Эдийн засагч Л.Бямбаагаас хөрөнгө оруулалтын сангийн талаар тодрууллаа.
–
Монголд хөрөнгө
оруулалтын сан ажиллах хууль эрх зүйн орчин хэр сайн бүрдэж байна гэж та боддог
вэ. Хөрөнгө оруулалтын сангийн хууль дагасан журмууд хэзээ гарах бол?
–
Монголд энэ чигийн хууль эрх
зүйн орчин өмнө нь бараг байхгүй байсан гэж хэлж болно. Харин өнгөрсөн оны аравдугаар
сарын эхээр Монголд анх удаа Хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай хууль батлагдсан
нь том дэвшил болсон. Одоо Санхүүгийн зохицуулах хорооноос холбогдох журмуудыг
боловсруулж байна. Эхний хоёр, гурван журам бэлэн болсон. Тэгэхээр ерөнхийд нь
дүгнэвэл эрх зүйн орчин бүрэлдэж байна гэж үзэх байх.
–
Хөрөнгө оруулалтын сан
байгуулах зайлшгүй шалтгаан, хөрөнгө оруулалтын сантай байхын давуу тал
таныхаар юу вэ?
–
Товчхондоо бол компаниуд
санхүүжилтийн нэмэлт, удаан хугацааны эх үүсвэртэй болж байгаа. Өмнө нь зөвхөн
банкны зээлээр санхүүждэг байсан бол одоо шууд өөрийн хөрөнгөд хөрөнгө оруулалт
татах боломжтой боллоо гэж ойлгож болно. Энэ нь санхүүжилтийн шинэ хувилбарыг
нээж өгөхөөс гадна санхүүжилтийн зардлыг бууруулах сайн талтай. Ард иргэдийн
хувьд хөрөнгө оруулалтын шинэ сонголт
бий болгож байгаа. Өөртөө байгаа хөрөнгөөр нэгдэх боломжтой гэсэн үг.
Хөрөнгө оруулалтын сангаар дамжуулан хамтран хөрөнгө оруулалт хийж,
оруулсан хөрөнгийнхөө өгөөжөөс хүртэх боломж нээгдэж байгаа.
–
Иргэд хуримтлуулсан мөнгөө хөрөнгө оруулалтын санд өгч
өгөөжийг нь хүртэнэ гэдэг том давуу тал л даа. Хүмүүсийн хувьд хөрөнгө
оруулалтын санд хөрөнгөө хийхэд ямар нэг эрсдэл бий юу?
–
Сангаар дамжуулж хөрөнгө
оруулалт хийх нь иргэдэд хэд хэдэн давуу талтай. Заавал өөрөө зах зээлийг
ажиглаж, дүн шинжилгээ хийхгүйгээр цагаа хэмнэх сайн талтай. Нөгөө талаар
мэргэжлийн үйлчилгээ авч байгаа нь онцлох давуу тал. Иргэдийн оруулсан хөрөнгө
оруулалтыг тархаан байршуулдаг. Ингэснээр эрсдлийг бууруулж байгаа юм. Нэг
компанийн хувьцааг авбал тухайн компанийн хувьцаа унахад л хөрөнгөнд нь эрсдэл
учирна. Харин хэд хэдэн компанид тараан байршуулвал ийм эрсдэл гарахгүй. Хуримтлал
нь инфляцид идэгдэх, эсвэл валютын ханшны савалгаанаас болж буурах эрсдэл иргэдийн хувьд гардаг. Харин санд нэгдэх замаар
хөрөнгө оруулалт хийвэл мэргэжлийн багийн үйлчилгээ авч олон талын эрсдлээ хаах
боломжтой. Тэгэхээр хөрөнгө оруулалтын санд нэгдэн хөрөнгөө оруулсан иргэдэд
ямар нэг эрсдэл байхгүй гэсэн үг.
Бид гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт гэж их ярьдаг. Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалалтын ард
хөрөнгө оруулалтын сангууд байх нь түгээмэл. Сангийн хөрөнгө оруулагч нь энгийн
иргэд л байдаг шүү дээ.
–
Хөрөнгө оруулалтын сан
байгуулах ажил ямар явцтай байгаа вэ?
–
Одоогоор хөрөнгө оруулалтын сангийн менежементийн
компанийн тусгай зөвшөөрөл авсан цөөхөн аж ахуйн нэгж байна.
–
Хөрөнгө оруулалтын сан
байгуулах сонирхол ер нь хэр байна?
–
Хөрөнгө оруулалтын санг үүсгэн байгуулах сонирхол нэлээд
байна. Гэхдээ журмууд нь дөнгөж л батлагдаж байгаа болохоор бэлтгэл ажлаа л
хийж байгаа болов уу.
–
Хөрөнгө оруулалтын сан
ямар процессоор яаж ажиллах бол?
–
Сангийн хувьд эхлээд нэгж эрх буюу хувьцааг хөрөнгө
оруулагчдадаа санал болгоно. Ингэхдээ сангийн хөрөнгө оруулалтын хугацаа,
эрсдэл, хөрөнгө оруулах актив, хөрөнгө оруулалтын бодлого зэрэг бүх мэдээллийг
багтаасан сангийн танилцуулга гэж баримт бичгийг боловсруулна. Тэгээд
боловсруулсан баримт бичгээ хөрөнгө оруулагчдадаа танилцуулна. Баримт бичгийг
нь хүлээн зөвшөөрч байгаа бол санд нэгдэж болно гэсэн үг. Сангаас хийгдэх
хөрөнгө оруулалтыг сангийн менежер гүйцэтгэнэ. Менежерийн хувьд сангийн үр ашгийг тогтмол мэдээлэх үүрэг хүлээнэ. Олсон бүх
ашгаа буцаагаад хөрөнгө оруулагчдадаа хуваарилж өгнө.
–
Монголд үйл ажиллагаа
явуулж байгаа хөрөнгө оруулалтын сангуудын ажил хэр урагштай явж байгаа бол?
–
Одоогоор яг Монголд бүртгэлтэй сангууд бол алга байна.
Харин гадаадад бүртгэлтэй сангууд Монголын хувьцаа, үл хөдлөх, хөрөнгө
оруулалтын бусад активт хөрөнгө оруулсан жишээ зөндөө бий. Гадна бүртгэлтэй болохоор
гүйцэтгэлийн мэдээллийг нь авах
боломжгүй. Сангийн менежер, юунд хөрөнгө оруулсан, ямар сан зэргээс хамаараад
өгөөжийн хувь хэмжээ нь ялгаатай байдаг юм.
–
Хөрөнгө оруулалтын санг
амжилттай ажиллуулахын тулд төр, хувийн хэвшлээс зайлшгүй хийх учиртай ажил
гэвэл та юуг онцлох вэ?
–
Төрийн зүгээс бодлогоор дэмжиж
өгвөл сайн. Мэдээж орчныг бүрдүүлэх, зохицуулалтын орчныг хангах, хөрөнгө
оруулагчийн эрх ашгийг хамгаалах, сангийн ач холбогдлыг ойлгуулах чиглэлийн
ажлуудыг хийх ёстой. Мөн улсын хувь оролцоотой баялгийн сан үүсгэн байгуулах
санаа ч олон жил яригдаж байна. Төрийн өмчит компаниудыг хувьчлахдаа хөрөнгө
оруулалтын сангийн загварыг ашиглах боломжтой. Харин хувийн хэвшлийнхэн мэргэжлийн
мэдлэг, мэргэшилдээ анхаарах, хөрөнгө оруулагчийн итгэлийг хэрхэн олох тал дээр
түлхүү ажиллах ёстой болов уу.
Ц.Баасансүрэн