Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжингийн урилгаар БНХАУ-ын Хууль зүйн дэд сайд Жан Сүжүнь энэ сарын 26-27-ны өдрүүдэд Монгол Улсад айлчлах гэж байна. Айлчлалын үеэр хоёр улсын эрх зүйн шинэчлэл, хууль сахиулах байгууллагын тогтолцоо, хорих ангиудын үйл ажиллагааны талаар мэдээлэл солилцох юм байна. Мөн хууль, эрх зүйн салбарын харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, хоёр улс хооронд эрх зүйн туслалцаа харилцан үзүүлэх ажлыг эрчимжүүлэх, хийгээд хамтын ажиллагааг цаашид хөгжүүлэх боломж бололцооны талаар санал солилцоно. Түүнчлэн, Хууль зүйн дэд сайд Э.Эрдэнэжамъян, Жан Сүжүнь нар хоёр улсын Хууль зүйн яам хоорондын хамтын ажиллагааны санамж бичигт гарын үсэг зурах аж.
Month: May 2014
Монгол Японы төвд “Сампингийн баяр” болж байна. Энэ арга хэмжээний үеэр сампингаар хичээллэхийн ач холбогдол, баруун тархи хөгжүүлэх сургалтын талаар болон хамгийн гол нь сурах арга барилд хэрхэн суралцах талаар зөвлөгөө, зааврыг үнэ төлбөргүй өгөх аж.
Монголын Хүүхэд Залуучуудын Соробаны урилгаар эгнээндээ 60 гаруй улс орныг гишүүнээр элсүүлээд байгаа Олон улсын Цээж Тоолол Ментал Арифметикийн Холбоо буюу UCMAS-ийн ерөнхийлөгч ноён Дино Вонг, сургагч багш хатагтай Женни Яанг нар манай оронд зочилж буй. Олон улсын сургагч багш, хатагтай Женни Яанг “Оюуны Тулга” дунд сургуультай танилцах үеэрээ хэдхэн секундэд олон үйлдэлт бодлогуудыг цээжээр бодон хүн оюун ухааны чадамжийнхаа өчүүхэн хэсгийг ашигладаг гэдгийг баталж сампингаар хичээллэдэг хүүхдүүдэд урам өгөн амжилт хүссэн байна.
Олимпийн гудамжны авто замын зорчих хэсгийн зүүн талаар хийх гэж буй борооны ус зайлуулах шугамын ажлын хүрээнд хэд хэдэн замыг хэсэгчилэн хаах юм. Элчингийн гудамжны уулзварыг урд шөнө хаасан бол Дамдинсүрэнгийн гудамжны уулзварыг өнөө шөнө хаана. Дээрх уулзваруудын хоорондох орон сууцны хороолол руу орсон орц гарцыг ням гаригийн шөнө тус тус хааж, шугам сүлжээний ажил хийж гүйцэтгэхээр болжээ.
Уг ажлыг нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр Нийтийн үйлчилгээний “Улаанбаатар нэгтгэл” гүйцэтгэж байна.
Олон улсын хүүхдийн эрхийг хамгаалах өдрийг угтаад олон арга хэмжээ зохион байгуулагдаж байна. Үүний нэг нь “Ирээдүйн бүтээгч” өдөрлөг юм. Монголын Залуучуудын Холбооны дэргэдэх Залуучуудын Хөдөлмөрийн Төв Бирж санаачлан энэхүү арга хэмжээг зохион байгуулжээ.
Өдөрлөгийн хүрээнд хөдөлмөрийн биржтэй хамтран ажилладаг ажил олгогч байгууллага, бүртгэлтэй байгаа ажил хайгчдын хүүхдүүд, “Манай гэр” асрамжийн газарт өсөн, хүмүүжиж байгаа бяцхан үрс болон хорих ангид ял эдэлж байгаа хоригдлуудын хүүхдүүдийг “Хөх хулганы орон” тоглоомын төвд өчигдөр бүтэн өдрийн турш үнэ төлбөргүй тоглуулсан байна.
Өннөөдөр зуслангийн газруудаар их цэвэрлэгээний ажил өрнөх байсан боловч борооны улмаас хойшилсон байна. Уг үйл ажиллагааг Монголын оюутны холбоо, Нийслэлийн засаг даргын тамгын газар, Сити дээд сургууль хамтран зохион байгуулж буй гэнэ. Их цэвэрлэгээнд нийтдээ 500 оюутан хамрагджээ. Цаг агаарын нөхцөл байдлаас болж хойшилсон зуслангийн газруудын их цэвэрлэгээг маргааш хийхээр болсон байна. Зунжин худалдааны төвийн гаднаас 11.00 цагт зуслангийн чиглэлд нэгдсэн журмаар унаа хөдлөх ажээ.
Түрүүч нь ¹123, 124 (4763, 4764) дугаарт
Чулуунхороот суманд 02:00 цагийн орчимд үүр хаяарч эхлэх ажээ. Тэгж байснаа удалгүй нар гэнэт мэлсхийтэл гараад ирэх нь сонин. Нарыг халхлах уул, толгод үгүй болохоор талын нар ингэж манддаг байна. Монголын баруун хязгаарт тас харанхуй ноёлж, хүн бүр дуг нойрондоо дугжирч байхад энд аль хэдийнэ нар мандчихсан байна. Үүр ингэж эрт хаяардаг шалтгаан нь энэ сум Монголын хамгийн нам дор газарт буюу далайн түвшнээс дээш 600 орчим метр өндөрт байдагтай холбоотой.
Сумын иргэд өглөө их эрт босно. 06:00 цагийн үед гэхэд иргэд аль хэдийнэ босчихсон хашаа хороогоо шүүрдэх нь шүүрдэж, элдэв бусад ажлаа амжуулаад гудамжаар явж байна. Дэлгүүр, талхны цех зэрэг суманд үйл ажиллагаа явуулдаг хувийн аж ахуй нэгжүүд тэр үед үүд хаалгаа нээнэ. Ирэх сарын 2-нд суманд овооны наадамтай аж. Овооны наадамд зургаан насны морь уралдахаар болжээ. Бай шагнал нь өндөр болохоор сумын адуутай болгон морь уяж байгаа талаар сумын төвийн иргэд ярьж байлаа. Сумын төвийн залуус өглөө эрт мориндоо хөлс авах юм. Нар дөнгөж мандуут сүүлийг нь боож, нэмнэсэн хурдан морь унасан залуус сумын төвийн урдхан талд цогиж яваа харагдана. Сүүлийн жилүүдэд энэ сумаас улс, бүсэд олон морь айрагдаад байгаа гэнэ. Малчид ч морь уях сонирхолтой болжээ. Морьтой, мотоцикльтой, явган гээд сумын төвийн хөл хөдөлгөөн хэдийнэ эхэлжээ. Сумын төвийн хүүхдүүд шуугилдан гүйлдээд, хил залгаа орших орос тосгоныхон ч босчихсон хоорондоо ярих нь сонсогдох юм. Хилийн торноос 20 хүрэхгүй метрийн цаана их, бага Тарь нуурийн эрэг дээр шувууд ганганах, мэлхий ваагалах юм. Сүрэг цагаан зээр сумын төвийн хажууханд хоножээ. Нүдэн баримжаагаар мянга гаруй зээр байгаа бололтой. Тарь нуурын үнэрээр ус уух гэж хилийн торонд ойртож ирээд байгаа бололтой юм. Зээр хоносон газрын баруун талаас хэдэн бараан адуу тууж явсан залуу сүрэг цагаан зээрийг хойноос нь хаман урд зүг рүү тоос татуулан хөөж гарлаа. Тэр хавиар тоос босч цагаан зээрийн сүрэг хөвөлзөн урд зүг рүү цахилан одов. Нутгийн адуучин залуу цагаан зээрийн сүргийг урагш нь хөөж байгаа шалтгаан нь хилийн өргөст торонд тээглэн үй олноороо үхээд байгаагаас нь хамгаалдаг аж. Хэдэн жилийн өмнө хил даван орж ирсэн зээрийг хойд хөршийн хилийн цэргийнхэн “Өвчтэй зээр манай нутагт орж ирж болохгүй” гээд АК буугаар шүршчихдэг байжээ. Буун дуу тачигнаж дууссаны дараа тэр хавь цусандаа будагдаж гэдсээ хөвүүлсэн, хөлөө хуга буудуулсан, тураг биеэ шүүрэн шанага болтлоо сийчүүлсэн зээрийн сүргээр дүүрдэг байсан гэдгийг Чулуунхороот сумынхан ярьж байна. Ингэж цуут дорнын цагаан зээрийг үй олноор нь хүйс тэмтэрдэг байсан бол одоо өөрчлөгдсөн гэнэ. Хоёр жилийн өмнөөс хойд хөршийнхөн зээр буудахаа болиод хил даван орж ирсэн зээрийн сүрэгт эзэмшил нутаг газрыг хашаалан өгч нутагшуулдаг болжээ. Иймд Чулуунхороот сумынхан цагаан зээрээ нутгийнхаа гүн рүү үргэлж туудаг гэсэн. Хилийн торонд зээр ойртож тааралдах юм бол явган явж байсан ч хамаагүй урагш нь туудаг болжээ.
Чулуунхороот сум буйдхан. Сумын төв хэдхэн байшинтай. Баруун, зүүн Эрээнцав гээд хуваачихсан. Зүүн Эрээнцавд хил гаалийнхан, төмөр замын ажилчид аж төрнө. Энэ суманд их найрагч Данзангийн Нямсүрэн амьдран суусан яруу найргийн онгод хийморийн нутаг гэдгээр хүн бүр андахгүй мэдэх биз ээ. Алдарт “Дөрвөн цаг” шүлгээ их найрагч энд бичиж байсан түүхтэй. Д.Нямсүрэн найрагчийн эхнэр хот руу шилжээд явсан байна. Гэрийг нь отгон охин Н.Бөртэ нь харж үлджээ. Харин том хүү Н.Наранбаатар сумандаа талхны цех нээгээд удаагүй байна. “Наранбаатарын талх” гээд сумынхан нь нэрлэчихэж. Иргэд, хүүхдүүд “Наранбаатарын талх байна уу” гэж дэлгүүрийн худалдагчаас асуух юм. Дэлгүүрт ирсэн даруйдаа л шинэхэн талх¬нууд эздэдээ хүрдэг байна. Н.Наранбаатартай сумын төвд явж байхад нь таарч мэнд мэдэв. “Ах нь энд талх бариад худалдаалдаг ажилтай болсон. Эндээ байгаад баймаар санагддаг юм. Хотод очихоор ажил олдохгүй хэцүүдэх биз. Ээж хот явсан” гэж ойр зуурын яриа өрнүүлэв.
Д.НЯМСҮРЭН НАЙРАГЧИЙН ШУВУУНЫ ӨНДӨГ ХАРАН ЗОГСОЖ БУЙ ГАНЦ ХӨШӨӨ БИЙ
Сумын дэлгүүрүүдийн бараа, бүтээгдэхүүний үнэ баруун аймгуудын сумдыг бодвол хямдхан. Хойд хөршийн архи, дарс, гахайн мах, лаазалсан загас, молоко зэргийг хямд үнээр зардаг байна. Хил гарсан наймаачид ирэхдээ дээрх хүнсний зүйлсийг жижиг цүнхэнд хийгээд аваад ирдэг гэнэ. Суманд гадны хүн явж байгааг андахгүй мэддэг ажээ. Энд нам гүмхэн. Сүүлийн хоёр жил гэмт хэрэг гараагүй. Сумын цагдааг сайн ажилласан гэж аймгийн аварга цагдаагаар шалгаруулжээ. 1999 онд уурын зууханд хүн шатааж хөнөөсөн онц ноцтой хэрэг гарч тухайн үед нийгмийг цочроож байжээ. Тэр хэрэг өнгөрсөн жил илэрч Ганзориг гэх эр найзыгаа хөнөөсөн гэж хэргээ хүлээсэн гэнэ. УМБГ-ын мөрдөгч хурандаа Б.Манлайбаяр хэргийг нэхэн шалгаж, илрүүлсэн байна. Дээрх хэргийг шүүх хурал Дорнод аймгийн шүүх дээр удахгүй болох аж.
Сумын төвийн төр, захиргааны хэдэн барилга нэг хашаанд байх ажээ. Сургууль, дотуур байр, сумын захиргаа, цэцэрлэг гээд бүгд нэг дороо. Уг нь 1990 оноос өмнө энэ хавьд оросуудын барьж өгсөн хоёр давхар 20 гаруй барилга, байгууламж байсан гэнэ. 1990 оноос хойш нутгийн иргэд хоёр давхар тоосгон байшингуудаа ихэнхийг нь буулгаад Дорнод аймгийн төв рүү зөөчихөж. Барилгуудын суурь нь л үлджээ. Олон жилийн хур хог хуримтлагдсан байсныг хоёр жилийн өмнөөс эхлэн хуу цэвэрлэсэн байна. Барилгын суурь байсан газруудад дахин барилга барих ажил хийгдэж эхэлсэн байна. Харин 300 орчим хүүхэд сурч байгаа дунд сургуульд гурван жилийн өмнө их засвар хийжээ. Мөн яруу найрагч Д.Нямсүрэнгийн нэрэмжит сургууль болгосон байна. Сургуулийн үүдэнд Д.Нямсүрэн найрагчийн сайхан хөшөө байна. Тэрэгний арал түшээд, гурван өндөг хараад зогсож байгаа хөшөөг саяхан боронзон өнгөөр будаж сэргээсэн бололтой юм.
“БУЛГАНД ОЧООД АЙРАГ УУЖ ЧАДАХГҮЙ ОНИГОО БОЛСОН”
Чулуунхороот сумын төвийн залуусын чөлөөт цагаа өнгөрүүлдэг ганц газар бол биллъярдны газар. Тэнд хэсэг залуус билльярд тоглоод зогсож байна. Тэднээс яриа өдөж “Танай сум ч хөгжих ч болоогүй байна даа” гэхэд нөгөө залуус том харснаа “Хуучнаа бодвол хөгжиж байна. Сумын дарга, даамлууд юм хийдэг болсон. Таван жилийн өмнө манай сум ямар байсан гэж бодож байна. Балгасаар дүүрсэн газар л байсан юм. Юун хөгжил энэ тэр ярих. Хоногийн хоолоо яах вэ гэж хэцүүдэж байсан үе. Харин одоо бол өөр болсон. Удахгүй манай сум хөгжих байх” гээд сумаа өмөөрөх ажээ. Тэд мөн “Уг нь Оросын тусламжаар Эрээнцавын САА байгуулагдаад ид мандаж байлаа. Хөвсгөл, Увс, Ховд баруун аймгуудаас илгээлтээр олон айл өрх ирж сууршиж байсан. САА байх үед 50 мянга орчим тоо толгой малтай хүртэл болж байлаа. Харин 1990 оны задралын үед баруун аймгаас ирсэн иргэд малаа хувьчилж аваад нутаг буцсанаас болж долоон мянган мал тоолуулаад улсдаа хамгийн бага малтай сум болж байсан. Долоон мянган мал тоолуулж байсны дараа жил зуд болоод бас л олон мал нүд аньсан. 1998 онд сумын нэг айл өлсгөлөнгөөр амиа алдаж байсан. Ажилгүй иргэд улаанбуудайгаа тээрэмдэж, гурил болгон идэж өдөр хоногийг өнгөрөөж, ядуурал хавтгайрч байлаа. Тэр үеэ бодвол бид идэх хоолтой болчихоод байна. Энэ жил манай малын тоо 50 мянгад хүрсэн гэсэн” гэв. Ядууралд хамгийн их өртсөн хүмүүс тариаланчид гэнэ. Ийм л хүнд хэцүүг энэ сумынхан даван туулжээ. Одоо сумын иргэдийн амьдрал өөрчлөгдөж эрс дээшилсэн гэнэ.
Билльярд тоглоод зогсож байсан залуус “Булган, Төв, Дундговь аймгийн хүмүүс суурин дээр нь дөрвөн литр айраг ууж чаддаг гэсэн үнэн юм уу” гэж асуув. Хариуд нь “Тэгж уудаг хүн олон байгаа” гэтэл Мягмар гэх залуу “Манай энэ хавийнхан малаа зөнгөөр нь хаячихдаг. Үнээ, хонь, ямаагаа саахгүй. Гүү барихгүй болохоор цагаан идээ огт хийхгүй. Гүү барьсан айлаар явахдаа хоёр хул айраг уугаад л болчихдог. Бид гурван хул айраг уугаад бөөлжиж байхад Булган зэрэг аймгийн жижигхэн биетэй эмэгтэй дөрвөн хул айраг уучихаад зүгээр байсан. Булганд очоод би хүмүүсийн доог тохуу болсон шүү” гэж инээд алдан ярив. Эндээсээ сумын Засаг даргатай уулзахаар явлаа. Энэ сум байгуулагдсан цагаасаа сонгуульд МАН ялсаар иржээ. Харин 2008 оноос Ардчилсан нам ялдаг болсон гэнэ. Өнгөрсөн орон нутгийн сонгуулиар 14 суудлын арванхоёрыг нь АН нам авчээ. Квотоор хоёр суудлыг МАН-д өгсөн гэж байна лээ.
ТАРИАЛАНЧДЫН ХУВЬЦАА ЭРГЭН СЭРГЭЖЭЭ
Ингээд Сумын Засаг дарга З.Гэрэлт-Одтой уулзаж цөөн асуултад хариулт авсан юм.
-Сумаа хөгжүүлэхийн тулд ямар ажлууд хийж байна даа?
-Бид сумынхаа иргэдийг ажлын байраар хангах талаар түлхүү анхаарч ажиллаж байна. Сумын иргэд ажилтай, малтай болчих юм бол аяндаа л сум хөгжинө гэж боддог юм. Залуу малчдыг малжуулах төслийн хүрээнд арав гаруй айлд тус бүрт нь 50 тоо толгой мал өгсөн. Мал өгсөн зарим айлын мал 300 толгойд хүрсэн байна лээ. Иргэдийнхээ орлогыг нь нэмэгдүүлэхэд анхаарч ажиллаж байна. Айл болгоноос ядаж нэг хүнийг ажилтай байлгах зорилго тавьсан нь бүгдийг нь төрд ажиллуулна гэсэн үг биш, тийм орон тоо ч байхгүй. Тэгэхээр төрөл бүрийн төсөл, хөтөлбөрт хамруулж, ажлын байр нэмэгдүүлэх, тодорхой орлогын эх үүсвэр олж болохоор, хийж чадах ажлыг нь олж өгөхийг хичээж байна даа. Манай сумынхны халуун ногоо хийх, нарийн ногоо даршлах эрдмийг Дорнод аймгийнхан сайн мэддэг. Солонгосын хөрөнгө оруулалттай “Агро ким” компанийн удирдлагуудтай ярилцаж, сумандаа нарийн ногоо, чинжүү хамтран тарихаар тохирсон.
-Танай суманд чинь рапс, элэгний эмний түүхий эд гарган авдаг ургамал тариалж байгаа гэсэн үү?
-2012 онд “Эрээнцав” ХК, “Эрхэт үйлс” ХХК-иудтай гэрээ байгуулж улаан буудай тариулна гэж анх тохирсон боловч Эрээнцав ХК рапс тарьсан. Энэ үед сумын иргэд ч миний хувьд ч рапс гэдэг ургамалын талаар буруу мэдээлэл, ойлголттой байсан учраас тэр жил мянган га-д тарьсан. Энэ жил гурван га талбайд салмирон болон рапс тариад байна.
-Сумын иргэд газар өмчлөх эрхгүй гэсэн. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Газрын тухай хуулиар хилийн бүс, зурвас газарт иргэдэд газар өмчлүүлэхгүй заалттай. Энэ талаар холбогдох газруудтай ярилцаж шийдэлд хүрэхийг хичээж байгаа. Мөн их хурлын гишүүдэд ч энэ талаар ярьсан. Газрын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах талаар Засгийн газрын төвшинд төслийн хэмжээнд явж байгаа, удахгүй шийдэгдэх байх аа.
-Орон нутгийн өмчөө хэр тордож байна даа?
-Чадах ядахаараа л тордож, бүгдийг нь эзэнтэй ажиллагаатай байлгах гэж хичээж, балгас болгоныг босгоно гэж бодож байгаа. Хуучин САА-н үед хөдөө, аж ахуйн машин механизмын засварын газар байсан том байшинг “Эрээнцав” ХК-ний хамт олонтой хамжиж дэмжиж засварлаад одоо сайхан болсон. Цаашид томоохон засварын газар болгох зорилготой. Манай сумын хувьд цахилгаанаа ОХУ-аас авдаг. Төлбөр өндөр байсныг төр анхааралдаа авч талыг нь ДБЭХС-ХК даадаг болсон. Энэ нь манай сумын иргэдэд оруулсан томоохон хөрөнгө оруулалт хөнгөлөлт болсон” гэв.
Чулуунхороот сумын “Эрээнцав” ХК үйл ажиллагаагаа сэргээн явуулж эхэлжээ. Гэтэл сумын тариаланчид хувьцаагаа огт худалдаагүй байсан гэнэ. Үүнээс үүдэн сумын тариаланчид үйл ажиллагаа нь сэргээд байгаа компанийнхаа хувьцаа эзэмшигчид болжээ. Энэ сумын зуу гаруй хүн хувьцаа эзэмшиж байгаа гэнэ. Энэ талаар сурвалжлахаар “Эрээнцав” ХК руу хөдлөв.
Үргэлжлэл бий
Э.ХҮРЭЛБААТАР
Төв аймгаас парламентад олон удаа сонгогдож байгаа гурван гишүүн бий. Өнөөдрийг хүртэл өндөр албан тушаалуудад “завсар зайгүй” томилогдож ирсэн, одоо УИХ-ын дэд дарга, МАН-ын дарга М.Энхболд. Нөгөө нь Ардын намын бүлгийн дарга асан Н.Энхболд, мөн Су.Батболд. Энэ гурвыг Төв аймгийнхан үргэлж УИХ-ын гишүүнээр сонгож дээдлэн хүндэлсээр иржээ.
Харин энэ дөрвөн жилд Төв аймгийнханд ганц сайд оногдсон. Тэр нь Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин. Түүнийг огцруулах эсэх талаар саяхан УИХ хэлэлцсэн. Гэхдээ өргөдөл өгсөн гишүүн нь саналаа татаж авсан учраас огцруулах асуудал намжлаа. Тиймээс одоо УИХ ажил ярьж байна. Төсвийн тодотгол, Гэмт хэрэг, Зөрчлийн тухай хуулиудыг ид хэлэлцэж байна. Гэтэл ийм үед Төв аймгаас олонтаа сонгогдсон МАН-ын дарга М.Энхболд зурагтаар ярилцлага өгч байгаа нь гарлаа. Тэрээр “Х.Тэмүүжин сайд өөрийнхөө хүсэлтээр өргөдлөө өгөөд огцрох цаг нь болсон” гэж хэлэв. Асуудал хэдийнэ намжчихсан хойно аймгийнхаа ганц сайдыг ингэж хэлдэг нь ямар учиртайг бодоод олсонгүй.
Орчин үед нутгархах үзэл намчирхлаас ч илүү чухалд тооцогддог болсон юм биш үү. Увсынханы яруу тодоор харуулаад байгаагаас нь үзвэл. Өнөөдөр увс хүн увс хүнээ дэмжиж байна. Баяд нь баядаа, торгууд нь торгуудаа дэмжин нутгархацгааж байна. Үүнийг М.Энхболд гишүүн харж байгаа. Тийм байтал Төв аймгийнхан яачихсан хүмүүс вэ. Энэ нутгаас олонтаа сонгогдсон эрхэм гишүүн М.Энхболд угтаа бол “Нутгийн хүүхэд алдаа гаргаа л биз, одоо яахав. Цаашид алдаагаа засч ажлаа сайн хийгээрэй” гэж хэлэх байсан биш гэж үү. Гэтэл “Өөрөө огцорвол таарна” гээд занал зүхэл дүүрэн нүдээр харж байгаад хэлэхлээр чинь Төв аймгийн сонгогчид таныг “Манай нутгийн хүн мөн үү” гэж эргэлзэхэд хүрээд байна. Хэрэв өмөөрч чадахгүй байсан юм бол дуугүй өнгөрч болоогүй юм уу.
Гэхдээ М.Энхболд гишүүн үнэхээр Төв аймгийнх юм бол яагаад нутгийнхаа дүүг дэмжсэн хэдэн үг амнаасаа унагачихаж чадахгүй гэж. Ер нь тэр “Би Төв аймгийнх” л гээд байдаг. Үнэн хэрэгтээ нутгаа гэсэн сэтгэл энэ хүнд байдаг юм уу. Төв аймгийн төлөө юу хийсэн юм. Ингээд бодохоор тэр гээд хэлчих зүйл санаанд буухгүй байна. Осолдохгүй түүний аав Төв аймгийн Сэргэлэнгийнх юм гэнэ лээ. Үүгээрээ л төв нутгийнхантай хамаарах гэдэг байх. Тэрнээс биш М.Энхболд гишүүн өөрөө Улаанбаатар хотынх, 40 мянгатынхны нэг. Тийм учраас УИХ-д сонгох, сонгогдох дөхөхөөрөө “Төв аймгийнх” гэж худлаа жүжиглэдэг. Бусдаар бол Төв аймгийнхнаас хөндий, энэ нутгийнханд хүнийрхүү сэтгэлээр хандахаас өөр аргагүй хотын хүн юм байна гэж бодогдохоор.
Төв аймгийн нэрээр сонгогддог хоёр Энхболд нутагтаа элэггүй, сэтгэлгүй улс юм байна. Н.Энхболд нь ч Завханд төрсөн юм гэсэн. Мөн М.Энхболдоосоо ялгарахааргүй, нутаг усныхандаа сэтгэлгүй загнадаг. Эрх биш шанаган тавын хонхорт төрж өссөн юм болохоороо Су.Батболд л Х.Тэмүүжингийн асуудлыг яриад эхлэхээр чуулганд суухгүй, наагуур цаагуур бултганаж байгаа харагдах юм. Бусдад нь ядаж тийм сэтгэл ч алга.
Төв аймаг сайхан нутаг. Энэ нутаг төрийн тулхтай түшмэд олноороо төрдөг Монгол төрийн гал голомт. Монгол төрийн мэргэн өвөө Самбуу гуай хэрэв амьд байгаад, Х.Тэмүүжин сайдыг огцруулах асуудал дэгдсэн үед юу гэж хэлэх байсан бол. “Хүүхээ наад гөжүүдлээд байгаагаа зогсоо. Төрийн ажлыг шударгаар хий. Олон мянган сонгогч чинь чамайг хараад сууж байна” гэх байсан болов уу. Харамсалтай нь өнөөдөр Төв аймгийг төрд төлөөлж суугаа түшээдэд ингэж хэлэх зангараг алга.
Тэгэхээр Төв аймгийнхан төрд суулгах түшээгээ бодолтой сонгох цаг иржээ. Хэдий болтол нутгаа гэх сэтгэлгүй Энхболдтонгуудыг сонгох юм бэ. Энэ талаар эргэж бодох шаардлагатай болсон байна. Асуудал нь дууссан хойно ингэж ярьж байгаа юм чинь хэрэв Х.Тэмүүжин сайдыг огцруулах уу, үгүй юу гэдэг санал хураалт явсан бол энэ М.Энхболд гишүүн хамгийн түрүүнд хоёр гараа өргөн дэмжих байжээ. “Халхын хүүхэд сайд хийж болдоггүй төр үү” гээд өмөөрөх юм байх гэтэл үгүй байж. Бусад аймгийнханд нам хамаагүй. Нэг нутаг бол биесээ дэмжиж, өөд нь татдаг юм билээ. Харин Төв аймгийнханд нам хамаатай байдаг юм уу, М.Энхболд гишүүн ээ. Үгүй шүү, бүгд адилхан. Аль ч аймгийнханд нам хамаагүй, нутаг амьтай байдаг. Тиймээс Төв аймгийнхан Төв аймгийн хүнээ дэмжих ёстой. Тэгж байж Халх Монголын хамгийн том энэ аймгийг хөгжүүлж, дэвжүүлнэ.
Я.МӨНГӨНЦЭЦЭГ
Яг өнөөдрийн байдлаар нийслэлчүүд автомашиныхаа татварыг төлөхөөр ёстой л оволзож байна. Зургадугаар сарын 1-нээс хойш татвараа төлөлгүйгээр хөдөлгөөнд оролцвол торгуулж, цагдуулаад байдал улам хүндэрдэг учраас тэр.
Ойрын жишээнээс харахад авто машин эзэмшигчийн гэрчилгээ солиулсны 1200 төгрөгийг төлөхийн тулд банкны үүдийг дөрвөн цаг сахиж, дугаарласан тохиолдол байна. Үүнийг бага хэрэг гэж үзвэл татварын 50-60 мянган төгрөгийг төлөх гэж байгаа хүмүүс хагас өдөр, бүтэн өдөр дугаарлах нь энүүхэнд болжээ. Учир нь авто машинтай холбоотой бүхий л татварыг нэг банк авч, татварын тамгыг нэг цонхны үйлчилгээгээр дардаг нь ийм байдалд хүргэж байна. Монголын дарга түшмэдүүд хүний төлөө иргэдийнхээ төлөө гэсэн чин сэтгэлээр шийдвэр гаргадаггүй нэг банк нэг байгууллагын талд шийдвэр гаргадаг нь ийм байдалд хүргэж байна. Нэг банкаар хураагдаж байгаа мөнгө бүх банкаар яагаад хураагдаж болохгүй гэж. Иргэддээ түргэн шуурхай үйлчлэхийн тулд нэг бус олон цонхны үйлчилгээг яагаад нэвтрүүлж болохгүй гэж. Эцсийн дүнд нэг цонх гэдэг нь нэг л цонхоор үйлчилж байгаагийн нэр биз дээ.
Бидний хөгжилтэй гэж ярьдаг харийн оронд хүнээ, иргэнээ нэгдүгээрт тавьдаг юм билээ. Хүнээ нэгдүгээрт тавихдаа замын түгжрэл, авто зогсоол гээд хамар дорх бүх бэрхшээлийг нь шийдэж өгдөг. Харин манайд хоёр алхаад нэг, нэг алхаад хоёр бэрхшээлтэй нүүр тулдаг. Эцэстээ иргэд нийгмийн энэ мэт харилцаанд орохоос залхах шинжтэй болжээ.
Л.МӨНХТӨР
Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг өнөөдөр УИХ-ын даргад Газрын тосны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл, Цагаан суваргын ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох тухай, Ашигт малтмалын зарим ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ордод нэмж хамааруулах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг тус тус өргөн барилаа. Газрын тосны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг уг нь УИХ-д бараг íýã жилийн өмне өргөн барьсан. Ийм хуультай болохоор бараг 8-9 жил ярьж байгаа. Хуулийн төсөл дээр өнгөрсөн хугацаанд УИХ- ын ажлын хэсэг ажиллаж, УИХ-ын эцсийн хэлэлцүүлэг хийсэн ч зарим асуудлаар гишүүдийн байр суурины зөрүүтэй байдлаас хамааран санал хуваагдаж олонхийн санал авалгүй санал тэнцэн унасан юм. Иймд Засгийн газар маргаантай асуудлыг судалгаанд ундэслэн боловсруулж УИХ-д өргөн барьлаа. Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг хэлэхдээ “Газрын тосны хууль батлагдсанаар өөрийн улсад олборлож байгаа газрын тосыг дотоодод баригдах газрын тос боловсруулах үйлдвэртээ зах зээлийн унээр, тэргүүн ээлжинд нийлүүлэх боломж бүрдэнэ. Мөн олон улсын хэмжээнд шинэвтэр салбар буюу уламжлалт бус газрын тос болох нүүрсний давхарыг метан хий, битум, шатдаг занарын төрлийн ашигт малтмалыг эрх, хайх, ашиглах эрх зүйн орчин тодорхой болно” гэдгийг онцолж байлаа. Ингэснээр энэ салбарт хөрөнгө оруулалт ихээр нэмэгдэж, хулээгдэж буй төслүүд хөдөлж эхлэнэ гэж үзэж байна.
Мөн Цагаан суваргын зэс молибдений ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг Ашигт малтмалын тухай хуульд заасны дагуу шийдвэрлэх тогтоолын төслийг өргөн барилаа. Энэхүү ордын тухайд бүтээн байгуулалт нь хийгдэж ашиглахад бэлэн болсон аж.
Өнгөрсөн жилийн òàâäóãààð сарын 31-нд долоон ордыг стратегийн ордод нэмж хамруулах тогтоолын төслийг Засгийн газраас УИХ-д өргөн барьж байсан. Гэвч УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо Төрөөс эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлоготой нийцүүлэн энэ асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр болж тогтоолын төслийг эргүүлэн татсан.
Засгийн газраас энэ удаад хөрөнгө оруулагч нь стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордод хамруулах хүсэлт ирүүлсэн Цайдамнуурын нүүрсний орд, Гацууртын алтны ордыг хамруулах тогтоолын төслийг өргөн барилаа.
Газрын ховор элементийн Халзанбүргэдэй, Лугийн гол, Мушгиа худаг, Хотгорын ордуудын хувьд тус ордууд нь бүрэн судлагдаж дуусаагүй, мөн баяжуулах, боловсруулах технологийн шийдэл тодорхойгүйгээс, техник-эдийн засгийн үндэслэл боловсрогдож дуусаагуй байгаа зэргийг харгалзан энэ удаагийн Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөлд оруулахыг хойшлуулах, Хөшөөтийн нүүрсний ордын хувьд олон улсын хөрөнгийн бирж дээр бүртгэлтэй хөрөнгө оруулагчид нь уг ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ордод хамруулах тал дээр санал нэгдээгүй, орон нутгийн зүгээс хөрөнгө оруулагчидтай хамтран ажиллах тохиролцоонд хүрснээр уг ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ордод хамруулахгүйгээр гэрээ байгуулан ажиллах саналыг ирүүлсэн тул тогтоолын төслөөс хасах үндэслэл болсон байна.
Categories
Төв банк 1979 кг алт худалдан авчээ
Төв банк оны эхний дөрвөн сард 1979 килограмм алт худалдан авсан нь өнгөрсөн жилийн мөн үетэй харьцуулахад 26.8 хувиар өссөн үзүүлэлт юм. Харин энэ нь 2012 оны эхний дөрвөн сартай харьцуулахад бараг дөрөв дахин өссөн гэсэн үг аж. Үүнийг Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, Монгол банкинд тушаасан алтны роялтийг 2.5% болгон бууруулсны үр дүн гэж мэргэжилтнүүд ярьж байна. Стастистикийн мэдээгээр Монгол Улс 2014 оны эхний дөрвөн сард алтны экспортоос 89.8 сая долларын орлого олсон байна.