NASA буюу Агаарын уудмыг шинжлэн судлах үндэсний төв нь нарны аймгаас гадуур орших долоон гаригийг шинээр нээсэн тухай мэдээлж хэвлэлийн бага хурал хийлгэсэн юм. Эдгээр гаригууд нь эрдэмтдийн нээсэн “TRAPPIST-1” одыг тойрон эргэлддэг аж. “TRAPPIST-1” одыг судлаачид өнгөрсөн оны сүүлчээр нээсэн юм. Түүгээр дамжуулан судлах явцад шинээр долоон гаригийг нээсэн байна. Тэдгээр нь манай дэлхийтэй ихэд төстэй, чулуурхаг болохыг тогтоосон тухайгаа мэдээллээ. Бельгийн Льеж их сургуулийн одон орон судлаач Мишель Жильон энэ талаар ярихдаа саяхныг хүртэл бид Ангараг, Сугар, Меркури гээд дэлхийтэй ижил төстэй хэдхэн гариг байдаг хэмээн үздэг байсныг дурдсан юм. Хамгийн гол нь эдгээрээс гурав дээр нь ус байх магадлалтай аж. Өөрөөр хэлбэл хүн амьдрах боломж тун өндөр гэсэн үг.
Шинэ гаригууд хэмжээ болон жингийн хувьд манай дэлхийтэй маш ойролцоо. Бельгийн одон орон судлаачид мэргэжил нэгт нөхдийнхөө хамт Чили болон сансрын тойрог замд байрлуулсан телескопын тусламжтайгаар нэлээд удаан хугацааны турш судалгаагаа хийсэн гэдгээ ч хэлжээ. Гаригууд нь “TRAPPIST-1” одоос холгүй орших тул жин, хэмжээ, агаарын нягтаршлыг судлахад онцын хүндрэл учраагүй гэнэ.
Шинээр нээсэн гаригууд манай дэлхийтэй их төстэй болохыг дээр дурдсан. Гэвч хоорондоо маш ойрхон зайтай, “TRAPPIST-1” одны тойрог зам нь манай дэлхийн тойрог замтай харьцуулахад хамаагүй бага аж. Харин цаг агаар нь Ангараг гаригийнхтай тун төстэй буюу агаарын хэм нь цельсийн хасах 20-30 аж.
Эрдэмтэд гаригуудыг хооронд нь ялгахын тулд b, c, d, e, f ,g, h хэмээн нэрлэсэн байна. “TRAPPIST-1” одыг ойролцоогоор хоёр долоо хоногт нэг удаа тойрдог болохыг ч тогтоожээ. Хүн амьдарч болох хамгийн өндөр магадлалтай гурван гариг нь d, e, f. Кембрижийн их сургуулийн дэргэдэх Одон орон судлалын хүрээлэнгийн эрдэмтэн судлаач Эмори Триогийн ярьснаар f нь хүн амьдрах боломжоороо нөгөө хоёроосоо илүү. Агаар нь сэрүүхэн мөртлөө зөөлөн тул ус болон бусад амьд эд эс орших бололцоотой. Судлаачид ойрын хэдэн жилүүдэд энэ чиглэлээр судалгаагаа эрчимжүүлснээр хүн амьдрах боломжтой эсэх талаар эцсийн хариуг өгөх гэнэ.
NASA-гийн энэ нээлтийг дэлхийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд агуу хэмээн онцолсон байгаа. Энэ нь одон орон судлалд гарсан бас нэгэн том нээлт гэдэг нь маргаангүй. Гэхдээ шинэ гаригуудын соронзон талбай нь тийм ч хүчтэй биш тул аливаа тэсрэлт зэргээс хамгаалах чадвар тун бага аж. Түүнээс гадна нэг талаараа од руу харсан байрлалтай. Тиймээс энэ тал нь нар хардаггүй, харин нөгөө талд нь үргэлж нартай аж.
Одон орон судлалд маш том шинэ нээлтэд тооцогдож буй эдгээр гаригуудыг судлахад “Спитцер”, “Хаббл”, “Кеплер” телескопуудыг ашиглаж байгаа юм. Яваандаа судалгаанд “Жеймс Уэбб” хэмээн нэрлэсэн сансрын тойрог замд байрлуулах телескопыг яаж ашиглах төлөвлөгөөг боловсруулан гаргахаар болсон юм. 2018 онд сансрын тойрог замд байрлуулах уг телескоп маш өндөр мэдрэмжтэй. Тиймээс ус, метан, устөрөгч, озон зэрэг байгаа эсэхийг тогтооно. Түүнээс гадна эдгээр гаригуудын агаарын хэм, даралт ямрыг мэдэх боломжтой.
Судлаачдын ярьснаар эдгээр гариг нь манай дэлхийгээс 40 гэрлийн жилийн зайтай оршиж байгаа гэнэ. Өөрөөр хэлбэл, 380 тэрбум километр зайтай оршин байна гэсэн үг. Тиймээс түүн дээр очих боломж бараг үгүй. Очлоо гэж бодоход бараг нэг тэнгисийн устай тэнцэх хэмжээний шатахуун хэрэгтэй болно гэсэн тооцоо гаргасан байна.
Зарим эрдэмтдийн үзэж байгаагаар шинэ гаригуудыг нээснээр юуны түрүүн агаар мандалд чухам юу болоод байгааг тогтооход чухал аж. Энэ нь манай дэлхийн цаг агаар ирээдүйд хэрхэн өөрчлөгдөх, тодруулбал дулаарах, хүйтрэх эсэхийг тогтооход тус болох юм.
NASA-гаас шинээр нээсэн гаригууд дээр ус байх магадлалтай хэмээн мэдэгдсэнийг зарим одон орон судлаач үгүйсгэж байна.
Нарны аймгийн шинэ системийг NASA-гийн эрдэмтэд Бернаодбоуэн хэмээн нэрлэх саналыг дэвшүүлжээ. Астрофизикийг үндэслэгч Бернард Боуэнийн дурсгалыг хүндэтгэн ийнхүү нэрлэсэн байна. Одон орон сулаач Майкл Гиллоны хэлснээр долоон гаригаас зургаа нь бий болсныхоо дараа нарны аймгийн системд орж ирсэн хэмээн үзжээ.
Америкийн “Nature” сэтгүүлийн өнгөрсөн оны хамгийн сүүлчийн дугаарт хүн амьдрах боломжтой гурван шинэ гаригийн талаарх судалгааны дүнг нэлээд дэлгэрэнгүйгээр нь нийтэлсэн билээ. Нарны аймгаас илүү одод ойрхон байрлаж эдгээр шинэ гаригуудын талаар эрдэмтэд яваандаа олон шинэ сонин мэдээллийг хүн төрөлхтний сонорт хүргэх юм.