.

Categories
мэдээ улс-төр

“Цэвэр агаар сан”-ийн Н.Хүрэлсүх нарын хэргийг шийдвэрлэлээ

Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаанаар Н.Хүрэлсүх нарын 11 хүнд холбогдох эрүүгийн хэргийг 2014 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдөр хянан хэлэлцээд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд зарим өөрчлөлтийг оруулахаар шийдвэрлэв.

Дээд шүүх Н.Хүрэлсүхийг төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан хэмээн үзэж, Эрүүгийн хуулийн 273 дугаар зүйлийн 273.2 дахь хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийг хэрэгсэхгүй болголоо. Мөн Н.Хүрэлсүхэд Эрүүгийн хуулийн 150 дугаар зүйлийн 150.3-т зааснаар оногдуулсан 8 жилийн хорих ялыг 7 жил болгон өөрчилж, биечлэн эдлэх ялыг 7 жилээр тогтоов.

Харин М.Хуланд 7 жил хорих ял оногдуулсан шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг 2 жилийн хугацаагаар хойшлуулахаар давж заалдах шатны шүүх шийдвэрлэснийг хүчингүй болгож, М.Хуланд оногдуулсан 7 жилийн хорих ялыг биечлэн эдлүүлэхээр шийдвэрлэлээ. Мөн Дээд шүүхээс Б.Алтантуяа, Д.Гэрэл нарт холбогдох хэргийг гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнгүй гэсэн үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгов. Түүнчлэн Д.Цэцгээд оногдуулсан 7 жилийн хорих ялыг 6 жил 6 сар болгон хөнгөрүүлж шийдвэрлэсэн байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Нэвтрэх цэгүүдийг термокамераар хянаж байна

Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас эбола өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, болзошгүй тохиолдолд авах хариу арга хэмжээ, бэлэн байдлыг хангажээ. Одоогоор хилийн нэвтрэх цэгүүдэд термокамераар хяналт хийж буй аж. Халдварын нууц хугацаандаа зөөвөрлөгдөж, улс оронд орж ирсэн хойноо өвчлөх явдал гарч байгаа тул иргэд болгоомжтой, сэрэмжтэй байх, шаардлагагүй бол өвчлөл гарсан орнуудад зорчихгүй байх, өвчний шинж тэмдэг илэрсэн үед яаралтай холбогдох газруудад мэдэгдэхийг тус байгууллагаас анхааруулж байна.

Эрүүл мэндийн яамны Шуурхай удирдлагын төвийн мэдээллээр энэ сарын наймны байдлаар дэлхийн 8 оронд 8471 хүн эбола вирусаар өвчилж, 4076 (48%) хүн нас баржээ. Тэдний 416 нь эрүүл мэндийн байгууллагуудын ажилтан байгаа бөгөөд 233 эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд нас барсан байна.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Дарханы элдэв сонин

Дархан хотынхон амрал­тын өдрөөр мод тарьцгаав. Дарханы Засаг дарга С.Насан­бат “Урьд нь гадна дотнынолон суулгацтарьж үзсэн. Үр дүн нь сэтгэлд хүрдэггүй.Дарханы хөрсөнд ургасан суулгацыг энэ удаа тарьж байна. Дарханд тохирсон суул­гац гэдгээс гадна Дар­ханы иргэдээсээ суулгац авч, хөрөнгө оруулж байгаа юм” хэмээн тайлбарлав. Мөн хүрээ­лэнгийн эрдэмтэн, докторуудын зөвлөгөөгөөр модоо суулгаж байгаа боло­хоор өмнөхөөс сайн урганагэж засаг ноён найдаж байлаа. Дарханы Ургамал, газар тариалан, сургалт эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийнэрдэм шинжилгээний ажилтан С.Баттөмөр “Гадна талд нь амьд хашаа маягаар хайлаас суулгаж,дотор талд нь голтбор, монос тарьж байна. Монос цагаан цэцэгтэй, агаар цэвэр­шүүлдэг, Манай хүрээ­лэнгээс судлаад таримал­жуулсан моносны “Царам” гэдэг сорт юм. Голт бор нь Оросоос оруулж ирж нутагшуулсан “Шарын гол” гэдэг сорт. Энэ моднуудыг наян хэдэн оноос судлаад, тарималжсан ургамлаар баталгаажуулсан юм” хэмээн ярилаа. Хүрээлэнд “Хоёр, гурван настай моднууд 2000-2500 төгрөгийн үнэтэй байдаг гэнэ. Тэд суулгацандаа амьдрах баталгаа өгдөг аж. “Мод тарихад стандартын суулгац чухал. Зөв ухаж аваад, зөв хадгалаад, зөв суулгасан мод ямар ч нөхцөлд ургана. Зах дээр олон хүний гар дамжсан, үндэс нь ил гараад, нар салхинд хатсан мод үхчихдэг. Гаднаас нь хараад мэдэгдэхгүй учраас найд­вартай газ­раас авах хэрэгтэй гэж эрдэм шинжилгээний ажилтан зөвлөв. Хүрээлэнд үйлдвэрлэсэн, жижиглэж савласанбактерийн бордоог мод тарьсан нүх рүү хийцгээж харагдана.

Энэ сарын 17-нд Дархан хот байгуулагдсаны 53 жилийн ой тохиох учраас дарханчууд ойгоо угтсан олон ажил сэджээ. Аймгийн удирдлагууд хотын өдрөөр төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай хүргэхээр”Нээлттэй хаалганы өдөр” зарлав. Энэ үеэр Засаг дарга өнгөрсөн хугацаанд хийсэн ажлаа тайлагнаж, спорт, урлагийн тоглолт болж, эмч нар нь даралт үзээд, иргэд цахилгаан, дулаан, усны төлбөр тооцоогоо барагдуулаад л амралтын өдөр хотын хүн ам шигүү хэсэгт юм юмтай өдрийг үдэв.”Нүүдлийн шүдний эмнэлэг” лав үйлчлүүлэгч арвинтай байлаа. Нэгдсэн эмнэлгийн дарга Б.Эрдэнэтулга “ЭМЯ-ны хөрөнгө оруулалтаар 390 сая төгрөгийн “Нүүдлийн шүд­ний эмнэлэг”-тэй болсон.Бүрэн тоноглогдсон, хүүх­дийн шүдний зураг авдаг аппараттай, гэр­лийн лом­бо тавих хүчин чадал­­тай. Сур­гууль, цэцэр­­лэгийн хүүхдүүд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд тусламж үйлчилгээ үзүүлэх зориулалттай гэж танилцууллаа. АймгийнЭрүүл мэндийн газрын дарга Б.Батцэнгэл “Сургууль, цэцэрлэгийн хүүхдүүдээ үнэгүй эмчилнэ. Насанд хүрэгчдэд тодорхой тариф байхгүй бол үйлчилгээний зардлаа нөхөж хүчрэхгүй” хэмээн тайлбарлав. Бусад аймгуудад Оношилгоо, эмчил­гээний төвүүд байгуулагдаад байгаа. Дарханд ямар байгаа вэ хэмээн лавлахад”Оношилгоо, эмчилгээний төвийн дайтай хөрөнгө оруу­лалт орж ирсэн, тоног төхөө­рөмжтэй болсон” гэж Эрүүл мэндийн газрын дарга ярилаа.

Аймгийн тэргүүний Нэгдүгээр цэцэрлэгийнхэн гэхэд л амралтын өдрөөрөө “субботник” хийцгээж байна лээ. “Сар бүрийн нэг өдөр хамт олноороо цэвэрлэгээ хийдэг” гэж Нэгдүгээр цэцэрлэгийн эрхлэгч В.Отгонхүү хэллээ.”Хүүхдүүддээ зориулж чийрэгжилтийн кабинет байгуулсан. Хүүхдүүд маань сар бүр тодорхой дадал олж авдаг.Эхний сар гар угаах дадалд суралцдаг бол дараа сард нь хувцсаа тайлж,эвхэж сурах, цэгэн иллэг хийх гэх мэтээр хүүхдүүд олон зөв хэвшилд суралцжээ. Ээж, аав нарын оролцоогүйгээр хүүхдийг зөв дадалд сур­гах амаргүй. Тиймээсхүүх­дээ хэдэн аргачлалын дагуу сургах талаар эцэг, эхчүүдэд нь хичээл заадаг гэлээ. Намрын сэрүүн өдөр тус цэцэрлэгт халуун цай уухаар ороод зөндөө сонин сонслоо. Дарханыдолдугаар цэцэрлэгт хүүхдүүд хордлогод орсон нь бусад цэцэрлэгийн удирдлагуудад сургамж болсон эсэхийг тодруулав.”Аймгийн Эрүүл мэндийн газар, Боловсролын газраассэрэмжлүүлэг, заавар зөвлө­гөөг нухацтай өгч байгаа” гэв. Цэцэрлэгийн багш, удирд­лагууд болон эцэг эхийн төлөөлөл хүнс нийлүүлж байгаа үйлдвэрлэгчдээр явж, хүүхдүүдийн хүнс ямар дамжлагаар ирдэг болохыг “сурвалжилжээ”. Цэцэрлэг, сургуулиуд хүнсний зүйлсээ Дархандаа хамгийн томд тооцогдох нийлүүлэгчдээсавдаг аж. Цэцэрлэгийн багшаас хүүхэд халдвар авах эрсдэл цөөнгүй эцэг эхийн санааг зовоодог. Хэрэв тэд эрүүл гэсэн хуурамч бичиг авчирдаг бол яах вэ?Дарханы цэцэрлэгийнбагш, ажилтнууд хуурамч эрүүл мэндийн бичиг авчрах боломжгүй гэнэ. Аймгийн ЗДТГ-ын Нийгмийн хөгжлийн хэлтсийн мэргэжилтэн О.Мөнхсүрэн”Цэцэрлэг бүр дээр эрүүл мэндийн байгууллагынхан тогтсон нэг өдөр ажиллаж, багш ажилтнууд болон хүүхдүүдээс эрүүл мэндийн шинжилгээ авдаг” гэлээ.

Аймгийн Засаг дарга С.Насанбат хүүхэд, бага­чуу­дын авьяасыг нээн хөгжүү­лэхэд санаа тавьжээ.Орон нутгийн хөгжлийн сангаас аймгийн “Авьяас” дэд хөтөл­бөрийн хүрээнд25 төсөлд хөрөнгө оруулжээ.Үүний үр дүнд мэндэлсэн “Содон аялгуу” үлээвэр найрал хөгжмийн хамтлагхүүхдийн баяраар тайлан тоглолтоо хийжээ.Харин XV сургуулийнхан сургуулиараа биелдэг гэнэ. Тус сургуулийн мянган хүүхдийн биелгээ хүүхдийн баярын тоглолтын содон үзүүлбэр болсон тухай О.Мөнхсүрэн хуучилж амжлаа.

Тоон дотор үсэг цохиж явна гэдэг шиг “Нээлттэй хаалганы өдөр”-ийн содон хүнээр Ц.Түвшинтөгс гавьяат тодрох вий. Нэгэн үе “Улаанбаатар” чуулгыг толгойлж байсан энэ эрхэмөдгөөДарханы “Залуучууд” театрын дарга болсон аж.”Яагаад Дарханд ирчихэв” гээд шулууханасуучихлаа.

-“Залуучууд” театрын дарга хийх боломж байна уу гэж аймгийн Засаг дарга хүсэлт тавьсан юм. 2015 ондоо багтаа­гаад, урлагийн томчууд, судлаачид, шүүмжлэгчдийгурьж байгаад хөдөө орон нутгийн театр ямар байх ёстой талаарсимпозиумхийнэ гэж гавьяат хариуллаа. “Залуучууд театр”-ын дэргэд Хүүхэлдэйн театртай болчихож. “Ардынаман зохиол, үлгэр, домог ёс заншил, ардын ухааныг хадгалж явдаг” гэж театрын дарга үнэлэв. Сургуулийн өмнөх насныхан, нэгээс тавдугаар ангийнхан Хүүхэлдэйн театраас суралцана. Хотын ойн өдөр тус Хүүхэлдэйн театрынхан “Болдоггүй бор өвгөн”-өөр хүүхдүүдэд бэлэг барих юм.

Нийслэлдэнд тэндгүй замын өргөтгөл, уулзварууд ашиглалтад орж байгаа. Дарханд ч “Монгол алт”-ны уулзварын замын өргөтгөлийгойн босгон дээр нээхээр төлөвлөжээ.Эндэхийн бүтээн байгуулалтгазар дээрхээсээ илүү газар дор өрнөж байгаа санагдлаа. Нийслэлчүүдэд барилга барьчихаад дараа нь халаалт, дулаан, дэд бүтцийн хүрэлцээ хангамжийн асуудал өрнөдөг бол Дарханд эсрэгээрээ. Сүүлийн хоёр жилд энд нийтийн орон сууц­ны инженерийн байгуу­ламжийн шинэчлэл, шинээр төлөвлөгдсөнхорооллуудын дэд бүтцийг барьж байгуулахад чамгүй хөрөнгө хаяжээ.

Нийтийн эзэмшлийнорон сууцны 24 байрнызоорийн давхрын инженерийн шугам хоолойн засварын ажилд 1,8 тэрбум зарцуулсан тухай Засаг даргын тайланд дурдагдсан юм. Амины орон сууцны хорооллын дэд бүтцийг босгохдоо өвөрмөц шийдэл хэрэглэжээ. 250 айлын амины орон сууцны инженерийн шугам сүлжээ, хашаа, зам талбайн цогц шийдлийг аймгаас хийж өгсөн байна. Ингэхдээ айл бүрээс дэд бүтцийг байгуулахад зориулж 25 орчим сая төгрөгийг тат­сан гэсэн. Хотын өнгө үзэм­жийг бодолцож амины орон сууцны арван загварыг гарга­жээ. Иргэд эдгээрээс сонгох учиртай.Амины орон сууцны хорооллын эхний оршин суугчид хэдийнэ байрандаа оржээ. Аймгийн ИТХ-ын даргаар олон жил ажилласан, өдгөө Иргэний танхимын даргын алба хаш­даг Л.Гүнчин эдний нэг. “Аймгуудаас хамгийн түрүүнд Иргэний танхим байгуулсан” гэдгээ Л.Гүнчин даргаонцлох дуртай. 2010 онд байгуулагдсан аймгийн Иргэний танхимынхан хэлэл­цүүлгээ аль болох сонир­холтой хэлбэрээр явуулахаар эрэлхийлдэг.Л.Гүнчин дарга Х.Соёл-Эрдэнэ “цэрэг”-тэйгээзах дээр ч “Чөлөөт индэр” ажиллуулж үзжээ. “Захын дарга нар байхгүй үедхүмүүс нэг өөр юм ярьдаг. Хөдөө сумдаар, малчдаар ч явж үзсэн” гэж Иргэний танхимын дарга хэллээ. “Их хотын иргэд хагас дутуу мэндлээд нэг л яарсан хүмүүс явдаг бол манайхан хамаагүй баяр баясгалантай амьд харилцдаг” гэж Л.Гүнчин харьцуулсанюм.

Дархан амар амгалан хот.Камерын хяналтын нэгдсэн систем нь энэ хотыг аюулгүй байхад их үүрэг гүйцэтгэдэг.Хяналтын нэгдсэн сис­темийн тусламжтайгаар хүнс, барааны зах, төмөр замын буудал,гудамжинд үйлдэгд­сэн хулгай, танхай, дээрэм, хүчин, осол зэрэг гэмт хэргийг илрүүлж, камерын бичлэгээр баримтжуулчихдаг.

Дархан Олон улсын эрүүл хотуудын холбоонд нэгдсэн хот. Аймгийн ИХТ-ын дарга Ч.ЦэндсүрэнДархан сумын дарга байхдаа Эрүүл хотын талаарх ажлыг зангиддаг байсан. Одоо ч “Эрүүл хот”-ын төлөө зүтгэсэн хэвээр.

Дарханчууд сар бүрийн хоёр өдрийг “Эрүүл мэндийн өдөр” болгожээ.Баа­сан гаригт байгууллагуудынэрүүл мэндийн өдөрлөг, урал­даан тэмцээн өрнөдөг бол бямба гаригт гэр бүлээрээ агаар салхинд амарч аялахыг илүүд үзнэ.Сар бүрийн 17-ны өдрийг буюу хотын өдрийг”Архигүй өдөр” болгосон аж.Дарханы Засаг дарга архины эсрэг зоримог шийдвэр гарга­сан юм билээ. Сүүлийн хоёр жилийн дотор тэрбээр сог­тууруулах ундаагаар үйлчилдэг, борлуулдаг 281 цэгийн тусгай зөвшөөрлийг цуцалж чаджээ. Согтууруулах ундаагаар үйлчилдэг цэгийн тоо 53 хувиар буурсан аж.

Хүчирхийлэлд өртсөн иргэдэд үйлчлэх хамгаалах байрыг бий болгосон нь сайн мэдээ байв.Хүчирхийллийн эсрэг төвийн Дархан салбарын зохицуулагч Б.Сүндэрмаа хэдэн жилийн өмнө “Хам­гаалах байргүй болохоор хүмүүс манайд ирээд, бодит тусламж авч чадахгүй гэсэн хандлага байдаг” хэмээн гомдоллож билээ. “Өвлийн хүйтэнд гэр хороололд жорлондоо зогсоод, шөнийг өнгөрөөсөн. Үүр цайхаар нь гараад зугтаасан гэсэн эмэгтэй ирж л байсан. “Манай нөхөр алчих гээд орцонд хонолоо” гэсэн эмэгтэй ч түүнд хандаж байжээ. С.Насанбат дарга харин “Монгол УлсынЕрөнхийлөгчөөс Засаг дарга нарт албан даалгавар өгөхдөө гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөнэмэгтэйчүүд, хүүхэд, ахмад настны эрх ашгийг хамгаалахыг үүрэг болгосон” гэв.14 ортой түр хамгаалах байрыг байгуулахдаа Улаанбаатарт туршлага судалж, камертай, харуул хамгаалалттай болгожээ.Дарханы Засаг даргаЭрүүл хотуудын хуралд оролцохдооБНСУ-аас”Нийгмийн эрүүл мэндийн төв” байгуулах санаатай иржээ. Энэ төвд хүмүүс биологийн насжилтаа тогтоолгож, ямар дасгал хөдөлгөөн хийж, хэрхэн зөв хооллох тухай сонсох учиртай. Нийгмийн эрүүл мэндийн төвийн байрыг орон нутгийн хөрөнгө оруулалтаар аль хэдийнэ худалдан авчээ. Удахгүй энд эрүүл мэндийн чиглэлээр ажилладаг сайн дурын байгууллагуудэрчимтэй ажиллаж эхэлнэ дээ. Ахмадууд дасгалаа хийх газар нэгээр нэмэгдэнэ. Дарханы ахмадууд эрүүл зан үйлтэй. Өглөө эртээр цэцэрлэгт хүрээлэнгээр алхаж, гүйдэг настан залуусаас олон. Ахмадын байранд долоо хоног бүрийн нэг өдөр хуучны нийтийн бүжгийн ая хангинаж байдаг. Ахмадууд эндээ танцалж өгнө. Хийн дасгалаа хийнэ. Шинэ жилээр гоёлын даашинзтай, хөнгөн шаахайтай эмээ нар бүжиглэхээр яарна…

Б.ЯНЖМАА