Эртний Грекийн Хомэр гээч суут найрагчийн Нийтийн тооллын өмнөх зургадугаар зуунд буюу барагцаагаар 2600 жилийн өмнө бүтээсэн алдарт “Одиссэй” хэмээгч хөлгөн туульсын бүрэн эх нь соёлын гавьяат зүтгэлтэн, нэрт диппломатч, улс төрийн зүтгэлтэн Д.Цахилгааны орчуулгаар хэвлэгдэн гарчээ. Хомэрийн “Илиада” болон “Одиссэй” хэмээх хоёр туульс бол барууны уран зохиолын хамгийн эртний зохиол гэж үздэг. Бид сурах бичиг болон бусад ном зохиолоос Одиссэйн туульсыг гадарладаг. Гэвч маш товчлон орчуулснаар нь болон утгачлан орчуулснаар нь л уншдаг байсан аж. Зохиолд Итака нутгийн цэцэн Одиссэй гэж алдаршсан баатарлаг хаан Илион буюу Трой хотын дайнаас буцаж гэртээ харих гэж тэмцэн түмэн бэрхшээл, мянган зовлон туулж байгаа талаар гарна. Тэр мятрашгүйгээр өөрийн төрөлх нутаг Итактаа тэмцэн хүрэх бөгөөд гэртээ очоод ч түүний зовлон дуусгавар болохгүй. Түүний үзэсгэлэнт эхнэр Пенелопад нь тачаадсан нутгийн харчуул гэрлэж сүй тавих гэж байгаа нэрээр гэр оронд нь байрлаад зогсохгүй өдөр шөнөгүй их сүйтгэлтэй найр наадам үүсгэж, хөрөнгө зоорийг нь үрж, хааны ганц хүү Тлемахыг нь дорд үзэн бүүр амь насыг нь ч хөнөөхөөр оролдож байхтай таардаг. Туульс шүлэглэсэн хэлбэрээр бичигдсэн аж. Уг туульсд гарч байгаа хүмүүстэй яг адил зэрэгцээд бурхадыг дүрсэлсэн нь бараг туульсын бадаг бүрээс та унших болно. Охин бурхад, дарь эх нар өөрсдийн талтай хаад, баатруудад тусалж дэмжин,тэдний дайсанд хор хохирол учруулах зэргээр үргэлж цуг оршино. Зевс бурхан түүний дүү Посейдон нар бол өөрсдийн хүн төрөлхтнөөс төрсөн үр хүүхдээ халамжлах тэдний амьдарлыг заах зэргээр мөн л түмэн завгүй байдалтайгаар дүрсэлжээ. Бурхад хүн төрөлхтөнд яг л эцэг нь мэт хандаж, бурууг буруу гэж заан, зөвийг зөв гэж урамшуулна. Тэд одооныхоор бол яг л хууль цааз мэт хүн төрөлхтөнд нөлөөлөх аж. Зевс бурхан дэлхийг харж байгаад
Газрын хүмүүс хачин юм
Гай барцад бүхнээ
Тэнгэрийн биднээс боллоо гэх юм
Хэрцгий мунхаг үйлийн үр
Хэзээд эргээд өөрт нь тусдгийг
Үйлдсэн аллагын өр төлөөс
Үхлийн барьцаатай толгойд буудгийг
Өөрсдөө тэд мэдмээр л юм даа гэх жишээний юм яриад сууж байтал түүний охин дарь эх Одиссэйг буцаах болсон гэж хэлдэг. Одиссэй тэр үед нь нэг эзгүй арал дээр бас нэг дарь эх барьцаалагдсан ганцаараа байх бөгөөд тэр бурхны охин нь түүнийг нөхрөө болгож мөнх нас өгөх бодолтой хорьж байгаа гэнэ.Бүхэл бүтэн арван жил үргэлжилсэн Трой хотын дайнаас буцаж явсан Одиссэй замдаа Посейдон бурхны хүү ганц нүдэт Циклопын нүдийг улайсгасан шороор сохлоод уурыг нь хүргэн бүх хөлөг онгоцоо алдан сүйрээд энд ганцаараа сэлж иржээ. Тэр ганц нүдэт нь мань хүний цэргүүдийг барьж идээд байсан тул дарс өгч согтоож байгаад тасраад унаад өгөхөөр нь тэгж сохолсон байна. Мангас уурлан орилж бөөн шуугиан тарихад бусад мангасууд нь ирж яав юу болов гэж асууна. Одиссэй өөрийн нэрээ “Хэнч биш” гэж хэлсэн учир мангас “ Хэн ч биш, Өөрийн буруугаас би үхэх шахлаа, Хэн намайг хүчээр дийлэх юм бэ” гэж уурандаа шатаж уцаарлан зандрав. Цэцэн Одиссэй ганц энэ биш үй олон аюул зовлонгоос цэцэн ухааныхаа тусламжтайгаар мөн бурхдын ивээлээр гэтэлж чаддаг. Хүн иддэг аюулт том хүмүүс, нарны бурхны мал бэлчдэг арлаас малыг нь нөхдүүд нь өлсөхийн эрхэнд идээд бурхадын хараал хүрэх, дуулдаг шувуун дарь эх нараас, залгидаг аюулт том мангасаас, нөхдийх нь атаархлаас үүдэлтэй бурхадын гэсгээлээс гэх зэрэг түмэн зовлон бэрхшээлийг бурхдын тусламжтайгаар гэтэлнэ. Мөн тамын оронд очиж үхэгсдийн сүнстэй уулзах, тэндээсээ буцаж ирэх гэх зэрэг түүний адал явдал үргэлжилдэг. Тамд алдарт Ахилс баатрын сүнс цуут Агромен хааны сүнстэй ч уулзана. Нөгөө гангийн халуун шатахад ам нь цанган ус уух гэхээр ус нь ширгэдэг ч эрүүгээ тулсан усанд зогсдог Тантал, уулын өөд том бөөрөнхий чулуу өнхрүүлэн түрж яг оройд нь гаргахын алдад буцаагаад алддаг Сизиф гэгч нарыг харна. Энэ бүх зовлон бэрхшээлийг даваад гэртээ очиж төрөлх Итак орныхоо хаан болж эхнэр хүүтэйгээ учран золгож байгаагаар уг туульс төгсөнө.
Өнө мөнхийн энх мэндийн ерөөл оршоож
Өрлөг дээд тэнгэрт андгай тавиад Одиссэй
Өндөр сэнтийдээ заларч, хаан ширээгээ эзэгнэж гэнэ…
Өргөн түмэн, эзэн хааны хооронд
Үл тасрах эвийн чагтагыг чангалан бөхөлж
Өнөр олноороо амар сайхандаа жаргаж гэнэ ээ.