Month: May 2014

Categories
мэдээ нийгэм

Д.Амарсайхан агсны хэргийг амиа хорлосон гэх зүйл заалтаар шалгаж эхэлжээ

Газрын тосны хэрэг эрхлэх газрын дарга асан Д.Амарсайханы нас барсан хэрэгт Баянгол дүүргийн цагдаагийн хоёрдугаар хэлтсээс эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэлсэн. Түүний хэрэгт Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 95-р зүйл буюу бусдыг амиа хорлоход хүргэсэн гэх заалтаар эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байна. Харин Д.Амарсайхан агсны өмгөөлөгч Р.Пүрэвлхам үүнийг эсэргүүцэж буй юм. Учир нь төрийн хамгаалалтад байсан хүнд амиа хорлосон гэсэн зүйл заалтаар хэрэг үүсгэсэн нь байж боломгүй асуудал гэдгийг тэрээр хэлсэн юм.
Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 95 дугаар зүйлд эд хөрөнгө, албан тушаалын болон өөр байдлаар эрхшээлдээ байгаа болон өөр бусад хүмүүстэй харгис хэрцгий харьцсан буюу нэр төр, алдар хүнийг байнга гутаан доромжилсны улмаас хохирогч амиа хорлосон бол таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ялаар шийтгэнэ гэж заасан байдаг байна.

Categories
мэдээ цаг-үе

“Изинис Эйрвэйз” компанийн үйл ажиллагаа гурван жилийн өмнөөс доголджээ

-Э.Зоригт: Хамт олноосоо, үйлчлүүлэгчдээсээ дахин дахин уучлал хүсье-

Орон нутагт нислэг хийдэг “Изинис Эйрвэйз” компани өчигдрөөс эхлэн тодорхойгүй хугацаагаар үйл ажиллагаагаа зог­соолоо. Уг компаниас гар­гасан мэдэгдэлд үйл ажил­лагаагаа зогсоох болсон шалт­гаанаа “Компанийн санхүү­гийн нөхцөл байдал хүндэрч цаашид хэвийн үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болсон” гэжээ. Мөн үйлчлүүлэгч, ажилтнуудаасаа албан ёсоор уучлал хүссэн байсан.
“Изинис Эйрвэйз” компа­нийн мэдэгдэл өчигдөр үдээс өмнө гарсан. Биднийг үдээс хойш тийз захиалгын төвд нь очиход үйлчлүүлэгчид нэлээд бухимдалтай байсан. Тус компани өнгөрсөн сарын 1-нээс “Аз дагуулсан хямдрал” аян зарлаж Мөрөн, Чойбалсан, Өлгий, Улаангом чиглэлийн тийзийн үнээ хямдруулаад байсан юм. Хямдралтай үнээр тийз бичүүлсэн зорчигчид асуудлаа шийдүүлэхээр эхнээсээ ирсэн байв. Мэдэгдэлд дурьдсанаар тийз бичүүлсэн зорчигчдод хүндрэл учруулахгүйгээр орон нутагт нислэг үйлддэг хоёр авиа компани руу тийз шилжүүлэх байдлаар зохицуулна гэж байсан. Харин үйлчилгээний ажилтан “”Аеро Монголиа” компани зорчигч шилжүүлэх хүсэлтийг маань хүлээж авсангүй. Тиймээс мөнгөө буцааж авахаас өөр сонголт байхгүй” гэдэг хариултыг үйлчлүүлэгчдэдээ өгч байв. Үүнээс болж үйлчлүүлэгчид “Товлосон ажлаа яах билээ. “Аеро Монголиа” компанид тийз байхгүй гэдэг хариултыг хэлж байна. Мөн үнийн зөрүүг яах уу. Ингэж үйлчлүүлэгчээ хохироож болохгүй. Дампуурах байсан бол тийз захиалга авахгүй байх ёстой байсан юм” гэх мэтээр бухимдацгааж байв. Гэвч маргаашнаас ажилгүй болох гэж байгаа үйлчилгээний ажилтанд бу­химд­лаа илэрхийлээд байх зориг үйлчлүүлэгчдэд байхгүй байгаа нь ажиглагдсан. Учир нь тэнд байгаа ажилтнууд ч яахаа мэдэхгүй байгаа нь царайнаас нь харагдсан. “Уучлаарай. Бидэнд ч хэлэх үг алга. Ийм л юм болчихлоо. Мөнгөө л ав гэж хэлж байгаадаа уучлал хүсч байна” гэхээс өөрийг хэлэхгүй юм. Илүү их зүйл ярих тэнхэл ч тэдэнд байхгүй байгаа бололтой. Танхим тэр чигээрээ нам гүм, тун эвгүй байв. Ийм байдалтай газарт очсон үйлчлүүлэгч ч аядуухан болчих янзтай. Дэмий л хамаатан садан руугаа утас цохиж “Явах маань бүтэхээргүй болчихлоо. Тийз олдохгүй янзтай. Мөнгөө авахаас өөр аргагүй гэнэ” гэхчлэн ярина. Дараа нь мөнгөө буцааж аваад орон нутагт нислэг үйлддэг өөр компанийн тийз захиалгын төв рүү яаран явж байгаа нь харагдсан. Үйлчилгээний ажилтнуудын утас ч тасралтгүй дуугарна. “Харин тийм ээ, өнөөдөр дуудагдаж ирээд л мэдлээ. Сайтуудаар гарчихсан байна уу. Энэ долоо хоногт тийзээ буцааж дуусгаад учраа олно доо. Яахаа мэдэхгүй л байна” гэх зэргээр хэн нэгэнтэй утсаар ярьцгаах аж. Мөн албаных нь утас тасралтгүй дуугарна. “Та ирээд билетээ буцааж, мөнгөө авах боломжтой. Энэ долоо хоногт амжаад ирээрэй” гэх үгийг дуу султай хэлээд утсаа тавих юм, үйлчилгээний ажилтнууд.
“Изинис Эйрвэйз” компани нь Ньюком группын хөрөнгө оруулалттайгаар 2006 оны арванхоёрдугаар сарын 6-ны өдөр байгуулагдаж, Улаанбаатар-Чойбалсангийн чиглэлд анхны хуваарьт нислэгээ үйлдсэн иргэний агаарын тээврийн компани билээ. Тус компани Дорнод,  Хөвсгөл, Өмнөговь, Увс,  Баян-Өлгий  таван аймгийн зургаан чиглэлд нислэг үйлддэг байсан. Мөн Өвөр Монголын Өөртөө Засах Улсын Хөлөнбуйр аймгийн Хайлаар хот руу захиалгат нислэг үйлддэг иргэний агаарын тээврийн  компани байлаа. “Туулах тэнгэр цэлмэг, Тухлах зорчигч амгалан“ гэсэн уриатай тус компани цаашид бүс нутгийн хэмжээнд үйл ажиллагаагаа явуулахаар зорилготой байсан юм.
Үүссэн нөхцөл байдлын талаар Ньюком группын Төр, олон нийтийн харил­цаа, хамтын ажиллагаа хариуцсан захирал Э.Зоригт­той ярилцлаа.

–Мэдэгдлийг уншихад санхүүгийн хүндрэлээс болж үйл ажиллагаагаа зогсоосон гэж байна. Хэзээнээс санхүүгийн байдал хүндэрч эхэлсэн бэ. Эдийн засгийн хямрал нөлөөлөв үү?
-Эдийн засгийн нөхцөл байдал хүндэрсэн нь нөлөөлсөн. Гэхдээ энэ үндсэн шалтгаан биш. Энэ салбарын зах зээл жижиг. Жижиг зах зээл дээр өрсөлдөхөд маш хүндрэлтэй байсан. “Изинис Эйрвэйз” компани үндсэндээ гурван жил алдагдалтай ажиллалаа. Алдагдлыг үүсгэн байгуулсан, хөрөнгө оруулсан “Ньюком групп” нөхөөд эцсийг нь тултал явж байлаа. Зах зээл дээрх нөхцөл байдал өөр болох байх гэж өнөөдрийг хүртэл явлаа. Үүнээс гадна хамт олныхоо ажлын байрыг хадгалахын тулд өнөөдрийг хүртэл алдагдалтай ажилласан. Иргэний нисэхийн салбарын нарийн мэргэжлийн хүмүүсээр хамт олон бүрдүүлэх, сургах, бэлтгэхэд маш их хугацаа шаарддаг. Боловсон хүчнээ бэлтгэчихээд үйл ажиллагаагаа шууд зогсооно гэдэг хүнд байсан. Нэгэнт алдагдалтай ажиллаж байсан учраас хоёр жилийн өмнө компанийн үйл ажиллагааг зогсоохоор ТУЗ-ийн шийдвэр гаргахаар бэлтгэж байсан юм билээ. Үйл ажиллагааг нь зогсоохдоо ямар дараалалтай явах вэ гэх зэргээр төлөвлөгөө нь гарчихсан байсан ч “Дахиад хэсэг хугацаанд явуулъя” гээд хүлээлгэчихсэн байсан. Тэр үед эдийн засгийн байдал харьцангуй сайн байсан шүү дээ.
-Орон нутагт нислэг үйлддэг танайхаас гадна хоёр компани бий. Жижиг зах зээлд олон өрсөлдөгч байснаас үйл ажиллагаагаа сэргээх боломж байсангүй юу?
-Зах зээл жижиг, хүн ам цөөн нь нэгдүгээр асуудал. Зорчигч тун цөөн байсан. Үүнээс гадна түлшний үнэ энэ салбарт маш их нөлөөлдөг. Дэлхийд хамгийн өндөр үнээр түлш авдаг. Нэг эх үүсвэрээс хамааралтай. Түлшний үнэ буулгах өрсөлдөөн байхгүй. Хятадаас агаарын хөлгийн түлш импортлоход татваргүй юм билээ. Гэвч импортолж байгаа компани байхгүй. Онгоцны түлшийг тусгай саваар зөөвөрлөдөг учраас галт тэргээр зөөвөрлөх боломжгүй. Өмнөд хилээр оруулж ирээд царигийн зөрүүнээс болж юүлэхэд л дахиад сав хэрэгтэй болдог. Тийм сав нь байхгүй. Тиймээс түлш импортолдог компаниуд ч ашиггүй ажилладаг. Түлш импортолдог компаниуд жилд 40 мянган тонн түлшийг маш өндөр шаардлагын доор импортолдог. Энэ мэт асуудал их байдаг юм билээ.
-Хоёр жилийн өмнө гаргах гэж байсан шийдвэрээ өөрчилж, хүлээх найдвар байсан гэж үү?
-Итгэл найдвар байсан учраас л явуулаад байсан. Манай компани үнэтэй онгоц авсан учраас зардал өндөртэй ажиллаж байсан нь нөлөөллөө. Санхүүгийн түрээсээр авсан учраас хоёр онгоцоо буцаах байх. Одоогоор тийм хэмжээний алдагдалтай байлаа гэж хэлэхэд хэцүү байна. Ямар ч байсан маш их алдагдал хүлээлээ.
-Олон улсад нислэг хийж байсан бол байдал өөр байх байсан болов уу?
-Улаан-Үд, Хайлаар, Манжуур руу нисч байсан. Гэвч ашиггүй болоод нислэгээ зогсоосон. Иргэний агаарын салбарт төрөөс баримтлах бодлогын дагуу ашигтай чиглэл рүү үндэсний тээвэрлэгч л нисэх боломжтой.  
-“Изинис Эйрвэйз” ком­панид ажиллаж байсан хүмүүс одоо хаачих вэ?
-Хөдөлмөрийн гэрээгээ цуцлахаас өөр аргагүй нь харамсалтай. Нийт 225 хүн ажилладаг байсан. Хүн бүртэйгээ уулзаж, гэрээгээ цуцлахаар ярилцаж байна. Энэ салбарт ойрын үед нааштай өөрчлөлт харагдахгүй байгаа учраас хамт олноосоо уучлал гуйхаас өөр арга алга. Нисэхийн нарийн мэргэжилтнүүдэд ажил олдоход хүнд байгаа нь харамсалтай. Харин хөрвөх чадвартай мэргэжилтнүүд маань өөр салбарт ажиллах боломж бий.
Ажилтнуудынхаа нөхөн олговрыг хуулийн дагуу шийдэж байна. Олон хүн ажилгүй болж байгаа нь харамсалтай. Тиймээс ч хамт олноосоо албан ёсоор уучлал гуйж байна. Олон хүний ажил, амьдрал учраас ийм асуудал ярихад үнэхээр хэцүү юм. “Өдрийн сонин”-оор дамжуулаад хамт олноосоо дахиад уучлал хүсмээр байна.
-Үйл ажиллагаагаа зог­соочихоор нислэг үйлдэх тусгай зөвшөөрлийг цуцал­чихсан уу?
-Одоохондоо тийм зүйл гараагүй байна.
-Танай компанийн он­гоцоор зорчихоор тийзээ захиалчихсан үйлч­­лүү­лэгчид хэрхэхээ мэдэхгүй байна. Үйлчлүүлэгчдийнхээ асуудлыг яаж шийдэх вэ?
-Ямар ч асуудал гарахгүй. Ямар нэгэн шалтгаанаар нислэх явахгүй бол зорчигчдыг нь авах гэрээг “Аеро Монголиа” компанитай хийсэн. Гэрээний дагуу зорчигчдоо шилжүүлнэ. Үнийн зөрүү гарвал бид төлнө. Мөнгөө авах хүн нь авч болно. Есдүгээр сар хүртэл 1800 гаруй тийз борлогдсон. Түүний 30 гаруй хувь нь аялал жуулчлалын компани. Тэдний мөнгийг дансаар нь шилжүүлчихнэ. (“Аеро Монголиа” компани зорчигчдыг шилжүүлж авахгүй байгаа талаар дахиж лавлахад “Өнөө өглөө асуудал ярихад боломжтой гэж байсан. Боломжгүй болсон юм болов уу” гэдэг хариултыг өглөө)

 Ц. Өрнөх

Categories
мэдээ нийгэм

Хүүхдийн баяраар Чингэсийн талбайг 12 жилээр гоёно

Жил бүрийн 6 дугаар сарын 1-нд тохиодог Олон улсын Хүүхдийн эрхийг хамгаалах өдрийг Чингэсийн талбайд тайз засал, декораци, талбайн чимэглэлийн хувьд онцлогтойгоор зохион байгуулахаар төлөвлөж байна.
Тодруулбал, Чингэсийн талбайн баруун талд буюу Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газрын урд хэсэгт тайзыг байрлахаар зураг гарсан бөгөөд тайз  нь хүүхдийн баярыг илтгэхүйц онцлогтой, талбайг тойруулан 12 жилийн амьтдыг байрлуулахаар болжээ. 12 жилийн амьтад бүр дээр өртөө удирдагч багш болон чиглүүлэгчид ажиллаж, уралдаан тэмцээн зохион байгуулах юм байна.  Мөн Жангарын баатруудыг талбайн төв хэсэгт Сүхбаатарын хөшөөний баруун, хойд, өмнөд талд байрлуулна. Чингэсийн талбайд зохион байгуулах хүүхдийн баярт Монголын Хүүхэлдэйн театр, Үндэсний Дуу бүжгийн Эрдмийн чуулгын уран бүтээлчид, Монголын Хүүхдийн ордон, Хүүхдийн найрал дууны шилдэг хамтлагууд, Хөгжим бүжгийн коллеж, “Гэгээн алсын одод” уралдаанд амжилттай оролцсон сурагчид, МУГЖ В.Долгор, МУГЖ Т.Ариунаа нар оролцон ая дуугаа өргөх юм. Баяртаа хүрэлцэн ирсэн хүүхэд багачууд Бонгын найзууд, Диснейн найзуудтай хамт зургаа авхуулах боломжтой. Хүүхдийн баярын албан ёсны арга хэмжээ 6 дугаар сарын 1-нд 11:00 цагаас эхэлнэ гэж Нийслэлийн Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Categories
мэдээ цаг-үе

Хаврын тариалалт ид өрнөж байна


Төв аймгийн Угтаал­цайдам сумын Сан толгойн өвөрт тариалан эрхэлдэг “Чонос ЭМБО” компанийн талбай дээр очлоо. Эдний компани энэ сарын 17-ноос тариалалтаа эхэлжээ. Үрсэл­гээгээ хийгээд завгүй, тус компанийн захирал Н.Энхболд ажилчидтайгаа машин техник ярьж, ажил хэр явж байгааг нь шалгана.
Энэ үеэр түүнтэй цөөн хором ярилцлаа.

-Танайх хэдэн га эргэлтийн талбайтай вэ?
-Эргэлтийн 600 га-тай. Улаанбуудай тариалдаг. Зөвшөөрөгдсөн 20 га-даа заримдаа рапс тарина. Заримдаа тарьдаггүй юм.
-Тариалалтын ажил хэр явж байна вэ?
-Төлөвлөсний дагуу явж байна. Гэхдээ сая хэд хоног ойр ойрхон цас, бороо орсон нь тариалалтад саад болчихлоо.
–Та тариалан эрхлээд хэр удаж байгаа вэ?
-Би Төв аймгийн Сэргэлэн сумын хүн. 2007 онд газар аваад, дараа жилээс нь тариа тарьж эхэлсэн. Өмнө нь уурхайд ажиллаж байсан юм.
-Өнөө зун, намрын цаг агаар хэр байх бол?
-Зургадугаар сард их ха­лалт­тай гээд байгаа. Гэхдээ тэрийг сайн мэдэхгүй байна. Минийхээр тэгж их халах шинж мэдрэгдэхгүй байна шүү. Өнөө зуны цаг агаар өнгөрсөн жилийнхтэй ойролцоо байх болов уу. Өнгөрсөн жил айхавтар халуун, сэрүүн байгаагүй гэлээ.
Тэрээр “Цэргийг мянган өдөр тэжээж нэг өдөр хэрэг­лэдэг гэдэг. Тэрэн шиг төр засаг маань тариаланчдаа харж үзэх хэрэгтэй байна. Тариа­ланчдыг сөхрүүлчихгүйн тулд өнөөдрөөс эхэлж дэмжээд явах ёстой. Мах, тариа хоёр л стратегийн гол нэрийн бүтээгдэхүүн. Энэ хоёртойгоо байхад Монгол Улс тийм ч амар сөхрөхгүй. Тийм учраас тариаланчдаа улам сайн дэмжээсэй. Бидэнд зээлээр техник өгнө. Тэр болгоныг нь авах боломжгүй. Хэрэв авчихвал мөнгийг нь юугаараа төлөх вэ, дараа жил нь юугаа тарих вэ гээд асуудал гарч ирдэг. Ингэхээр хуучин техникээрээ л болгоод явж байна” гэж ярилаа. Н.Энхболд захирал үрэлгээгээ хийчихсэн талбай руу мал орж ирээд байгаа нь бас нэг саад болж байгааг учирлана.
“Би чинь тавь гарчихсан. Гэтэл талбай руу мал орчихоор хорь, гучин настай малчин залуустай барилцаж авахын наагуур юм болно. Үүнийг зохицуулдаг хуультай болчих юмсан. Тэгэхгүй бол малчин, тариаланч хоёр байнга дайсагналцах юм” гэнэ.
Энэ хавьд олон мянган га-д тариалан эрхэлдэг зарим компани хэдийнэ тариалалтаа хийгээд дуусчихсан гэсэн. Яагаад гэвэл техник нь бэлэн учир 12 цагаар буюу хоёр ээлжээр жолооч нараа шуурхай ажиллуулсан гэнэ.


Үрэлгээ хийхдээ тухайн жилийн газрын чийг, цаг агаарын хэм, газар нутгийн онцлогоос хамаарч үрээ суулгах гүн нь өөр өөр байдаг юм байна. Харин эдний компани 6-8 сантиметрийн гүнд үрээ суулгаж байлаа. Компанид нь агронимичийн орон тоо байдаггүй ч сумын агрономиосоо зөвлөгөө авдаг гэсэн. Н.Ганболд “Намар тариа халиураад аясын салхинд найгах нь сайхан. Гэхдээ тариаланч хүний жаргал бол тариа хураагаад дуусах. Үр соёолохоос эхлээд ургац хураах хүртэл тарианд ямар их эрсдэл, аюул байдаг гэж санана. Тэр бүгдээс харамлан байж ургуулсан тариагаа хураачихаад л санаа амарна даа. Тэр үед л сэтгэл минь тайвширдаг” гэж ярина.
Үрэлгээний бригад нь зургаан хүнтэй. Өглөө зургаагаас орой есөн цаг хүртэл ажиллаж байгаа аж. Энэ эрчээрээ ажиллабал хоёр хоногийн дараа тариалалтаа дуусгана гэж байлаа.
Л.Сүрэнжав газар тариалангийн салбарт 20 гаруй жил ажиллаж байгаа тракторчин. “Чонос ЭМБО” компанид ороод хоёр жил болж байгаа аж. Тэрээр “Би Завханых. 1971 онд л энд ирсэн. Тракторчин, комбайнч гэх энэ мэргэжил гоё мэргэжил. Тариагаа сайхан ургуулах нь бидний гол зорилго. Арвин их ургац хураах нь бидний ажлын үр дүн боловч цаана нь улс эх оронд минь ашигтай” гэж ярьж байлаа.
Угтаалцайдам сум 32 мянган га эргэлтийн талбайтай. Өнөө жил 12.3 мянган га-д улаанбуудай, 600 мянган га-д бусад үр тариа, 180 га-д төмс, 12-13 га-д хүнсний ногоо тус тус тариалахаар төлөвлөжээ. Энэ сарын 5-наас боловсруулалт хийж тариалалтаа эхлүүлсэн ч цаг агаарын саатлаас үүдэн 14-нөөс дахин ажлаа жигдрүүлсэн байна.
Одоогоор 3860 га-д үр тариа, 87 га-д төмс, 4.5 га-д хүнсний ногоо тус тус тариалаад байгааг тус сумын Мал эмнэлэг үржлийн тасгийн Бэлчээр, газар тариалан, жижиг, дунд үйлдвэрлэл хариуцсан мэргэжилтэн Д.Цэрэнбямба дуулгалаа.
Харин Цээл сумын зарим компаниуд энэ сарын 1-нээс тариалалтаа эхлүүлсэн бөгөөд нэлээд олон компани тариалалтаа дуусчихсан гэнэ. 


Цээл сумын Засаг дарга М.Ганбаттай уулзаж ярилцсан юм.
-Тариалалт хэр явж байна вэ?
-Зарим компаниуд тавдугаар сарын 1-нээс тариалалтаа эхлүүлсэн ч манай суманд тариалалтын ажил энэ сарын 5-8-ны хооронд жигдэрсэн. Чийгийн хувьд таатай байсан ч ойр ойрхон хур тунадастай, цас, бороо холилдон орлоо. Тариалалтын явцад 8-9 хоногийн агаар саатал гарлаа гэж үзэж байна. Хугацааны хувьд алдагдал гарч байгаа ч монгол зурхайгаар хаврын адаг сар үргэлжилж байгаа болохоор цаг агаарын ийм нөхцөл байгаа юм болов уу гэж бодож байна.
Шөнөдөө хүйтэн хонож байгаа болохоор соёололт оройтох хандлага байна. Эрт тарьсан тариа соёолох үеэрээ хяруунд өртөх нь бий. Урьд шөнө гэхэд л цагаан хяруу уналаа. Соёолсон тарианд нөлөөлсөн болов уу гэж бодоод байна.
–Хэдэн га-д тариалалт хийх вэ?
-17 мянган га-д тариалалт хийнэ. Манай сум чинь Төв аймгийн үр тарианы дөрөвний нэг хувийг дангаараа тариалдаг. Одоогоор 6-7 мянган га-д тариалалт хийгдээд байна. Ерөнхийдөө тариалалт боломжийн хэмжээнд явж байгаа.
-Танай сум олон тариаланч өрхтэй гэгддэг?
-108 өрх айл, 64 компани тариа тариалдаг юм. Төв аймгийн хэмжээнд хамгийн олон тариаланчтай газар л даа. Манай сум аймагтаа хамгийн их үр тариа хурааж өгдөг. Бас хамгийн их хадлан бэлтгэдэг. Үүгээрээ аймагтаа төдийгүй улсдаа үр тариа бэлтгэдэг томоохон сум юм гэлээ.
М.Ганбат дарга мал аж ахуй газар тариалан хоёрын харилцааны талаар ярьж байлаа. Эдийн засгийн тооцоогоор Цээл суманд 50 орчим мянган толгой малтай байх ёстой гэнэ. Гэтэл өнөөдөр 110 мянга гаруй толгой малтай болчихоод байгаа аж. Үүнээс үүдээд бэлчээрийн даац хэтрэх, газар тариалангийн бүс рүү мал орох зэрэг хүндрэл ихээр гарч байгаа юм байна. Нэг га-гаас авах ургацын хэмжээ багасч байгаа нь малтай шууд холбоотой байдаг гэнэ. Иймээс тус сумынхан малын тоо толгойг цөөрүүлж, эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх зорилго тавьжээ.
Цээл сумын иргэн, хувиараа тариалан эрхэлдэг Д.Үржинсүрэн гэх залуутай тариан талбай дээр нь уулзлаа. Тэрээр 150 трактороороо газар хавж байлаа.
-Та Цээлийн уугуул уу?
-Тийм ээ, уугуул хүүхэд нь. Бага байхаасаа л тариа тарьж, трактор комбайнч хийж яваад 2005 оноос хувиараа тариалан эрхлэх болсон минь энэ.
-Эргэлтийн хэдэн га-тай вэ?
-100 га-тай.
-Энэ жилийн тариалалтаа хэзээ эхлүүлэв?
-Сая л эхэллээ дээ. 18, 19-нөөс эхлүүлсэн маргаашнаас л дуусгачихна. Улаанбуудай тариална.
-Хувиараа тариалан эрхлэхэд ямар хүндрэл учирдаг вэ?
-Хувиараа тариа тарьдаг иргэдээ дэмжих хэрэгтэй байна. Бид чинь нэг кг үрээ 1000 төгрөгөөр авч байна. Тэгэхээр 10 сая төгрөгөөр үрээ авсан гэсэн үг. Тариалантай холбоотой сан, газрууд чадлынхаа хэрээр дэмжиж л байна. 


-Уулзсан хүн болгон л тариалангийн талбай руу мал орж хүндрэл учруулж байгаа талаар ярьж, халаглах юм?
-Тэрийг ярилтгүй. Дийлдэхгүй байна. Бид ингээд л тариалалтаа хийнэ. Хийгээд дуусчихаар мал нь ороод ирнэ. Малчид нь малаа туугаад л орхичихно. Тариан талбай дээр бэлчиж л явна. Үнэхээр хэцүү.
Зүдэрч тарьсан тариаг намар нь хямдхан авна. Тэгээд хавар нь стандартад нийцэхгүй, чанаргүй муу үр өгнө.
-100 га-д тариалан эрхэлж хэдэн ам бүлээ тэжээж байна гэсэн үг вэ?
-Ах, дүү, хамаатан садан гээд бүгд нийлж тарина. Талбайгаа өөрсдөө байнга манана. Байнгын манаач байлгахгүй бол болохгүй. Одоо ингээд тариалалтаа хийнэ. Тэгж байтал соёололтоо харна. Тариа соёолоод эхлэнгүүт мал харж эхэлнэ дээ. Трактороороо үрлээд өнгөрнө. Араас нь хонь, үхэр бэлчээд л ороод ирнэ. Нэг иймэрхүү л дүр зурагтай амьдрал өрнөж байна.
–Цаг агаар тарианд таатай байж магадгүй гэцгээж байна?
-Энэ жил ер нь гайгүй байх шүү, цаг агаар. Сайхан тариа ургах байх. Чийг ихтэй байна. Тариалангийн бүс нутагт малын тоо толгойг зохих хэмжээнд барих бодлого алдагдсан нь харамсалтай. Гэхдээ яах вэ, газар эхийн буян гэж байна. Хөдөлмөрлөөд л амьдралаа залгуулж явна гэлээ.
Д.Үржинсүрэн талбайгаасаа шороо атгаж үнэртсэнээ “Газар хаваад үрэлгээ хийхээр газрын чийг үнэртээд сайхан шүү. Та нар намар ирээрэй. Бид тариагаа өндөөр гэгчийн ургуулчихаад хүлээж байя. Намар яасан гоё гэж санана” гэснээ “Газар хавахаар хөвөн шиг зөөлхөн болчихдог. Тийм зөөлөн хөрсөнд үрээ суулгаж байна гэж бод доо. Үрээ суулгаад намар нь тариа хураах хүртэлх бүх ажил хоорондоо их холбоо, шүтэлцээтэй байдаг юм” гэж ярьсан юм.

Д.ГАНСАРУУЛ
Гэрэл зургуудыг Г.ЛХАГВАДОРЖ

Categories
булангууд мэдээ томилолт цаг-үе

Азид хамтын ажиллагаа итгэлцлийг бэхжүүлэх гишүүн орнууд Шанхайд чууллаа

Шанхай хотоос манай тусгай сурвалжлагч М.МӨНХЦЭЦЭГ мэдээлж байна.

Азид хамтын ажиллагаа, итгэлцлийг бэхжүүлэх гишүүн орнуудын дээд хэмжээний дөрөвдүгээр бага хурал энэ сарын 20-21-ний өдрүүдэд БНХАУ-ын Шанхай хотноо боллоо. Бага хуралд 40 гаруй улс, орны төр, засгийн тэргүүн, олон улсын байгууллагын удирдлага оролцов. Эхний өдөр БНХАУ-ын дарга Си Жиньпин хүрэлцэн ирсэн төрийн өндөрлөгүүдийг хүлээн авч уулзан, зоог барьж, урлагийн тоглолт үзэцгээлээ. Харин албан ёсны арга хэмжээ буюу чуулга уулзалт өчигдөр өглөө “Шанхай экспо”-д эхлэв.

Монгол Улсыг АПЕК-д гишүүн орноор элсүүлэхийг Хятадын зүгээс дэмжинэ гэв
БНХАУ-ын дарга Си Жиньпин Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг даваа гаригт хүлээж авсан бөгөөд албан ёсны уулзалтын дараа тэд хамтдаа өглөөний цай уув. Тэдний уулзалт 40 минутаар төлөвлөгдсөн байсан ч хоёр цаг орчим үргэлжилсэн юм. Уулзалтын үеэр хөрш хоёр орны улс төр, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, бүс нутгийн хэмжээнд хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх зэрэг олон асуудлаар өргөн хүрээнд санал солилцож, нөхөрсөг яриа хэлэлцээр өрнүүлэв. Тухайлбал, хоёр орны Ерөнхийлөгч дэд бүтцийн салбарын хамтын ажиллагаа, нүүрс хийжүүлэх төслийн явц, дамжин өнгөрөх тээвэр, далайн боомтын ашиглалтын асуудлаар ярилцлаа. Хоёр улсын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагаанд тэргүүлэх ач холбогдолтой эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарт хамтын ажиллагаа эрчимжиж байгааг хоёр тал уулзалтынхаа үеэр онцолж байсан. Энэ үеэр БНХАУ-ын дарга Си Жиньпин Монгол Улсыг APEC-д гишүүнээр элсүүлэх асуудлыг ярьж БНХАУ-ын зүгээс дэмжинэ гэдгээ илэрхийлэв.
Өнөө жил хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 65 жилийн ой, Найрсаг хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулсны 20 жилийн ой тохиож буй. Энэхүү түүхэн арга хэмжээг тохиолдуулан “Монгол-Хятадын найрсаг солилцооны жил” болгон зарласан юм. Иймд хоёр улсын төрийн тэргүүн түүхэн жилд хоёр орны харилцааг хөгжүүлэх чиглэлд санал солилцлоо.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинийг Монгол Улсад айлчлахыг уриад “Таны манай улсад хийх айлчлал хоёр орны харилцаа шинэ шатанд гаргасан айлчлал болно гэдэгт итгэлтэй байна” гэв.

В.В.Путин манай Ерөнхийлөгчийг ОХУ-д айлчлахыг урилаа
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж мягмар гаригт ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Владимирович Путинтэй уулзлаа. В.В.Путин Монгол, Орос хоёр улс он удаан жилийн уламжлалт түүхэн харилцаатай явж ирснийг уулзалтын эхэнд дурдав. Тэрбээр хоёр орны харилцааны цаашдын ирээдүйг өөдрөгөөр харж буй гэдгээ тодотгон хэлсэн юм.
Хоёр улсын эртний уламжлалт харилцааны нэгэн илрэл болох Халхын голын байлдааны 75 жилийн ой энэ онд тохиож байгаа билээ. Уг арга хэмжээг наймдугаар сард тэмдэглэн өнгөрүүлэх гэж байгааг В.В.Путин онцоллоо. “Гэхдээ манай хоёр орон цаашид хэрхэн харилцаагаа өргөжүүлэн хөгжүүлэх вэ, эдийн засгийн бүтцээ хэрхэн харилцан ашигтай өөрчлөх вэ гэдэг дээр бидэнд ярилцах зүйл бий” гэж тэрбээр нэмж хэллээ. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ОХУ-ын Ерөнхийлөгчтэй хэд хэдэн сэдвийн хүрээнд санал солилцсон юм. Тухайлбал, төмөр замын транзит тээвэр, Халхын голын ялалтын ойг хамтран тэмдэглэн өнгөрүүлэх, мөн хоёр орны иргэдийн харилцан зорчих визний хөнгөлөлтийн талаар ярилцах хүсэлтэй байгаагаа онцлон дурдлаа. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Монгол Улс бол БНХАУ болон ОХУ-ын дунд оршдог. Газар зүйн ийм байршилтайн хувьд Монголоор дайран өнгөрөх төмөр замын тээвэр онцгой ач холбогдолтой. Харилцан ашигтай, бас хамгийн боломжит хувилбараар төмөр замын тээврийг хөгжүүлэх хүсэлтэй байгаа. Үүнтэй уялдан транзит тээврийн асуудлаар ОХУ-БНХАУ-Монгол гэсэн гурван талын, мөн ОХУ-Монгол гэсэн хоёр талын идэвхтэй яриа хэлэлцээ чухал ач холбогдолтой. Төмөр зам, транзит тээврийн асуудал нь хоёр улсын эрх ашигтай холбоотой, стратегийн асуудал юм” гэлээ. Тэрбээр үргэлжлүүлээд “Ирэх наймдугаар сард Халхын голын ялалтын 75 жилийн ой тохионо. Энэ бол бидний хамтын ялалт. Тиймээс түүхт ойг хамтран тэмдэглэх хүсэлтэй байна” гээд ойн баярт хүрэлцэн ирж оролцохыг урьж байгаагаа Ерөнхийлөгч В.Путинд уламжиллаа. Мөн төмөр замын транзит тээврийн асуудлаар гурван талын уулзалтыг Улаанбаатар хотноо зохион явуулах саналтай байгаагаа Ерөнхийлөгч илэрхийлсэн юм. Түүний санал болгож байгаа асуудлуудыг ОХУ-ын тал хүлээн авч харилцан ярилцах, хамтран ажиллахад бэлэн байгаагаа дуулгав. Мөн В.В.Путин өөрийнхөө зүгээс Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг ОХУ-д айлчлахыг урилаа.
Хоёр улсын төрийн тэргүүний уулзалт 30 гаруй минут үргэлжлэв. Тэдний хөндсөн асуудлуудыг Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн Санкт-Петербургт зочлох уулзалтаараа үргэлжлүүлэн ярилцахаар боллоо. Засгийн газрын тэргүүн энэ бямба гаригт В.В.Путинтэй уулзах юм.
Азид хамтын ажиллагаа, итгэлцлийг бэхжүүлэх гишүүн орнуудын Дээд хэмжээний уулзалтаар төгсгөлийн баримт бичиг тунхаглал батлан гаргах юм. Энэхүү баримт бичигт Монгол Улсын цөмийн зэвсэггүй статус, Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” санаачилга болон Далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудын олон улсын судалгааны төвийн талаарх заалтуудыг тусгах учиртай.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж өчигдөр уг дээд хэмжээний уулзалтад үг хэлж, бага хурлын гишүүн орнуудтай хамтран ажиллах, бүс нутгийн хамтын ажиллагаанд хамрагдах чиглэлээр баримталж буй Монгол Улсын бодлого, байр суурийг илэрхийллээ. Тэрбээр хэлсэн үгэндээ “Азийн орнуудтай харилцаа хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлж, бүс нутгийн интеграцид оновчтой оролцох нь Монгол Улсын гадаад бодлогын тэргүүлэх зорилт юм. Цөмийн зэвсэгтэй хоёр гүрэнтэй хил залган оршдог Монгол Улс 20 жилийн тэртээ нутаг дэвсгэрээ “Цөмийн зэвсэггүй бүс” хэмээн зарлаж, энэ статусаа механизм болгохоор шаргуу ажиллаж байна. 2012 оны есдүгээр сард цөмийн зэвсэгтэй таван гүрэн Монгол Улсын цөмийн зэвсэггүй статусыг хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд энэхүү статусыг хүндэтгэх, түүнийг зөрчих алхам хийхгүй гэдгээ тунхагласан.
Энэ нь цөмийн зэвсгээс ангид дэлхий ертөнцийг байгуулахад манай улс өөрийн хувь нэмрээ оруулах боломжтойг нотлон харуулсан явдал юм” гэлээ.
Мөн тэрбээр “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” нь тус бүс нутагт аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжил бий болгоход өөрийн хувь нэмрийг оруулахад чиглэх бөгөөд талуудыг яриа хэлэлцээнд оролцуулахад дэмжлэг үзүүлэх зорилготой” гэв.

Categories
мэдээ нийгэм

Төв замын автобусны буудлуудад өөрчлөлт оруулна

Нийслэлийн замын хөдөлгөөний ачааллыг буруулах, Энхтайваны өргөн чөлөөн дэх автобусны зогсоолын давхцалыг арилгах зорилгоор Энхтайваны өргөн чөлөөн дэх автобусны зарим зогсоолыг нэгтгэж дундын зогсоолтой болголоо. Тодруулбал, Энхтайваны өргөн чөлөөний баруунаас зүүн чиглэлдээ Улаанбаатар их дэлгүүрийн  болон Хүнсний 20 дугаар дэлгүүрийн буудлуудыг нэгтгэж, Улсын их дэлгүүрийн  баруун урд талд, “Хүч” бөөний төвийн урд талын зогсоолыг шилжүүлэн хуучин нэрээр ХААЯ-ны урд талбайд шинээр гаргасан автобусны буудалд зогсооно. Мөн Баруун 4 замын зогсоолын ачааллыг бууруулах үүднээс зүүнээс баруун чиглэлдээ тууш үйлчилдэг хуучин зогсоолыг шинэчилсэн бол Баруун 4 замаар 3,4 дүгээр хороолол руу Амарсанаагийн гудамжаар  эргэдэг чиглэлүүд “Армада” зочид буудлын баруун талд шинээр хийсэн автобусны зогсоолд зогсож иргэдэд үйлчилэхээр боллоо.Тиймээс 2014 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдрөөс эхлэн дээрх зогсоолдуудад нийтийн тээвэр зогсон үйлчлэх болсныг  иргэд, үйлчлүүлэгч та бүхэнд анааруулж байна гэж Нийслэлийн Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Шоронд хүн амиа алдахад шүүгч, прокурор цочоо аваагүй нь шүүх хуралдаанаас харагдлаа

-Д.Амарсайхан агсны гэх хэргийн оролцогчийн өмгөөлөгчийг учир битүүлгээр зоджээ-

Газрын тосны газрын дарга агсан Д.Амарсайхан, “Тэнгри холдинг” компанийн ерөнхий захирал Х.Анхбаяр, ерөнхий менежер Н.Отгонболд, Ц.Чандмань нарт холбогдох Эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаан Урьдчилан хорих 461 дүгээр ангид өчигдөр өглөө 10.00 цагт эхлэхээр товлогдсон байв. Шүүх хурлыг Дүүргийн Эрүүгийн хэргийн II шүүхийн шүүгч Б.Батболор даргалж, шүүгч Г.Есөн-Эрдэнэ, Н.Батгэрэл, улсын яллагч Нийслэлийн прокурорын газрын прокурор О.Сарангэрэл болон шүүгдэгчдийн өмгөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр эхэллээ. Хурлын эхэнд шүүгдэгч Н.Отгонболд “Миний өмгөөлөгч өчигдөр орой гэрийнхээ үүдэнд үл таних хүмүүст зодуулж, хүнд гэмтжээ. Би өмгөөлөгчтэйгээ шүүх хуралдаанд оролцох хүсэлтэй байна. Тиймээс хуралдааныг хойшлуулж өгнө үү” гэсэн юм. Харин улсын яллагч О.Сарангэрэл “Ирц 90 хувьтай байна. Н.Отгонболд хэргийн бусад оролцогчидтой адил ашиг сонирхолтой байсан. Тиймээс энд байгаа өмгөөлөгчдийн нэгийг сонгоод хуралдааныг үргэлжлүүлэх хүсэлтэй байна” гэв. Улсын яллагчийн энэ саналыг тэнд байсан бүх өмгөөлөгч эсэргүүцэж үгээ хэллээ. Тухайлбал, Д.Амарсайхан агсны өмгөөлөгч Р.Пүрэвлхам “Энэ хэрэгт шүүгдэх гэж байсан хүн батлан даалтад гараагүйгээс болж амиа алдсан. Угаасаа улсын яллагч нэг талыг барьж байсан нь талийгаачийг батлан даалтад гаргаагүйгээс харагддаг. Гэтэл одоо хүний өмгөөлөгчтэй байх, эрх зүйн туслалцаа авах Үндсэн хуулийн эрхийг нь зөрчих гэж байна. Ийм байж болохгүй” гэв.
Мөн “Улсын яллагчийн хэлснээр энд байгаа хүмүүсийн нэгээр өмгөөлүүлээд, эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх хүнтэйгээ ганцаарчилж уулзалгүйгээр хэргээ шийдүүлэх нь хүний эрх зөрчиж байгаагийн нэг хэлбэр мөн” гэдгийг ч Ц.Чандманийн өмгөөлөгч хэлж байлаа. Ингээд шүүх бүрэлдэхүүн шүүгдэгч Н.Отгонболдын хүсэлтийг хэлэлцээд, шүүх хуралдааныг энэ сарын 29-нийг хүртэл хойшлуулав.

Д.Амарсайхан, Х.Анхбаяр нарын холбогдсон хэргийн тухайд

“Д.Амарсайханы хамсаатнуудыг шүүнэ”, “Х.Анхбаяр нар Д.Амарсайхантай бүлэглэн 50 тэрбум төгрөгийн хохирол учруулсан, авлига авсан” гэх мэдээлэл түгсэн. Мөн АТГ-ын эх сурвалж “Х.Анхбаяр гадаад дахь дансаараа дамжуулж их хэмжээний мөнгө угаасан, Ашигт малтмалын газрын албан тушаалтнуудтай бүлэглэн олон тооны лиценз авсан” гэх мэтээр мэдээлж байлаа. Гэвч шүүхээр хэлэлцэх гэж байгаа эрүүгийн хэрэгт 50 тэрбум төгрөгийн авлигын тухай нэг ч үг байхгүй аж. Мөн Х.Анхбаярыг мөнгө угаасан, хууль бусаар олон тооны тусгай зөвшөөрөл худалдаж авсан гэх хэрэгт буруугүйг тогтоож мөрдөн байцаалтын явцад хэрэгсэхгүй болгосон юм байна. Харин шүүгдэгч Д.Амарсайхан агсныг Х.Анхбаяраас авлига авсан. Үүнд Н.Отгонболд, Ц.Чандмань нар зуучилсан гэх үндэслэлээр Эрүүгийн хэрэгт яллаад байгаа. Мөн Х.Анхбаярыг татвар төлөхөөс зайлсхийсэн гэх үндэслэлээр Эрүүгийн хуулийн 166.2-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдсэн юм.
Авлигын гэх байрны тухайд болсон явдлыг тодруулахад, “Тэнгри Холдинг” компанийн ерөнхий захирал Х.Анхбаяр Хас банкинд салбарын захирлаар ажиллаж байсан Ц.Чандманийг компанидаа ажиллахыг урьж машин, байр авч өгөхөөр болжээ. Ингэхдээ Зайсангийн “Роял Грийн Вилла” хотхон дахь 160 метр.кв талбай бүхий байрыг Ц.Чандманийн нэр дээр шилжүүлэхээр болж “Би компанидаа гар нийлж ажиллах цөөн тооны хүний амьдрах гэр, унах унааг нь хариуцаж байгаа. Гэхдээ чамд өгөх байр үнэтэй. Тиймээс 100 мянган ам.долларыг нь чи төл” гэсэн байна. Ингээд өөрөө гадаад явсан учраас ерөнхий менежер Н.Отгонболд байрны бичиг баримтыг Ц.Чандманийн нэр дээр шилжүүлсэн аж. Ц.Чандмань хотын төвд байртай учраас Зайсан дахь орон сууцандаа оролгүй жил болсон байна. Жилийн дараа Газрын тосны газрын дарга агсан Д.Амарсайхан тэдний Зайсан дахь байрыг түрээслэхээр болжээ. Ц.Чандмань бол Д.Амарсайхан агсны төрсөн ахынх нь хүүхэд. Тэр үед Д.Амарсайхан агсан гэр бүлийн шалтгаанаар байр хайж таарсан байна. Ингээд авга дүүгийнхээ байрыг түрээслээд амьдарч байж.
Гэтэл 2013 онд Х.Анхбаярыг шалгаж гүйцэтгэх ажиллагаа явуулж байхдаа АТГ-ынхан Ц.Чандманийн нэр дээрх байранд Д.Амарсайхан агсных амьдарч байгааг мэдсэн гэнэ. Ингээд Ц.Чандманиар халхавчилж Д.Амарсайханд 494 сая төгрөгийн үнэтэй орон сууц өгсөн гэх хэрэгт шалгаж, прокурор яллах дүгнэлт үйлджээ. Ямар учраас авлига өгөх болсон шалтгааныг яллах дүгнэлтэд дурдсанаар “Газрын тосны газраас зарласан Олон улсын нээлттэй тендерт “Тэнгри холдинг” компанийг шалгаруулсны төлөө Д.Амарсайханд авлига өгсөн” гэжээ. Энэ тендерийг 2008 онд Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яамнаас зарласан ч ямар нэгэн компани шалгараагүй. Тэгсхийгээд цуцлагдсан тендер аж. Өөрөөр хэлбэл, аль нэг компани шалгарч, ажил хийгдээгүй гэсэн үг. 2008 онд зарлагдаж байгаад сураггүй болсон тендерийн төлөө 2009 онд байр өгсөн, авсан хэрэгт талийгаач Д.Амарсайхан болон шүүгдэгч Х.Анхбаяр, Ц.Чандмань, Н.Отгонболд нарыг жил шахам шалгасан байна.
Өөр нэг нь Х.Анхбаярыг татвар төлөхөөс зайлсхийсэн гэх хэрэг. 2011 онд 12 тэрбум төгрөгөөр Х.Анхбаяр ашиглалтын болон хайгуулын тусгай зөвшөөрөл худалдаж авчээ. Ингэхдээ орлогын албан татвар болох 3.6 тэрбум төгрөгийг суутган авч төсөвт төлөөгүй гэх үндэслэлээр Эрүүгийн хуулийн 166.2 дахь хэсэгт зааснаар яллажээ. Тусгай зөвшөөрлөө худалдаж байгаа хүн өөрөө орлогоо тодорхойлоод татвар төлөх хуультай. Харин худалдаж авч байгаа хүн өмнөөс нь татвар төлөх хуулийн үндэслэл байхгүй гэдгийг өмгөөлөгчид нь шүүх хуралдааны дараа хэлж байсан. Мөн яллаад буй Эрүүгийн хуулийн 166 дугаар зүйлд орлогоо нуусан, татвараа буруу тайлагнасан, хаягаа өөрчилсөн гэснээс бусдаас татварын мөнгө суутгаж аваагүй учраас татвараас зайлсхийсэн гэх үг, өгүүлбэр байдаггүй юм байна. Ийм л хуулийн хоёр зүйл ангиар бизнес эрхэлж байсан жирийн нэгэн иргэнийг жил шахам шалгаж, түүнд нь холбогдсон өөр нэгэн хүн шоронд, төрийн хамгаалалтад байхдаа амиа алдаад байгаа юм байна.

Ц.Цэрэнжээ: Нэг хүний амиар шорон тахилаа. Дахиад хүний амь үрэх хэрэгтэй юу?

Шүүх хурлын үеэр шүүгдэгч Х.Анхбаяр саналаа хэлэхдээ уйлсан юм. Тэрбээр “Би шоронд 11 сар хоригдлоо. Бие маань ч их өвдлөө. Удаа дараа хүсэлт тавьсан ч намайг батлан даалтад гаргасангүй. Гэхдээ би үүнд гомдож уйлаагүй. Найзыгаа шоронд алдсандаа харамсч, гомдож уйлж байна. Тэр хүнийг гэм буруутай гэж тогтоогоогүй. Хилс хэрэгт шалгагдаж олон сар хоригдож байгаад амиа алдчихлаа. Үнэхээр харамсалтай” гэлээ. Тэрбээр шоронд орсноосоо хойш 20 гаруй кг туржээ. Үнэхээр ч өвчтэй, ядарсан, турсан харагдаж байв. Хорих ангийн эмч нар хамгийн сүүлд бичиж өгсөн тодорхойлолтдоо “Х.Анхбаяр ходоодны архаг үрэвсэлтэй, нурууны арьсан доорх хавдрын эх үүсвэртэй” гэж оношилжээ. Энэ тухайд түүний өмгөөлөгч Д.Баярмаа “Энэ хүн хоригдоод хавдартай болсон. Хавдрыг нь хортой эсэхийг тогтоох шаардлагатай учраас батлан даалтад гаргаж өгөөч” гэсэн юм. Мөн Х.Анхбаярын өмгөөлөгч Ц.Цэрэнжээ “Энэ хэргийн эргэн тойронд сонин сонин юм тохиолдож байна. Хүний амь эрсэдлээ. Өмгөөлөгч зодууллаа. Шүүгдэгчдийг 50 тэрбум төгрөг идлээ, уулаа, угаалаа гэх зэргээр холбогдоогүй хэрэгт нь гүтгэж байна. Миний үйлчлүүлэгчийг мөнгө угаасан зэрэг маш том хэрэгт шалгаж байгаад тогтоогдохгүй болохоор ах, дүү нар нэгийгээ гэр орондоо байлгасан асуудалд холбогдуулж яллаж байна. Энэ хэргээс болж нэг хүний амиар шорон тахилаа. Одоо Х.Анхбаяр, Ц.Чандмань нарын бие муу байна. Дахиад хүний амиар шорон тахих юм уу. Төрийн хамгаалалтад байсан хүний толгойноос үс ч унах ёсгүй. Гэтэл хүн шоронд ороод нас барлаа. Миний үйлчлүүлэгч хавдар тусчихлаа. Батлан даалтад гаргаач гэж хүсэлт тавихаар “Гүйцэтгэх ажиллагааны хүрээнд нотлох баримт цуглуулж байна. Гүйцэтгэх ажлын баримтаар буруутай нь тогтоогдож байгаа” гэдэг. Тэр нотлох баримтыг хармаар байна” гэлээ. Тэгэхэд шүүгч “Тийм баримт байхгүй байсан. Тийм үү, прокурор оо” гэж асуухад яллагч “Байхгүй” гэж хариулж байв. Үүнээс болж өмгөөлөгч “Байхгүй гэдгээ бичгээр өгөөч. Байхгүй бол та нар 11 сар хүнийг хууль бусаар хорьсон байна шүү” гэхэд танхимд байсан хүмүүс “Шалтгаангүйгээр хүнийг хорьж байсан байна” гэх зэргээр орилолдож байлаа.
Шүүгдэгч Ц.Чандмань хоёр дахиа хоригдоод сар гаруй болж байгаа аж. Түүний бие сайнгүй байгаа нь царайнаас нь харагдсан. Түүний өмгөөлөгч Д.Баяраа “Миний үйлчлүүлэгч Д.Амарсайхан талийгаачтай адил нойр булчирхайн архаг үрэвсэл гэсэн оноштой, бие нь хүнд байгаа. Батлан даалтад гаргаснаас хойш цагдан хорихоос аргагүй ноцтой зөрчил гаргасан бол хорих учиртай. Гэтэл өглөө бүр АТГ-т ирцээ бүртгүүлээд уяатай нохой шиг явж байхад дахиад хорьсон нь ямар учиртайг тогтоомоор байна” гээд цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөхийг хүссэн юм. Гэвч шүүх бүрэлдэхүүн шүүгдэгч Х.Анхбаяр, Ц.Чандмань нарыг үргэлжлүүлэн хорих шийдвэр гаргалаа.

Өмгөөлөгчийг хэн, ямар учраас зодов

Шүүх хуралдаан хойшлох болсон шалтгаан нь Н.Отгонболдын өмгөөлөгч О.Сайнгэрэл өвчтэй байснаас үүдсэн. Тэрбээр уржигдар орой ажил дээрээ байж, шүүх хуралдаандаа бэлтгэжээ. Улмаар 21.00 цагийн орчимд гэрийнхээ орцонд ортол үл таних этгээд нүүр рүү нь хүчтэй цохиж, гэмтээгээд зугтсан байна. Гэмт этгээд дээрэмчин үү гэвэл үгүй. Өмгөөлөгчөөс юу ч аваагүй. Танхай этгээд үү гэвэл үгийн зөрөөгүй нэг цохичихоод л зугтчихсан байгаа юм. Эмэгтэй хүнийг гэрийнх нь орцонд шалтгаангүйгээр зодож байгаа нь сонин. Тэр тусмаа оролцогч нь төрийн хамгаалалтад байхдаа нас барсан хэргийн тухайд гайхаш төрүүлж байгаа юм. Өмгөөлөгчид халдсан шалтгааныг хуулийнхан тогтоох биз гэж тэнд байсан хүмүүс ярьж байлаа.

“Хуулийнхан хүний мөстэй бол эмгэнэл илэрхийлж болно доо”
Шүүх хуралдаанд Д.Амарсайхан агсны ах, гэр бүлийнхэн нь ирсэн байлаа. Тэнд байсан хүмүүс “Батлан даалтад гарч эмчлүүлэх хү­сэлт тавиад байхад шүүгч, прокурор хүлээж аваа­гүй­гээс болж хүний амь эрсэдсэн. Тиймээс шүүгч, прокурор хуралдаан эхлэхэд талийгаачийн ар гэрийнхэнд эмгэнэл илэрхийлээд, төрийн өмнөөс уучлал гуйх байх гэж хүлээж байлаа. Ядаж хүний мөстэй бол эмгэнэл илэрхийлж болно доо. Гэтэл тэдэнд тийм хүн чанар, зориг алга. Юу ч болоогүй юм шиг муухай харчихаад хуралдаанаа эхэлчихэж бай­на. Шүүгдэгчийн ширээнд суугаад гэм буруугаа шүүлгэх учиртай нэг хүн амиа алдсан гэдгийг тоож байгаа ч юм алга. Энэ бол хүний амь эрсэдсэнд шүүгч, прокурор цочроо аваа­гүйн илрэл. Хуралдааныг хара­хад шүүгч, прокурор хоёр нэг тал болчихож. Өмгөөлөгчийн үгийг огтхон ч сонсохгүй байна” гэцгээж байв.

Ц.Өрнөх

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Орон сууцны үнэ есдүгээр сараас тогтворжино

-Байрны үнэ 2018 оноос аажмаар буурч эхлэх нь-


“Юу Эм Си Альфа” ком­панийн гүйцэтгэх захи­рал Н.Монсортой ярилцлаа.

-Орон сууцны үнэ хоёр, гурван жилийн дараа эрс бууна гэх юм. Энэ зах зээлийн шинжээчийн хувьд хэр бодитой таамаг гэж бодож байна вэ?
-Ирэх гурван жилд  байрны үнэ огцом буухгүй. Орон сууцны үнэ буурна, өснө гэдэг дээр хамгийн түрүүнд ярих ёстой зүйл бол зах зээлийн эрэлт нийлүүлэлтийн зарчим. Тодорхой хөтөлбөрүүд хэ­­рэг­­жүүлсэн учраас ний­лүү­лэлтийн хувьд эерэг дүр зураг харагдаж байгаа. Гэхдээ эрэлт тал дээр бодох зүйл бий. Хүний хэрэглээ тасралтгүй хөгжиж байдаг. Өнөөдөр хэрэгжүүлж буй орон сууцны хөтөлбөрүүд маргаашийн эрэлтэд таа­раагүй бүтээгдэхүүн санал бол­гож байхыг үгүйсгэх арга­гүй. Найман хувийн зээлд 80-аас доош квадрат метр байр зээлээр авах хүмүүс хамрагдаж байгаа.Монголын хүн амын  60 орчим хувь нь 35 буюу түүнээс доош насныхан. Маш залуу улс гэсэн үг. Тэдэнд хэдэн жилийн дараа байраа томсгох шаардлага гарч ирж таарна. Илүү тав тухтай байрны эрэлт бий болно гэсэн үг.
Жилд 10 гаруй мянган гэр бүл шинээр бүртгүүлдэг гэсэн статистик бий.  Залуу гэр бүл гэдэг ажиллаж хөдөлмөрлөж, ирээдүй өөд урагшилж яваа хэсэг. Орон байртай болохын тулд тэдэнд ямар бэрхшээл байгааг харж, худалдаж авах эрэлтийг нь дэмжсэн бодлогууд дээр анхаарах учиртай. Засгийн газраас байнга хөтөлбөр хэрэгжүүлээд байх боломжтой эсэхийг бас  харах хэрэгтэй. Нөгөө талд нь санхүүгийн зах зээл хөгжих ёстой гэж хэлэх гээд байна л даа. Санхүүгийн дэд бүтэц нь бэлэн болчихвол эрэлт нэмэгдэж таарна. Эрэлт нэмэгдэж байгаа үед үнэ өсөх нь ойлгомжтой.
-Ойрын нэг, хоёр жилд орон сууц олноороо бариг­дана, нийлүүлэлт нь нэмэгдээд ирэхээр байрны үнэ буурна гэж тайлбарлаад байгаа шүү дээ?
-Манай компани 2014 оны нэгдүгээр улирлыг хамруулан  судалгаа хийж үзлээ. 2014-2015 онд 30 орчим мянган айлын орон сууц баригдана гэсэн тоо гарсан. 2014 ондоо хорь гаруй мянган айлын орон сууц ашиглалтад орох болов уу гэж тооцлоо. Гэхдээ яг энэ хэмжээний орон сууц ашиглалтад орох эсэхэд  маш олон зүйл нөлөөлнө. Дотоодоосоо цементээ хан­­га­даг болсон, арматур үйлд­вэрлэж эхэлсэн гээд давуу талууд гарсан ч  барил­гын компаниуд гаднаас хамаа­ралтай хэвээр байгаа. Гаднаас юм авахаар валютын ханшаас эхлээд асуудал бий.
-Ойрын хоёр, гурван жилдээ буухгүй ч гэсэн буух цикл байгаа нь тодорхой. Тэр хугацааг нь хэдэн он гэж таамаглаж байна?
-2020 он хүртэл 180 мянга орчим орон сууцны хэрэгцээ бий. Монголын хувьд жилд 15000 орчим орон сууц нийлүүлэгддэг зах зээл. Эрэлт нийлүүлэлтийн огтлолцож байгаа хугарлын цэг дээр ирэхээр тэнцвэржээд эхэлнэ. Үнэ нь тогтворжино гэсэн үг. Ийм нөхцөлд үнэ бууж эхэлдэг.  2017, 2018  оноос орон сууцны үнэ тэнцвэржих болов уу гэж харж байна. Гэхдээ  маш олон дэд хувьсагчтай асуудал.
-Дэд хувьсагч гэдгээ тодруулаач?
-Хэрвээ дэд бүтэц тавиг­дахгүй бол, тавдугаар цахил­гаан станц ашиглалтад орох­гүй бол гэх мэт асуудлыг хэлээд байгаа юм. Хууль эрх зүйн хувьд ч тодорхой алхмууд хийх шаардлага бий. Орон сууцанд гадна, дотнын хөрөнгө оруулалтыг татах, барилга барих буюу худалдаж авах орчныг нь таатай болгоод өгвөл энэ зах зээл хөгжих бүрэн бололцоотой.
-Өөрсдөө цемент, арма­тур, өөр бас бус юмаа хийж чадаж байгаа нөхцөлд  заа­вал гадны хөрөнгө оруулалт татах шаардлага байна уу?
-Хөрөнгө оруулалт дээр хоёр зүйлийг харах ёстой. Мөнгө хэлбэрээр нь харахаас гадна менежмэнт ноу хау, технологи талаас нь харах учиртай. Барилгын өртгийн дийлэнх хувийг нь эзэлдэг цемент, арматураа Монголдоо хийх боломжтой болчихлоо гээд тайвширч болохгүй. Барилга барихад хэрэгтэй бусад зүйлсийг хэдхэн жилийн дотор төсөл хөтөлбөр зарлаад хийх боломжгүй. Жишээ нь бидний барьж байгаа ухаалаг гар утас бүтээгдэхүүн болтлоо хэдий хугацааны оюуны хөдөлмөр шаардсан билээ.
Барилга үүнтэй яг ижилхэн. Хүмүүс барилгыг  бүдүүн баараг салбар гэж боддог. Үнэн хэрэгтээ оюуны асар хүнд хөдөлмөр, маш их ноу хау шингэсэн салбар болчихоод байгаа. Барилгын шилэн фасад, дулааны алдагдал багатай барилгууд гэхэд л шинжлэх ухааны салбар болчихсон. Ийм зүйл дээр тодорхой хугацаа, капитал зараагүй байж шууд тэр үйлдвэрлэл хийхгүй л дээ.
-Таны ярианаас барил­гын салбарт хөрөнгө оруу­лахад хамгийн тохиромжтой үе иржээ гэж ойлголоо?
-Хамгийн зөв үе. Би гадны хөрөнгө оруулагчдад энэ үгийг дахин дахин хэлж байгаа. Ийм залуу, орон сууцны хэрэглээ нь өндөр улсад хөрөнгө оруулалт хийхэд алдахгүй. Өнөөдөр нийлүүлэгдэж бай­гаа бүтээгдэхүүний хувьд анхдагч зах зээлд шинээр нийлүүлэгдэж буй орон сууцнууд. Дөнгөж гэрлээд 50 метр квадрат байр авсан хос хоёр хүүхэдтэй болоод байраа томсгож таарна. Энэ жам руу дөнгөж орж байгаа улсад эрсдэл үүрээд хөрөнгө оруулалт хийвэл  хамгийн таатай үе нь ирчихээд байна.
-Сүүлийн 15 сарын хуга­цаанд орон сууцны үнэ 31 хувиар өссөн гэсэн судалгаа гарсан байсан. Энэ онд ер нь хэр өсөх бол?
-Энэ жил байрны үнэ харьцангуй тогтвортой байна. Бага хэмжээгээр өсч байгаад ирэх есдүгээр сараас тогтворжино гэсэн төлөв гарсан. Худалдан авагчдад  хүлээлт үүсчихлээ. Тэд хоёр юмыг хараад байна. Нэгдүгээрт захиалга өгөхөөсөө өмнө сонирхсон барилгаа  хүсч буй стандартынх нь  дагуу баригдаж дуусч байгаа эсэхийг харах гээд байдаг болчихож. Барилгын салбар, хөрөнгийн зах зээл хоёр уялдахгүй байгаагийн илрэл л дээ. Өнөөдөр  брэнд болсон учраас Apple-ийн чанарт хэн ч эргэлздэггүй.  
-Барилгын салбараа брэндүүдтэй болгох ёстой гэх гээд байна аа даа?
-Яг тийм.
–Яаж брэндүүдтэй болох вэ?
-Компаниуд хөрөнгийн зах зээл дээр хувьцаагаа арил­жаалж, тайлан ба­ланс, тө­лөвлөгөөгөө тодорхой гаргаж, түүнийгээ яг таг мөрддөг болчихвол хүмүүс эргэлзэхээ болино. Хонконгт Хөрөнгийн бирж дээр арилжаалагддаг барилгын компани зургаа гаргаж,  зөвшөөрлөө авч  сууриа ухаад эхлэхэд л борлуулалт нь 50 хувьд хүрчихдэг. Барилгын компанийн хувьд гайхамшигтай үзүүлэлт. Хү­мүүсийн итгэл чухал гэдгийг л харуулсан жишээ. Өмнө нь ямар нэг асуудалд орж байгаагүй, өөрийн гэсэн  технологи, менежмэнт, ноу хаутай болсон учраас тэр компанид иргэд итгэл үзүүлж байна. Бид ч энэ чиг рүү явах учиртай.
-Эргээд байрны үнэ рүү­гээ оръё. Орон сууцны үнийг нэг жилээр прогнозлоод харахаар зайлшгүй үнэ өсдөг сар  гэж байх уу?
-Үндэсний онцлог гэж бий л дээ.  Сургууль орохын өмнө, сургууль тарахаас өмнө, сар шинээр байраа засварлах, шинэ байранд орох, байраа шинэчлэх тохиолдол ихэс­дэг. Энэ үед үнийн өсөлт ажиглагддаг.
-Жил хагасын дотор байр­ны үнэ 31 хувь өссө­нийг зарим эдийн засагч  валютын ханш, инфляцитай харьцуулахад бага өсөлт гэж байгаа. Харин ч өндөр өсөлт юм  шиг санагдаж байна. Таны хувьд өндөр өсөлт гэж бодож байна уу, эсвэл өөр тайлбар хэлэх үү?
-31 хувь гэдэг үнийн өсөл­тийн хувьд өндөр гэдэгтэй санал нийлж байна. Гэхдээ бусад улсын хувьд ямар за­маар явсныг харах хэрэгтэй. Хөгжлөөрөө манайхаас түрүүлж яваа Казахстанд гэхэд орон сууцны үнэ 2000 доллар байснаа 10 мянган ам.доллар болж өссөн байдаг. Тэгээд эргэж буухдаа 7000 ам.доллар дээр очиж тогтворжсон. Огцом хэмжээгээр өсөөд буухдаа анхны үнийн дүн дээрээ ирдэггүй ийм жишээ хэд хэдэн улсад ажиглагддаг.
-Тэгэхээр манайд орон сууцны үнэ ингэж огцом  өсөх эрсдэл ч бий гэсэн үг үү?
-Үгүйсгэх аргагүй. Бид өнөөдөр санхүүгийн хямд эх үүсвэр гэдэг юмыг огт үзээгүй улс. Барилгын компаниудтай очоод уулзахаар төслийн санхүүжилтийн зардал нь маш өндөр байдаг. Дахиад хэлэхэд санхүүгийн дэд бүтэц муу хөгжсөнтэй холбоотой асуудал.
-Цемент, арматураа до­­тоо­доосоо хангаж эхэлс­нээс гадна байшин үйлдвэрлэх комбинат бай­гуулж угсармал байр олноор нь барина гээд төсөл хэрэгжүүлж эхэлсэн. Ажил болоод эхэлбэл нийлүүлэлт огцом өснө. Тэгэхээр үнэ эрс буурах юм биш үү?
-Социализмын үеийн барилгажуулалт биш шүү дээ.  Чөлөөт зах зээл учраас эцсийн шийд гаргах хүн  нь худалдан авагч. Байрнуудыг лего шиг өрөөд байж болно л доо. Гэтэл худалдан авагчид маань хоёр, гурван хүүхэдтэй боллоо, орлого ч дажгүй болчихлоо,  угсармал биш илүү тохитой том  байр авмаар байна гээд эхэлбэл яах вэ гэдэг асуудал бий. Ирээдүйд хөгжих нь тодорхой, эдийн засаг нь жилд хоёр оронтой тоогоор  өсч яваа орны хувьд банкны зээл авах баталгаатай орчин үүсч, санхүүгийн дэд бүтэц хөгжинө гэдэг нь эргэлзээгүй. Ийм нөхцөлд орлого сайтай, давгүй ажилтай хүмүүс нэг загварт оруулсан бүтээгдэхүүн худалдаж авахыг хүсэхгүй.
-Гэхдээ л орон сууцанд ороогүй гэр хорооллын иргэ­дийн хувьд халуун хүйтэн устай, дулаан байранд орох хүслээсээ буцахгүй шүү дээ. Тэгэхээр ижил загварын байрнуудын эрэлт ирэх жилүүдэд тасрахгүй гэж бодож байна?
-Үнэн л дээ. Гэхдээ техно­логийн  өрсөлдөөн явагдана. Яг одоогийн халуун устай, дулаахан байна гэсэн анхан шатны хэрэглээний хувьд цаг хугацаа хэмнэх талаасаа угсармал байрнууд байж болох талтай. Гэхдээ нөгөө талд тав тухтай, хэрэглэгчдэдээ илүү ойрхон, тэднийг илүү чагнасан зах зээл бий. Олон улсын байгууллагуудын судал­гаагаар Монголын эдийн засаг ирэх жилүүдэд тасралтгүй хоёр оронтой тоогоор өснө гэсэн таамаг гарсан. Тэгэхээр эдийн засгаа өөдрөгөөр харах ёстой. Өөд­рөгөөр харахаар үнэ бууна гэж байхгүй. Эдийн засаг сайжрахаар хүмүүсийн хэрэглээ зөвхөн халуун ус гэх мэт анхан шатнаасаа дэвшиж таарна. Үнийн хувьд нэг жишээ хэлье. Дэлхийд хамгийн том жишээ болсон, Америкт хэрэгждэг орон сууцны үнийн индекс гэж бий. Муж тус бүрд гардаг тэр индексийг харахаар их сонин юм ажиглагддаг. Орон сууцны үнэ өсч байгаа мужид ажилгүйдлийн түвшин буурч байдаг. Энэ бол эдийн засгийн харилцан хамаарал. Иргэд нь ажилтай орлоготой газарт орон сууцны үнэ өсч байдаг, харин ажилгүйдэл өндөр улсад бол орон сууцны үнэ уруудаж байдаг. Шалтгаан нь худалдан авах чадваргүйтэй холбоотой. Мэдээж энэ нь орон сууцны үнэд нөлөөлөх туйлын нөхцөл биш, өөр олон шалтгаан бий.
-Та түрүүн барилгын компаниудын барилга барих төслийн санхүүжилтийн зардал нь өндөр учраас үнэд нөлөөлдөг гэсэн агуул­­гатай үг хэлсэн. Өндөр хүүтэй зээлээр барилга барьж байгааг хэлж байна уу?
-Тэгж ойлгож болно. Өнөө­дөр барьж байгаа барил­гуудыг дандаа зээлээр барьж байна. Санхүүгийн дэд бүтцээ хөгжүүлчихвэл  зээлээр барихгүй байх боломжтой. Хөрөнгийн бирж дээр хувьцаагаа гаргаж мөнгө босгочихвол хүү гэж илүү мөнгө төлөхгүй шүү дээ. Хөрөнгөө оруулсан  хүн тухайн компани буюу брэндэд итгэж эрсдлээ үүрээд ороод ирнэ гэсэн үг. Энэ боломжийг бүрдүүлэх анхан шатны хуулиуд нь батлагдсан. Хэрэглээнд ороход хугацаа шаардах нь ойлгомжтой. Гадаадын хөрөнгийн биржээс мөнгө босгосон, Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй уул уурхайтай холбоотой гадны компаниудын зах зээлийн үнэлгээ 30 гаруй тэрбум ам.доллар болж байсан үе бий. Эдгээр компанийн нэг нь барилгын компани байсан. Тэгэхээр гадны зах зээлээс энэ салбар руу хөрөнгө татах боломж байгаа гэсэн үг. Сүүлийн үед энэ зүг рүү чиглэсэн алхмууд хийгдэж байгаа. Гэхдээ зарим нь бидний хүсч байгаа шиг хурдан явагддаггүй юм байна. Хөрөнгө оруулагчид үлгэр, жишээ авахаар компани бай­гаа эсэхийг сонирхож байна. Байгаа бол хэр амжилттай ажилласныг нь лавлаж байна. “Би ямар шалтгаанаар Монголд мөнгө оруулах ёстой вэ” гэсэн асуултдаа хариу авсныхаа дараа “Би яагаад заавал энэ компани, энэ төсөл рүү хөрөнгөө хийх ёстой вэ” гэсэн асуулт тавьж байна.Хөрөнгө оруулна гэдэг тийм амархан процесс биш л дээ.  Монголын хувьд хөрөнгө оруулалт татах гэж  Мьянмар,Вьетнам Камбож гээд Зүүн өмнөд Азийн олон зах зээлтэй өрсөлдөж байдаг нэг л зах зээл.

Ц.Баасансүрэн

Categories
мэдээ нийгэм

Ховд аймгийн Зэрэг сум нэрээ өөрчлөв үү

Сүүлийн үед аймгийн төвийг болон сумдын нэрийг өөрчлөх моод газар аваад байна уу даа. Ноднин Хэнтий аймгийн Өндөрхаан хот Чингэс хот болж нэрээ өөрчилсөн. Тэгвэл Ховд аймгийн Зэрэг сум нэрээ өөрчилсөн тухай твиттерчид жиргэж байна. “Тус сум Зэрэг гэдэг нэрээ өөрчилж  Алтангадас сум болжээ. Сумын урдуур өнгөрөхөд хүмүүс 75 Алтангадастан төрсөн болохоор ийн нэрээ өөрчилсөн” гэжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Унадаг дугуйн даатгалтай боллоо

Монголын Залуучуудын Холбоо өнгөрсөн долоо хоногт “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар” төслийн хүрээнд даатгалын компаниудад унадаг дугуйг даатгалтай болгох талаар санал хүргүүлсэн юм. Тэгвэл энэхүү саналын хариу ирсэн байна. “Монгол даатгал” ХХК” “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар” төслийг дэмжиж ажиллах саналыг хүлээн авсандаа таатай байгаагаа илэрхийлээд “Хүүхэд залуучуудын чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэх, ниймийн биеийн тамирыг хөгжүүлэх болон байгаль орчин, экологи хамгаалах сайн дурын арга хэмжээ тогтмол зохион байгуулан дэмжиж ирсэн. “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар” төсөл нь хотын агаарын бохирдол, замын түгжрэл, иргэдийн хөдөлгөөний дутагдал, байгаль орчин зэрэгт ээлтэй олон талын ач холбогдолтой төсөл хэмээн үзэж” хамтран ажиллахыг хүсч байгаагаа илэрхийлсэн албан бичиг хүргүүлсэн байна. Ямартай ч даатгалын болоод төрийн байгууллагууд “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар” төсөлтэй хамтарч ажиллахаар болж байгаа сайхан мэдээ эхнээсээ ирсээр байна. Цаашид “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар” төсөл бүрэн хэрэгжинэ гэдэгт найдаж байгаагаа залуучууд сошиал ертөнцөөр болон өдөр бүр унадаг дугуй унаж өөрийн биеэр илэрхийлж байгаа нь харагдаж байна.  

Э.ЭНХ