Шинжлэх ухааны уран зөгнөлт “Хөмрөг” цувралын тухай өгүүлэх гэсэн юм. Оросын еврей гаралтай зохиолч Айзек Азимовын уран зөгнөлт “Хөмрөг” ном гурван цувралаар хэвлэгдэн гарчээ. Үүнийг манай шилдэг хэвлэлийн газар болох “Нэпко”-гоос эрхлэн гаргасныг дурдахад таатай байна.
А.Азимовыг Америкийн уран зөгнөлт зохиолын гурван их баганын нэг хэмээн зүй ёсоор тооцдог ажээ. Уг зохиолд галлактикийн эзэнт гүрэн бутран унахаас хамаагүй түрүү үеийн үйл явдлаас эхэлнэ. Психо-хисторын агуу эрдэмтэн Хэрий Селдон уналт зайлшгүй гэдгийг шинжлэх ухааны үүднээс олж тогтоож, үүнээс зайлсхийх арга үгүйг мэдээд харин яаж хохирол багатай үүнийг давж гарах арга сүвэгчилнэ. Хэрэв соёл иргэншил нуран унавал харанхуй бүдүүлэг балар үе эхэлдэг нь хүний нийгмийн жам аж. Энэ үе эрдэмтний тооцоолсноор барагцаагаар гучин мянган жил байх юм. Үүнийг нэг мянган жил байлгах арга олсон эрдэмтэн өөрийн хүмүүсийг бэлтгэнэ. Галлактикийн нийслэл Трантор энэ үед бүх галлактикийн 25 сая амьдралтай гаригийг захиран 12 мянган жил оршин тогтнож соёл, шинжлэх ухааны охь манлайг эдлэнхэн оршин тогтнож байлаа. Гаригуудын хооронд тусгай орон зайгаар үсрэн зорчиж галлактик даяараа нэг захиргаатай эзэнт улс оршино.
Эрдэмтэн Хэрий Селдон дан эрдэмтдээс бүрдсэн тусгай баг гарган зах хязгаарын ямар ч ашигт малтмалгүй боловч амьдрахад тун тохиромжтой гаригт шинжлэх ухааны бүх төрлийн ололт нээлтийг хадгалах хөмрөгбайгуулахаар шийдвэрлэсэн нь хүн төрөлхтний соёл иргэншлийн уналтаас ганцхан мянган жилийн дотор гаргах арга нь байлаа. Шинжлэх ухааны салбар бүрээс сайн дураараа явах эрдэмтдийг элсүүлэн авч тус гариг руу зөөвөрлөнө. Тэнд эрдэмтэд сүүлийн 12 мянган жилийн шинжлэх ухааны нээлт болгоныг хадгалан хямгадаж, эргээд түүнийгээ галлактик даяар түгээн дэлгэрүүлэх ёстой байв.
Гэвч хаадуудын тэмцэл, зах хязгаар гаригуудын бослого гэх мэтээс болон эзэнт гүрний хямрал тооцоолсноос хамаагүй эрт буюу тавиадхан жилийн дараагаас эхэлжээ. Энэ хооронд уг гаригт хэдхэн арван мянган хүн аваачиж амжина. Эрдэмтэд тэнд гариг болгоноос татаж авчирсан шинжлэх ухааны ололт нээлтүүдийг багтаасан асар том мэдлэгийн уурхай байгуулахаар өдөр шөнөгүй ажиллана. Гаригийг хөмрөг хэмээн галлактик даяараа хэдийнэ нэршсэн байлаа. Хүмүүс нь өсч олширч, гариг нь хөгжиж хүчирхэгжсээр. Нэг мэдэхэд зуугаад жил болж анхны гадаад дайсан халдан довтлох цаг боллоо. Эзэнт гүрэн жил жилээр сулран доройтож зөвхөн өөрийн гариг, дагуул хэдхэн гаригт л эзэн эрхтэй хэвээр үлдэнэ. Түүний тухай домог л эзэнгүй сансраар тэнүүчлэх авай…
Ном гурван дэвтэр хэвлэгдсэн. Эхнийх нь “Хөмрөг” дараахь нь “Хөмрөг ба эзэнт гүрэн” гутгаар ном нь “Хоёр дахь хөмрөг” гэсэн нэртэй. Номуудад Хөмрөгийн хүмүүс хэрхэн дайсны довтолгооноос шинжлэх ухааны хүчээр ангижирч чадаж байгаа талаар, мөн яаж ч болохгүй хүчин зүйлийн өмнө хэрхэн уруудан доройтож гадны гаригийн эзэмшилд орж байгаа, дараа нь ялан дийлж байгааг уран яруу, онц сонирхолтой өгүүлжээ. Мөн ертөнцийн нөгөө өнцөгт хоёр дахь хөмрөгийг бас байгуулсан, түүнийг олж өөрөө өрсөлдөгч үгүй байхын тулд хэрхэн тэмцэл явуулж байгааг бичсэн байдаг. Манайд зөгнөлт зохиол маш ховор байдаг. Харин 2009 онд энэ номыг “Нэпко” хэвлэлийн газар орчуулсан нь зөгнөлт зохиол сонирхогчдын дунд ёстой нар нь гарсан явдал болсон юм. Уг зохиол уран зөгнөл, адал явдалт зохиолын төрөлд бүх цаг үеийн шилдэг бүтээлээр шалгарч “Хьюго” шагнал хүртсэн. Гэвч энэ номыг ийм алдартай ном гэж бараг мэдэхгүй байснаас манайхны худалдан авалт цөөн бөгөөд удаан байсан болов уу. Харин одоо энэ ном ховордсон байна лээ. Аажимдаа бараг бүгд борлогдоод дууссан. Манайд иймэрхүү дэлхийд алдар нь түгсэн уран зөгнөлт зохиол маш дутмаг байдаг, дээрээс нь энэ төрлийн зохиолын мэдээлэл байдаггүй. Харин уншигчид их байдаг бөгөөд зөгнөлт зохиолоор цангаж байдаг билээ.