АНУ-ын нийслэл Вашингтон хотын Цагаан ордонд нэгэн ер бусын явдал болсон байна. Ерөнхийлөгчийн охид Саша, Малия нарын сууж явсан цувааг “Honda Civic” маркийн машин даган Цагаан ордон руу нэвтрэхийг завдсан хэрэг гарчээ. Хамгаалалтын албаныхан гадны машин цувааг дагаж явааг тэр дор нь анзаарч Ерөнхийлөгчийн ордны үүдэнд ирэхэд нь зогсоосон байна. Хэргийн учрыг олохын тулд Цагаан Ордон руу нэвтэрдэг бүх хаалгыг түр хааж нэг ч хүн оруулж гаргаагүй гэнэ. Энэ хэргийг Холбооны татварын албаны ажилтан, 55 настай Мэтью Иван Голдштейн гэгч үйлджээ. Түүнийг бусдын газар нутаг дээр хууль бусаар нэвтэрсэн хэргээр буруутгаж шалгахаар цагдаагийн хэлтэс дээр аваачжээ. Холбооны татварын албаны ажилтан яагаад ингэх болсон нь одоогоор тогтоогдоогүй байна.
Month: May 2014
Жил бүрийн зургадугаар сарын эхний долоо хоногийн бямба гаригийг бүх нийтээр биеийн тамир, спортыг дэмжих, “Автомашингүй өдөр” болгон “Улаанбаатар-Марафон” олон улсын гүйлтийн тэмцээнийг зохион байгуулдаг уламжлалтай.
Энэ жил олон улсын хэмжээнд зохион байгуулагдах “Улаанбаатар-Марафон” гүйлтийн тэмцээн нь 06 дугаар сарын 07-нд болох бөгөөд тэмцээнд оролцогчдыг бүртгэх ажил үргэлжилж байна.
Гүйлтийн тэмцээний үеэр марафон, сонирхогчдын гүйлт гэсэн 2 төрлийн тэмцээн болно. Уг тэмцээний хамрах хүрээ болон оролцохыг хүссэн иргэд хэрхэн оролцох талаар танилцуулъя.
Тэмцээн – 1. Марафон:
18-аас дээш настай марафон гүйлтээр тогтмол хичээллэгчдийн дунд хагас марафон /21975 м/, бүтэн марафон /42195м/ гүйлтийн тэмцээнийг зохион байгуулна.
Гүйгчдээс бүртгэлийн хураамж авна. Хураамжаа төлсөн гүйгчдийн бүртгэлийг баталгаажуулж энгэрийн дугаар, футболк, алчуур, танилцуулга, гүйлтийн маршрут зэргийг олгоно. Хураамж төлөөгүй гүйгчдэд энгэрийн дугаар олгохгүй бөгөөд дугаар аваагүй гүйгчдийг барианд барихгүй, амжилтыг тооцохгүй байх юм. Мөн эрүүл мэндийн үйлчилгээ тусламжийг авах боломжгүй болно гэдгийг анхаарна уу.
Тэмцээн– 2. Сонирхогчдын гүйлт:
Сонирхогчдын гүйлтийг 4 насны ангиллаар 4 зайд зохион байгуулна.
– 17 нас хүртэл 4000 м /эр, эм, зөвхөн сонирхогчдын дунд/
– 18-35 нас 8000 м, /эр, эм, зөвхөн сонирхогчдын дунд/
– 36- 49 нас 5000 м /эр, эм, зөвхөн сонирхогчдын дунд/
– 50-иас дээш нас 4000 м /эр, эм, зөвхөн сонирхогчдын дунд/
Гүйлтэд оролцогчдод энгэрийн дугаар олгоно.
Тэмцээнд оролцогчид дараахь байдлаар бүртгүүлнэ
• Бүртгэл 06 дугаар сарын 06-ны өдрийн 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар /Соёлын төв өргөөний 1 дүгээр давхарын 13 тоот/-ын өрөөнд яваглаж байна. Бүртгэлд биеэр ирж болон онлайнаар хамрагдаж болно.
• Бүртгэлд хамрагдах гүйгчид иргэний үнэмлэх болон өөрийнхөө төрсөн он, сар, өдрийг баталгаажуулах бичиг баримт, тухайн тамирчны оролцох зайд гүйж болохыг зөвшөөрсөн эмчийн бичиг, гадаадын тамирчид эрүүл мэндийн даатгал зэргийг авч ирнэ.
• Хагас, бүтэн марафон гүйлтэнд оролцогчид гараанд гарахаас өмнө эмчийн хяналтад хамрагдан даралтаа хэмжсэн байна. Бусад зайд гүйгчид гүйлт болохоос 3 хоногийн дотор эмчийн үзлэгт хамрагдан зүрхний цохилт, даралтаа хэмжүүлсэн байна.
• Хөдөө, орон нутгаас оролцож байгаа тамирчдын байр, хоол, ирэх, буцах унааны зардлыг тэмцээнд оролцуулж байгаа тухайн байгууллага буюу тухайн тамирчин өөрөө хариуцна.
• Гүйлтийн 42195 м, 21975 м, 8000 м-ийн зайд уралдах гүйгчид 15000 төгрөг, 4000 м, 5000 м-ийн зайд уралдах монголын гүйгчид 2000 төгрөгийн хураамж төлнө гэж Нийслэлийн Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний ачааллыг бууруулах, нийтийн тээврийн үйлчилгээг сайжруулах зорилгоор зарим автобусны буудлыг шилжүүлэхээр “Улаанбаатар хотын авто замын хэт ачааллыг зохицуулах арга хэмжээг зохион байгуулах, нэгдсэн удирдлагаар хангах ажлын хэсэг”-ээс шийдвэрлэсэн.
Энхтайваны өргөн чөлөө, Баруун дөрвөн замаас Зүүн дөрвөн замын хооронд 18-22 чиглэлийн 260-300 их багтаамжийн автобус зорчдог гэж нийслэлийн Тээврийн газраас мэдээллээ. Зарим автобусны маршрут давхардсанаас хотын төвийн замын хөдөлгөөний ачаалал нэмэгдэж, автобусууд буудал руу гүйцэт оролгүй зорчигчоо буулгах зэрэг зөрчил байгаа учраас зогсоолуудыг ээлжлэн зогсоох маягаар зохион байгуулахаар болж эхний ээлжинд 11 зогсоолыг шилжүүлэхээр болсон юм.
Энэ ажлын хүрээнд Хөдөө аж ахуйн яамны урд тал, Max mall Их дэлгүүрийн баруун тал, Баруун дөрвөн зам, Улсын Их дэлгүүрийн баруун урд /замын урд талд/ зэрэг байршлуудад автобусны зогсоол хийхээр Нийтийн үйлчилгээний “Улаанбаатар нэгтгэл” ОНӨААТҮГ ажлаа эхлүүлээд байна. Ирэх долоо хоногийн Даваа гарагт эдгээр зогсоолуудын ажлыг бүрэн дуусгахаар төлөвлөж байна гэж Нийслэлийн Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
Хан-Уул дүүргийн XII хорооны нутаг дэвсгэр биокомбинатын ойролцоо “Био агро” гэх мод үржүүлгийн газарт “Цэцэрлэгжилт” компанийн ажилтан хүний амь хөнөөж, арван оюутныг барьцаалсан хэрэг өчигдөр үүрээр гарчээ. Энэ талаар албаны эх сурвалжаас авсан мэдээллээр “Цэцэрлэгжилт” компанийн ажилтнууд мод үржүүлгийн газарт суулгац тарьж байсан юм байна. Хотын төвөөс зайдуу болохоор тэндээ байрлан ажиллаж байжээ. Хэрэг гарахын урьд өдөр буюу энэ сарын 6-нд ажлаа тарсны дараа тус компанийн ажилтнууд мөнгөө нийлүүлж архи, пиво бусад зүйлийг биокомбинатын хүнсний дэлгүүрээс худалдан авч уусан байна. Тэд шөнөжин архидаж байгаад үүрээр хоорондоо маргалдаж улмаар зодоон цохиондоо тулсан гэнэ. Ийн хоорондоо зодолдож байгаад Дорнод аймгийн харьяат 1989 онд төрсөн Б гэх 25 настай залуу хамт ажиллаж байсан Г-ыг зодож аминд нь хүрсэн гэнэ. Мөн Ж гэх залууг зодож хүнд гэмтжээ. Тэрбээр хүний амь нас хөнөөгөөд зогсохгүй тус компанид гэрээгээр ажиллахаар ирсэн Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвийн арван оюутныг барьцаалж, “Та нарыг бүгдийг чинь ална” хэмээн айлган сүрдүүлж, хутга тулгасан аж.
Мэдээлэл шуурхай удирдлагын төвийн 102 утсанд 03:00 цагийн орчимд нэгэн иргэнээс “Цэцэрлэгжилт” компанийн ажилтнууд хоорондоо зодолдоод байна. Хурдан ирж салгахгүй бол нэгнийхээ аминд хүрч байх шиг байна” гэсэн мэдээлэл ирсэн байна. Дуудлагын дагуу “Эрхэс” 102 чиглэлийн хөдөлгөөнт эргүүлийн ахлах дэслэгч Н.Дашцэрэнгээр ахлуулсан баг хэргийн газар дээр очсон байна. Цагдаа нарыг хэргийн газарт очиход Б гэх залуу дадлага хийж байсан арван оюутныг жагсаагаад зогсоочихсон “Хөдлөх юм бол хутгална. Цагдаа нар эндээс холд. Хэрэв холдохгүй гэвэл энд байгаа оюутнуудыг ална” гэж сүрдүүлсэн байна. Бүр зарим оюутны хоолойд хутга тулгасан гэнэ. Барьцаалагдсан МСҮТ-ийн арван оюутны гурав нь эрэгтэй, долоо нь эмэгтэй, 16-18 насных байжээ.
Цагдаа нар шуурхай арга хэмжээ авч барьцаалагч этгээдтэй ярилцлага хийсэн байна. 20 гаруй минут ярилцлага хийж оюутнуудыг суллаж явуулахаар тохирч, шуурхай байдлаар хэлэлцээр хийсэн гэнэ. Ингэж барьцаалагдсан оюутнуудыг суллаж гэмт этгээдийг хүний амь дахин хөнөөхөөс өмнө баривчилжээ. Ингээд хэргийн газарт үзлэг хийх үед нэг иргэн бусдад зодуулсан байдалтайгаар амиа алдсан байжээ. Мөн “Цэцэрлэгжилт” компанийн ажилтан хүнд бэртэж ухаан алдсан байдалтайгаар олдсон байна. Бусдад зодуулан ухаан алдсан иргэнд яаралтай эмнэлгийн тусламж үзүүлжээ. Тэрбээр ГССҮТ-д хэвтэн эмчлүүлж байна. Биеийн байдал тааруу байгаа гэдгийг эх сурвалж онцолж байв.
Нэгнийгээ хөнөөж, оюутнуудыг барьцаалсан хэргийг Хан-Уул дүүргийн цагдаагийн II хэлтсийн мөрдөн байцаах тасгийнхан шалгаж байна. Мөрдөн байцаалт эхэлж байгаа бөгөөд барьцаалагдсан оюутнуудаас гэрчийн мэдүүлэг авч эхэлжээ. Мөн “Цэцэрлэгжилт” компанийн ажилтнуудаас ямар учраас хоорондоо маргалдаж, зодолдох болсныг хэн нь Г-г зодож аминд нь хүрсэн болохыг тогтоохоор ажиллаж байна. “Цэцэрлэгжилт” компанийн ажилтнуудаас авсан анхны мэдүүлгээр “Цэцэрлэгжүүлэлтийн мэргэжилтэй Б гэх залуу Г, Ж нарыг зодсон” гэж мэдүүлээд байгаа юм байна.
Бусдын амийг хөнөөж, оюутнуудыг барьцаалсан хэрэгт сэжиглэгдэн шалгагдаж байгаа Б “Хэргийн талаар огт санахгүй байна. Олон шил архи уусан болохоор юу ч санахгүй байна” гэхээс өөр зүйл ярихгүй байгаа гэв. Түүнийг ШШГЕГ-ын харьяа цагдан хорих төвд саатуулжээ.
Э.ХҮРЭЛ
Уржигдраас өчигдөрт шилжих шөнө Украины цэргүүд Донецк мужийн Славянск хотод дахин тусгай ажиллагаа явууллаа. Энэ үеэр хотын захад хоёр удаа хүчтэй дэлбэрэлт болсон тухай оршин суугчид мэдээлэв. Бүх л шөнийн туршид бүх дүүрэгт буудалцаан болж оршин суугчид гадаа гарахаас айж ажил дээрээ хоносон байна. Украины цэргүүд хотын телевиз зэрэг стратегийн чухал ач холбогдолтой хэд хэдэн газруудыг эзлэн авахаар тэмцэж Оросын талыг дэмжигчид эсэргүүцэл үзүүлсээр байна.
Мөн Донецк мужийн Мариуполь хотод ч тусгай ажиллагааг зохион байгуулжээ. Уржигдар өглөө хар хувцастай хүмүүс хотын зөвлөлтийн байрыг эзлэн авч дотор нь байсан Оросын талыг дэмжигчдийг гаргаж төв талбай дээр байсан майхан зэргийг бульдозер машинаар зайлуулжээ. Энэ үеэр Орон нутгийн хүчний байгууллага Оросын талыг дэмжигч 11 хүнийг баривчилсан байна. Ийнхүү Украины эрх баригчид зүүн нутгийг мэдэлдээ авахаар нэлээд хэдэн хоногийн туршид цэргийн ажиллагаа явуулж байна. Харамсалтай нь өнөөдрийг хүртэл дорвитой үр дүнд хүрсэнгүй.
Ойрхи Дорнодын орнуудад MERS-CoV буюу тэмээний ханиад хэмээх аюултай өвчин газар аваад байгаа билээ. Анагаах ухааны түүхэнд урьд өмнө ийм өвчин гарч байгаагүй бөгөөд маш аюултай хэмээн ДЭМБ-аас анхааруулж буй. Гэтэл Индонезийн Хойд Суматра мужид тэмээний ханиад өвчний халдвар авсан байж болзошгүй нэг хүн нас барсан тухай мэдээллээ. Тэрээр саяхан Саудын Аравид очиж мөргөл үйлдээд ирсэн бөгөөд хэдэн хоногийн туршид халуурч, хоолой нь боож амьсгалж чадахгүй гэхчлэн тэмээний ханиад өвчний бүх л шинж тэмдэг илэрсэн аж. Түүнд нарийн шинжилгээ хийх гэсэн боловч гэр бүлийнхэн нь зөвшөөрөөгүй гэнэ. Тус эмнэлгийн эрчимт эмчилгээний тасагт мөн Саудын Арави яваад ирсэн 50 настай эмэгтэй эмчлүүлж байгаа. Түүнийг мөн тэмээний ханиадны халдвар авсан байж магадгүй хэмээн сэжиглэж байгаа юм.
1998 онд Цагаан ордонд дадлага хийж байхдаа Ерөнхийлөгч Билл Клинтонтой учир ургуулж дуулиан тарьж байсан Моника Левински хэмээх бүсгүй олон жилийн дараа ам нээлээ. Өдгөө 40 настай тэрээр Америкийн “Vanity Fair” сэтгүүлд өгсөн ярилцлагадаа тухайн үеийн дуулиант амьдралынхаа талаар дурсжээ. М.Левински “Энэ харьцаа амьдралд маань сайн зүйл авчраагүй. Ерөнхийлөгч асан Билл Клинтонтой нэр холбогдсондоо харамсч явдаг. Бид хоёрын хувьд харилцан тохиролцсоны үндэс дээр дотнын харилцаанд орсон. Учир нь аль аль нь үүнийг хүсэж байсан. Гэхдээ Б.Клинтон бид хоёрын хооронд болсон явдалд би одоо ч харамсаж явдаг” гэжээ. Уг явдлаас хойш өнөөдрийг хүртэл түүнийг гутаан доромжилж ирсэн гэнэ. Билл Клинтон өөрийгөө хамгаалахын тулд хүнлэг бус загнасан гэдгийг ч хэлжээ. Учир нь экс төрийн тэргүүний удирдлага дор ажиллаж байсан хэвлэл мэдээллийнхэн, шүүх прокурорын газраас бүх бурууг өөрт нь тохсон агаад амьдралд нь хар толбо үлдээсэн байна. М.Левински энэ явдлаас болж олон жил ажилгүй байснаас гадна гадаа гудамжинд явж байхад нь хүмүүс өөрийг нь таньж, гар хуруугаараа чичилдэг байжээ. Мөн шар хэвлэлийнхэн түүний талаар байнга бичдэг зэрэг нь өөрийнх нь амьдралд сөргөөр нөлөөлсөн гэв. Моника Левински “Vanity Fair”-т өгсөн ярилцлагадаа олон жилийн дараа Б.Клинтонтой холбогдсон явдлын талаар ярих болсноо “Над шиг ийм байдалд орж, доромжлуулсан олон хүнд энэ нь тус болж магадгүй” хэмээн тайлбарлажээ. Мөн зарим сонин энэ талаар мэдээлэл өгснийх нь төлөө 10 сая ам.доллар амлаж байсан ч татгалзаж байснаа өгүүлжээ. Мөн тэрээр Ерөнхийлөгч асантай учир ургуулсан нь олон нийтэд ил болсны дараа нэг бус удаа амиа хорлохыг завдаж байсан гэнэ.
Ойрын өдрүүдэд манай орны ихэнх нутгаар нойтон цас, бороо орж байгаа. Үүнээс үүдэн манай орны томоохон гол мөрөн үерлээд байгааг анхааруулж байна. Дэлгэрмөрөн-Мөрөн, Эг, Хатгал, Идэр, Зүрх, Чулуут, Хойдтамир, Ихтамир, Хүдэр, Хараа, Баруунхараа, Туул, Алтанбулаг, Сэлэнгэ, Тосонцэнгэл, Ховд, Мянгад, Сагсай, Буянт, Завхан, Дөрвөлжин, Түй, Богд, Хархираа, зэрэг манай орны томоохон гол мөрний усны түвшин 5-15 см нэмэгджээ. Иймд иргэдийг улсын чанартай гүүр гармаар автомашинуудыг явахыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна. Мөн ихэнх зам, гарам шавар намаг ихтэй, шар усны үертэй байгаа гэнэ. Архангай аймгийн Суман голын модон гүүр эвдэрсэн байгаа аж.
Санчир гариг жилд нэг удаа дэлхийтэй ойртон
ирдэг. Энэ үед нь ажиглавал илүү тод харагддаг юм байна. Санчир гариг нарыг тойрон
эргэсээр дэлхий, нар хоёртой нэг шугамд зэрэгцэж очиход тод харагддаг юм байна.
Бас зай нь ч ойртдог. Гэхдээ энгийн нүдээр харахад ямар ч ул мөргүй. Тусгай ажиглалтын
дурангаар гадаргуу дээрх деталиудыг харж болдог байна. Мэргэжлийнхэн мэдээж хэрэг
энэ өдрийг алдалгүй ажиглах зүйлээ харна. Харин энгийн иргэд, сансар огторгуйг сонирхогсод
Одон орон, геофизикийн судалгааны төвийн харьяа Хүрэл тогоот дээр очиж дурандаж
болох ажээ. Тусгай хөтөлбөр гаргаад иргэдийг хүлээж авна гэсэн зүйлгүй ч гэлээ тэнгэр
цэлмэг байвал таван мянган төгрөг төлөөд сансар огторгуйг харах боломжтой. Бас од,
сар, нар харах боломжтой дурангийн дэлгүүрээс хэрэгтэй зүйлээ аваад гэрийнхээ тагтан
дээрээс ч ажиглаж болох юм байна.
хэрэгсэл оруулж ирдэг дэлгүүр бий. “Peace tower”-ын таван давхарт байдаг “Тунгалаг”
дэлгүүр сансар огторгуйн дуран зардаг Монголын анхны дэлгүүр гэдгээрээ онцлогтой.
Эднийд одон орны дуран төрөл бүрээрээ байв. Бас микро ертөнц бичил биетийг судлах
микроскоп, ан хөөх, уралдаан тэмцээн үзэхэд тохирсон мэргэжлийн дуран бий. Тус дэлгүүр
өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард нээгджээ. Зүгээр л шинжлэх ухаан, танин мэдэхүй сонирхдог
хэсэг залуус нэгдээд дэлгүүртэй болж. Ингэхдээ одон орны дуран үйлдвэрлэлээрээ дэлхийд
тэргүүлдэг “Селестрон” компанийн төлөөлөгчийн газар болон үйл ажиллагаагаа эхлүүлжээ.
Эхний ээлжинд авчирсан бараа нь хэр гүйлгээтэй байхыг мэдэхгүй учраас цөөхөн хэдэн
дуран, дагалдах хэрэгсэл авчирч. Гэтэл өнөөх нь бүр хэдхэн хоногийн дотор зарагдаж
дууссан байна. Ингээд зарах бараагүй болсон учраас дэлгүүрээ хаасан гэнэ. Харин
саяхнаас дахиж бараа авчраад дэлгүүрээ буцаан ажиллуулж байгаа ажээ. Дэлгүүрт байх
хугацаанд худалдан авагч төдийлөн орж ирэхгүй юм. Зүгээр нэг гутал, хувцас биш болохоор
хүмүүс тэр бүр орж ирээд байхгүй. Яг л дуран авах санаатай хүмүүс зорин ирдэг юм
байна. Эднийд одоогоор одон орны бүрэн автомат ажиллагаатай хоёр төрлийн дуран байв.
Анхлан сонирхогчдод зориулсан энгийн ажиллагаатай одон орон харах зориулалттай дуран
хамгийн их эрэлттэй байдаг гэсэн. Ерөнхийдөө худалдаанд ирсэн даруйдаа дуусдаг гэж
байлаа. Иймэрхүү дуран худалдаж авсан хүмүүс байгаль орчин ч харж болох юм билээ.
Уржигдархан Богд уулын соёмботой толгой шатсан. Яг шатаж байхад нь тус дэлгүүрийн
худалдагч өнөөх дурангаараа ажиглахад галын цог хүртэл нарийн харагджээ. Тэгэхээр
нь сонирхоод хавь ойрыг жаал дурандав. Богд уулын энгэрийн хэдэн модыг дэргэд нь
очсон мэт тод харж байна. Уулын орой дээр босгосон овоо, тэр хавиар хийсэж буй хог
гээд л. Нарийн яривал айлын цонх руу ч дурандаж болохоор юм билээ. Худалдагч эмэгтэй
“Нар руу л харж болохгүй шүү. Зориулалтын бус болохоор шууд сохрох аюултай” гэж
анхааруулж байлаа. Энэ үед гаднаас хоёр залуу орж ирэв. “Шинэ дурангууд ирсэн үү”
гэж асуугаад хана дагуулан өрсөн барааг сонирхлоо. Тэд хотын төвөөс 100-гаад км-ийн
зайд амралтын газартай гэнэ. Өөрсдөө сансар огторгуйн шинжлэх ухаанд сонирхолтой.
Тиймээс амралтын газраа дурантай болгохыг зорьжээ. “Амрахаар ирж буй хүмүүс архидахаас
өөр хийх юмгүй харагддаг. Тэгэхээр чөлөөт цагийг нь зөв боловсон өнгөрүүлэхийн тулд
иймэрхүү хэрэгтэй зүйлээр тохижуулахыг хичээж байна. Хүүхдээ дагуулан гэр бүлээрээ
амарч яваа хүмүүст хэрэгтэй болов уу. Тэгээд ч хүүхэд багачуудын шинжлэх ухаан,
танин мэдэхүйд шимтэх хүсэл төрүүлэх байх гэж бодож байна” гэлээ. Тус дэлгүүрт байгаа
дурангууд хүчин чадлаасаа хамаарч янз бүрийн үнэтэй. Хямд нь 65 мянга бол үнэтэй
нь гурван сая гараад явчихдаг юм билээ. “Одоогоор цөөхөн нэр төрлийн бараатай байна.
Удахгүй нарны аймаг, тэр дундаа Санчир, Бархасбадь, Ангараг гаригийг харахад тохиромжтой
загвар оруулж ирнэ. “Селестрон” брэндийн “NexStar6SE” загварын уг дурангаар зөвхөн
гариг эрхэс хараад зогсохгүй түүн дээр байгаа биетүүдийг харах боломжтой” гэж тус
дэлгүүрийн үүсгэн байгуулагч Д.Пүрэвдорж ярьсан юм. Мөн тэрээр “Анх дэлгүүрээ нээхдээ
дампуурчих вий гэх айдастай байлаа. Гэтэл нээсэн даруйдаа монголчуудад дутагдаж
байсан зүйлийг нөхөж чаджээ гэж ойлгосон. Манайхаас дуран авсан хүмүүс гэр бүл,
найз нөхдөөрөө чөлөөт цагаа зөв өнгөрөөж байгааг харах сайхан байдаг” гэлээ.
“Тунгалаг” дэлгүүрт сансар огторгуйг харах овор ихтэй дурангуудаас
гадна жижиг дуран ч бий. Татах чадвар маш өндөр учраас алс хол байгаа зүйлийг ч алган дээрээ тавьсан мэт тод харах боломжтой юм
билээ. Наадмаар морь үзэх, ан авд явах, мал хуйгаа харах зэрэгт ашиглахад тохиромжтой.
Ийм дуран 65 мянган төгрөг гэж байсан. Мөн хоёр төрлийн микроскоп байна лээ. Утасгүй,
дижитал, энгийн зориулалттай учраас хаана ч хэрэглэхэд тохиромжтой. Өөр дээрээ утасгүй
интернэттэй учраас хөдөө хээр явахдаа гар утастайгаа холбон хэрэгтэй судалгаагаа
хийж болохоор ажээ. Хөөрөгний чулуу, нарийн ургамал, хорхой шавьж зэргийг судалдаг
хүмүүс худалдан авах дуртай байдаг гэнэ. Гэхдээ эдний дэлгүүрийн худалдан авагчид
дандаа мэргэжлийн бус хүмүүс. Өөрсдийн сонирхлоороо танин мэдэх хүсэлтэй хүмүүс
голдуу үйлчлүүлдэг байна. Уг микроскопоор жимс харсан тухайгаа худалдагч бүсгүй
ярьж өгөв. “Жимсний хальс үстэй гэж хэлж болохоор юм билээ. Бас энгийн нүдээр харж
болохооргүй жижигхэн шавьж байсан. Ер нь жимс бүр өөр харагддаг” гэлээ.
С.АЛТАН
Гэрэл зургуудыг Г.ЛХАГВАДОРЖ
-СОЛОНГОС РУУ
БОРЦ, ЛААЗАЛСАН МАХ, ААРУУЛ АВЧ ЯВБАЛ ЕСӨН САЯ ТӨГРӨГӨӨР ТОРГУУЛНА-
Эх орноосоо хол ажиллаж амьдарч байгаа хүн нутгийнхаа идээ ундаа,
хоол хүнсийг санагалзах нь хүний ёс. Тийм ч учраас харь улсад ажиллаж, амьдарч байгаа
ах дүү, хамаатан садандаа ганц уут борц, хэдэн ширхэг ааруул явуулахыг хичээдэг.
Орчин үед гэртээ хатаасан борцоо нүдээд явуулна гэж юу байх вэ. Үндэснийхээ томоохон
үйлдвэрүүдэд савласан борц, хатаасан мах, хиам зэрэг олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн
технологийн дагуу үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ явуулдаг. Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний
тухайд ч “Сүү” хувьцаат компани, “Мон фрэш” зэрэг технологи, стандарт нь олон улсын
шаардлагад нийцсэн үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүнийг гадаад руу явуулдаг. Гэтэл малыг
бэлчээрт нь нядлаад махыг нь шууд хилээр гаргах гэж байгаа, сүүг нь малчны хотноос
онгоцоор зөөвөрлөсөн мэтээр хориглож, ад шоо үздэг.
зорчигчдын анхааралд. БНСУ-ын хилээр оруулахыг хориглосон малын гаралтай бүх төлийн
бүтээгдэхүүн болох мах, махан бүтээгдэхүүн (даршилсан, лаазалсан, вакумдсан, нухшилсан),
сүү, сүүн бүтээгдэхүүнийг гар тээшиндээ тээвэрлэсэн зорчигчийг Инчон нисэх буудлын
Мал эмнэлэг, хорио цээрийн албанаас таван сая хүртэлх воноор торгож байгааг анхаарна
уу” гэсэн зар тавиад доор нь манай үндэсний үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүний зургийг
тавьжээ. Өөрөөр хэлбэл, дээрх эд зүйлийг авч явбал монгол мөнгөөр есөн сая шахам
төгрөгийн торгууль төлөх нь. Ийм өндөр торгуультай ч монголчууд яаж ийгээд ганц
уут хатаасан мах, хэдэн ширхэг ааруул аваад явчихыг боддог. Гаалийнхан ч монголчуудын
энэ “дутагдал”-ыг анддаггүй аж. Инчоны нисэх онгоцны буудал дээрх “гаалийн ажилтан”
жижиг нохойг Солонгос руу олон удаа зорчдог иргэд андахгүй. Тэр нохой хүмүүсийн
ачаа тээшийг үнэрлээд л ааруул, махан бүтээгдэхүүн, борц байгааг төвөггүй мэдчихнэ.
Ингээд байцаагчид зорчигчдын цүнх, савыг онгичиж хиам, ааруул, хатаасан мах, борц,
сүү зэргийг авч төмөр сав руу шидэлнэ. Дараа нь торгуулийн асуудал босч ирж бөөн
гуйлга, хэл ам болдог.
ГЭЖ
Монголоос Солонгост мах, махан бүтээгдэхүүн, сүү цагаан идээ яагаад
экспортолж болдоггүй талаар үйлдвэрлэгчдээс асуухад “Гадаадад Монголыг хуучны үзлээр
ойлгодог. Мах, сүүгээр нь дамжиж олон төрлийн нян орж ирж өвчний голомт болно гэж
харддаг. Мах, махан бүтээгдэхүүн нь олон улсын стандартад нийцтэл боловсруулагддаггүй
гэж ойлгодог хүндрэлтэй. Үүнд Монголын талын сурталчилгаа маш их хэрэгтэй. Монголд
дэлхийн шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа гэдгийг олон улсад ойлгуулах
шаардлага байна” гэж байсан юм. Өөрөөр хэлбэл, манай улсын талаарх иймэрхүү буруу
ойлголтоос болж хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид бараагаа экспортолж чаддаггүй
аж. Тэгсэн атлаа Солонгосын захын дэлгүүрт Орост савласан загасны мах, Австралиас
авчирсан мах, Америкаас зөөсөн тахиа байдаг. Оросын нэг байрны подвальд үйлдвэрлэсэн
шпрот Солонгост зарж болоод байхад Монголын “Мах импэкс”, “Сүү”, “Мон фрэш” зэрэг
топ компаниудын бүтээгдэхүүнийг яагаад тэнд борлуулж болохгүй гэж.
Солонгосын гаалийн байцаагчид нисэх буудал дээр монголчуудын цүнх
савыг нэгжээд Оросын шпрот гараад ирвэл “Энэ болно” гээд явуулчихдаг. Тэгсэн атлаа
“Мах импэкс”-ийн хиам авч явбал “Болохгүй, торгууль төл” гэдэг.
“Мах импэкс” компани 68 жилийн түүхтэй Монголын ууган үйлдвэрлэгч.
Тус компанид Германы автомат ажиллагаатай иж бүрэн тоног төхөөрөмж
бүхий итгэмжлэгдсэн сорилын лаборатори ажилладаг. Хүнсний бүтээгдэхүүний химийн
найрлагыг богино хугацаанд найдвартай тодорхойлох нитритийн спектрофотометр, спекол,
ариутгалын ламинар бокс, өндөр нарийвчлалтай микроскоп, электрон жингүүд зэрэг орчин
үеийн тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон манай улсын махны салбарын лабораториуд дотор
хамгийн том багажтай анализын лаборатори ажилладаг. Өөрөөр хэлбэл, хиам, махан бүтээгдэхүүний
бүх стандартыг хангасан аж. Тус компани америк стандартаар адуу, үхрийн хатаасан
мах үйлдвэрлэдэг. Мөн “Нүүдэл” брэнд нь үндэсний шилдэг бүтээгдэхүүн болсон. “Сүү”
хувьцаат компани гэхэд сүү боловсруулах, аарц цөцгийн тос, зайрмагны үндсэн гурван
цех, олон улсын шаардлагад нийцэхүйц лабораторитой. Бүтээгдэхүүн нь өндөр хяналтанд
орсон аюулгүй бүтээгдэхүүн. Ийм орчин үеийн тоног төхөөрөмжөөр хангагдсан, аюулгүй,
эрүүл хүнс үйлдвэрлэгч компаниудын бүтээгдэхүүнийг гадаадад экспортлоход бизнес
эрхлэгчид, салбарын яам анхаарах цаг болсныг эдийн засагчид хэлж байна. Хэрвээ Солонгосын
дэлгүүрт “Мах импэкс”-ийн хатаасан мах, хиам, “Сүү” хувьцаат компанийн аарц байвал
монголчуудаас гадна солонгосууд олноороо худалдаж авна гэдгийг иргэд ярьсан. Гурван
жилийн өмнөөс монгол залуус Солонгост хувиараа “Баялаг хиам” нэртэй хагас боловсруулсан
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх болжээ. Хагас кг бүтээгдэхүүнээ 10 мянган воноор зардаг
аж. Уг бүтээгдэхүүний борлуулалт маш сайн байгааг Солонгост амьдарч байгаа монголчууд
ярьдаг. Учир нь уг хиамны амт Монголд үйлдвэрлэсэн хиамныхтай төстэй байдаг гэнэ.
Өөрөөр хэлбэл, тэнд монгол махан бүтээгдэхүүний зах зээл байна. Нөгөө талаар албан
ёсоор худалдаад эхэлбэл монголчууд хулгайгаар борц, ааруулаа зөөж өндөр торгууль
төлөх шаардлагагүй болно.
Монголд бол гадаадаас хүнсний бүтээгдэхүүн саадгүй орж ирдэг. Монгол
Улсын хилээр мансууруулах бодис, тэдгээрийг хэрэглэх, үйлдвэрлэхэд зориулсан багаж
хэрэгсэл, мансууруулах ургамлыг хилээр гаргаж, оруулахыг хориглодог. Мөн зайлшгүй
хяналтад байх эмчилгээ, урьдчилан сэргийлэх зориулалттай эд эрхтэн, донорын цус,
бичил биетний өсгөвөр зэргийг Эрүүл мэндийн яам, Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн яамны хяналт
дор оруулдаг. Үүнээс гадна онцгой хортой химийн бодис, буу, зэвсэг, байлдааны хэрэгсэл,
тэдгээрийн эд анги, тэсрэх бодисыг хязгаарлалттайгаар нэвтрүүлдэг юм байна. Хүнсний
бүтээгдэхүүний тухайд гаалийн бүрдүүлэлт хийгээд холбогдох баримт бичгийг бүрдүүлсэн
байхад асуудалгүй аж. Тиймээс солонгосчууд иддэг кимчи, цагаан будааны гурил, уудаг
сөжү гээд бүх хүнсний бүтээгдэхүүнээ Монголд оруулж ирдэг. Хүнсний тухай болон Хүнсний
бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлын тухай хуулиар Монгол Улсад бүртгэлтэй аж ахуйн нэгж
байгууллагууд л хилийн чинадаас хүнсний бараа бүтээгдэхүүн оруулж ирэхийг зөвшөөрсөн
байдаг. Мөн Хүнсний бараа бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр оруулж ирэхдээ тухайн улсаас
бараагаа экспортолсон аж ахуйн нэгжтэй гэрээгээ хийсэн байх ёстой. Мөн хилээр оруулах
хүнсний бүтээгдэхүүний хадгалах хугацааны гуравны хоёр нь хүчинтэй байх ёстой гэсэн
шалгуур тавьдаг аж. Энэ шалгуур ёсоор иргэд компанийн нэрээр бүтээгдэхүүнээ оруулж
ирдэг гэдгийг ярьж байсан. Яг үүнтэй адил шалгуураар Монголд үйлдвэрлэсэн хүнсний
бүтээгдэхүүнийг гадаадад экспортлох боломжийг бүрдүүлэх шаардлагатайг бизнес эрхлэгчид
хэлж байлаа. Нэрээ хэлэхийг хүсээгүй бизнес эрхлэгч “Монголд монголчуудтай ижил
төрлийн бизнес эрхлээд хөлжиж байгаа олон солонгос хүн байдаг. Энэ олон солонгос
барааны дэлгүүрийн ард ихэвчлэн солонгос хүн байгаа. Тэднийг хорь, цагд гэж байгаа
юм биш. Адилхан нөхцөлтэйгөөр харилцан бараагаа нэвтрүүлдэг баймаар байна. Тэгэхгүй
бол манай улс ч гэсэн далд хориг саад тавьж, арга хэмжээ авах шаардлагатай. Ингэвэл
тэд манайд тавьж буй нөхцөлөө зөөллөж таарна” гэсэн юм.