УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан иргэн С.Баярцогтын оффшор дансны мэдээллийг Швейцарийн холбооны улсад айлчлах үеэрээ авчирсан гэдгээ мэдэгдсэн. Түүнчлэн тэрбээр “Энэ асуудлыг УИХ-ын дарга Г.Занданшатар бид хоёроос бусад нь мэдэхгүй. УИХ-ын гишүүн Д.Пүрэвдорж, О.Баасанхүү нар айлчлалын бүрэлдэхүүнд ямар ч үүрэггүй, төсвийн хөрөнгийг дэмий үрж явсан” гэсэн юм. Энэ талаарУИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.
-Швейцарийн холбооны улсад айлчлах үеэрээ Сангийн сайд асан С.Баярцогтын оффшор дансны мэдээллийг авсан гэж Т.Аюурсайхан гишүүн мэдэгдсэн. Үүн дээр бодитой мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Би мэдэхгүй гэдгээ хэвлэлээр хэлсэн. Гэтэл намайг буруу мэдээлэл өглөө гэх юм. Т.Аюурсайхан хэвлэлийн хурлаараа “О.Баасанхүү, Б.Пүрэвдорж гишүүн буруу мэдээлэл өглөө” гэж хэллээ. Мэднэ гэж худлаа ярих ёстой байсан юм уу. Би УИХ-ын чуулганы Дэгийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах ажлын хэсэгт ороод хурууны хээгээр санал өгдөг болох ажилд оролцож яваа. Энэ үүднээс туршлага судлах гэж Швейцарь руу айлчлах багт намайг оруулсан. Мөн МАХН гэсэн намыг төлөөлдөг учраас протоколоор ажилд нь оролцоод гадаад айлчлалд явсан. Гадаад айлчлал гэдэг протоколоор явдаг. Ямар үед уулзах, юу ярих, хэдэн цагт уулзах гээд бүгдийг протоколоор тогтоодог. Бусад цаг нь чөлөөт цаг байдаг. Би бүхэл бүтэн Швейцарь гэдэг улсаар тоглоод байгааг нь гайхаж байна. Оффшор биш улсыг оффшор гэж хэлээд Монгол Улсыг Швейцарьтай дипломат хүйтэн харилцаатай болох тал руу Т.Аюурсайханы үйлдэл орууллаа. Швейцарь оффшор бүс биш. Ний нуугүй хэлэхэд УИХ-ын дарга энэ үгийг нь тайлбарлах гэж шившигтэй байдалд орсон. Эх орондоо хүрч ирээд хууль хяналтын байгууллагын шалгаж буй ажилд чухал ач холбогдол өгөхүйц маш нууцын зэрэгт байдаг мэдээллээр шоу хийж буйд гайхаж байна. Тэр тэнэглэлдээ намайг битгий татаж оруулаач ээ. Т.Аюурсайхан авчирсан уу, яаж авчирсан бэ гээд яриад сууж байхын оронд татварын хууль, ашигт малтмалын хуульдаа анхаармаар байна. Т.Аюурсайхан чинь улайм цайм худлаа ярьдаг залуу байна лээ ш дээ. Би тэгж харж байна. Гурван машин нотлох баримт шатаасан гэж хэлсэн.
Хуулийн байгууллагад өгөөд нотолгоог гаргах хэрэгтэй. Манай гэрт чагнах аппарат байсан гэж өвчигнөсөн. Одоо энэ авчирсан цаас нь үнэн ч юмуу, худлаа ч юмуу. Үнэн байлаа гээд таван данстай байгаа л биз. Тэр мөнгө хулгайнх уу гэдгийг хуулийн байгууллага тогтооно.
-Таныг төсвийн мөнгө дэмий үрж айлчлалд явсан гэж мэдэгдсэн. Та ямар учраас Швейцарь улс руу хийх айлчлалд оролцсон юм бэ?
-Би гадаад явах дургүй. Долоо хоног болгон гадагшаа явсан ч болохоор байна. Ази, Номхон далайн парламентын холбооны дэд ерөнхийлөгч учраас гадагшаа явах урилга их ирдэг. Төрийн ажлыг гадаадад хийдэггүй шүү дээ. Сонгогчидтойгоо уулзах, чуулганы хуралдаанаа хаяад явж чадахгүй нь гээд үлддэг.
Албатай юм шиг гуйж Швейцарь явуулчихаад араас нь ингэж хошин шог хийх нь шившигтэй. Хотын даргыгаа гомо гэж шантаажилж унагаасан шигээ намайг янз бүрээр хэлэхээс чинь айхгүй. Нарийн яривал 24 дүгээр сургуулийн тендерийг шалгаад үз. МАН сонгуулиар ялагдвал асар олон хулгай илэрнэ. Өнөөдрийн од гээд байгаа нөхдүүд бүгд хулгайч болно. Өмнөх парламентаар од болоод байсан эмэгтэй одоо Ерөнхийлөгчийн хажууд байгаа. Тэр хүн ЖДҮ авчихсан байна лээ. Ирэх зургадугаар сард Швейцарийн холбооны улсын парламентын дарга манайд айлчлах гэж байна. Үүнээс нь өмнө тэднийг оффшор болгосноо эргүүлэн засахын тулд айлчлал хийсэн. Наймуулаа явсан нь ийм учиртай. Цаад протоколоороо “Бүхэл бүтэн бүлэг ирээд та нарыг оффшор гэдэг бүсээсээ гаргах гэж байгаа юм” гэсэн дипломат уучлалт гуйгаад явж байхад энэ хүн эргэж ирээд Монголыг шившигтэй хутгалаа. Сэмээрхэн очоод АТГ-т өгөөд шалгуулахгүй яасан юм. Хавар болохоор энэ тавын синдром хэрээс хэтэрлээ. Энэ тав дээр амьдрал тогтоод байгаа юм биш. Ажлаа хийе л дээ. Эрдэнэтийн 49 хувь гээд л байсан. Хэн тэднийг тогтоол баталж хэлэлцээр хий гэсэн юм бэ. Хууль гэдэг мэргэжлийн хүмүүсийн ажилладаг шинжлэх ухаан. 49 хувийн луйвар чинь АН, МАХН хоёрын хуйвалдаан шүү дээ. Тухайн үед МАН-ын хэдэн нөхдүүдийг оруулж ирсэн нь У.Хүрэлсүх тэргүүтэй улсууд юм. МАН, АН, МАХН хамтарч 49 хувийн хувьчлалыг шийдсэн. Х.Нямбаатар шүүхийн булхайг илчилсэн. Т.Аюурсайхан оффшор, Ж.Батзандан С.Зоригийн хэргийн булхайг ил болголоо. Нөгөөх нь Эрдэнэтийн булхайг илчиллээ. Эд нар бушуухан Шударга журам медалийг өгч сэтгэл санааг нь амраагаад өгөөч. Надтай тэмцэхээ боль.
-Швейцарийн холбооны улс руу туршлага судлахаар явсан гэлээ. Үүнийг тодруулахгүй юу?
-Дэгийн хуулийн асуудлаар Швейцарийн холбооны туршлагыг судлаад ирлээ. Удахгүй чуулганы Дэгийн тухай хуульд өөрчлөлт орно. Үүн дээр онцгойлон ажиллаж байна. Хаврын чуулганаас эхлэн гишүүд саналаа хурууны хээгээрээ өгдөг болно. Үүнийг би ололт гэж үзэж байна. Учир нь бусдын саналыг хулгайлдаг, худалдаж авдаг үйлдэл нам дарагдана. Орхон аймагт нэр дэвшихдээ “УИХ-ын гишүүдийг эгүүлэн татдаг болгоё. Ордондоо архи уучихаад чуулгандаа согтуу ирж агсам тавьдаг байж болохгүй. Үүнийг болиулахын тулд ажиллана” гэсэн юм. Үүнийгээ хэрэгжүүлэхийн тулд дэгийн хуулийн ажлын хэсэгт орж, Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны гишүүн болсон юм. Туршлага судлахын тулд айлчлалд оролцсон. Түүнээс биш өөрөө гүйж очоод яваагүй. Төрийн айлчлал гэдэг цаанаа заавал утгатай. Харахад зүгээр суугаад байгаа юм шиг хэрнээ төрийн хар хайрцагийн бодлого явж байдаг. Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс зөвшөөрөл өгсөн цагт явдаг. Т.Аюурсайхан өөрөө явъя гээд явчихсан. Ямар ч шаардлагагүй хүн нь Т.Аюурсайхан өөрөө байхгүй юу. Тэр бичгийг зөвхөн Т.Аюурсайханд өгнө гэсэн юм бол захиагаа олон нийтэд харуул л даа. Айчлалд гэнэтхэн явчихгүй. Бүтэн жилийн өмнө төлөвлөөд, Элчин сайд нар нь тохиролцож, Гадаад харилцааны сайд нар нь протоколоо баталгаажуулаад явдаг юм. Тэрэн дунд ганц, хоёр протоколгүй уулзалт хийж болдог. Гэхдээ протоколгүй уулзалтыг олон нийтийн өмнө зарлаад явах ёсгүй. Протоколгүй уулзалт болсон эсэх нь ч ойлгомжгүй байна. Би болоогүй гэдэгт итгэлтэй байна.
-Т.Аюурсайхан гишүүн хэлэхдээ “УИХ-ын дарга бид хоёроос бусад хүн оффшор дансны мэдээлэл авах гэж буйг мэдээгүй” гэсэн?
-УИХ-ын даргыг үүнд оролцуулж байгаа юм бол гадаадын байгууллагад гүйцэтгэх ажил хийсэн болж бүр шившигээ хутгана. Европын холбоо чинь Европын шүүхтэй шүү. Эд нарыг дуудаж гай болно. Учир нь зөвхөн хоёр орны эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээний хүрээнд хууль хяналтын байгууллагатай мэдээлэл солилцдог. Далд мэдээлэл хэзээ ч олон нийтийн өмнө ил болдоггүй юм. Хэрвээ дарга бид хоёр л мэдэж байсан гэж яриад байгаа бол бүр сонирхол татаад явчихлаа.
-С.Зоригийн хэрэг задарна гэж Ж.Батзандан мэдэгдсэн. Энэ талаар та юу хэлэх вэ?
-Мөрдөн байцаалтын явцад алдаа гарсан эсэхийг би мэдэхгүй. Прокурор, шүүх рүү бичиг өгөөд эсэргүүцлээ илэрхийлээд явж байгаа. Ж.Батзандан “С.Зоригийн хэргийг илрүүлэхийн тулд санаатайгаар охиныг нь хороосон” гэж мэдэгдсэн. Ингэж манай тойргийн хоёр хөгшний сэтгэлээр тоглож болохгүй. Тухайн үед шалгуулаад үзэхэд авто ослоор охин нь бурхан болсон байсан. Үүнийг цааш нь шалгах хэрэгтэй. Б.Булганыг хоригдож байхад би уулзаж, ээжтэй нь хамт хөөцөлдөж явсан. Би асуудлуудыг ярьдаггүй хийдэг. Эрдэнэтийн 49, 51, С.Зоригийн хэрэг дээр ч ажилласан. Эдгээр залуучууд шиг өдөр болгон шоу хийгээд байж чадна. Гэтэл үр дүн чухал. Эргээд тойрогтоо очоод ярих үр дүн хэрэгтэй. Хурууны хээгээр санал өгүүлдэг болсон гэдэг шиг үр дүн хэрэгтэй. Ипотекийн зээлийг бууруулах боломжтой гэдгийг би гаргаж тавьсан. Үүнийг би ганцаараа ажил болгохгүй. Эрх баригчид хийх үлдсэн. “Таван хувь болгоод хүүг бууруулчихаар О.Баасанхүүгийн нэр өсчих гээд байна” гэж байна лээ. Манайд ийм солиорол хэрээс хэтэрлээ. Орхон аймгийн Засаг дарга миний хийсэн ажлыг өөрөө хийсэн болж ярьж явдаг байх жишээтэй.
-Ээлжит бус чуулганаар Татварын багц хуулийн төслийг хэлэлцэх гэж байна. Энэ хуулийн төсөлтэй та танилцсан уу. Ард түмэнд хэрэгтэй зөв хууль мөн үү?
-Би одоо хараад сууж байна. НӨАТ-ын татварыг гурван хувь болгох, мөнгө орох үеийн татвар гарах үеийнхээс ялгаатай болгох хэрэгтэй. Мөнгө орж ирж байгаа бол татварыг багасга. Гадагшаа мөнгө гаргах гэж байгаа бол татвараа нэмэх ёстой. Манайх эсрэгээрээ байгаа. Энэ мэт зүйлүүдийг засах шаардлагатай. Удахгүй уг хуулийн талаар мэдэгдэл хийнэ.
Э.ЯНЖМАА