“Өдрийн сонин”-ы Вашингтон дахь тусгай
сурвалжлагч, хэл шинжээч М.Саруул-
Эрдэнийн хамгийн сүүлд бичсэн “Эртний
Грекийн домог” ном хэдхэн хоногийн өмнө
хэвлэгдэн уншигчдын гарт хүрсэн билээ.
М.Саруул-Эрдэнэ багш АНУ-ын Конгрессын
номын сангийн монгол номын мэргэжилтнээр
ажилладаг. Шинэхэн номыг нь найзаасаа
бэлгэнд авсан даруйдаа уншиж эхэллээ.
“Орчлон ертөнц гээч анхандаа оргүй хоосон
байжээ. Тэнд хамгийн анх буй болсон нь
Хаос бөлгөө. Хаосын араас Гэя хэмээх Газар
эх, үзэсгэлэн гоо Эрос хэмээх Хайр дурлал,
Тартаар хэмээх Там гурав буй болжээ”
гэх эхний мөрүүдээс л домог амилан, түүх
хөвөрч эхэллээ. Бурхад болон титануудын
дайн, там диваажингийн дундах хөрст
газар дээр бурхад хүн төрөлхтнийг хэрхэн
бүтээсэн, Алтан, мөнгөн, хүрэл эрин яаж
үүссэн хийгээд агуу баатруудын гайхамшигт
үйл хэргийн тухай гардаг үлгэрийн ном ажээ.
Аймшигт мангасууд, ганц нүдэт циклопууд,
үлэмж биетэн, үзээрийн муухай царайтай
Медузагаас авахуулаад үзэсгэлэнт бурхад,
хатад гоо охид, эрэлхэг зоригт дайчин
баатруудыг хүртэл бүгдийг нь үүх түүхтэй
нь, хаанаас эхлээд хаана дууссан замнал
мөртэй нь нэг дороос ийнхүү олж мэдэхэд
эл номны “ид шид” оршиж байна уу гэлтэй.
Эртний Грекийн домгийг хэсэг бусгаар, энд
тэндээс түүвэрлэн уншиж мэддэг байсан над
мэтийн уншигч олзуурхахаас ч аргагүй.
Ертөнцийн үүслээс эхэлсэн үлгэр хүчит
баатар Херакл (Ром хувилбар нь Геркулес)-
ын бурхад болон хүн төрөлхтөнд хийсэн ач
гавьяагаар төгсөх хүртлээ там, диваажин,
дэлхий, сансар огторгуйгаар гайхамшигт
адал явдлуудтай учруулангаа Грекийн
бурхдын талаар өргөн дэлгэр мэдлэг,
мэдээллийг олгож байлаа. Түүх өгүүлж
байхдаа нэгэн өөр дүр юм уу өөр цаг
үед болсон явдлыг тоочих хэрэг гарвал
“Үлгэр доторх үлгэр” гэсэн зохиомжийг
оруулж, түүндээ тухайн домгоо ярьж өгч
байх юм. Энэ дотор дахиад “Үлгэр доторх
үлгэрийн доторх үлгэр” гэж ч байна. Үүгээр ч
зогсохгүй нэг бүлэг дуусаад төгсгөлд нь “Хэл
шинжээчийн тайлбар” хэсэг бий. Энэ хэсэгт
нэр томьёо, үг хэллэгийг тайлбарлажээ.
Жишээлэхэд, “Эртний Грекийн домогт доод
тив тамыг Тартаар хэмээдэг байсан нь
Эртний Грекийн
домог
Европ дахинаа монголчуудыг бүгдийг тэгж
нэрлэдэг болоход нөлөөлжээ. Монголчуудын
байлдан дагууллын үед баруун европынхон
ихэд айж, хаанаас хэн гараад ирэв хэмээлцэн
бүхүйд Монголын нэг гол аймаг татаар
хэмээх нэртэй байсанд бүгд доод тивээс
ирэгсэд байна хэмээн итгэсэн хэрэг” гэжээ.
Энэ мэт бичил түүхүүдээс гадна Грекийн
бурхад болон баатдын,
газар лусын нэрсийн утга учир,
шалтгааныг тайлахаас гадна Грекийн энэ
олон зуун нэрээс урган гарсан салбар ухаан,
философиийн нэршил өдгөө хүртэл тэр
янзаараа хэрэглэгдэж байдгийг олж мэдэх
болно.
“Хэл шинжээчийн тайлбар”-ын дараагаар
тухайн бүлэгт гарсан баатарлаг тулаан
болон онцлох үйл явдал, гол дүрийн
баатруудыг харуулсан эртний уран зураг, сийлбэрийн фотог хавсаргажээ.
Эдгээр зургуудыг хараад уншсан домгоо
төсөөлөхгүй байхын аргагүй юм билээ.
Уншиж дуусаад төрсөн сэтгэгдэл ийм байна,
үлгэрийн ертөнцөөр тавтай аялаарай.
А.МӨНХЗУЛ