Category: соёл-урлаг

“Хөгжлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх арга зүй” сэдэвт сургалтыг 2019 оны 5 дугаар сарын 23-25-ны өдрүүдэд МУБИС-ийн хичээлийн “А” байрны сургалтын танхимд зохион байгуулж байна. “Зуслангийн хөгжлийн хөтөлбөр”-ийг илүү боловсронгуй болгох, үйл ажиллагааг нэгдсэн аргачлалаар хангах зорилготой энэхүү сургалтад нийслэлийн ногоон бүсийн 20 зуслангийн удирдах ажилтан, бүлгийн багш нар нийт 70 хүн оролцож байна.

Нийслэлийн ногоон бүсийн зуслангийн үйл ажиллагаа эхэлж буйтай холбоотой цуврал үйл ажиллагаа зохион байгуулагддагийн нэг нь зуслангуудын удирдах ажилтнуудыг чадваржуулах, бүлгийн удирдагч, зуслангийн эмч, тогоочийг бэлтгэх сургалт байдаг юм. Жилд дунджаар 20 мянган хүүхэд нийслэлийн ногоон бүсийн зусланд амардаг бөгөөд энэ жил 20 зуслан үйл ажиллагаа явуулахаар бэлтгэл ажлаа хангажээ. Зуслангуудын нэгдүгээр ээлж 6 дугаар сарын 10-ны өдрөөс эхэлнэ.

“Хөгжлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх арга зүй” сэдэвт сургалтыг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам, нийслэлийн Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газар, Монголын үндэсний зуслангуудын холбоо ТББ-тай хамтран зохион байгуулж байна.

Бүгд Найрамдах Болгар Улсад төвтэй Ардын урлагийн наадмуудын дэлхийн ассоциациас Ардын урлагийн дэлхийн шилдгүүдийг шалгаруулах наадмын сүлжээг дэлхий даяар нэвтрүүлж байна. Ази тивийн салбар наадмыг Монгол Улсад зохион байгуулах албан ёсны зөвшөөрлийг 2018 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл урлагийн газар болон “Арт–Лар ТББ” хамтран авчээ.

Их наадам зохион байгуулах хороо энэ наадмыг ирэх 6 дугаар сарын 12-16-ны өдөр Улаанбаатар хотноо зохион байгуулахаар бэлтгэж байна. Одоогоор энэ наадамд Малайз, БНХАУ, Япон, БНСУ, Индонези, Энэтхэг, Непал, Бангладеш, ОХУ, Буриад, Тува, Казасктан зэрэг 20 гаруй орны 100 гаруй ардын авьяастан хүрэлцэн ирэхээр бүртгүүлээд байна.

Энэхүү наадамд оролцох үндэсний оролцогчдыг тодруулах анхан шатны шалгаруулалтыг тухайн наадмыг зохион байгуулах хугацаанд зэрэг явуулах бөгөөд шилдэг оролцогчид Азийн ардын урлагийн их наадамд улсаа төлөөлөн оролцох болно. Азийн ардын урлагийн их наадмыг Ардын урлагийн наадмуудын дэлхийн ассоциациас томилогдсон мэргэжлийн шүүгчид шүүж, Их наадмын Дээд шагнал /Гранпри/ хүртэхэд 4000 eврогоор шагнана. Дэд байр 2000 eвро, гутгаар байрын шагналтан 1000 eврогийн шагнал хүртэх юм. Наадмын зохион байгуулагчаар БСШУСЯ, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн газар, “Арт–Лар ТББ”, хамтран зохион байгуулагчаар БОАЖЯ, ГХЯ, Ардын урлагийн наадмуудын дэлхийн ассоциаци, Ардын урлагийн наадмуудын eвропын ассоциаци, Юнескогийн Монголын үндэсний комисс зэрэг байгууллагууд ажиллаж байна. Их наадмын үеэр зохион байгуулагч болон зочин орнуудын урлагийн тоглолт, нэгдсэн гала тоглолт, азийн улс орнуудын гар урлалын үзэсгэлэн, худалдаа, ази хоолны фестиваль, Монголын уламжлалт өв соёлыг сурталчлах мастер класс сургалт зэрэг үйл явдал болох юм.

Бүгд Найрамдах Болгар Улсад төвтэй Ардын урлагийн наадмуудын дэлхийн ассоциациас Ардын урлагийн дэлхийн шилдгүүдийг шалгаруулах наадмын сүлжээ системийг /World Championship System of Folklore-WCSF/ дэлхий даяар нэвтрүүлж байгаа бөгөөд Ази тивийн салбар наадмыг Монгол Улсад зохион байгуулах албан ёсны зөвшөөрлийг 2018 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл урлагийн газар болон “Арт–Лар ТББ” хамтран авсан. Энэ ажлын хүрээнд Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайдын 2018 оны А/804 тоот тушаалаар “Азийн ардын урлагийн их наадам”– ыг Улаанбаатар хотноо зохион байгуулах, хугацаа болон зохион байгуулах хорооны дарга, гишүүдийг баталсан юм.

Их наадам зохион байгуулах хорооноос энэхүү наадмыг 2019 оны 06–р сарын 12-16-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулахаар төлөвлөж бэлтгэл ажлыг эхлүүлсэн бөгөөд энэ удаагийн наадамд Малайз, БНХАУ, Япон, БНСУ, Индонези, Энэтхэг, Непал, Бангладеш, ОХУ, Буриад, Тува, Казахсктан зэрэг 20 гаруй орны 200 гаруй ардын авьяастан хүрэлцэн ирэхээр бүртгүүлээд байна. Мөн зохион байгуулах хорооны шийдвэрээр энэхүү наадамд оролцох үндэсний оролцогчдыг тодруулах анхан шатны шалгаруулалтыг тухайн наадмыг зохион байгуулах хугацаанд зэрэг явуулах бөгөөд шилдэг оролцогчид Азийн ардын урлагийн их наадамд улсаа төлөөлөн оролцох болно.

Азийн ардын урлагийн их наадмыг Ардын урлагийн наадмуудын дэлхийн ассоциациас томилогдсон мэргэжлийн шүүгчид шүүн тунгаах бөгөөд Их наадмын гранпри шагналтан 4000 eвро, дэд байр 2000 eвро, гутгаар байрын шагналтан 1000 eврогийн шагнал хүртэх юм. Энэ удаагийн наадмын зохион байгуулагчаар БСШУСЯ, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн газар, “Арт–Лар ТББ”, хамтран зохион байгуулагчаар БОАЖЯ, ГХЯ, Ардын урлагийн наадмуудын дэлхийн ассоциаци, Ардын урлагийн наадмуудын eвропын ассоциаци, ЮНЕСКО -ийн Монголын үндэсний комисс зэрэг байгууллагууд ажиллаж байна.

Их наадмын хүрээнд нээлт, хаалтын ажиллагаа, зохион байгуулагч болон зочин орнуудын урлагийн тоглолт, нэгдсэн гала тоглолт, азийн улс орнуудын гар урлалын үзэсгэлэн, худалдаа, ази хоолны фестиваль, Монголын уламжлалт өв соёлыг сурталчлах мастер класс сургалт зэрэг арга хэмжээ болох юм.

Азийн ардын урлагийн их наадамд үндэсний оролцогчдыг тодруулах анхан шатны шалгаруулалтын удирдамжтай танилцана уу.

Кино продюсер Даваасүрэн овогтой Ангараг АНУ дахь Монгол Улсын Соёлын элчээр томилогдлоо. Элчин сайд Ё.Отгонбаяр Д.Ангарагт 2019 оны 4 дүгээр сарын 23-нд Вашингтон хот дахь Дэлхийн банкны байранд болсон “Монголын өвийн өдрүүд” соёлын арга хэмжээний нээлтийн үеэр “Монгол Улсын Соёлын элч”-ийн гэрчилгээг гардуулав. АНУ-ын Кино зураглаачдын холбоонд ажилладаг Д.Ангараг нь 2000 оноос хойш Монголын кино урлагийн салбарт идэвхтэй ажиллаж байгаа бөгөөд “Чингисийн хүүхдүүд” кино бүтээснээрээ олонд танигдсан. Тэрбээр Монгол Улсын Соёлын элчээр томилогдон ажиллахаа Монгол Улсын соёл, урлагийг дэлхий дахинд сурталчлан таниулах, хоёр орны иргэд хоорондын харилцааг хөгжүүлэх, АНУ-д монголын кино өдөрлөг, сургалт, семинар зохион байгуулах, уран сайхны кино, төсөл хэрэгжүүлэх, үзэсгэлэн гаргах, арга хэмжээ зохион байгуулахаар төлөвлөжээ.

АНУ-ын Лас Вегас хотод “Мrs World” тэмцээн болж өчигдөр өндөрлөлөө. Тус тэмцээнд манай улсаас А.Дэлгэрцэцэг оролцож, шилдэг зургаан гоо бүсгүйн нэгээр шалгарав. Эдгээрт Малайз, АНУ, Украйн, Вьетнам, Африк болон Монголын гоо бүсгүй багтсан байна.

Тэрбээр, “Mrs Mongolia World 2018- Гоо ээж” улсын анхдугаар уралдаанд тэргүүн байр эзэлж, үндэстний ялагчаар тодорч, тус тэмцээнд оролцох эрхээ авсан. Мөн дөрвөн хүүхэд төрүүлж, алдарт эхийн одонгоор энгэрээ мялаасан гоо бүсгүй юм.

”Холливуд Монголд“ кино уран бүтээлчдийн анхдугаар наадмын нээлт өчигдөр Корпорэйт зочид буудалд боллоо.

Наамдын хүрээнд Холливудаас хүрэлцэн ирсэн 16 уран бүтээлч жүжиглэх, кастинг, найруулга, зураглал, өнгө хувиргалт гэх мэтээр өөрсдийн мэргэшлийн дагуу “Мастер класс” сургалтыг явуулж байна.

Энэ үеэр Apocalypto киноны гол дүрийн жүжигчин Руди Янгбладтай ярилцлаа.

-Танаас жүжигчин болохыг хүсдэг залуус мэргэжлийн зөвлөгөө авахыг их хүсдэг нь тодорхой. Энэ хүмүүст хандаж ямар зөвлөгөө өгөх гэж байна?

-Анхны тоглосон кино болох апокалипто киноны дүрдээ би маш их хайртай. Миний амьдралын бүх зүйл салхиар ирж байдаг. Энэ кино надад маш их зүйлийг ойлгуулж ухааруулсан.

Би жүжигчин болмоор байна, нэр алдарт хүрч сая сая доллартай болмоор байна гэж жүжигчин болдоггүй.Тэгэхээр жүжигчин болох гэж байгаа хүмүүс хөнгөн хийсвэр хандаж болохгүй. Аливаа зүйлийн эхний үе шатыг давахдаа өөрийнхөөрөө байж, хэн нэгнийг давах гэж оролдох хэрэггүй. Миний оролцсон төслүүдийн баг хамт олон өөрийнхөөрөө байсан хүмүүст хүрч очоод хамтран ажиллах санал тавьж байсан. Тиймээс хиймэл дүр гаргаад байсны хэрэггүй. Мэдээж тухайн хүн өөрөө өсөж дэвшихийг бодно. Хэнд туслах вэ гэдэг нь чухал, түүнээс гадна хүний сэтгэлд хүрч, хүмүүсиын санаанд нийцэж энгүүн сайхан өөрийнхөөрөө байж чадах юм бол бүх зүйл чамд ирнэ. Нэг үгээр хэлбэл өөрөө өөртөө үнэнч байгаарай. Хэрвээ өөр замаар явж өөр хандлага гаргавал үүнийг бүгд анзаарч мэдэх болно. Би ингэж л асуудалд ханддаг. Ингэж л асуудлаас гардаг. Би юусан гэдэгтээ чбиш. Хамгийн гол нь би хаанаас ирсэн билээ, би яаж үүнд, тэнд оролцох боломж гарав аа гэдэг өнцгөөс нь харах дуртай. Надад хүнд үеүүд зөндөө байсан. Заримдаа бүр амиа хорломоор санагдаж, хүмүүсийнзүгээс ч гэсэн иймэрхүү хандлага дуудлага ирж байлаа. Үүнийг үгээр хэлэхэд их хэцүү юм.

-Жүжигчин хүний хувьд кинонд тоглохдоо юуг шинээр харж, ухаарч байсан бэ?

-Хэлэх үг чинь хэр хол хүрэх вэ гэдэг нь их чухал. Үүнийг би эхний кинондоо тоглож байхдаа ойлгосон. Энэ кинонд би өөрийнхөө хамаг хүчээ дайчлан ажилласан. Сонирхуулахадби жүжигчнээс гадна бас бүжигчин хүн. Бүжиг надад олон сайхан боломжуудыг олгосон. Олон ч зүйлийг хийсэн.

Аливаа зүйлд амжилт гаргахыг хүсч байгаа бол зоригтой, шийдэмгий, эргэлт буцалтгүй байх нь хамгаас чухал. Энэ л амжилтын үндэс. Тэгэхээр гайхамшигтай сайхан зүйлийг хийж бүтээж болно гэсэн үг.

Цагаа зөв зүйлд зөв зарцуулах хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол хайран цагаа хэрэггүй зүйлд үрж хүч чадлаа дэмий үрэх болно.

Би гудамжинд өссөн хүн. Тэмцэл гэдэг бол миний хувьд байгалиас заяасан чанар. Энэ чанар надад үргэлж түлхэц өгч байдаг. Жүжигчний салбарт, кино урлагийн салбарт хүчээ үзэж, сайн жүжигчин болохыг хүсч байгаа хүн хайрцагнаасаа гарч өөрийгөө хөндлөнгөөс харж үзэх хэрэгтэй. Хэн нэгэн алдаа гаргалаа гэхэд хэнд хамаатай юм бэ. Хамгийн гол нь чиний өөрийн хүсэл тэмүүлллийнхээ төлөө зогсолтгүй тэмцэх нь чухал.

• Апокалипто кинонд тоглож байхдаа ямар хүнд зүйлиийг давж туулсан бэ?
• Апокалипто кинонд тоглож байхдаа хэдэн жил хамаг юмаа хаяад зүтгэхээс өөр аргагүй болсон. Энэ кино төсөл дээр байхдаа тасралтгүй 24 цаг ажиллачихаад 2.5 цаг унтаад л өглөө таван цагт босоод ажилладаг байлаа. Энэ бол зөвхөн өөрийгөө үзүүлээдхэдэн мөр уншаад дуусчихдаг ажил биш шүү дээ. Жүжигчин байна гэдэг бол гоё сайхан, нэр алдартай байхын нэр биш юм. Жүжигчний ажил үнэндээ хэцүү ажил. Өдөржин шөнөжин ажиллах хэрэгтэй. Энэ бүхнийг давж байж жүжигчин болох эхлэл тавигддаг.
• Майами хэлээр кинонд тоглож байсан уу?
• Тоглож байсан. Тухайн үедээ Майами хэлээр ярьж сурахыг надад хэлэхээ мартчихсан байсан. Миний тоглосон кинонд хүрхрээний доор зогсож байгаад хэлдэг үг байдаг. Тэр үг бол миний хамгийн анх сурч байсан Майами үг юм.
• -Та хэн нэгнээс урам хугалсан үг сонсож байсан уу?-Хэн нэгэн урам хугалсан үг хэлэхэд гутарч, ухарчболохгүй. Надад ийм зүйл тохиодож байсан. Би кинонд тоглох гэж байхад нэгэн хүн намайг чи чинь уугуул Америк юм уу гэхэд нь би тиймээ гэсэн. Тэгэхэд тэр хариуд минь би чиний хажууд мэргэжлийн жүжигчин шүү дээ гэсэн утгатай зүйл хэлсэн. Тэгсэн ч би үүнийг үл тоосон. Иймэрхүү бүдүүлэг хүмүүсийг үл тоож, орхиж сурах хэрэгтэй.
• Холливудын жүжигчин болохыг тулд ямар чадвартай байх ёстой вэ?
• Холливудын жүжигчин болохын тул заавал академик түвшинд сурч, жүжигчний дээд боловсрол эзэмших шааардлагагүй. Зарим нь эдгээр шаардлагыг биелүүлэх ёстой гэсэн буруу бодолтой байдаг. Холливудын жүжигчин болохын тулд энэ шаардлага хангах шаардлага ч байдаггүй. Энэ шаардлага хангасан ч холливудын жүжигчин болж чадна гэсэн үг биш. Өөрөөр хэлбэл холливудад жүжигчин болж чадахгүй ч байж болно. Холливуд монголд гэдэг энэхүү арга хэмжээ бол та бүхний хувьд ялангуяа жищүжигчин болохыг хүсдэг залуучуудад холливудад хөлөө тавих боломжийг ойртуулах гэж байгаа арга хэмжээ шүү дээ. Бие биенээсээ суралцах, мэдлэг туршлагаа хуваалцах, хичээл зааж сургалт явуулах зорилготой байгаа.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг Үндэсний бичиг үсгийн баярыг тоиолдуулан өнөөдөр Төрийн ордны Монгол төрийн түүхийн музейд “Чулуун шастир-2019” үзэсгэлэн нээлтээ хийлээ.

Өнгөрсөн жил тус музейд Монголын их хаад гадаад улсын хаадад илгээж байсан захидлын хуулбаруудын дэлгэн үзүүлж байсан бол өнөө жил урлаг судлаач, уран бичээч Э.Ариунболд, Шинжлэх ухааны академийн Археологийн хүрээлэнгийн эрдэмтэд, “Сэмүүн” студитэй хамтран “Чулуун шастир” нэртэй үзэсгэлэнг энэ сарын 7-ны өдрийг хүртэл дэлгэж байна.

ҮЗЭСГЭЛЭНГ НЭЭЖ МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ Х.БАТТУЛГА:

Амгалан байцгаана уу?

Хүрэлцэн ирсэн Та бүхэнд талархал илэрхийлж, жил бүрийн тавдугаар сарын эхний долоо хоногт тэмдэглэн өнгөрүүлдэг Үндэсний бичиг үсгийн баярын мэндийг дэвшүүлье.

Бичиг үсэг бол үндэстний түүх, өв соёлыг үеэс үед дамжуулагч, тээгч нь бөгөөд сэтгэлгээний цар хүрээ, чадварыг илтгэн харуулдаг гайхамшигт дурсгалууд билээ.

Нийтийн тооллоос өмнөх 25 мянган жилийн тэртээгээс хүмүүс хад, чулуун дээр зурган мэдээлэл үлдээсэн нь урлагийн сонирхолтой баримт төдийгүй бичиг үсгийн түүхийн эхлэл юм байна. Бичиг үсэг нь Зураг бичиг, Утга бичиг, Авианы бичиг зэрэг түүхэн үе, хэлбэрүүдийг дамжсан байна.

Монгол нутгаас бичиг үсгийн бүхий л хэлбэр, дурсгалууд арвин олддог. Манай нутаг дэвсгэр дээр 4230 хөшөө чулуу, 6796 хадны зураг, бичгийн дурсгал бүртгэгдсэний ихэнх нь байгаль, нийгмийн тэр дундаа хүний хүчин зүйлийн нөлөөгөөр их бага хэмжээгээр эвдэрч гэмтсэн гэсэн үзлэг тооллогын дүн гарсан байна.

Өвөг дээдсээс бидэнд үлдээсэн чулуун судар шастирын дурсгалуудаар уран бүтээлчид, судлаач эрдэмтэд Чулуун шастир үзэсгэлэн гаргасныг нээхээр Та бид хуран цуглаад байгаа билээ. Үзэсгэлэнд тавигдсан дурсгалуудаас заримыг цохон дурдмаар байна.

Говь-Алтай аймгийн Чандмань сумын нутагт орших Шаахар хэмээх газраас олдсон хадны зураг дурсгал байна. Аргаль, янгир, буга, хандгай, эртний анчид болон овог аймгуудын тамга, тэмдэг зурлагыг тодорхой дүрсэлсэн нэн чухал үзмэр. Энэ хадан дээр эртний түрэг бичгийн дурсгал ч бий. Онцлон үзэх дүрслэл нь олуулаа ан хийж буй анчид. Тэд бүгд монголын уламжлалт юүдэн малгай өмссөн байгаа нь цэрэг эрс агаад нүүдэлчдийн соёл одоог хүртэл тасраагүйг илтгэх бололтой. Шаахар толгойн хадны зураг нь олон үеийг хамарсан, цаашид судалгаа хийх арвин өгөгдөлтэй дурсгал юм.

Энд мөн Аргун хаанаас Францын Гоо Филипп ванд илгээсэн захидал байна. Аргун хаан бол Их Монгол улсын баруун хэсэг Ил хаант улсын дөрөв дэх удирдагч байсан. Ойрх Дорнодод Лалын шашинтнуудын эсрэг Франц-Монголын эвсэл байгуулах санаагаа илэрхийлж Францын хаанд захидал илгээсэн байна.

Үзэсгэлэнгийн нээлтийг далимдуулаад нэгэн зүйл захихад хүүхэд багачууд гэлтгүй иргэд маань эх түүх, соёлынхоо дурсгалд хүндэтгэлтэй хандаж, хадны зураг бичээсийг эвдэн сүйтгэхгүй байх, хайрлан хамгаалах, хадгалан үлдээх сэтгэл, танин мэдэх хүсэл эрмэлзэлтэй байгаарай гэж хүсье. Бидний түүх соёлыг биднээс илүү хайрлан хамгаалах хүн байхгүй билээ.

Ингээд “Чулуун шастир” үзэсгэлэнг таалан үзэхийг урьж байна.

Баярлалаа та бүхэнд” гэлээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга үг хэлснийхээ дараа үзэсгэлэнгийн нээлтэд ирсэн хүмүүстэй хамт бүтээлүүдийг үзэж сонирхов.

“Өргөө сүлжээ кино театр” нь 2019 онд 10 жилийнхээ ойтой золгож байна. Энэ ойнхоо хүрээнд 2019 оны турш томоохон тэмдэглэлт ажлуудыг төлөвлөн хэрэгжүүлж эхлээд байгаа аж. Үүний нэг нь “Холливууд Монголд” олон улсын кино фестиваль мөн уг фестивалийн хүрээн дэх монголын кино урлагийн шилдгүүдийг шалгаруулах “Cinema Awards 2019” шагнал гардуулах ёслолын ажиллагаа ажээ.