УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатартай ярилцлаа.
-Сонгуулийн тойрог, мандатын хуваарилалтыг Их хурал баталсан. Таны хувьд Увс аймгийн мандатыг хуваарилахдаа түүвэрчилсэн хэмээн буруутгаж байсан. Үнэндээ халх, дөрвөд, баяд сумдыг тэнцүү байлгах үүднээс хуваасан гээд байгаа. Таны хэлснээр хуваачихвал тухайн ястан бүр нэг тойрог болчих гээд байсан юм биш үү?
-Увсын ард түмэн сонгууль өгөөд сурчихсан. Урьд өмнө нь тойрог яаж хуваагддаг байсан бөгөөд тухайн тойрогт газарзүйн байршлаараа ойрхон сумд багтдаг байлаа. Сонгууль болдгоороо болж, гишүүд сонгогдож таараа. Гэтэл тухайн тойргоос сонгогдсон гишүүд тойрогтоо очиж ажиллана. Харамсалтай нь зөвхөн өөрсдийнхөө намд ашигтай байдлаар сумдыг түүж тойрог гаргаж авсанд нь дургүй хүрээд байгаа юм. Тойрог хувааж байна гээд Увсын ард түмнээр үнэхээр тоглочихлоо. Тоглох тоглохдоо Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг гэдэг хүн Увсын тойрог хуваах санал гаргаж, өөрөө тайлбарлаж, шахсаар байгаад АН түрэмгийлж байгаад баталчихлаа. Өөрсдийнхөө ялж магадгүй гэсэн сумдыг түүж тойрог болгодог нь сонгуулийн бохир технологийн нэг. Аливаа гишүүн сонгогдсоны дараа тойрогтоо ажиллахаас эхлээд хүндрэл гарах тул яав ч шударга хуваарилалт биш байсан. Тойрогт сумдыг өм цөм хуваарилсан нь шударга зүйл биш. Увсын ястнуудыг өм цөм хуваагаад хаячихлаа. Дөрвөд сумдыг гурав, халх, баяд сумдыг хоёр хуваасан. Мөн аймгийн төвөө гурав хуваагаад хаячихсан. Та нар боддоо гурав хуваачихсан аймгийн төв дээр хөгжлийн нэгдсэн бодлого явах уу? Нэгдсэн бодлого хэзээ ч явж чадахгүй. Учир нь энэ сонгуулиар зөвхөн нэг нам ташраар нь ялна гэсэн баталгаа байхгүй.
-Н.Алтанхуяг гишүүн “Увс аймаг хоёр мандаттай байсныг гурав болгож оруулж ирж байхад Хүрэлбаатар гишүүн яагаад эсэргүүцээд байгаа юм. Увсын төлөөллийг илүү оруулахыг дэмжих ёстой хүний нэг” гэж байсан л даа…
-Миний амнаас “Хоёр мандатыг яагаад гурав болгочихсон юм бэ” гэдэг асуулт ганц ч удаа гараагүй. Н.Алтанхуяг гишүүн намайг гүтгээд л яриад байна лээ. “Энэ тойргуудыг ингэж өм цөм хуваасан зургийг хэн зурсан юм бэ” гэдэг ганцхан асуулт л асуусан. Үүнээс өөр зүйл асуугаагүй. Н.Алтанхуяг ч хариулж чадаагүйг бүгдээрээ үзсэн байх. Тэгж ярих юм бол 2012 онд АН-ын санаачилгаар, АН-ын шахалтаар энэ жагсаалтын гишүүдийг оруулж ирсэн. Тэгэхэд Увсаас нэг тойрог хассан юм. Тэр үед Н.Алтанхуяг АН-ы дарга нь байсан юм. Энэ нь ардчилсан намын шахалт байсан. Хэн хассан гээд асуух юм бол тухайн үед ийм зүйл болсон гэдгийг хэлэх хэрэгтэй.
-Таны хувьд байнгын хорооны хурал дээр УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуягийг 33 дугаар тойрог дээр халз өрсөлдье гэж урьсан. Н.Алтанхуяг гишүүний хувьд Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан гэдэг утгаараа рейтинг өндөр байгаа шүү дээ?
-Увсын 33 дугаар тойрогт Өндөрхангай, Зүүнхангай, Өмнөговь, Өлгий, Бөхмөрөн, Түргэн сум болон аймгийн төвийн дөрвөн баг хамаарагддаг юм. Увс аймгийн зүүн хязгаар болох Зүүнхангай сумаас баруун хязгаарын Бөхмөрөн сум хоёрыг нэг тойрог болгосон. Нэг сумаас нөгөөд нь хүрэхийн тулд 600 км явна. Увсын тойргийг өм цөм хувааж зургийг нь зурсан хүнийг 33 дугаар тойрогт өрсөлдье гэж урьсан. Н.Алтанхуяг гишүүнийг ирнэ гэж бодож байгаа.
-Сүүлийн үед цахимаар тан руу янз бүрийн зүй бус үгээр дайралт хийж байсан хүнийг илрүүлсэн. Тэр нь “Тесо” компанийн серверийг ашиглаж байсныг цагдаагаас илрүүлсэн гэсэн мэдээллүүд гараад байгаа л даа. Яг юу болсон юм бэ?
-Жил орчмын өмнөөс Ganbat Boldkhuu, Увс бахархал, Баасандорж хэн ч билээ эдгээр хаягнаас над руу хийж байсан доромжлол, гүтгэлэг бол хэрээс хэтэрсэн. Яагаад тагнуул, цагдаад хандах болсон бэ гэхээр намайг эрүүгийн онц ноцтой гэмт хэргүүдэд гүтгэж, гүжирдэн, доромжилсон. Үүнээс гадна Увс аймгийн ястнуудын хооронд яс хаясан үйл ажиллагааг эдгээр хаягнаас маш идэвхтэй хийж байсан л даа. Ястнуудын эв нэгдэлтэй холбоотой асуудлыг Тагнуулийн ерөнхий газар шалгах ёстой. Хоёр, гурван удаа над руу дайралт хийсэн бол тоохгүй өнгөрөх байсан. Тэр цаашлаад зохион байгуулалтын хэлбэрт орж бүр бүлэглэлийн шинжтэй болсон. Үүнийгээ дагаад над руу дайрах гүтгэлгүүдийн давтамж нэмэгдсэн юм. Тиймээс тагнуул, цагдаа аль алинд нь хандсан. Цагдаагийн байгууллагаас ирсэн хариуг л би дэлгэж тавьсан. Үүнийг Увс аймгийн АН-ын дарга, “Тесо” корпорацийн эзэн, Н.Алтанхуягийн зөвлөх О.Цогтгэрэл гэдэг хүний компанийн Централ товер гэдэг барилгын оффисоос бичсэн. Энэ бол зохион байгуулалттай гэмт хэрэг. Цагдаа очихоос өмнө түрүүлж мэдээлэл аваад компьютеруудаа форматлуулсан байсан. Н.Алтанхуяг гишүүн байнгын хорооны хуралдаан дээр үг хэлэхдээ “Чи яахаараа манай намын байрыг шалгуулдаг юм” гээд хэлж байх жишээтэй. Энэ бол бодит болсон зүйл. О.Цогтгэрэл гэдэг залуугийн “Би мэдэхгүй” гэж хэлж байгаад итгэхгүй байгаа. Шалгадаг байгууллагууд нь шалгаад хариугаа өгнө биз. Хууль хяналтынхан АН-ын эрх мэдэлд орчихгүй байлгүй дээ.
-“Тесо” компанийн сервер дээрээс бичсэн ч гэсэн О.Цогтгэрэл захиалж ийм зүйл хийлгэж байсан гэдгийг яаж нотлох юм. Магадгүй нэг ажилтан нь даргаа өмөөрөөд бичиж байсан ч юм бил үү. Түүнийг дэвэргээд байгаа юм биш үү?
-Хэр баргийн хүн фотошопын программыг эзэмшиж, хэр баргийн хүн эвлүүлэг хийгээд суухгүй. Энгийн хүн захиалгатай, зохион байгуулалттай ийм зүйл хийхгүй. Энэ бол урт хугацаанд үргэлжилсэн. Өөр ч мэдээллүүд бий. Би байдлыг нь хараад байж байна.
-Нэг хүн өргөдөл өгчингүүт их хурдан хугацаанд шалгаад хариу ирүүлсэнд хүмүүс гайхаж байна. Танай эхнэрийн хамаатны хүн Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх тасагт ажилладаг болохоор тэр дор нь хариуг нь өгсөн гэдэг хардлага байна л даа?
-Таны асууж байгаа зүйл бол ор үндэсгүй гүтгэлэг. Ямар ч УИХ-ын гишүүн төрийн байгууллагад хандахад хуулийн хугацаанд хариуг нь өгдөг. Би тавдугаар сарын 2-ны өдөр өргөдөл өгч тавдугаар сарын 14-ний өдөр хариуг нь авсан. Хуулийнхаа хүрээнд 14 хоногт багтаан хариу өгөх ёстой. Надад 12 хоногийн дараа ирсэн. Үүнийг нэг талд нь гарган мушгиж байгаа нь үнэнд нийцэхгүй байна.
-Өөртэй нь утсаар ярьж үзэв үү. Хэрэв ярьсан бол юу гэж байх юм. Адилхан л Увсаас нэр дэвших гэж яваа хүмүүс шүү дээ?
-Би О.Цогтгэрэл гэдэг тэр хүнтэй утсаар ярьж яасан ийсэн гэж асуусангүй. Бүтэн жилийн турш ийм заваан зүйл явуулсан нөхөртэй нэг өдөр уулзах л байлгүй. Тэр өдөр тэр хүн миний нүүрийг яаж харах юм бол доо. Би гайхаад л сууж байна. Хүнд чинь ичиж зовох зүйл гэж байх ёстой. Би Увсынх. Тэр бодвол Увсынх байх. Нэг нутгийн хоёр хүн хувь заяа нь ирэхээр тааралдах байлгүй. Яаж Увсын ард түмний нүүрийг харах юм бол. Би чинь найз нөхөд, ах дүү, хамаатан садантай хүн. Тэр хүмүүсийн нүүрийг яаж харах гэж байгаа юм бол. Эр хүн юм бол уучлалт гуйх байлгүй дээ. Би энэ хэргийг дуустал явуулна гэж бодож байгаа. Уучлал гуйтал нь шалгуулна.