Манай өнөөдрийн зочноор “Рояал ресурс Монголиа” компанийн захирал С.Ариунболд уригдлаа. Тэрээр “Монгол бараа дэлхийд” гэсэн уриатай ажилладаг. Өнөөгийн байдлаар БНХАУ-д 500 дэлгүүртэй сүлжээний гэрээ хийсэн. Энэ сард арав гаруй дэлгүүрээр монгол барааг борлуулж эхэлнэ. Энэ тухай ярихдаа тэрээр замбараагүй үг хэллэгтэй тул “сайн засах” хэрэгтэйг сануулсан. Мөн “Брэнд” гэдгээ монголчууд ойлгох хэрэгтэй” гэв. С.Ариунболд бизнес эрхлээд чамгүй хугацааг өнгөрүүлсөн. Өөрийн бизнес дажгүй ч бусдынх амжилтгүй байгааг тэр олж харсан.
Монголын зах зээл жижигхэн тул хэн ч ямар ч бизнес эрхэлсэн өндөр ашиг олох боломжгүй тул “Монгол бүтээгдэхүүн”-ийг дэлхийн зах зээлд гаргах нь эх орны хөгжлийн үндэс гэж С.Ариунболд үзэж байна. Түүнийхээр бол монгол бизнесмэнүүд зах зээлийн судалгаанд нэг ч мөнгө зардаггүй. Эхлээд мөнгөө босгодог. Дараа нь бараа үйлдвэрлэдэг. Тэгээд бараагаа борлуулах тухай ярьдаг. Бараа үйлдвэрлэл хэрэгцээнээс үүсдэг болохоос хэн нэгний хүсэл, чадвараас үл шалтгаална. Одоогийн зах зээл эртний нүүдэлчин амьдралын хэрэгцээ биш учраас хөршийнхөө таван гэрийг дээл, гутлаар хангах асуудал биш. Өнөөгийн зах зээл хаана, хэнд, юу хэрэгтэй байгааг судалж байж, юу үйлдвэрлэхээ шийднэ. Монголчууд үйлдвэрлэж байна.
Гэхдээ хаана хүргэхээ мэдэхгүй, чадахгүй байна. С.Ариунболд тэр зах зээлд хүргэж чадахгүй барааг л борлуулах зорилготой. Тэрээр энэ зорилгоо биелүүлэхийн тулд хоёр жил компанийнхаа ажлыг орхиж, судалгаа хийсэн. Судалгааны дүн маш муу гарсан. Учир нь монголчууд үйлдвэрлэж чаддаг боловч борлуулж чаддаггүй. Учир нь зах зээлийн маш том хөшүүрэг болох борлуулалтын сүлжээ Монголд байхгүй. Гэтэл дэлхийн зах зээлд нэвтрэхэд багагүй маркетинг, менежмэнт шаардлагатай. Үүнийг л С.Ариунболд хийх гэж зорьж байна. Түүний судалгаагаар хятадуудын 40 хувь нь амьжиргааны доод буюу дундаж түвшнээс дээд түвшинд шилжсэн. Энэ нь тухайн зах зээлд хүн амын тоо цөөн өрхөд хүүхдэдээ зарцуулах мөнгөний тоог нэмэгдүүлнэ. Сонирхолтой нь БНХАУ-д ч юм уу, Өмнөд Монголд үхрийн мах оруулахыг хориглодог гэнэ. БНХАУ-д “Чингис” нэртэй барааг оруулахыг хориглодог. Өмнөд монголчууд үхрийн мах иддэггүй бөгөөд хятадууд Монголоос авсан үхрийн махаа илжигний махтай хольж зардаг гэнэ.
Монголчууд үйддвэрлэсэн бүх бараагаа брэнд гэж болохгүй. Тухайн бүсдээ хүлээн зөвшөөрөгдсөн барааг л, тэр тусмаа өндөр чанартай барааг л брэнд гэдэг.
С.Ариунболд захирлын уриа нь “Тогтвортой борлуулалт, нийлүүлэлт”. Энэ нь монголчуудыг хариуцлагатай байлгах асуудал юм байна. Түүний хэлж буйгаар нэг үйлдвэрлэгч тухайн хэрэглэгчид таашаагдсан хоёр шаахай үйлдвэрлэдэг байж болно. Түүнийгээ товлосон цагтаа, тогтсон компанидаа л нийлүүлж байвал хамгийн том хариуцлага. Бидэнд дэлхийн зах зээлд холбогдох ийм л зам бий. Монголчуудын үйлдвэрлэл дэлхийн зах зээлд дусал төдий. Дэлхийг ямар ч хямрал нөмөрсөн Монголд үйлдвэрлэлийн хэрэгцээ байдаг гэнэ.
Энэ компани зургадугаар сард цэвэр ус, мах, гурилан бүтээгдэхүүн, шүүс БНХАУ руу гаргана. Өнгөрсөн жил ургац алдсан манай улс өмнөд хөрш рүү гурилан бүтээгдэхүүн гаргана гэхээр сонин сонсогдож байгаа биз.
Тэгвэл энэ тухай захирал С.Ариунболд бэлэн хариулттай. Өнгөрсөн жил Монголд ургац алдсан боловч ОХУ, Казахстанд маш их үр тарианы илүүдэл үүссэн. Энэ нь маш хямд, чанартай буудай импортолж, хямд гурил идэх боломж олгосон. Хэрэв гурил үнэд орсон бол өнөөдөр хэцүү болох байсан.
Япон маш сайн нөхцөл бүрдүүлсэн. Гэхдээ энэ нь хариуцлагагүй байна гэсэн үг биш. Стандартыг хангах тухай асуудал. Энэ компани гадны хөрөнгө оруулалтыг татах, таны үйлдвэрлэсэн барааг гадаадад борлуулахад тусална. Тус компанийн байр Сүхбаатар дүүргийн зургадугаар хороо 11/1 байр, найман тоотод байрлаж байна.
Х.Баттөгс