Хүмүүс урьд өмнө бодож байснаас хэдэн зуун мянган жилийн өмнө галыг хоол хийхдээ ашиглаж эхэлсэн. Ийм дүгнэлтэд Израилийн мэргэжилтнүүдээр ахлуулсан олон улсын судлаачид 780 мянган жилийн өмнө идэж байсан загасны үлдэгдлийг Израилийн хойд нутгаас илрүүлсэн байна.
Өнөөг хүртэл түүхчдэд олдсон баримтаас үзэхэд хүмүүс МЭӨ 170,000-аас эхлэн гал дээр хоол хийж эхэлсэн гэдэг. Гэсэн хэдий ч шинэ олдворууд нь эртний хүмүүсийн амьдралын талаархи ойлголтыг эрс өөрчилж байна.
Тибериас нуураас 14 км-ийн зайд (Израильд үүнийг Киннерет нуур гэж нэрлэдэг) Иордан голын эргээс археологийн малтлага хийх явцад хоёр метр мөрөг шиг загасны үлдэгдэл олдсон байна. Загасны шүд нь маш сайн хадгалагдсан бөгөөд эрдэмтэд паалан дээрх талстаас нь харахад галд шууд өртөөгүй, харин бага температурт чанаж болгосон болохыг тогтоожээ. Хүн төрөлхтөн түүхий хоол идэхээс чанаж болгосон хоолонд шилжих нь түүний хөгжлийн хамгийн чухал үе шатуудын нэг гэж эрдэмтэд итгэлтэй байна. Малтлагыг удирдаж байсан Иерусалимын Еврей их сургуулийн Наама Горен-Инбар хэлэхдээ “Хоол хийх ур чадвар эзэмшсэн нь хүн төрөлхтөн хүнсний нөөцөө оновчтой ашиглах нэмэлт арга замыг олж авснаар хувьслын томоохон үсрэлт болсон байна” гэж хэлэв. Уг экспедицид Их Британи, Германы археологичид мөн оролцож байна. “Түүгээр ч барахгүй хоол хийхдээ зөвхөн загасаар зогсохгүй төрөл бүрийн амьтан, ургамлыг хийсэн байж магадгүй” гэж тэр хэлэв. Эртүеийн малтлага хийсэн газар нь Хула нуур байсан бөгөөд тэнд загас ихтэй байжээ. Хүмүүс 1950-иад онд хумхаа үүсгэгч шумуулын эсрэг тэмцэл хийснээр уг нуур шумуул ч үгүй загас ч үгүй болсон байна.
Тухайн газраас олдсон бусад археологийн баримтууд нь нуурын эрэгт хэдэн арван мянган жилийн турш анчиновог аймгууд нутаглаж байсныг харуулж байна. Судлаачид Хула болон бусад цэнгэг усны усан сангуудын байршлыг үндэслэн анхдагч хүмүүсийн Африк тивээс Левант болон түүнээс цааш нүүдэллэх маршрутыг гаргах боломжтой гэж үзэж байна.
Г.АМАРСАНАА