Уул худгийн энгэрт наран тийшээ харсан нөмөр нөөлөгтэй болов уу гэмээрөвөлжөө байх. Чандманилан буусан гурван гэрийн яндангаар аргалын хөх утаа суунаглах ажээ. Өвөлжөөний баруун энгэрийг их хонин сүрэг бүрхэж байна уу гэлтэй налайн бэлчих. Харин зүүн дор поолины захад данайсан эвэртэй, нас бие гүйцсэн данагаршартайүхэр гэрийн зүг уван цувж байлаа. Уул худгийн энгэрийн өвөлжөөнд хүрэхэд бэрх аж. Машинаа хаазлан зүтгүүлсээр өнжих гэж байгаа айлынхаа гадаа ирлээ. Хондлой нь цантаж,үс нь сорлосон морьд уяан дээр эгнэжээ. Гэрийн эзэн Ч.Галсандорж гэрээс гарч ирэн угтлаа. Хотоос гарахдаа “Одоо очлоо” гээд суурин утас руу нь залгаад хэлчихсэн болохоор гэрийн эзэд “Удахгүй ирэх байх” гээд машины бараа харанхүлээгээд байсан гэнэ. Ч.Галсандорж гуайтай мэнд мэдэлцээд гэрт нь орлоо.
Гэрийн эзэгтэй Ц.Цэрэндулам “За сайн байна уу. Сайн явж ирсэн үү, миний хүү” гэж хүрч ирэн үнсээд сүйд.Одоогоос хоёр жилийн өмнө сониныхоо редакциас малчин айлд очоод төлчин болж, сурвалжлага бэлтгэх томилолт өвөртлөөд Ч.Галсандоржийнд ирж байсан билээ.
Өнжиж байгаа айлынхан бүгд л баяр хөөрөөр дүүрэн угтсан юм. Тэд хэдхэн хоногийн өмнө баярт мэдээ дуулжээ. Амьдралынхаа ихэнх хугацааг мал хариулж өнгөрүүлсэн түүнд Засгийн газрын шийдвэрээр цагаан сарын босгон дээр “Улсын сайн малчин” хэмээх эрхэм цолыг хүртээх шийдвэр гарсан юм. Төв аймгийн Эрдэнэсант сумаас сүүлийн жилүүдэд Улсын сайн малчид ар араасаа цувран төрөх болсон. Улсдаа малаараа хоёр, гуравдугаар байрт ордог сум. Аймагтаа малынхаа тоогоор хол илүү түрүүлчихсэн, дал гаруй мянгат малчинтай, хорь орчим улсын сайн малчинтай сум юм. Харин энэ жил Ч.Галсандорж гуай улсын сайн малчин болжээ. Гэрийн эзэд баяр хөөрөөр дүүрэн байхаас гадна завгүй ажилтай байв. Хотоос зочид төлөөлөгч ирж, улсын сайн малчин цол тэмдгийг нь гардуулж өгөх гэж байгаатай холбоотойгоор гэрээ янзлах, хот хороогоо цэвэрлэх, бууз хийх,хонины ууц, мах чанах хөлдөөсөн поошигтой айргаа бага гэрт зуухны хажууд тавьж гэсгээх гээд ажил мундахгүй их байв.Их ажлын хажуугаар гэрийн эздийн удам судраас яриагаа эхлэв.
ГЭРИЙН ЭЗЭН ХУВИЛГААН, ЭЗЭГТЭЙ НЬ ТАЙЖ УДАМТАЙ
Гэрийн эзэн Ч.Галсандорж хуучин засаг захиргаагаар Зоригт Вангийн хошууны хүн гэнэ. Харин орчин цагийнхаар Төв аймгийн Эрдэнэсант сумынх. Эрдэнэсант сумын Цахирын Цагаан нуур, Мөөрсийн голоор үе удмаараа нутаглаж иржээ. Гэрийн эзэгтэй Ц.Цэрэндулам мөн л энэ сумын уугуул иргэн. Бадын гол, Савангийн гол, Аргал угалзат уулаар нутагтай Цэдэн-Иш гэх хүний охин юм байна. Тэд 1971 онд айл гэр болж, гал голомтоо бадрааж байжээ. Гурван хүү, гурван охин, ач, зээ, зээнцэр гээд өдгөө өнөр өтгөн айл болжээ. Том охин Г.Лхагва нь сумын сургуульд ажилладаг байна. Харин том хүү Г.Бархасбаатар нь нутагтаа малчин. Охин Г.Ганпүрэв нь хотод аж төрдөг байна. Отгон охин Г.Хишигдэлгэр нь мөн л тусдаа гарчээ. Одоо хоёр хөгшин, хүү Г.Баасанжаргал, Г.Мягмаржаргал нартайгаа аж төрж байгаа аж. Г.Галсандорж гуай удам гарвалынхааталаар ингэж ярив. “Ах нь өвөг эцгээрээ овоглосон хүн. Миний өвөг эцэг Ожийн Чимид гэж хүн байсан юм. Өвөөгийн минь аав Ож гэж хүн байсан. Ож гэдэг хүний ойр төрлийн хүн Долцон хувилгаан гэж мундаг эрдэм номтой хүн байсан гэнэ билээ. Мөн их Оргиочийн хувилгаан Цэрэндорж гэх хүн ч манай удмын хүн гэдэг. Би өвөө талынхаа удам угсааг хөөвөл хувилгаан хүний удам. Хувилгаан Долцон гэдэг хүн их чадалтай, номтой хүн байсан гэж нутгийн хөгшчүүл бага байхад ярьдаг байлаа. Газар тэнгэртэй харилцдаг. Бороо оруулдаг. Булаг шанд ундруулдаг. Нэг удаа арван хошуу даншигийн наадамд очсон гэдэг. Умгар жижиг гэртэй, бор авдартай, гэрийнхээ баруун талын хатавчинд борви айраг өлгөчихсөн. Долцон хувилгаан ирсэн гэх сургаар хүрээний баячууд умгар гэрт нь ирцгээж. Хүн болгонд хул дүүрэн айраг мэлтэлзүүлээд өгөөд байхад борвитой айраг нь дундардаггүй байсан гэх домог мэт яриа байдаг юм. Үнэн худлыг нь мэдэхгүй юм. Гэхдээ дээр үед эрдэм чадалтай хүн олон байсан гэдэг. Харин аав Чанцал гэх хүний үр удам болоод явчихна. Чанцал гэж хүн Монгол Улсын дархан аварга Ж.Мөнхбатын төрсөн аав. Мөөеө аварга миний авга ах байгаа юм. Монгол Улсын начин Б.Бадам-Очир бид хоёр нэг эцэгтэй улсууд” гэлээ. Харин гэрийн эзэгтэй Ц.Цэрэндулам гуай тайж удамтай гэнэ. Түүний аав Т.Цэдэн-Иш гэх хүний эцэг Тогтох тайж гэдэг хүн байсан гэнэ. Харин аав Т.Цэдэн-Иш нь мужаан мэргэжилтэй, шагай харваагаараа алдартай хүн байжээ.Шагайн харвааны Арван эрхий цолтой, аль ч хуруугаараа харвасан алдахгүй онодог цэцтэй нэгэн байсан гэнэ.
ХОЁР ЗУУН ХОНЬ ХОЁР МЯНГА ГАРУЙ БОЛЖ УЛСЫН САЙН МАЛЧИН БОЛСОН ТҮҮХ
Ч.Галсандорж Эрдэнэсант сумыг Баян-Уул сум байхад бага сургуулиа төгсөж байжээ. Үүнийхээ дараа Лүн сумын долоон жилийн сургуулийг төгссөн байна. Сургуулиа төгсөөд хоёр жил мал маллаж байгаад нэгдлийн Цаг уурын шинжилгээний зургаан сарын курст сурахаар явжээ. Ингээд төгсөж ирээд сумын цаг уурын газарт 18 жил ажилласан гэнэ. Дараа нь сум нэгдлийн тоо бүртгэгч гэх зэргээр янз бүрийн ажил хийсээр улсад 29 жил ажиллаад малчин болсон байна. Харин Ц.Цэрэндулам гуай 20 гаруй жил сумын Тэжээлийн үйлдвэрт ажилласан гэв. Ингээд 1991 онд тэднийх нэгдэлд түрээсийн мал хариулахаар хөдөө гарчээ. Тэдний буянт мал хариулсан түүх эндээс эхтэй юм байна. Түрээсийн мал хариулж байгаад мал хувьчлагдах үед 200 хонь, арав гаруй үхэр, цөөн азарга адуутай болжээ. Мал нь өсч, хоёр мянга хол даваад байгаа шалтгаан нь гурван зудыг тэсч гарсантай холбоотой хэмээн бахдангуй ярив. Тэднийх 1999 оны зудтай жил Булган аймгийн Баяннуур суманд өвөлжсөн байна. Сумын малчид хотоо харлуулж, малаа үрж байхад тэднийх хэдэн туранхай борлонгийн гарзтай ширүүн цагийг давжээ. 2000 ондхавраас эхлэн бороо хур орохгүй, өвс ургахгүй байхаар нь зуны адаг сард Төв аймгийн Эрдэнэ, Сэргэлэн сум руу отроор яваад өгчээ. Хоёр гурван унага хээрийн амьтанд өгснөөс өөр малын гарз гараагүй байна. Ингээд Сэргэлэн суманд хэдэн жил нутаглаж байгаад нутагтаа, Цахирынхаа голд нүүж иржээ. Нутагтаа ирсэн жил мал муудаад байхаар нь өвсний сортойг даган залгаа сумын нутаг Дашинчилэнд өвөлжсөн гэнэ. Ингэж гурван зуднаас “зугтааж” тээж малын хорогдолгүй өдий хүрчээ. Сүүлийн жилүүдэд Эрдэнэсант суманд өвөл өнтэй сайхан болж байгаа юм. Малын тоо толгой ч нэмэгдэжбайгаа гэнэ. Тодруулбал, ойролцоогоор хоёр мянгаад хонь, 500 гаруй ямаа, 300-гаад үхэр, 600-аад адуутай гэнэ. Дунд хүү Г.Баасанжаргал нь адуугаа хариулдаг бол бага хүү Г.Мягмаржаргал нь хонио хариулдаг аж. Харин отгон охин Г.Хишигдэлгэрийн нөхөр Ж.Мандахбаатар нь үхрийг нь хариулдаг гэнэ. Тэд өглөө гараад орой л гэртээ ирцгээдэг юм билээ. Г.Баасанжаргал өдөрт 15 азарга адуу цуглуулдаг болохоор өдөржин давхиад орой ирдэг байна. Ч.Галсандорж гуай 2007 онд Төв аймгийн сайн малчин болжээ. Харин өнөө жилМонгол Улсын сайн малчин болоод байгаа нь энэ. Хүргэн Ж.Мандахбаатар нь үхрээ эргүүлчихээд иржээ. Хар үнээ нь хээр тугаллачихсан байна гэнэ. Ийнхүү энэ жилийн ууган төлөө авчээ. Цаг агаар дулаахан байсан болохоор тугал хайрагдаагүй гэнэ. Уг нь өдийд үнээ хээр тугаллах юм бол хөлдөөд үхчихдэг юм. Энэ жил хаа сайгүй гойд дулаахан жил учраас мал муудаагүй тарганаараа байна хэмээв.
Бага хүү Г.Мягмаржаргал орж ирлээ. Тэднийх аавынхаа өвөлжөөний ард талд, Хөөстийн энгэрт тусдаа өвөлжиж байгаа аж. Хонь, үхрийнхээ талыг тасдан маллаж байгаа гэнэ. Олон мал өвөлжөөнд байхаар хэвтэр муудаад, мал тураад байдаг аж. Иймд малаа хоёр хуваадаг болсон байна. Мөн Г.Мягмаржаргал тэндээ цагаан сарын өвлийн уралдаанд морь уяж байгаа гэсэн. Жил болгоны цагаан сараар Эрдэнэсант сумын хоёрдугаар багийнхан Ханангийн энгэрт хурдан морь уралдуулдаг. Өнгөрсөн жил Г.Мягмаржаргалын зээрд морь аман хүзүүджээ. Ингээд ирэх жилийн их насны морийг уралдуулж, бай шагналыг өгөххадаг авчээ. Биднийг ирэхээс өмнөхөн Уул худгийн ойролцоо өвөлжиж байгаа айлууд морьдоо сунгасан гэнэ. Тэдний хурдан зээрд морь өнгөнд ирсэн байна. Уяаг нь сүүлийн жилүүдэд олдог болсон гэдгээ Г.Мягмаржаргал хэлж байв.
Нар баруун тийшээ хэвийх алдаддундхүү Г.Баасанжаргал адуунаасаа ирэв.15 азарга адуугаа хураачихаад улсын сайн малчин шагнал гардуулах үеэр уяан дээрээ уях морьдоо бариад ирсэн байв. Сор нь гялалзсан сайхан арван морь эгнүүлээд уях гэнэ. Өнгөрсөн зун дэлийг нь авсан морьдын дэл нь ургаад ахар болчихсон байв. Г.Баасанжаргал бидэнтэй мэндэлж, гэртээ цай уучихаад хайч бариад гарав. Морьдынхоо дэлийг хяргаж, өнгө зүс нэмж байгаа нь тэр. Хэдэн сайхан бор морь байна. Хийц хэлбэр сайтай, хондлой нь ховилтсон тарган амьтад байх. Г.Баасанжаргал “Ах нь хэдэн адуугаа зүүн чигийн угшилтай болгох гээд хэдэн азарга худалдаж авсан. Адууны цус холдоод их аятайхан цэвэрхэн хийцтэй адуутай болоод байгаа. Манайх аавын ах Р.Дашдондог гэх хүний бий болгосон угшлын адуутай. Удмынхаа хэдэн адууг тусад нь азарга тавиад угшлыг нь хадгалж байгаа” гэж ярилаа. Харин гэрт нь сумын төвөөс том охин Г.Лхагвасүрэнхотоос дунд охин Г.Ганпүрэв нар ирчихсэн “Улсын сайн малчин”-г нь гардуулж өгөх зочид төлөөлөгчдийг хүлээн авахад бэлдэж, гэр орныг нь цэвэрлэж байлаа. Унь, тооно угаахаас эхлээд аав, ээжийнхээ өмсөх дээлийг бэлтгэх гэх мэт олон ажил амжуулж байна. Отгон охин Г.Хишигдэлгэрийн хүүхдүүдтэр хавиар тоглож, хотон дотор гүйх аж. Өнөө жил Ч.Гандоржийнх гурван наадам хийхээр болоод байгаа гэнэ. Ханангийн энгэрт болдог хадаг шилжүүлэх уралдааны дараа Улсын сайн малчны баяр хийх гэнэ. Зунаас 500 адууны баяр тэмдэглэхээр болжээ. Хурдан морины бай, шагналд зориулан Г.Баасанжаргал хотоос42 инчийн өнгөт телевизор, мөнгөн аяга, хивс худалдаж авчээ. Үүнийг нь ах Г.Бархасбаатар, Г.Мягмаржаргал нар бага байна хэмээн ярилцаад адуу нэмж өгөхөөр болсон гэв.Бид ийн хууч хөөрсөөр байтал үдшийн бүрий болсон байлаа. Зорьж ирсэн айлдаа хоноод явахаар болсон юм.Тэнгэр баруун хойноосоо бүүдийж, цас ганц нэг хаялж эхлэв. Ойрд цас ороогүй, дулаахан байсан болохоор өвөл орсон жаахан цас хайлчихсан байна.Мал усгүйдээд хэцүү болоод ирэх үед ашгүй цас ийн оржээ. Мөндөр шиг цав цагаан хонь бууцны хөлд тэрийгээд хэвтчихсэнбайв. Гэдсээ дүүртэл идсэн хоньдын яраглах дуу тодхон. Мөн уяан дээрх морьд айсуй баярын зөнг хөндий дүүрэн дуулгах шиг янцгаана.
ГУРВАН ХАЙРХАН РУУ ДУРАНДАХАД ТУНГАЛАГ БАЙВАЛ ӨНТЭЙ ЖИЛ БОЛДОГ
Гэрийн эзэнтэй тэнгэр хангай их муудах шинжтэй байна шүү гээд яриа өдлөө. Тэгсэн өөдөөс “Ах нь олон жил мал дагаж, тэнгэр хангай ажиглаж байна. Мөн цаг уурын газар ажиллаж байсан болохоор тэнгэр хэзээ муудах, сайдахыг андахгүй” гэв. Эндээс бидний цаг агаарын хэрхэн шинжиж талаарх хөөрөлдөөн эхлэв. Ч.Галсандорж гуай өвөлжөөнийхөө хойд талын уулан дээр гараад дуранддаг. Булган аймгийн Авзага хайрхан, Бүрэгхангай, Заамар хайрханы орой руу дурандахад манантаад байвал тэр жилдээ цаг агаар таагүй. Харин тунгалаг харагдвал өнтэй өвөл болдог гэнэ. Мөн намар усны шувуу буцахдаа тэнгэрт дээгүүр нисээд, хулгана хөеөгөө адууны хомоол, чулуугаар дарчихсан байвал тэр жилд өнтэй сайхан өвөл болдог нь ажиглагдсан талаарярилаа.Үүнээс бидний ярианы сэдэв малч ухааны талаар цаашлаад сүүлийн үед залуус хөдөөг орхиж, хотыг зорих нь ихэссэн талаар өрнөв. Гэрийн эздийн хэлж буйгаар Монголын хөдөөд сайхан амьдрах боломж байгаа гэнэ. Сайн малчин болж, малаа өсгөж үржүүлж, өөрийнхөө төлөө хөдөлмөрлөж чадвал хэдхэн жилийн дотор хотод байртай, үнэтэй машин унаад юугаар ч дутахгүй амьдрах боломж бүрэн байгааг хэлж байв.Түүнчлэн тэрбээр “Сайхан нутагт төрж өссөн. Энэ өвөлжөөн дээр хүн болсон болохоор ээлтэй байдаг” гэлээ. 1920 оны үед хүргэн ах Раднаа нь Уул худгийн энгэрийн өвөлжөөн дээрээс мянган хонь бэлчээдэг байжээ. Харин одоо Ч.Галсандорж гурван мянган мал энэ өвөлжөөн дээрээс бэлчээж байгаа гэнэ. Мөн баяжих айлын бяруу нь хүртэл тугалладаг гэдэг шиг сүүлийн хэдэн жилд бяруун гунж нь хүртэл тугаллаад эхэлсэн гэнэ.
Үүрийнгэгээн туяа тусч байхад босов. Үхрээ бэлчээгээд, хонио хотноос нь гаргаад үхрийн баас зэргийг цэвэрлэх ажилд бүлээрээ орцгоолоо. Хөдөөний ажил дуусах биш, энд тэндээс ажил ундарч гарсаар.Морьдоо барих, идээ, мах шүүс засах гээд л гэрийн эзэд ажлаа амжууллаа. Монгол Улсын сайн малчин цол тэмдгээ гардаж авахын өмнөхөн Ч.Галсандорж гуайтай хамт хонь эргүүлэхэд нь хамт явахаар болов. Хонины бэлчээр дээр зураг хөрөг авахуулна гээд хүүхдүүд нь аавынхаа гоё хувцсыг өмсүүлэх юм болов. Тэгсэн Ч.Галсандорж гуай “Сүүлийн үед зурагтаар булган малгай тавиад, үйтэн хуар дээл өмссөн малчин л гараад байх юм. Хэзээ байтлаа малчин малдаа тэгж явдаг байлаа. Хонинд өмсдөг хувцсаа өмсөөд явна. Үнэн зүйлийг үнэнээр нь харуулах хэрэг. Сонин уншсан хүмүүс муухай хувцастай байна гэж хэлбэл хэлнэ биз” гээд бэлдсэн хувцсыг нь өмссөнгүй. Бид хоёр адилхан зүсмийн хөх бор морь унасаар хонь руу явлаа. Замдаа хонин сүргийн талаар ярьсаар явав. Тэднийх ямаа цөөхөн байлгах гэж хичээдэг гэнэ. Мөн Баянцагаан сумын илүү нугаламт, казахын ууцан сүүлтээр хуц тавьдаг гэнэ.Ямаандаа Эрдэнэсант сумын ноолуур сайтай ухна, Баянхонгор, Сүхбаатар аймгаас хуц авчирч тавьжээ.Харин адуундаа зүүн аймгуудын угшил сайтай адуу авчирсан гэсэн. Хонь ч холдоогүй, тэрүүхэн зүүн дор нөмөр газар бараадсан байна. Хаашаа л харна цавцайсан цагаан цас.
Хоёр жилийн өмнө сурвалжлагч миний бие ирж, төл авч байгаа талаар нь сурвалжлага бэлтгэсэн талаар дурсав. Дунд хүү Г.Баасанжаргал нь хотод “Нарантуул” зах дээр явж байтал өөрийнх нь тухай бичсэн сонинг лангууны худалдагч уншаад сууж байсан гэнэ. “Наад сонин дээр чинь манайх гарсанюм” гэхэд худалдагч “Танайхан их ажилтай хүмүүс байна лээ” гээд танилцаж авсан гэнэ. Хот орохоороо тэд уулздаг болжээ. Мөн хотоос“Танай тухай сонин дээр гарсан байна лээ” гээд олон хүн утасдсан байна. Энэ талаар “Сонин дээр гарах их дурсгалтай сайхан юм билээ. Сонингоо хадгалаад, зургийн жаазандаа хийчихсэн. Хөдөөний айлд ганц хадгалж болох газар тэр. Хүүхдүүддээ “Аав нь сонин дээр ингэж гарч байсан юм” гэж хожим үзүүлэх гэж байгаа юм” хэмээв.
Хөөстийн аманд байгаа бага хүү Г.Мягмаржаргалын гэр рүү очлоо. Өглөө эрт морьдоо барьчихсан байна. Сумын төвөөс найз Д.Пүрэв нь ирчихжээ. Морьдоо ачаад Оорцогийн аманд очиж морио уралдуулахаар хөдлөх гэж байв. Жижигхэн биетэй бор азарга, босоо ястай биерхүү хээр морь, хийц сайтай зээрд морь уясан байна. Г.Мягмаржаргал зээрд морио айрагдчих болов уу гэж хүлээж байгаа гэнэ. Үнэхээр хээр мориных нь уяа нь таарчихсан гэмээр юм. Торгонир нь орчихсон, хоол нь яг сайхан таархсан харагдлаа. Үүнээс илүү уяазасал хийхээргүй харагдаж байв. Яаж давхихыг унах хүүхдийн авхаалж самбаа л мэдэх хэрэг. Соёолондоо өвлийн уралдаанд айрагдаж байсан хээр морь ч өнгөтэй харагдаж байв.Тэд морьдоо ачаад хөдөллөө. Харин бид морины бай шагналыг нь аваад араас нь төд удалгүй гарлаа.
Нутгийнхан машин, мотоцикль, морио унаад ирцгээжээ. Ихэнх нь морьдоо уралдуулахаар зорьжээ. Цөөн хэд нь цагаан сарын уралдаанаас өмнө хэний морь түрүүлэхийг үзэж, морь шинжиж, хийморио сэргээхээр иржээ. Хүүхдүүдийн гийнгоо хөндий талд цуурайтан, цавцайсан цагаан талд зөөлөн салхи сэр сэрхийнэ. Уяа нь орсон морьд хазаар даран тэмүүлэх юм. Азарганы уралдаан өглөө эрт болчихсон байлаа. Их насны морьд бүртгүүлээд гарааны зүг хөдөллөө. Хашир хүүхдүүд морь тууж яваа хүмүүст тулж зогсчихоод ерөөсөө урагшлахгүй юм. Будлиантуулж, замын дундаас эргүүлэх гэж оролдож байна шүү. Гүүглэж хашгираад, эргэж зугтаах гэж оролдоод янз янз л болж байна. Бага байхад хурдан морьдын уралдааны үеэр хүүхдүүд ийм авир гаргадаг байсан нь санаанд буув. Ингээд эргэх газраа ирээд хоржийлоо. Гараатай хэдэн бараан морьд цээжинд заргалдаж эхлэв. Араас ньхэсэг морьд нэхэж байна. Ингэж явсаар газрын тэхий дундаас зул задарч, сайхан цуваад эхэллээ. Цээжний морьд их хол тасарчихжээ. Ингэж явсаар бариа руу их насны хурдан морьд орлоо. Өнгөнд Төв аймгийн Лүн сумын уяач Н.Эрхэмтөрийн буурал зүсмийн морь, аман хүзүүнд Булган аймгийн Дашинчилэн сумын уяач Б.Буянбаатарын халтар, айргийн гуравт Эрдэнэсант сумын уяач Б.Энхманлайн хүрэн, дөрөвт Булган аймгийн Рашаант сумын уяач Г.Баяржаргалын саарал, айргийн тавд Булганы Баяннуур сумын уяач Д.Тайванжаргалынзээрд халзан хурдаллаа. Наадмыг зохион байгуулсан Г.Мягмаржаргалын зээрд морь зургаад давхилаа.
УИХ-ын гишүүн Н.Энхболд, Төв аймгийн Засаг дарга Д.Баярбат,ХХААЯ-ны хэлтсийн дарга Н.Цолмон, Эрдэнэсант сумын Засаг дарга Б.Буяндалай тэргүүтэй зочид ирчихсэн шагналыг нь гардуулахад бэлэн болсон байлаа. 2007 онд УИХ-ын гишүүн Н.Энхболд аймгийн аварга малчин болоход нь ирж шагналыг нь гардуулж байжээ. Энэ жилУлсын сайн малчин болоход нь иржээ. Өмнө нь хэд хэдэн удаа уулзаж байсан болохоор гэрийн эзэнтэй ихэд танимхайрч, ойр зуурын зүйлсийг хуучлах аж.Ингээд Засгийн газрын шийдвэрээр Эрдэнэсант сумын хоёрдугаар багийн малчин Ч.Галсандоржид Монгол Улсын сайн малчин хэмээх хүндэт цолыг гардуулан өглөө. Н.Энхболд “Ч.Галсандорж гуайн олон жилийн хөдөлмөрийг төр засгаас үнэлж байгаад баяртай байна. Нүдээ олсон шагнал гэж үүнийг хэлэх байх” хэмээн онцолж байсан юм. Улсын сайн малчин болсон баяраа тэмдэглэж, хот, сумаас ирсэн хамаатан садан, дотно танилууд нь ар араасаа цувран ирэв. Хул дүүрэн мэлтэлзүүлэн айраг сөгнөөд “Тогоотой сүүгээ нартай дэвэргэсэн…” гээд
“Малчин заяа” дууг дуулснаар хөгжүүхэн найр гэрт эхлэв.
Нар баруун тийш хэвийсэн байхад гэрийн эзэдтэй дахин уулзах ерөөл тавин хөдөлсөн юм. Монгол Улсын сайн малчин Ч.Галсандорж төр засгаар хөдөлмөрөө үнэлүүлж, ихэд баяр хөөртэй сууж байна лээ. Тэднийх тун удахгүй буурь сэлгэж, хаваржаандаа бууна гэсэн.Удахгүй тэдний хотонд нялх төлийн дуу цангинана.
Э.ХҮРЭЛБААТАР