Нийслэлийн авто замын газрын дарга Д.Нанзаддоржтой ярилцлаа.
-Бүрэн эрхийнхээ дөрвөн жилийн хугацаанд танай байгууллага ямар ажлууд амжуулав?
-Дөрвөн жилийн ажлын тоон үзүүлэлтээр харвал нийтдээ 175.8 км замыг өргөтгөн шинэчилж, 83.7 км зам шинээр барьсан байна. 278.8 урт метр гүүрийг өргөтгөн шинэчилж, 647.9 урт метр гүүрийг шинээр барьжээ. 273 метр түр гүүр барьсан. Яармагийн гүүр, Бээжингийн гудамж буюу Скай их дэлгүүрийн хажууд түр гүүр тавьчихаад байгаа. Мөн гурван байршилд автомашинд зориулсан нүхэн гарц барьсан. Улаанбаатар хотыг хоёр хуваачихсан төмөр зам маань ганцхан Энхтайвны гүүрэнд ачаалал өгч түгжирдэг байсан. Энэ ачааллыг бууруулахын тулд гүүр барина гэхээр маш их зардал, хугацаа орох учраас төмөр замын доогуур автомашинд зориулсан гурван байрлалд нүхэн гарц хийсэн. Энэ ажил Энхтайваны гүүрний ачааллыг хөнгөлсөн. Нүхэн гарцны нэгдүгээр байршил Энхтайваны гүүрний зүүн талд буюу Парк, Хурд, Хилчин хорооллыг холбож байгаа. Хоёрдугаар байршил нь Соёолж дээр бий. Харин гуравдугаар байршил Баянмонгол хорооллын хойно байдаг. Дөрвөн байршилд явган хүнд зориулсан гүүр барьсан нь та бүхний мэдэх “Бөмбөгөр” худалдааны төвийн хажууд, 100 айл, 120 буюу Төв цэнгэлдэх хүрээлэн, 19 дүгээр хороололд бий. Мөн нэг байршилд буюу Сансарын тунелийн хажууд газар доорх нүхэн гарц барьсан. Үндсэндээ энэ бүтээн байгуулалт өмнөх жилүүдтэй харьцуулж үзэхэд хурд нь 3-5 дахин өссөн үзүүлэлттэй.
Бид замын байгууламжийг иж бүрнээр нь барьж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, сүүлийн дөрвөн жилд баригдсан зам явган хүний болоод дугуйн зам, ногоон байгууламж, гэрэлтүүлэг, ус зайлуулах хоолойг иж бүрнээр нь шийдсэнээрээ онцлог. Өнгөрсөн жилээс ногоон байгууламж нь ургах нөхцөлгүй газруудын явган замыг өргөтгөн барьж байгаа. Өмнө нь зам барихдаа ус зайлуулах хоолойг шүүлт хэлбэр буюу далд хэлбэрээр хийдэг байсан. Үүнийг бороо орсны дараа цэвэрлэдэг ч усаа хангалттай хэмжээнд авч чаддаггүй байсан юм. Байсхийгээд битүүрчихнэ. 2012-2016 онд бид Японы туршлагыг Улаанбаатар хотод шууд хуулбарлан өөрийн орны онцлогт тохируулан хэрэглэж эхэлсэн. Ашиглахдаа трапец хэлбэртэй 80-90 см гүн бетонон шуудууг замын хашлагын араар тавьдаг болсон.
-Замын ажил эхлэхээр газар чөлөөлөлт ямархуу байдаг вэ?
-Хотод зам барина гэдэг аймаг, орон нутагт барьж байгаа замаас онцлог байдаг. Улаанбаатар хотод зам барих үед газар чөлөөлөлтийн асуудал гардаг. Газар чөлөөлөхөд ихээхэн ажиллагаа ордог. Тухайн газрыг өмчилсөн иргэн аж ахуйн нэгжтэй заавал зөвшилцөж байж газар чөлөөлдөг. Энэ ажил дээр Улаанбаатар хотын иргэд ажиллаж сурч байна. 2012, 2013 онд төвөгшөөдөг байсан бол иргэдийн ухамсар жил ирэх тусам дээшилж байна.
-Нийслэл хотын автомашины түгжрэл буурсан уу?
-Биднийг ажил авахаас өмнө тэг зогсолт буюу томоохон гудамж талбайд ачааллын үед 2-4 цаг түгжирч зогсдог байсан. Үүнийг бууруулахын тулд нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл ажлаа аваад дугаарын хязгаарлалтыг эхний ажил болгож баталсан. Дугаарын хязгаарлалт хийсэн нь тухайн үедээ түгжрэлийг нэлээд сайн бууруулж байсан. Дугаарын хязгаарлалтаас гадна бүтээн байгуулалт буюу замаа өргөтгөе, шинэчилж засъя гэдэг асуудлыг зэрэгцүүлж нийслэлээс төсвийнхөө нэлээд хэсгийг зарцуулсан. Үүний хүчинд одоо хурд хамгийн багадаа таван км цаг болсон. Зарим шинэчлэгдсэн уулзварууд дээр хурд 30-40 км цаг руу орчихсон. Зарим зам ямар ч түгжрэлгүй онгорхой байдаг болсон. Богд уулын арын зам Улаанбаатар хотын хөндлөн чигийн замыг маш их хөнгөлсөн.
-Сая орсон борооноор ус зайлуулах хоолой байрлуулаагүйгээс зам эвдэрлээ гэх шүүмж гарлаа. Үүнийг тайлбарлахгүй юу?
-Зургадугаар сарын 21-ний өдөр удаан хугацаагаар үргэлжлэн орсон борооноор Улаанбаатар хотын гудамж, зам нэлээд устай байлаа. Энэ асуудлыг арилгах тал дээр Улаанбаатар нэгтгэл, Нийслэлийн авто замын газар, Захирагчийн ажлын алба, Онцгой байдлан алба гээд холбогдох бүх байгууллага ажилласнаар ямар нэгэн осол, эндэгдэл гаргасангүй. Ус тогтсоныг зам баригдсанаас болоод усанд автсан мэтээр ярьж байна. Шарга морьтын замд нэг айлын хашаанд ус орлоо гэдэг мэдээ цахим ертөнцөд нэлээд сүржин яригдлаа. Бодит байдалтай газар дээр нь очиж танилцсан. Харамсалтай нь нэг байршилд айлын хашаанд ус орж замын тодорхой хэсгийг эвдэлсэн байсан. Яг тэр зам эвдэрсэн газар доогуур ус урсгах хоолой байсан юм. Тэр хоолойны бүх нүхийг доор нь байдаг айл чулуу, шороо, шавраар битүүлчихсэн байсан. “Яаж байгаа юм бэ” гэсэн чинь “Манай хашаа руу ус ороод бид гарч чадахгүй байна. 00 усаар дүүрээд байсан учраас бөглөсөн” гэсэн хариу хэлсэн. “Томоохон бүтээн байгуулалт болсон зам эвдэлчихлээ” гэхэд эхлээд нэлээд ууртай байсан ч сүүлдээ ойлгосон. Ойлголцсоны дараа гүйцэтгэгч компанийн хүмүүсийг дуудаж ус зайлуулах нүхийг тагласан зүйлийг гаргасан. Ингээд 15 минут хүрэхгүй хугацаанд нөгөө тунасан ус урсаад зам онгойчихсон. Өмнөх хариуцлагагүй дарга үерийн аман дээр газар өмчилсөнтэй холбоотой асуудал л даа.
-Хойшид төлөвлөсөн ажил бий гэлээ. Хэдэн газарт зам байгуулахаар төлөвлөж байна вэ?
-2016-2020 он хүртэл хийх ажлаа төлөвлөж мөрийн хөтөлбөртөө тусгачихсан байгаа. Толгойтын замыг өргөтгөн засах ажлаа эхлүүлчихсэн. Энэ замд 1985 оноос хойш засвар хийгдээгүй. Гүйцэтгэгч компани туршлагатай сайн учраас гүйцэтгэл хурдацтай явж байна. Энэ зам 3.6 км урттай, дундаа долоон метр өргөнтэй хоёр гүүр байсныг 14 метр урттай болгож томсгосон. Замаа есөн метр байсныг 16 метр болгож өргөсгөж байна. Үргэлжлүүлээд Толгойтын замын уулзвараар Орбитын Найрамдал чиглэлийн замыг засна. Энэ замыг бид нийслэлийн концессын гэрээгээр гүйцэтгэгч шалгаруулж бариад маргааш нээлтээ хийх гэж байна. Энэ замыг 2017 оны долдугаар сарын 1 гэхэд ашиглалтад оруулчихна. Дээрээс нь Хятадын Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр томоохон ажлууд хийнэ. Тухайлбал Замын цагдаагийн газрын төмөр зам дээрх гүүрэн гарцыг нарны замтай хоёр түвшинд огтлолцуулах ажлыг эхлүүлэх гэж байна. Энэ ажил наймдугаар сараас эхлэн 2017 онд эрчтэй эхэлж, 2018 оны арваннэгдүгээр сар гэхэд ашиглалтад орно. Яармагийн гүүрийг ашиглах тухай асуудал эхэлж байна. Улиастайн салдаг уулзвараас эхлээд Чойр, Налайхын салдаг бөмбөлөгтэй уулзвар хүртэл 2.9 км урт замыг өргөтгөн шинэчилнэ. Өөрөөр хэлбэл, одоо байгаа хоёр урсгалтай зам дөрвөн урсгалтай болно. Гэрэлтүүлэг, ус зайлуулах хоолой, ногоон байгууламж гээд иж бүрэн томоохон ажил хийгдэнэ. Магадгүй анхны хурдны зам эхлэх гэж байна. Үүнийг хийх Хятадын таван компанийг сонгон шалгаруулах ажлаа хийгээд энэ сарын 27-нд нээнэ. Энэ ажлыг 2019 оны улсын баяр наадам гэхэд иж бүрнээр шийдээд ашиглалтад оруулна. Баянзүрхийн гүүрийг Налайхын замтай холбож, одоо байгаа байрлалаас өөрчилж дөрвөн урсгалтай болгож өөрчилнө. Сонсголонгийн гүүрийг хоёр урсгалтай болгож барих гэж байна. Энэ бүгд ирэх дөрвөн жилийн томоохон бүтээн байгуулалтын ажил байх юм. Мөн Улаанбаатар хотын гадна тойрог гэж том асуудал бий. Баянхошууг Дэнжийн мянгатай холбоод, Дэнжийн мянгийг Хайлаасттай холбоод, Хайлаастаа Чингэлтэйтэй холбоод, Чингэлтэйгээсээ Дарь-Эх рүү холбогдож, цаашаа Маахуур толгой, Улиастайн зам гээд гадна тойргийн замыг барьж ашиглалтад оруулах ажлыг хийнэ. Мөн Хөшигийн хөндийн хурдны зам баригдчихна. Энэ зам өнөө жилдээ ашиглалтад орно.
Дээрээс нь Улаанбаатар хотын зүүнээс баруун, баруунаас зүүн чиглэлд төвөөр дайран гардаг ганцхан замаас гадна талаар явдаг зам барих, гадна талаас холбоосоор ороод ирдэг зам барих ажлууд эхэлчихсэн явж байна. Жишээлбэл, Гүнтийн давааг давуулаад Партизаны замыг барьчихсан. Дарханаас орж ирж байгаа машин орж ирэх боломжтой. Гүнтийн давааг даваад хойд зуслангийнхаа замд холбох ажлыг эхэлчихлээ. Энэ холбоосыг хийх ажил эхлээд хоёр компани ажиллаж байгаа. Бид 2016 оны арваннэгдүгээр сарын 15 гэхэд энэ замыг нээчихнэ. Тэгэхээр Дархан, Сэлэнгээс орж ирж байгаа машин заавал 61-ийн гарам орж бөглөрөх шаардлагагүй. Партизаны замыг сонголоо гэхэд хойноос Шарга морьтоор ороод ирэх юм. Энэ холбоосыг хийчихнэ. Яваандаа Гүнтийн даваанаас ганц Шарга морьт гэлтгүй Зүүнсалаа, Баруунсалаа, Найрамдал зуслангийн зам руу ороод ирдэг хэд хэдэн уулын зам байдаг. Энэ байршлуудыг судалж байна. Тэр давааг сэтэлчих юм бол Улаанбаатарыг утаа байхгүй болно гээд байдаг. Тэр ажилтай уялдуулж замын ажлыг судалж үзээд чадвал эхлүүлэх арга хэмжээ авна.