БНХАУ-ын эдийн засгийн өсөлт буурч, дэлхий сөнөх гэж байгаа тухай коммунистууд шуугьж байна. Баабарын хэлснээр бол гадаад нөхцөл монголын эдийн засагт гай тариагүй. Бид өөрсдөдөө л уршиг учруулж байна. Саяхан Монголын үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбоо цалин нэмэх шаардлага тавьжээ. Сонгууль дөхсөн болохоор энэ шаардлага хүний чихэнд таатай тусна. Энэ байгууллагын хөрөнгийг 3.8 тэрбум гээд гээд сонссоноо хэлтэл учир мэдэх хүмүүс “Тийм ядуу байгууллага юм уу” гэж асуув. Сонирхолтой нь энэ байгууллагын хөрөнгийн хэмжээ нууц юм байна. Барилга хот байгуулалтын яамнаас энэ тухай асуухад “Мэдэхгүй” гэв . Төр хэр хэмжээний өмчтэй тухай хэн ч мэдэхгүй. Харин Барилга, хот байгуулалтын яамны харьяа Барилгын хөгжлийн төв гэдэг байгууллагаас Барилгын мэдээллийн эмхэтгэлийн 2015 оны VII сарын тусгай дугаарт Эрүүл мэнд спортын яам,Боловсрол соёл шинжлэх ухааны яам, Барилга хот байгуулалтын яамны харьяа дутуу барилгуудын жагсаалтыг ажлын явц, хөрөнгө оруулалт, байршил зэргийг зурагтай хаягтай, гүйцэтгэгчтэй нь нийтэлжээ. Эндээс харвал БСШУЯ-ны харьяа 218, БХБЯ-ны 39, ЭМСЯ-ны 68 дутуу барилга байна. Энэ нь VII сарын мэдээ тул үүнээс хойш ганц барилга ашиглалтад орсон байж магадгүй юм. Мөн ЭМСЯ, БСШУЯ-ны харьяа байсан барилгууд БХБЯ-нд шилжиж ирсэн. Нийт 325 дутуу барилгаас 283 нь ямар нэгэн хэмжээгээр баригдаж байгаа, 34 нь орон нутагт эрх шилжсэн, 42 нь энэ онд санхүүжилт зогссон байна.
Мөн эдгээрээс 131 нь сургууль цэцэрлэгийн барилга, өргөтгөл, 72 соёлын төв, спорт цогцолбор, спорт танхим, 66 дотуур байр, эмнэлэг, нэг номын сан, хоёр усан бассейн зэрэг барилгууд байна. Улсын хэмжээнд нийт 69 цэцэрлэгийн, 36 соёлын төвийн дутуу барилга байх юм. Эндээс харвал 69 цэцэрлэгээ бариагүй байж 36 соёлын төв бариад эхэлсэн байх жишээтэй. Мөн 41 эмнэлгийн дутуу байшин байхад 72 соёлын төв, спорт цогцолбор эхлүүлсэн байна. Энэ удаад спортын салбарт оруулсан зарим хөрөнгө оруулалтыг танилцуулж байна.
Жишээлбэл Сүхбаатар аймгийн Баруун-Урт суманд баригдаж байгаа Усан бассейны барилга 2014 оны долдугаар сарын 5-наас 2015 оны арванхоёрдугаар сарын 1-нд баригдаж дууссан байх төлөвлөгөөтэй. Энэ барилгын захиалагч нь ЭМСЯ, гүйцэтгэгч нь “Сайн констракшн” ХХК. Өнөөгийн байдлаар ажлын гүйцэтгэл 55 хувьтай байгаа аж. 3.75 тэрбум төгрөгийн төсөвтэй энэ төсөлд 1.5 тэрбум төгрөг зарцуулжээ. Мөн техник хяналтын зардал гэж 27 шахам сая төгрөг шилжүүлсэн байх юм. Энэ жилийн төсөвт тэрбум шахам төгрөг төсөвлөсөн. Гэхдээ хэрэгжсэн эсэх нь тодорхойгүй байна. Шинжээчдийн багийн гаргасан санал нь үлдсэн санхүүжилтийг 2016 оны төсөвт суулгах.
Дээрх суманд баригдаж байгаа бас нэг барилга бол 700 хүний суудалтай, 1.3 төрбум төгрөгийн төсөвтэй Соёл, спорт цогцолборын барилга. Ажлын гүйцэтгэл 40 хувьтай ч санхүүжилтийнхээ 89 хувийг авчихсан. 2010-2012 онд баригдах ёстой энэ барилгыг “Лайт капитал хаус” ХХК барьж байгаа. Шинжээчдийн дүгнэлтээр барилгын нэгдүгээр давхрын хучилтыг борооны уснаас хамгаалаагүй тул их хэмжээгээр ус хуримтлагдан доошоо нэвтэрч мөөгөнцөртсөн. Барилгын суурийн хөрсний суултыг тооцоолоогүйгээс шал цөмөрсөн. Барилга угсралтын ажил зогссон. Шинжээчдийн дүгнэлтээр бол дүгнэлт гаргуулж, гэрээг цуцлах.
Мөн Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар суманд баригдаж байгаа Усан бассейны барилга 70 хувийн гүйцэтгэлтэйгээр зогссон байна. Гүйцэтгэгч нь “Жаанар” ХХК. Энэ барилга нь 5.6 тэрбумын төсөвтэй. Техник хяналтын зардалд 45 сая төгрөг гаргасан. 2011-2014 онд баригдах төлөвлөгөөтэй ч 2015 оны тавдугаар сард ажлаа эхлүүлсэн. 3.1 тэрбум төгрөгөө авчихсан. Шинжээчдийн дүгнэлтээр барилгын бодит гүйцэтгэл төсвөөсөө 15 хувиар нэмэгдсэн. Одоо төсвөөс дахин 3.1 тэрбум төгрөгийг шийдэж дуусгах.
Бас нэг сонирхолтой төсөл бол Ховд аймгийн Манхан суманд баригдаж байгаа хагас тэрбум гаруй төгрөгийн төсөвтэй Соёл, спорт цогцолборын барилга. Энэ сум дөрвөн мянга гаруйхан хүн амтай. Энэ барилгыг барьж байгаа компани нь “Жаргалант луу”. Төлөвлөгөөгөөр бол 2012 оны наймдугаар сарын 7-ноос 2012 оны арваннэгдүгээр сарын 15-нд ашиглалтад орох учиртай. Хугацааны хувьд хэвлэлийн алдаа байх. Төсвийнхөө 92 хувийг авсан боловч ажил 25 хувьтай.Инээдтэй нь шинжээчид 2015 онд төсөвт суулгасан 800 шахам сая төгрөгийг олгож ажлыг дуусгах санал тавьжээ. Ингэсэн тохиолдолд тус барилгын төсөв гурав дахин нэмэгдэнэ. Барилга 1.4 төгрөгөөр баригдаж дуусна. Энэ Манхан сумын нэг иргэнийг соёлжуулж, спортжуулахын тулд татвар төлөгчид 3.5 сая төгрөг гаргасан гэсэн үг юм.
Гэхдээ дээрх барилгууд 325 дутуу барилгын нэг хувь нь гэсэн үг. Төсөвт суулгасан мөнгө нь 11 тэрбум. Дахиад хагас тэрбумыг нэхэж байгаа. Дутуу барилгын нэг хувь нь 11 тэрбум бол 100 хувь нь нэг их наяд гаруй төгрөг байж болох юм. Энэ нь өнөө жилийн төсөвт сох дутаж байгаа нэг их наяд төгрөгтэй тэнцэх мөнгө.
Х.Баттөгс