ХХААХҮ-ийн сайд Ч.Улаантай ярилцлаа.
-Энэ жилийн хувьд цар тахлаас шалтгаалсан тариалалтын ажил хэрхэн болж өнгөрөв. Төлөвлөсөн норм хэмжээндээ хүрч ургацаа авах уу?
-2020 оны тариалалтын ажил шувтарч байна. Энэ жил их онцлогтой. Атар-4 газар тариалангийн тогтвортой хөгжмийн аяныг өрнүүлж байгаа гарааны жил. Тариаланчид атар газар эзэмшсэний Атар-3 аяныг хэрэгжүүлсэн үйл явц үр дүнгээсээ сургамж авч Атар 4 аяны гарааг амжилттай хэрэгжүүлж байгаад талархалтай байна. Энэ жил төлөвлөсөн хэмжээндээ бүрэн хүргэж тариаллаа. Үр тариа түүний дотроос улаан буудайн тариалалт төлөвлөсөн хэмжээнээс давж биелэгдлээ. Төмс хүнсний ногооны тариалалт ч нэмэгдсэн. Төлөвлөсний дагуу хаврын тариалалтыг 15-20 хувь нэмэгдүүллээ. Дэлхий нийтийг хамарсан цар тахлын тархалтын улмаас ихэнх улс орон хилийн хорио тогтоож, дэлхий нийтээрээ өндөржүүлсэн бэлэн байдалд орж, онцгой дэглэм мөрдөн ажиллаж байгаа үед энэ жилийн тариалалтыг нэмэгдүүлж, төлөвлөсөн хэмжээндээ хүрч үр дүнтэй ажиллалаа. Цар тахлын энэ үед хүнсээ бэлдэх нь иргэн бүрийн журамт үүрэг болж байна.
хүн амыг гурил, гурилан бүтээгдэхүүнээр хангах эх үүсвэр болсон улаан буудайн тариалалт ч нэлээд нэмэгдлээ. үүнээс Увс аймаг тариалалтын хэмжээ 70 гаруй хувиар, Дорнод, хэнтий, Орхон, Дархан-Уул аймгууд тариалалтаа нэмэгдүүлж чадлаа. Сэлэнгэ аймаг үр тарианыхаа тариалалтыг 10 орчим хувиар нэмэгдүүлсэн ололттой байна.
-Дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаж чадах уу?
-энэ жилийн тариалалтыг харахад шинэ ургацтай залгатал иргэдийг гурил, гурилан бүтээгдэхүүнээр хангах нөөц бололцоо хангалттай байна. Өнөөдөр гурилын үйлдвэрүүдийн агуулахад 16 мянган тонн гурил, 38 мянган тонн гурил хийхэд хүрэлцэхүйц хэмжээний улаан буудайн нөөц бий. энэ жилийн тариалсан талбайгаасаа төлөвлөсөн хэмжээний ургацаа хураан авч чадвал ирэх жилийн шинэ ургацтай залгах хүртэл хүн амыг гурилаар хангахад ямар нэгэн эрсдэл гарахгүй. Түүнчлэн тариалалт нэмэгдсэн учраас үүнийг дагаж олон ажил зохион байгуулах шаардлага үүсч байна.
Тариалсан тариагаа хамгаалах, хаших, ургацаа нэмэгдүүлэх, газрынхаа үршил шимийг сайжруулах, ургамал хамгааллынхаа бодисыг оновчтой зөв ашиглах, бордох зэрэг олон ажил хүлээж байна. үүнтэй зэрэгцэж намрын ургацыг хураан авахаар яам салбарын хэмжээнд өргөн хүрээтэй ажлаа төлөвлөн орлоо. Ялангуяа тариалалт нэмэгдэж байгаатай холбоотой ургац хураахад ажиллах хүн хүчний хэрэгцээ шаардлага нэмэгдлээ.
Тариаланч ногоочдын хөдөлмөрийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэхийн тулд ургац хураан авахад ажиллах хүчний асуудалд онцгой анхаарч байна. Тиймээс хААиС, Батлан хамгаалах хууль сахиулахын дээд сургууль болон нийт оюутнуудыг намрын ургац хураалтад ажиллуулдаг хуучны уламжлал хөдөлмөрийнхөө дадлага туршлагыг энэ жил зохион байгуулалттайгаар ашиглах хэрэгцээ шаардлага гарлаа. Мөн хураан авсан ургацыг хадгалах, түүнийг борлуулах ажлыг маш нарийн хуваарь зохицуулалттай хийх хэрэгцээ шаардлага ч үүслээ. Манай улсад улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын дэмжлэг авсан гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалттай төсөл хөтөлбөрт хамрагдсан хүнсний болон мах ногооны агуулахын багтаамж 250 гаруй тонноор хэмжигдэж байгаа. Өмнөх жилийн судалгаанаас үзэхэд манайд агуулах савны хангалт туйлын хангалтгүй байсан. 20-30 хувийн л хангалттай байдаг. ийм учраас энэ жил яамнаас зохион байгуулж агуулах савны улсын үзлэгийг эхлүүллээ. энэ хүрээнд агуулах савныхаа бэлэн байдлыг хангах цаашид хүчин чадлыг бүрэн дүүрэн ашиглах, ургуулсан ургацыг хуваарьтайгаар хадгалах, борлуулах ажлыг одооноос эхлэн зохион байгуулж байгаа.
-Дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаж чадвал экспортлох боломж бий юү?
-Хураан авсан ургацаараа дотоодын хэрэгцээгээ хангаад тодорхой хэмжээний нөөц гарсан тохиолдолд экспортод гаргах асуудлыг бид одооноос судалж, яриа хэлцэл хийж байна. Энэ жилийн хувьд төмсний хэрэгцээгээгээ давуулан биелүүлэх боломж бүрдлээ. Улаан буудайгаар дотоодын хэмжээгээ бүрэн хангаад нөөцөө бүрдүүлчихвэл гурил, гурилан бүтээгдэхүүн экспортод гаргах боломжтой болно гэж үзэж байгаа.
энэ жилийн хувьд цар тахлаас шалтгаалж дэлхийн улс орнууд газар тариалан ялангуяа мал аж ахуй хүнсээ өөрсдөө хангах чиглэлд бодлогын томоохон шинэчлэлт өөрчлөлт хийж байна.
энэ цаг үед бид идэвх зүтгэлтэй ажиллалаа. жилийн тариалалтыг дүгнэж хэлбэл ард иргэдийн хэрэгцээг бүрэн дүүрэн чанартай бүтээгдэхүүнээр хангахад чиглэсэн тариалалтын жил боллоо.
-Цаг агаарын нөхцөл байдлаас шалтгаалж хүндрэл үүсч байна уу?
-Цаг агаарын төлөв байдалтай уялдуулан хаврын тариалалтын ажлыг тавдугаар сарын 09-нөөс эхлүүлж, урьдчилсан байдлаар нийтдээ 490.2 мянган га-д тариалалт хийсэн. үүнээс үр тариа 375.1 мянган га-д, үүнээс улаанбуудай 358.3 мянган га-д, төмс 17.4 мянган га-д, хүнсний ногоо 8.5 мянган га-д, тосны ургамал 56.1 мянган га-д, тэжээлийн ургамал 28.8 мянган га-д, жимс, жимсгэнэ 3.5 мянган га-д тус тус тариалсан. Улаанбуудайн тариалалт 100.4 хувь, төмс 117.0 хувь, тосны ургамал 135.2 хувиар тус тус давж биелсэн, цаашид хүнсний ногоо, тэжээлийн таримлын тариалалтын дүн нэмэгдэх боломжтой гэж тооцож байна. Тариалалтын дүнг өнгөрсөн оныхтой харьцуулахад улаанбуудайн тариалалт 10.6 хувиар, төмснийх 18.1 хувиар, хүнсний ногоо 26.5 хувиар ахиу тариалагдаад байна.
-Уринш хэр бэлтгэсэн бэ?
-энэ жил 372.5 мянган га-д чанар сайтай уринш боловсруулж бэлтгэхээр төлөвлөсөн. Өнөөдрийн байдлаар 130.0 мянган га-д уриншийн нэгдүгээр боловсруулалт хийгдсэн байгаа.