Шашин соёлын “Даншиг
наадам-Хүрээ цам 2019”
наадам өчигдөр Төв цэнгэлдэх
хүрээлэнд тав дахь жилдээ
боллоо. Энэ жилийн наадмыг
Жахар цам харайх, монгол
түмний их шүтээн Очирваань
бурхны тахилгаар нээлээ.
“Даншиг наадмын хамгийн
гол зүйл нь цам харайх
билээ. Цам нь ад, зэтгэр,
гай хөнөөлийг даран сөнөөх
учир агуулгатай зүйл юм.
Цам цамнахдаа гар, хөл,
биеийн олон хөдөлгөөнөөр
дотоод сэтгэлийн бясалгалыг
илэрхийлэхийн зэрэгцээ
хортон дайсан, ад зэтгэрийг
догшдын үйлдлээр даран
сөнөөж буй хөдөлгөөнүүдийг
үзүүлдэг. Мөн энэ үед нууц
тарнийн хатуу зан үйл болох
“Линга” эвдэх, “Жахар”,
“Сор” залах зэрэг үйлийг
үйлддэг. Цамын бүжиг бол
шашны өв соёлын аугаа
их утга учир бүхий ёслол
төгөлдөр үзүүлбэр. Цам нь
буяныг эрхэмлэгчийн сүсгийг
арвитгаж, нүгэлт нугуудын
зүрхийг шимшрүүлдэг үйл
юм. Цам харайх ёслолыг
үзэх гэхээсээ илүү сүсэглэн
биширч, залбирал мөргөл
үйлдэхээр сүсэгтэн олон
ирдэг билээ.
Өнгөрсөн жил Даншиг
наадам Хүй долоон худагт
болж байсан бөгөөд
энэ жилийн наадмыг
Гандантэгчинлэн хийд бие
даан зохион байгуулж байна.
Түүнчлэн Монголын шашин
соёлын Даншиг наадмыг
дотоод, гадаадын жуулчид
үнэ төлбөргүй үзэж, сонирхдог
гэдгээрээ онцлогтой болж
байна.
Зуу гаруй жилийн өмнө их
хүрээнд тэмдэглэдэг байсан
даншиг наадмаар дамжуулан
үндэсний соёл, зан заншлыг
олон нийтэд сурталчлах,
сүсэгтэн олонд зориулсан
буддын шашны зан үйлийг
сэргээх боломжийг бүрдүүлж
байгаа бөгөөд гадаадын
жуулчдын тоог нэмэгдүүлэх
зорилготой наадам юм.
Сүүлд 2015 оноос эхлэн
Монголын анхдугаар Богд
Өндөр гэгээн Занабазарын
мэндэлсний 380 жилийн ойг
тохиолдуулан 100 жилийн
өмнө Их хүрээнд тэмдэглэдэг
байсан Даншиг наадмыг
сэргээн тэмдэглэж эхэлсэн
билээ.
Энэ жилийн наадмаар
“Батцагаан” Цогчэн дуганы
нээлт, “Самвад III” олон улсын хурал, “Даншиг наадам-Хүрээ
цам 2019” гэсэн салбар
наадмыг зохион байгууллаа.
“Даншиг наадам-Хүрээ
цам 2019” наадам үзэхээр
ирсэн иргэн Д.Нэргүй
“Монголын уламжлалт ёсыг
залуу үеийнхэнд маш сайн
сурталчилмаар байна. Болж
өгвөл Ерөнхий боловсолын
сургуулийн программд
оруулж өгөх хэрэгтэй. Тэгвэл
дэлхий нийтэд сурталчилахад
тустай гэж боддог юм. Шашин
төрөө хүндлэх ёсыг хүүхэд
залуучууд бүгдээрээ мэдэж
байх ёстой. Бүх нийтээрээ
мэддэг, дээдэлдэг баймаар
байна. Өнөөдөр наадамд
ирсэн хүмүүс цөөхөн
харагдаж байна. Олон
байсан бол хичнээн сайхан.
Цаашдаа энэ наадамд аймаг
аймгаас, дүүргүүдээс гээд бүр
хуваарилж байгаад хүмүүсийг
наадам үзүүлдэг уриалдаг
ирүүлдэг болгох хэрэгтэй юм
шиг санагдсан. Энэ тал дээр
хотын дарга анхаарч ажиллах
хэрэгтэй боловуу. Хамгийн
гол нь Даншиг наадам бол
олон түмэнд хүртээлтэй,
Монголоо гэсэн сэтгэгдлийг
төрүүлэхүйц уламжлалт зан
заншлын ач холбогдолтой
наадам шүү дээ”.
Иргэн Н.Наран “Наадам
сайхан болж байна. Би дахиж
тэмдэглэж эхэлснээс нь
хойш дандаа үздэг юм. Энэ
жилийн наадмаар “Батцагаан”
хийдийн нээлт боллоо. Ийм
хийд Монголд байтугай
Азидаа цөөхөн байгаа байх.
Би Цам харайх ёслолыг үзэх
дуртай. Шашин шүтлэг гэдэг
бол соёл байх ёстой. Би өөрөө
Монголын түүхийн хичээлийг
30 жил зааж байна. Шашин хурал, “Даншиг наадам-Хүрээ
цам 2019” гэсэн салбар
наадмыг зохион байгууллаа.
“Даншиг наадам-Хүрээ
цам 2019” наадам үзэхээр
ирсэн иргэн Д.Нэргүй
“Монголын уламжлалт ёсыг
залуу үеийнхэнд маш сайн
сурталчилмаар байна. Болж
өгвөл Ерөнхий боловсолын
сургуулийн программд
оруулж өгөх хэрэгтэй. Тэгвэл
дэлхий нийтэд сурталчилахад
тустай гэж боддог юм. Шашин
төрөө хүндлэх ёсыг хүүхэд
залуучууд бүгдээрээ мэдэж
байх ёстой. Бүх нийтээрээ
мэддэг, дээдэлдэг баймаар
байна. Өнөөдөр наадамд
ирсэн хүмүүс цөөхөн
харагдаж байна. Олон
байсан бол хичнээн сайхан.
Цаашдаа энэ наадамд аймаг
аймгаас, дүүргүүдээс гээд бүр
хуваарилж байгаад хүмүүсийг
наадам үзүүлдэг уриалдаг
ирүүлдэг болгох хэрэгтэй юм
шиг санагдсан. Энэ тал дээр
хотын дарга анхаарч ажиллах
хэрэгтэй боловуу. Хамгийн
гол нь Даншиг наадам бол
олон түмэнд хүртээлтэй,
Монголоо гэсэн сэтгэгдлийг
төрүүлэхүйц уламжлалт зан
заншлын ач холбогдолтой
наадам шүү дээ”.
Иргэн Н.Наран “Наадам
сайхан болж байна. Би дахиж
тэмдэглэж эхэлснээс нь
хойш дандаа үздэг юм. Энэ
жилийн наадмаар “Батцагаан”
хийдийн нээлт боллоо. Ийм
хийд Монголд байтугай
Азидаа цөөхөн байгаа байх.
Би Цам харайх ёслолыг үзэх
дуртай. Шашин шүтлэг гэдэг
бол соёл байх ёстой. Би өөрөө
Монголын түүхийн хичээлийг
30 жил зааж байна. Шашин
соёлыг бүх хүн мэдэж байх
ёстой зүйл. Ялангуяа соёлоо
мэдчихвэл тэртэй тэргүй
шашныг мэддэг болно. Залуу
үеийнхэнд дутуу ойлгуулаад
байна. Азиуд гэлтгүй дэлхий
даяараа бүгдээрээ мэдэж
байх ёстой. Энэ наадам бол
гайхалтай ховор наадам,
шашин соёлын үнэт өв юм.
Үүнийг сайн мэдэж ойлгоосой
гэж хүсч байна” хэмээн
сэтгэгдлээ хуваалцлаа.
Төв цэнгэлдэх
хүрээлэнгийн гадна талбайд
аж ахуйн нэгжүүд худалдаа
үйлчилгээ явуулж байв.
Хуушуур, шорлог хийж байв.
Зарим нь Монгол бичгээр
хүний нэр бичиж үйлчилнэ.
Хүүхдийн тоглоомууд,
бэлэг дурсгалын зүйлс
худалдаалагдаж байлаа.
Даншиг наадам гэлтгүй
жил жилийн Улсын их баяр
наадмаар нэг иймэрхүү өнгө
төрх харагддаг. Яг л тэр өнгө
төрх харагдаж байсан.
Хүрээ цам Даншиг
наадмын баярт зориулсан
хүчит 256 бөхийн барилдаанд
Хөвсгөл аймгийн Галт сумын
харьяат улсын өсөх идэр
начин Ч.Хөхчирэнгэр түрүүлж,
Даншигийн арслан цолны
болзол хангалаа. Баянхонгор
аймгийн Баянбулаг сумын
хаьряат, улсын харцага
Н.Золбоо үзүүрлэж Даншигийн
заан цол хүртэв. Завхан
аймгийн харьяат аймгийн
арслан Ш.Пүрэвгарьд, Говь-
Алтай аймгийн харьяат
аймгийн харцага Г.Гантулга
нар их шөвөгт шалгарчээ.
Б.ОЮУНЖАРГАЛ
Гэрэл зургуудыг ц.мягмарсүрэн