Өнөө жил сүнсний баяр тэмдэглэж эхэлсний 666 дахь жилийн ой. Гурван зургаа давхацсан муугийн муу ёрын баяр энэ жил тохиох нь. Онцгой жил ямар нэгэн муу юм заавал тохиолдоно гэх яриа аравдугаар сар гарснаас хойш сонсогдох болов. Үхэл хийгээд амьдрал, аймшиг болоод ид шид, тааварлашгүй нууц ертөнц сүнсний баяраар биелдэг гэж ярьдаг. Бас дэлхий дээрх хамгийн түгээмэл тэмдэглэдэг баярын нэгд сүнсний баяр зүй ёсоор нэрлэгдэнэ. Манайхан ч бас сүүлийн хэдэн жилийн аравдугаар сарын 31-нд сүнсний баяр тэмдэглэдэг болсон. Гэхдээ залуус шөнийн цэнгээний газарт сүнс, чөтгөрийг санагдуулмаар хувцаслан цуглаж байгаа. Харин гадны ихэнх оронд сүнсний баярыг гэр бүлийн хүрээнд тэмдэглэж байна.
Сүнсний баяр эртний Ромын үеийн Помона наадмаас эхтэй. Тухайн үед сүнсний баярыг ургац хураалтын баяр гэж нэрлэдэг байсан гэнэ. Хүүхдүүд шинэхэн хурааж авсан хулуугаар янз бүрийн зүйл хийж хүн айлгадаг байжээ. Энэ уламжлал өнөө хэр мөрдөгдөж байгаа. Америк төдийгүй дэлхийн ихэнх улс хулууны ургацынхаа дөрөвний гурвыг сүнсний баярт зориулдаг болсон байна. Хулуунаас гадна чихэр, шоколад гүйлгээ сайтай. Бүр амттан хамгийн их зарагддаг хоёр өдрийн нэгээр аравдугаар сарын 31 эрэмбэлэгджээ.
Сүнсний баяраар цээрлэдэг зүйл бас бий. Хэрэв энэ өдөр аалз харвал тухайн хүнийг сүнс дагаж явдгийн илэрхийлэл болдог юм байна. Бас англичууд цагаан мууртай таарвал тун удахгүй муу ёр биеллээ олж ямар нэгэн таагүй зүйл тохиолдоно гэж боддог ажээ. Тиймээс оройдоо хонх жингэнүүлэн чөтгөрийн сүнсийг үргээж байна хэмээн домнодог байна. Америкчууд сүнсний баяраар хар мууртай таарвал тэр жилдээ аз тохионо гэж бэлгэшээдэг гэнэ. Харин гэр орноосоо хол яваа хүмүүс биедээ давс түрхсэн зүсэм талх авч явбал сүнсний хорлолд орохгүй, муу юмнаас хамгаалагдана гэж үздэг байна. Мөн улс үндэстэн бүр уг баяраар өөр өөрсдийн зан заншлаас хамаарсан мухар сүсэгтэй байдаг. Шотландууд сүнсний баярын шөнө залуу охидыг түүдэг галын дэргэд нойтон даавуу тэврүүлэн суулгадаг. Ингээд хэсэг хугацааны дараа даавуун дээр заяаны ханийх нь царай харагддаг гэж ярьдаг юм байна. Бусад оронд шөнө дунд шатаар уруудаж байхдаа толинд харвал ирээдүйн найз залуугийнх нь царай харагдана гэж итгэдэг ажээ. Харин хулуутай холбоотой заншил ихэнх улсад байдаг. Хулуугаар дэнлүү хийх нь буг чөтгөрийг хөөн зайлуулдаг гэж үздэг байна. Домог ёосор хулуугаа Жэк гэж нэрлэдэг. Жэк гэдэг нь чөтгөрийг олон удаа хуурч байсан овжин нэгэн. Тиймээс Жек нэртэй хулуугаа үүдэндээ өлгөн сүнс, чөтгөрийг гэр рүүгээ оруулахгүй хуурах ёстой гэнэ. Сүнсний баярын ёс заншил газар бүрт өөр ч гэлээ уг баярыг тэмдэглэдэг бүх л улс ганцхан зүйлийг дагаж мөрдөх болжээ. Тэр нь “Хуурах уу, дайлах уу”. Аравдугаар сарын 31-ний өдөр харуй бүрий болох үеэр хүүхдүүд аймшгийн баатруудад хувилан айл хэсдэг. Ингэхдээ тухайн гэрийн эзнийг айлгаж, эсвэл цочоож чадвал ханатлаа дайлуулдаг байна.
Сүнсний баярын бэлгэдэл нь улбар шар, хар өнгө. Улбар шар нь намрын ургац хураалт болон эрч хүч, тэвчээр, хатуужил, элбэг хангалуун амьдралыг бэлгэддэг. Хар өнгө нь үхэл амьдралын зааг болсон баярын хар барааныг илэрхийлдэг ажээ. Харин сүнсний баярын уур амьсгалыг бүрдүүлэхэд хувцаслалт маш чухал. Өнгөрсөн жил Америкт сүнсний баярын үеийн хувцаснаас 3.3 тэрбум ам.долларын орлого олсон гэсэн. Түүнийгээ хүүхдийн халамжийн санд хандивлаж буян хийжээ. Энэ үеэр хамгийн сайн гүйлгээтэй байдаг нь шуламын хувцас. Сүнсний баяраар эр, эмийн аль нь ч үзэшгүй муухай шуламын дүрд хувирах дуртай байдаг гэнэ. Ялангуяа европчууд шуламын дүрд хувиран мөрөн дээрээ шар шувуу суулгаж явах дуртай байдаг ажээ. Шар шувууны хашхирах дуу үхэл ирж байгааг зөгнөдөг гэж үздэг юм байна. Бас цус сорогч дракулагийн хувцас эрэлт ихтэй. Харин сүүлийн үед хүмүүс үлгэрийн баатруудыг хорон санаат шуламын дүрд хувиргах, эсвэл сайн санаат гүнжийг шулам мэтээр харагдуулах хувцас захиалан өмсөх дуртай болжээ.
Сүнсний баяраар янз бүрийн муу зүйл тохиолдож байсан үе бишгүй. Тавиад жилийн өмнө гурван англи охин чөтгөрийн баяр тэмдэглэн явж байгаад учир битүүлгээр нас барсан юм. Цагдаа нар тэдний үхлийг гадны нөлөөгүй гэж дүгнэсэн бөгөөд ямар нэгэн аймшигт зүйл харснаас болж зүрх нь хаагдсан гэж тодорхойлжээ. Бас хоёр мянган оны эхээр Америкт сүнсний баярын үдэшлэгт явж байсан охин, хүү хоёр нас барсан байна. Шалтгаан нь бас л тодорхойгүй. Ямар ч байсан гадны нөлөөгүй байсан гэдгийг мөн л цагдаа нар баталж байв. Харин сургуулийнхан нь тэднийг өөрсдийнхөө хувилсан шуламыг яг бодитоор нь харснаас болж нөгөө ертөнц рүү одсон гэж ярьдаг ажээ. Ер нь сүнсний баярын үеэр гэнэтийн байдлаар нас барах хүний тоо бусад өдөртэй харьцуулахад нэмэгддэг гэдэг. Харин энэ жил гурвын гурван зургаагийн тоо давхацсан, муу ёр жинхэнэ утгаараа шүглэж ад зэтгэр амилах сүнсний баяр болно гэж ярьж байна.
С.АЛТАН