Тархины цус харвалттай тэмцэх дэлхийн өдөртэй холбогдуулж ЭМСЯ, Улсын I болон III төв эмнэлэг, Харвалт судлалын нийгэмлэгээсөчигдөр мэдээлэл өглөө. Манай улс нь тархины цус харвалтаараа дээгүүрт ордог орны нэг бөгөөд сүүлийн жилүүдэд тархины цус харвалт илүү ихэсч, залуу хүмүүс ихээр өртөх болсныг эмч мэргэжилтнүүд онцолж байв. Тухайлбал, Монгол Улсад жил бүр 290 хүн шинээр харвалтад өртөж, 49 хүн нас бардаг аж. Дэлхийн хэмжээнд харвалтаар өвдөж байгаа арван хүн тутмын дөрөв нь эмэгтэй байгаа учраас сүүлийн жилүүдэд “Эмэгтэйчүүд бид өртөмтгий байна” гэсэн сэдвийн дор энэ өдрийг тэмдэглэн өнгөрүүлдэг болжээ.
Тархины цус харвалт гэж юу вэ:
Харвалтыг дотор нь цусан хангамж дутагдах харвалт, цус алдалтын харвалт гэж хуваана. Цусан хангамж дутагдах харвалтын үед артерийн судас бөглөрсний улмаас тархины аль нэг хэсэгт тархины үхжил үүснэ. Энэ төрлийн харвалт нь нийт харвалтын 85 хувийг эзэлдэг аж. Цус алдалтын харвалтын үед тархины артерийн судас хагарснаас тархин дотор, эсвэл гадаргууд цус алдана. Ийнхүү тархины судас бөглөрөх, эсвэл бүрэн бүтэн байдлаа алдсанаас тархины цусан хангамж алдагдан, тархины эд эс хүчилтөрөгчийн дутагдалд орж, мэдрэлийн эсүүд үхжихийг харвалт гэнэ.
Тархи биеийн бусад бүх хэсгийн үйл ажиллагааг удирддаг тул тархины эд эс үхжихэд хөдөлгөөний болон мэдрэхүйн олон өөрчлөлт гарна
Харвалтын үед ямар шинж тэмдэг илэрдэг вэ:
Шинж тэмдэг нь гэнэт илэрдэг бөгөөд тархины аль хэсэгт цусан хангамж дутагдах, эсвэл аль судас хагарснаас хамааран өөр өөр байдаг. Учир нь тархины хэсгүүд өөр өөр үйл ажиллагааг хариуцдаг. Тухайлбал, хөдөлгөөн, хэл яриа, харааны хэсгийг хариуцсан тархины хэсэг гэмтвэл нүдэнд цус хуралдаж юм харахгүй байх, гар хөлөө хөдөлгөж чадахгүй болж хэл яриа ээдрэхзэрэг тухайн хэсгийн хариуцдаг үйл ажиллагаа алдагддаг.
Зонхилон тохиолддог шинж тэмдэг нь:
• Биеийн нэг талын хэсэг, нүүр, гар, хөл саажих
• Биеийн нэг талын хэсэг, нүүр, гар, хөлийн мэдрэмж алдагдах
• Хэл яриа алдагдах, зөв үгээ сонгож хэлэхэд хүндрэлтэй болох
• Тэнцвэр алдагдах
• Хараа өөрчлөгдөж хоёрлож харах, хараа муудах
Тархины цус харвалт яагаад үүсдэг вэ:
• Тархиныартерид цусны бүлэгнэл үүссэнээс харвалт үүсдэг. Артерийн судасны дотор хананд удаан хугацааны турш холестрол хуримтлагдсанаас судас нарийсах бөгөөд нарийссан судсанд бүлэгнэл үүсдэг байна. Ихэнх тохиолдолд зүрх болон хүзүү, цээжний том артерийн судсанд бүлэн үүсдэг бөгөөд тархины судсанд очиж бөглөхөөсөө өмнө цусаар чөлөөтэй урсдаг байна.
Харвалтад нөлөөлөх гол хүчин зүйлс:
• Цусны даралт ихсэх
• Тамхи татах
• Цусан дахь холестрин ихсэх
• Чихрийн шижин
• Архи хэтрүүлэн хэрэглэх
• Зүрхний хэм алдагдах
• Урьд нь тархины харвалт өгч байсан
• тархинд түр зуур цусан хангамж дутагдах
•Өндөр наслалт
Харвалтын дараа ямар хор уршиг гарах вэ:
Судалгаагаар цус харвасан 100 хүн тутмын 85 нь амьд үлддэг бол 45 нь хөдөлмөр эрхлэх чадваргүй, бүрэн эдгэх боломжгүй болдог аж. Харин үлдсэн гуравны нэг хувь нь сарын дотор амиа алддаг ажээ.
Харвалтаас хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?
• Цусны даралт, цусан дахь сахар болон холестролыг тогтмол хянуулж байх
• Архи тамхи, өөх тостой хоол хэрэглэх зэрэг хорт зуршлаасаа татгалзах хэрэгтэй.
• Эрүүл хоол хүнс хэрэглэх ногоо, жимс түлхүү хэрэглэх
• Идэвхтэй хөдөлгөөн хийх
• Биеийн жинг хянах
Э.НОМИН