Австрийн Салзбург хот бол алдарт хөгжмийн зохиолч Моцартын төрсөн нутаг. Манайхны хөдөө нутгийг санагдуулам буйдхан газар ажээ. Хотын хаана ч очсон Моцартын зураг байх юм. Моцартын нэртэй хоолны газар, гоо сайхны салон, кофе шоп алхам тутамд таарч байлаа. 150 мянган хүн амтай энэ жижигхэн хотод жилд хоёр сая жуулчин ирдэг гэсэн. Тэд алдарт хөгжмийн зохиолчийн гэр музейг үзэж төрсөн нутгаар нь аялахыг урьтал болгодог ажээ. Хотынхоо төвд байх Моцартын гэр музейн тасалбар 15 евро. Музей түүний амьдарч байсан байшинд тэр чигтээ нүүж орсон бөгөөд нийт 11 өрөөтэй юм байна. Эдгээрээс дээд давхрын гурван өрөөнд Моцарт амьдарч байжээ. Музей үндсэн гурван хэсэгтэй. Түүний хөгжмийн зэмсгийн өрөөнд ороход метр хүрэхгүй өндөртэй гурван төгөлдөр хуур байв. Орчин үеийн нүсэр төгөлдөр хууртай харьцуулахад хүүхдийн тоглоом гэмээр жижигхэн хөгжим дээр Моцарт суугаад “Увидаст лимбэ”-ээс эхлээд дөч, дөчин нэгдүгээр симфониудаа бичсэн байна. Төгөлдөр хуурын эх биеийг сайн чанарын модоор хийсэн байх бөгөөд цөөн даруултай ажээ. Харин он цагийн уртад элэгдэн муудаж байгааг үзүүр хэсгийн гөлчийснөөс харж болохоор байв. Хөгжмийн цаахна Моцартын зарим ноотны гар бичмэлийг эгнүүлсэн байсан. Хар хөх өнгийн бэхээр нямбай бичсэн ноотны хуудсыг шилэн хоргоор хамгаалжээ. Хөгжим судлаач, сонгодог урлагийн үнэнч фэнүүд энд ирэхээрээ алдарт хөгжмийн зохиолчийн төгөлдөр хуурыг хараад л сэтгэлээ барьж дийлэлгүй нулимс мэлмэрүүлдэг гэсэн. Хөтөч “Гурван жилийн өмнө Монголын нэлээн алдартай хөгжмийн зохиолчийн хүүхэд энд ирсэн юм. Улаанбаатараас гарахдаа л Моцартын музей гэж ярьсаар ирсэн. Музейд орж ирээд бараг шоконд орсон байх аа. Уйлж байснаа өрөөний нэг буланд очоод бясалгаад зогсчихсон. Сүүлд учрыг асуувал тэр хүний энергиэс хуваалцаж байсан юм билээ” гэж ярив. Гадныхан ч бас Моцартын гэрт орж ирээд уйлах тохиолдол олон гардаг гэсэн.
Хөгжмийн өрөөтэй залгуулаад Моцартын өмсөж байсан хувцас, бичиж байсан захиа, хэрэглэж байсан үзэг тэргүүтэй эд зүйлсийг дэлгэн үзүүлжээ. Тэрээр намхан нуруутай байсан болохоор үеийнхээ хүүхдүүдэд “Тайрдас” гэж хочлуулдаг байсан гэнэ. Үнэхээр л өмсөж байсан хувцас нь хүүхдийнх гэмээр ажээ. Зузаан даавуугаар хийсэн хөх өнгийн өмд, цайвар өнгийн цамц нь тухайн үеийнхээ сайн чанарын материалаар хийсэн бололтой байв. Түүний эцэг, эх сэхээтэн гаралтай хүмүүс байжээ. Аав Леодолд Моцарт хотдоо төдийгүй Австрали улсад алдар нэрээ цуурайтуулсан хөгжмийн зохиолч байсан байна. Өөрөө хийл тоглодог байсан болохоор хүүдээ төгөлдөр хуур зааж өгчээ. Тэр үед хүү гуравхан настай байсан гэдэг. Хүү нь аавынхаа зааж өгснийг нэг ч алдалгүйгээр сурч байсан болохоор Леодолд хөгжим зохиохоо больж хамаг цаг зав, анхаарлаа Моцартад хандуулж байжээ. “Миний Вольфи (Моцартыг гэрийнхэн нь ингэж дууддаг байсан байна) надаас илүү хөгжмийн зохиолч болно” гэж байнга хүүгээ урамшуулдаг байсан гэнэ. Тэгээд ч тухайн үед Европын сонгодог хөгжим оргил үедээ хөгжиж байсан болохоор өчүүхэн төдий авьяастай хүүхдээ эцэг, эхчүүд нь төгөлдөр хуур, хийл тоглуулдаг байжээ.
Моцарт гуравтай байхдаа төгөлдөр хуураар амархан тоглохооргүй аянуудыг тоглож сурсан тул эцэг нь хийл зааж өгчээ. Улмаар анхныхаа аяыг таван настайдаа зохиосон түүхтэй. Түүний анхны бүтээл минуэт буюу бүжгэн жүжгийн хөгжим байжээ. Зарим эх сурвалжид “Моцарт анхны бүтээлээ дөрөвтэй байхдаа бичсэн” гэдэг юм байна. Жаахан хүүхэд хэрнээ хөгжмийн зохиол бичиж эхэлснээс хойш янз бүрийн тоглоом тоглож сатаарахаа больсон гэсэн. Үүнийг батлах мэт түүний музейд багадаа тоглож байсан болов уу гэмээр тоглоом харагдаагүй. Харин анхны тоглолтын үеэр өмсөж байсан хувцас байв. Кинон дээр гардаг ихэс дээдсийнх шиг улаан хүрэм, цагаан цамцтай ёслолын хувцас ажээ. Чамин тансаг харагдах энэхүү хувцсыг тэрээр долоон настай байхдаа өмсөөд хотынхоо бүжгэн жүжгийн сургуулийн танхимд анхны тоглолтоо хийсэн гэдэг. Түүнийг төгөлдөр хуур сайн тоглох, хөгжим зохиох, тоглолтоо хийх бүрт эцэг нь хүүгээрээ бахархаж юу юунаас илүүтэй баярладаг байжээ. Түүгээр ч үл барам Моцартын төрсөн эгч Мариа Аннаг дүү шигээ хөгжмийн хүн болохыг ятгаж байсан гэдэг. Гэвч Анна сонгодог урлагийн авьяасгүйн дээр ойлгодог ч үгүй байжээ.
Моцартын гэр бүл ихэнх суутнуудын адил ядуу тарчиг байсангүй. Тухайн үед үнэтэйд тооцогдож байсан гангар шаазан тэргүүтэй эд хогшилтой байсан нь музей доторх үзмэрүүдээс харагдаж байлаа. Бас Австрийн хатан хаанаас өгч байсан бэлэг анхаарал татав. Тэрээр есөн настайдаа Венад очиж Австрийн хатан хаан Мариа Тресагийн төрсөн өдрөөр төгөлдөр хуур тоглож өгчээ. Мэргэжлийн уран бүтээлчдийн хүнд, хэцүү гэдэг аяыг ямар ч зовлонгүйгээр тоглох нь хатан хааны төдийгүй язгууртнуудын анхаарлыг татсан гэдэг. Улмаар хоёр жилийн дараа хатан хаан Моцартыг Венад байх үед нь ордонд хоёр дахь удаагаа урьжээ. Энэ удаа бас л ихэс дээдсийн хүлээн авалтад өөрийн бүтээлээ сонордуулахдаа хар даавуугаар нүдээ боож байгаад тоглосон байна. Нүдээ боож байсан хар даавуу нь өдгөө Моцартын музейд байдаг ажээ. Урт нарийхан энгийн даавуугаар нүдээ боож “гайхуулахад” нь хатан хаан “Та бол Австрийн бахархал” гэж магтаад гарын бэлэг өгч байсан байна. Бэлгэн доторх зүйлсээс ган үзэг өдгөө олны нүдийг хужирлан музей дотор хадгалагдаж буй.
Цаашлаад Моцартын аялж байсан газруудын зураг, тэнд юу хийж байсан тухай тэмдэглэл бий. Энэ хэсгийн хамгийн сонирхолтой нь Моцартын жинхэнэ төрхийг харуулсан хар зураг байв. Зорьж ирсэн хүмүүсийн анхаарлыг хамгийн их татдаг уг зурагт Моцартын толгой хэсгийг л харуулсан байлаа. Шингэхэн хэрнээ өрөвгөр үс, нийлэх шахам зайтай хоёр нүд, хэлбэр муутай том хамартай царай муутай хүн байжээ. Бас болоогүй нуруун дээрээ том овойсон бөгтрөгтэй байсан гэдэг. Музейн тайлбарлагч “Моцартын жинхэнэ төрхийг харахаар л бурхан хэзээ ч төгс хүн бүтээдэггүй гэх үг санаанд буудаг юм. Ийм муухай царай бэлэглэснийхээ хариуд агуу бүтээл туурвих гоц авьяас заяажээ” гэлээ. Харин Австричууд өөрсдийнхөө суут эрхмийг дэлхий нийтэд танилцуулахдаа ихэнх европчуудын нэгэн адил өндөр хамартай, өө сэвгүй царайтай зурдаг. Музейн нэг хэсэгт Моцартын өндрийг харуулсан метр байв. Харвал суут хөгжмийн зохиолч ердөө 150 см-ийн өндөртэй хүн байсан байна. Дэлхийн сонгодог урлагийн түүхэнд алдар нэрээ мөнхөлсөн тэрээр 1791 онд 35-хан насандаа үе мөчний өвчнөөр хорвоог орхижээ. Өдгөө Салзбург хотын төвд Моцартад зориулсан дурсгалын хөшөө бий. Түүнийг тойрсон бэлэг дурсгалын дэлгүүрүүдэд алдарт хөгжмийн зохиолчтой холбоотой эд зүйлсийг зардаг юм байна. Мөн хатан хаан Сиситэй холбоотой дурсгалын зүйлс бий. Уг хотод “Хатан хаан Сиси” киноны Франц Иосеф хааны дүрийг бүтээсэн жүжигчин амьдарч байгаад өнгөрсөн жил 87 насандаа өөд болжээ. Түүнийг амьд сэрүүн байхад уулзахыг хүссэн хүмүүс хотын аялал жуулчлалыг нэмэгдүүлдэг байсан байна.
Хотын төвөөс 30 гаруй минут яваад Сант гилген нууран дээр ирлээ. Явах замд “Хатан хаан Сиси” киноны зураг авалтыг хийсэн байшингаар дайрах ажээ. Бас “Red bull” ундааны төв оффисийн дэргэдүүр өнгөрөв. Гаднаас нь харахад албан байгууллага гэж хэлэхээргүй усан дээр тогтсон энэ газар “Red bull” ундааны түүхтэй холбоотой музей байдаг гэсэн. Гэвч амралтын өдөр таарсан тул орж үзэж чадсангүй.
Нуурын эрэг дээр ирэхэд газар газраас ирсэн жуулчдын хөл хөдөлгөөн ихтэй байв. Нуурын эргэн тойрны уулс мөнх цасаар хучигджээ. Хад асга ихтэй, сүрлэг сайхан уулын дээгүүр шүхрээр бууж байгаа хүмүүс харагдав. Энд ирэхийн гол зорилго нь сэрүүн үед өндрөөс шүхрээр буух байдаг юм байна. Мөнх цастай уулыг дээрээс тольдохын зэрэгцээ Сант гилген нуурын эрэг дэх нов ногоон зүлэгтэй цэцгийн талбайг харж болно. Хэрэв цаг агаар дулаан байвал моторт завинаас чирэгдэн нуурын усаар аялж болох ажээ. Бас эрэг дээрээс Салзбургийн алдарт шарсан нугасны мах идэх боломжтой юм байна. Ерөнхийдөө байгалийн үзэсгэлэнг хослуулсан аялал жуулчлал гэж юу байдгийг эндээс харж болохоор байв. Нуурын эрэг дээр байх зочид буудлууд жуулчдын захиалгаар янз бүрийн адал явдалт аялал зохиодгоороо алдартай гэнэ. Уулан дээрээс шүхрээр үсэрч үзэхийг хүсэж байвч зориг хүрээгүй тул далайн түвшнээс дээш 1265 метрийн өндөрт байх Гайсберг ууланд гарлаа. Энэ уул Альпийн нурууны хойд салбар уулсын нэг ажээ. Уулын замаар машинтайгаа өгсөх тусам чих дүнгэнэсээр яг орой дээр нь ирэхэд онгоцонд суусан мэт болов. Бас хүйтэн салхи ширүүн үлээж байлаа. Энэ хэсэгт жуулчдаас гадна Салзбург хотын иргэд явган аялал хийдэг юм байна. Манайхаар бол Цэцээ гүн бололтой. Оргил дээр нэг еврогийн зоосон мөнгөөр ажилладаг дурангууд байрлуулсан байв. Түүгээр нь Салзбург хот болон эргэн тойрны мөнх цаст сүрлэг уулсыг харлаа.