“Эмэгтэйчүүдийн улс төрийн оролцоог нэмэгдүүлэх нь” сэдэвт хөгжлийн хэлэлцүүлэг Чингис хаан зочид буудлын хурлын танхимд эхлэх гэж байна.Хэлэлцүүлгийн эхний хэсэгт бодит кейсүүдэд тулгуурласан сонгууль болон улс төрд оролцоход эмэгтэйчүүдэд тулгардаг сорилт бэрхшээлийн талаарх хэлэлцүүлэг явагдана. Бодлогын хэлэлцүүлгийн хэсэгт парламентын гишүүд сонгууль, улс төрийн намуудын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах үйл явцын байдал, жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангахад чиглэсэн зохицуулалтууд, мөн улс төрийн намын дэргэдэх эмэгтэйчүүдийн байгууллагын үүрэг оролцоо зэргийг хэлэлцэнэ. Хэлэлцүүлгийн нээлтийг Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд, Жендэрийн үндэсний хорооны дэд дарга С.Эрдэнэ хийх аж.
Category: улс-төр
Өнгөрөгч Баасан гарагт УИХ-ын нэгдсэн чуулганы хуралдаан дээр Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг мэдээлэл хийхдээ хүүхдэд сар бүр олгож буй 20 мянган төгрөгийг танах талаар мэдэгдсэн. Харин бие даагч гишүүд үүнийг эсэргүүцэж байгаа аж. УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн “Ерөнхий сайдын мэдээллийг харахад хумьж, танах юм яриад эхэллээ. Уг нь МАН-тай хамтраад улс орноо хөгжүүлнэ гэсэн. Гэтэл яамдын тоогоо нэмээд, дэд сайд нараа нэмээд явчих мөртлөө ард түмний халаас руу орох боллоо. Одоо бүр хүүхдийн мөнгөнөөс эхлээд эхчүүдийн мөнгийг хүртэл танах гэж байна. Үүнийг бид дэмжихгүй” хэмээн байр сууриа илэрхийлжээ.
Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын дарга О.Магнай үүрэгт ажлаа хүлээлгэж өгч байгаа талаар мэдээллээ. Тэрбээр ажлаа хүлээлгэж өгөх болсон шалтгаанаа “Ардчиллыг уландаа гишгэж, дэд сайдын албан тушаалыг наймаалцсан Засгийн газарт ажиллаж чадахгүй. Би Шадар сайд У.Хүрэлсүхтэй хамтарч ажиллаж чадахгүй” хэмээн тайлбарлав. О.Магнай ШӨХТГ-ыг удирдаж байх хугацаандаа ямар ажлууд хийнээ сэтгүүлчдэд тайлагнасан юм. Энэ талаарх мэдээллийг эргэн хүргэх болно.
Төрийн ордонд өнөөдөр ажлын хэсгүүдийн хуралдаан болох гэж байна. Өнөөдөр Эрүүл мэндийн салбарын барилга байгууламжийн явцтай танилцах ажлын хэсэг 14 цагаас Засгийн газрын XIII байр болон шинээр баригдсан төрийн тусгай албан хаагчдын эмнэлэгийн байранд ажиллана.
Ажлын хэсгийн хуралдааны хуваарь:
Зөвшөөрлийн тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 10.00 цагаас 334 тоот
өрөөнд;
Эрүүл мэндийн албан журмын даатгалын тухай /шинэчилсэн найруулга/ хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “А” танхимд;
Эрүүл мэндийн салбарын барилга байгууламжийн явцтай танилцах ажлын хэсэг 14.00 цагаас Засгийн газрын XIII байр болон шинээр баригдсан төрийн тусгай албан хаагчдийн эмнэлгийн байранд ажиллана;
Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал, Гадаад бодлогын үзэл баримтлалын хэрэгжилтэд хяналт, үнэлгээ хийж, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “Г” танхимд;
Шүүгч, ерөнхий шүүгчийн албан тушаалын цалингийн хэмжээг тогтоох тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Хууль зүйн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 15.00 цагаас “В” танхимд.
АНУ-ын Сан Франциско хотод ажлын айлчлал хийж байгаа Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл тэргүүтэй төлөөлөгчид 2014 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр Сан Франциско хотын захирагчийн ажлын албанд зочилж, тус хотын Олон улсын бизнесийн хөгжлийн газар, Бизнесийн хөгжлийн газар болон Эдийн засгийн хөгжлийн агентлагийн удирдлагатай уулзав.
Уулзалтын үеэр Олон улсын бизнесийн хөгжлийн газрын захирал У.Фаннон Сан Франциско хот нь биотехнологи, мэдээллийн технологийн салбарт шинэ санаа санаачлагыг эдийн засаг, татварын бодлогоор дэмжиж, технологийн паркийн томоохон төслүүдийг амжилттай хэрэгжүүлснээр АНУ-даа инновацийн тэргүүлсэн хотын нэг болсон талаар товч танилцуулж, хоёр тал Сан Франциско болон Улаанбаатар хотуудын хөгжлийн бодлого, хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааны талаар харилцан ярилцаж, санал солилцлоо.
Цаашид хоёр хотын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлж, манай тал Сан Франциско хотын эдийн засгийн хөгжлийн инновацийг дэмжих бодлого, технологийн үйлдвэрлэлийн парк байгуулсан туршлагаас суралцахаар тохиролцлоо.
Уулзалтынхаа дараа Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл Станфордын их сургуулийн Нийтийн төлөөллийн ардчиллын төвийн захирал, профессор Жэймс Фишкин, дэд захирал Алис Сью нартай уулзаж, Монгол Улс дахь ардчиллын явцын талаар танилцуулж, орон нутгийн засаг захиргааны байгууллагын шийдвэр гаргах үйл явцад иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, Deliberative Democracy буюу Нийтийн төлөөллийн ардчиллыг манай улсад төлөвшүүлэх талаар санал солилцож, энэ чиглэлээр тодорхой ажлуудыг хамтран хэрэгжүүлэхээр тохирлоо.
Мөн Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл Сан Франциско хотод суугаа Ерөнхий консулын газарт зочилж, Сан Францискогийн Бей Аэриагийн монгол иргэд, иргэдийн үүсгэл санаачилгаар байгуулагдсан зарим төрийн бус байгууллагын төлөөлөлтэй уулзалт хийлээ. Уулзалтын эхэнд Нийслэлийн засаг дарга улс орны өнөөгийн байдал, Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх, дэд бүтцийг сайжруулах, сайн засаглалыг бэхжүүлэх, авилгатай тэмцэх талаар хийж байгаа ажлынхаа талаар товч танилцуулж, цаашид Улаанбаатар хотыг дэлхийн жишигт хүргэн хөгжүүлэхэд гадаадад ажиллаж, амьдарч байгаа иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх талаар санал солилцов. Уулзалтад Бей Аэриагийн Монголчуудын холбоо, Эмэгтэйчүүдийн холбоо, Монгол оюутны холбоо, Шагайн харвааны холбоо, Оакландын “Гэр” хүүхдийн төвийн дэргэдэх “Би Монгол” сургууль, Сан Франциско хотын “Мэдлэг” монгол сургуулийн төлөөлөл оролцлоо.
Нийслэлийн Засаг дарга тэргүүтэй төлөөлөгчдийн Сан Франциско хот дахь айлчлал өндөрлөж, Жоржиа мужийн Оберн хотыг зорилоо гэж нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
2014 ОНЫ 12 ДУГААР САРЫН 22-ООС 26-НЫ ӨДРҮҮДЭД НАМ, ЭВСЛИЙН БҮЛЭГ, АЖЛЫН ХЭСЭГ, ЧУУЛГАНЫ НЭГДСЭН ХУРАЛДААНААР ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ, ХУВААРЬ
НЭГ.УЛСЫН ИХ ХУРАЛ ДАХЬ НАМ, ЭВСЛИЙН БҮЛГИЙН ХУРАЛДААН:
12 дугаар сарын 22-ны Даваа гарагт:
Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаан “А” танхимд;
Улсын Их Хурал дахь Монгол ардын намын бүлгийн хуралдаан “Б” танхимд;
Улсын Их Хурал дахь МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн хуралдаан “В” танхимд.
ХОЁР.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН:
12 дугаар сарын 22-ны Даваа гарагт:
Зөвшөөрлийн тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 10.00 цагаас 334 тоот өрөөнд;
Эрүүл мэндийн албан журмын даатгалын тухай /шинэчилсэн найруулга/ хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “А” танхимд;
Эрүүл мэндийн салбарын барилга байгууламжийн явцтай танилцах ажлын хэсэг 14.00 цагаас Засгийн газрын XIII байр болон шинээр баригдсан төрийн тусгай албан хаагчдийн эмнэлгийн байранд ажиллана;
Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал, Гадаад бодлогын үзэл баримтлалын хэрэгжилтэд хяналт, үнэлгээ хийж, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “Г” танхимд;
Шүүгч, ерөнхий шүүгчийн албан тушаалын цалингийн хэмжээг тогтоох тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Хууль зүйн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 15.00 цагаас “В” танхимд.
Авлигатай тэмцэх газар олон нийтийн оролцоонд тулгуурласан, хөндлөнгийн хараат бус “Шинжээчдийн баг”-ийг ажиллуулж, төрийн байгууллагын авлигын эсрэг 2014 оны үйл ажиллагаанд үнэлгээ хийлгэсэн билээ. Уг үнэлгээний дүнг олон нийтэд танилцууллаа.
Нээлттэй сонгон шалгаруулалтын үндсэн дээр шалгарсан “Баянзүрх консалтинг” ХХН, “Онч шийдэл” ТББ, “Нийгмийн бодлогын хөгжлийн судалгааны хүрээлэн” ТББ-ын төлөөлөл бүхий шинжээчдийн 4 баг Авлигатай тэмцэх газраас баталсан “Төрийн байгууллагуудын авлигын эсрэг үйл ажиллагааны үнэлэх аргачлал”-ын дагуу төрийн байгууллагуудын 2014 оны авлигын эсрэг үйл ажиллагаанд үнэлгээ хийж, дүнг олон нийтэд зарлаад байна. Энэ үнэлгээ нь 2 дахь удаагаа зохион байгуулагдаж байгаа бөгөөд хөндлөнгийн шинжээчид үнэлдгээрээ онцлог билээ.
Үнэлгээнд Улсын Их Хурлаас байгуулагддаг 7 байгууллага /Монголбанк, Сонгуулийн ерөнхий хороо, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Үндэсний аудитын газар, Үндэсний статистикийн хороо, Төрийн албаны зөвлөл, Хүний эрхийн үндэсний комисс/, 16 яам /2014 онд ажилласан хуучин бүтцээр/, Засгийн газрын тохируулагч, хэрэгжүүлэгч 26 агентлаг /Хил хамгаалах ерөнхий газар, Зэвсэгт хүчний жанжин штаб, Тагнуулын ерөнхий газар үнэлгээнд хамрагдаагүй/, аймаг, нийслэл 22, нийслэлийн 9 дүүрэг, төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой 44 хуулийн этгээд, нийт 124 байгууллага хамрагдлаа. Үнэлгээ нь авлигын эсрэг хууль тогтоомжоор хүлээсэн үүргийн биелэлтийг 0-70 оноо, авлигатай тэмцэх санал, санаачилгыг 0-30 оноо, нийт 100 оноогоор үнэлдэг бөгөөд энэ жилийн улсын дундаж үнэлгээ 60%-тай байгаа нь өнгөрсөн онтой харьцуулбал 11.8%-аар нэмэгдсэн үзүүлэлттэй байна. Графикаар харуулбал:
Шинжээчид тайландаа үнэлгээнд хамрагдсан бүх төрийн байгууллагууд авлигын эсрэг төлөвлөгөөтэй болсныг тэмдэглээд авлигын эсрэг үйл ажиллагаа, хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө орлогын мэдүүлгийн бүртгэл, хадгалалт хариуцсан эрх бүхий албан тушаалтантай болсон, тэдний хариуцах үүргийг ажлын байрны тодорхойлолтод нь тусгасан, зохих нэмэгдлийг олгодог, цахим хуудсаар дамжуулан иргэдээс өргөдөл, гомдол, хүсэлтийг хүлээн авах нөхцөлийг бүрдүүлсэн, худалдан авах ажиллагааны төлөвлөгөө болон төсөв санхүүд холбогдох мэдээлэл, удирдлагын шийдвэрийн нээлттэй байдлыг хангах, мэдээлэх асуудалд тодорхой ахиц гарчээ гэж дүгнэсэн байна. Харин төлөвлөсөн арга хэмжээг хэрэгжүүлэх зардлыг тусгайлан төлөвлөх, хяналт шалгалтын ажлыг хяналт шинжилгээ, үнэлгээтэй андуурч тайлагнах, тендерт шалгарсан болон шалгарч чадаагүй шалтгаан, нөхцөл, хуулийн үндэслэлийг мэдээлдэггүй, тодорхой төрлийн үйл ажиллагааны хэрэгжилт, явц байдалд хяналт тавих, судалгаа, дүн шинжилгээ хийх ажлыг иргэний нийгмийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх, тэдний санал, санаачилгыг дэмжих, сул орон тооны зарыг тогтмол шинэчилдэггүй, цахим хуудас нь хайлтын системгүй, ашиглахад дөхөм, хялбар биш зэргээр шүүмжлэлтэй хандсан байлаа.
Төрийн байгууллага тус бүрийн 2014 оны үнэлгээг 2013 оны үнэлгээтэй харьцуулан үзүүлбэл:
График 1
График 2
График 3
График 4
График 5
Энэ онд нийслэлийн 9 дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын авлигын эсрэг үйл ажиллагааг анх удаа үнэлсэн ба Сүхбаатар дүүрэг 74.8, Сонгинохайрхан дүүрэг 73.9, Чингэлтэй дүүрэг 67.6, Баянзүрх дүүрэг 58.5, Хан-Уул дүүрэг 56.1, Баянгол дүүрэг 55.7, Багануур дүүрэг 53, Налайх дүүрэг 42.9, Багахангай дүүрэг 22.8 оноогоор тус тус үнэлэгджээ. Дүүргийн дундаж үзүүлэлт 56.1%-тай байжээ.
УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг 2004-2008, 2008-2011 онуудад Монгол-Японы парламентын бүлгийн даргаар зургаан жил гаруй хугацаанд ажилласан. УИХ-ын 2012 оны сонгуулийн дараа тус бүлгийн даргаар УИХ-ын гишүүн, УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат ажиллаж байгаад, саяхан Аж үйлдвэрийн сайдын албанд томилогдсон юм. Үүнтэй холбогдуулж УИХ- ын дэд дарга, Монгол Улсын Парламентын бүлгэмийн дарга Р. Гончигдорж УИХ дахь Монгол, Японы парламентын бүлгийн даргаар УИХ-ын гишүүн Д. Ганхуягийг томиллоо. УИХ дахь бүлгүүд дотроо Монгол-Японы бүлэг хамгийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг уламжлалтай. Монгол-Японы харилцаа иж бүрэн түншлэлээс Стратегийн түншлэлд шилжсэн. Д.Ганхуяг парламентын бүлгийн даргаар ажиллаж байхдаа 2006 онд Японы талд Монгол-Японы хооронд чөлөөт худалдааны хэлэлцээр (Японы нэр томьеогоор ЕРА economic partnership agreement, эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр,ЭЗТХ гэх) байгуулах саналыг тавьж, хоёр тал урт хугацаанд ярилцаж, Ажлын хэсэг байгуулсан юм.
Япон улс олон оронтой ЭЗТХ байгуулсан байдаг. Хэдхэн жилийн емне Солонгос улс АНУ-тай чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулсанаар олон улс даяар эерэг мэдээлэл цацагдаж, Солонгос улсын бизнесийн орчин сайжран хөрөнгө оруулалт нэмэгдсэн. Мөн Монгол-Японы парламентын бүлгийн зүгээс Япон улсын хенгелелттэй зээлээр Монгол Улсад Олон улсын онгоцны буудал барих санаачлагыг гаргаж, Японы тал дэмжсэнээр одоо Хөшгийн хөндийд бүтээн байгуулалт нь явагдаж байна. Энэ бол стратегийн ач холбогдолтой, хоёр орны харилцааны туухэнд нэгэн том хуудас нээх тесел юм. Мен энэ бүлгийн зугээс идэвх санаачлага гаргаснаар Японы Засгийн газраас хегжиж буй орнуудад олгодог хоёр шаттай хенгелелттэй зээлийн асуудал шийдэгдэж, 2004-2011 оны хооронд хоёр удаагийн шийдвэрээр ЖДҮ эрхлэгчдэд 100 орчим сая ам.долларын маш сайн нөхцөлтэй зээл олгогдсон юм. Мөн жил бүр Монгол-Японы парламентын бүлгийн гишүүд харилцан туршлага солилцдог төсөл үргэлжлэн хэрэгжиж байна. Ийм байдлаар хоёр орны хооронд 2015 онд ЭЗТХ байгуулагдах болж байна.
ЗАСГИЙН ГАЗАР 320 ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН БОНД ГАРГАНА
УИХ-ын чуулган өчигдөр өглөө 09.00 цагт хуралдаж, төсвийн тодотголыг хэлэлцэх байсан ч хойшилсон юм.Үдээс хойш 14.00 цагтмөн цугласангүй. Чуулганы ирц хүрэлцэхгүй байсны шалтгаан нь АН, МАН-ынхны дунд үл ойлголцол үүссэнтэй холбоотой гэнэ.Намууд хамтарч Засгийн газар байгуулахдаа 15 дэд сайд томилохоор квотоо хуваасан. Гэтэл Ардчилсан нам бусад нам, эвсэлтэй зөвшилцөлгүйгээр зарим яамыг хоёр дэд сайдтай байлгахаар оруулж ирснээс маргаан дэгдсэн гэх сураг байна.
Түүнчлэн уржигдар болсонЗасгийн газрын хуралдаанаар зарим яамны Төрийн нарийн бичгийн даргыг томилсон. Энэ нь ч намуудын хооронд маргаан дэгдээсэн бололтой.Учир нь Ардын намынхан төрийн нарийн бичгийн даргын квотоо нэмж, олон хүний нэр санал болгосон нь бусдынхаа дургүйцлийг төрүүлсэн гэх.Тухайлбал, АН-ынхан “Бүхэл бүтэн долоон дэд сайдын суудал авчихаад одоо төрийн нарийн бичгийн даргын албыг ийм олноор нь авах гэлээ” хэмээн эсэргүүцсэн сураг бий.Үүнээс болж Засгийн газрын хуралдаан дээр ширүүн маргаан өрнөж, зарим нь барьцалдаж авахдаа тулсан гэх жиг жуг ч байна.
Ямар ч байсан Төсвийн тодотгол хэлэлцэх байсан УИХ-ын чуулган өчигдөр 16 цагийн үед эхэлсэн юм. Энэ үед Ардын намынхан хуралд орж ирсэнгүй. Учир нь намын бүлэг нь ээлжит бус хуралдаан зарласан байлаа.Ингээд чуулганаар Төсвийн тодотголын хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг хийв. Энэ үеэр О.Баасанхүү гишүүн”Орлого бүрдүүлэлтээ яаж үзэж байгаа юм. Хоёрдугаарт шүүгчдийн цалинг асуумаар байна. Тэд хууль ёсны цалин авч байгаа юу.Тэгээд энэ Ерөнхий сайд хаачсан юм бэ. Ардын намтай хамтраад бойкот зарлачихсан юм уу” гэхэд УИХ-ын дарга “Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотой зүйл асуу. Ерөнхий сайд МАН-ын бүлгийн хурал руу орсон” гээд микрофоныг нь хаав. О.Баасанхүү гишүүн ч чуулганы танхимаас гарсан тул түүний асуултад хариулах шаардлагагүй гэж үзэв.
Дараа нь УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг “Чингэс бондын мөнгийг бид урт богино хугацаанаасаа хамаарч 4.1-5.1 хувийн хүүтэй зээлж авсан. Гэтэл дотоодын хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжүүдэд энэ мөнгөө таван хувийн хүүтэй зээлдүүлсэн байх юм. Тэгэхээр чинь алдагдал хүлээнэ шүү дээ. Хоёрдугаарт Анод, Зоос, Хадгаламж гээд гурван банк дампуурсан.Эхний хоёр банкны иргэдийн хадгаламжид төр баталгаа гаргаж, улсын төсвөөс иргэдийг хохиролгүй болгосон. Арилжааны банкуудын найдвартай зээлүүдийг улсын төсөвт оруулна гэж тухайн үед ярьсан. Гэтэл энэ талаар сүүлийн гурван жил ярьсангүй. Энэ мөнгийг төсөвт оруулж ирэх хэрэгтэй. Үүнийг анхаарч байгаа юу” гэж асуув. Тэгэхэд нь Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат “Чингэс бондын хувьд бүгд ижил мэдээлэлтэй байгаа. Хүүгийн хувьд таны ярьж байгаа үнэн. Гэхдээ өнөөдрийг хүртэл бондын асуудлууд Сангийн яаманд ирээгүй” гэлээ. Хариуд нь Д.Ганхуяг гишүүн “Дампуурсан арилжааны банкнуудын зээлийн асуудлыг анхаараач” хэмээн сануулаад өнгөрөв. Өөр асуулттай гишүүн байгаагүй учраас зарчмын зөрүүтэй саналуудаар санал хурааж бүгд дэмжсэнээр дараагийн хэлэлцүүлэгт шилжүүллээ.
Харин дараа нь Засгийн газраас үнэт цаас гаргах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийн хэлэлцэх эсэхийг шийдэв. Стратегийн ордуудыг ашиглахтай холбогдуулан авсан урьдчилгаа төлбөрийг бэлэн мөнгөөр төлөх шаардлага гарсан юм байна. Улсын төсвөөс авсан зээлийг эргүүлэн төлөх, Засгийн газраас гаргасан бондын мөнгийг 2014 онд төлөх эх үүсвэрийг бүрдүүлэх зорилгоор 320 тэрбум төгрөгийн үнэт цаас гаргахаар болжээ. Хэлэлцүүлгийн үеэр Х.Болорчулуун гишүүн “Үнэхээр гайхаж байна. Ардын намынхан засагт орохоосоо өмнө өрийн таазыг нэмж болохгүй гэдэг байлаа.Гэтэл МАНАН-гийн Засгийн газар байгуулчихаар өрийн таазыг нэмж болдог юм уу. Хэрэв үүнийг дэмжвэл Төсвийн хүрээний мэдэгдэл, Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулиа зөрчинө шүү дээ. Энэ бондыг чинь хэн худалдаж авах юм бэ. Найдваргүй зээл хоёр, гурван дахин нэмэгдчихсэн байхад арилжааны банкууд авахгүй. Явж явж Монголбанк авна.Мөнгө хэвлэх замаар асуудлыг шийдэж, инфляци өсгөнө” хэмээн шүүмжлэв. Хариуд нь Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат “МАНАН-гийн Засгийн газар биш. Бүх нам хамтарч Засгийн газар байгуулсан.Өрийн таазыг нэмэхэд энэ бонд нөлөөлөхгүй” гэв. Х.Болорчулуун нэмж тодруулах цаг авч “Бонд гаргаж байгаа нь таазыг нэмж байгаа хэрэг шүү дээ. Сөрөг хүчин байхгүй, бүгдээрээ нийлсэн учраас хууль зөрчиж болдог гэж ярьж болохгүй” гэлээ.
Мөн С.Ганбаатар гишүүн “МАНАН-гийн Засгийн газар байгуулагдаад улс орон сайхан болно гэж найдаж байна. Одоо л нэг хэдэн сайдын суудал авлаа өөрөөр ажиллах биз дээ. ГэхдээМАНАНболчихоод хууль зөрчиж болно гэж ярьдгаа одоо зогсоо. Наад бонд чинь Монгол Улсын өр. Гэтэл хээвнэг оруулаад ирэх юм. Бондын мөнгийг юунд зарцуулах гэж байгаа юм гэдгээ ерөөсөө ярихгүй байна. Та нар дандаа худлаа ярьдаг. Засагт орохгүй л гэсэн худлаа.Давхар дээлийг хална,төрийг цомхон байлгана ч гэсэн замаа алдлаа” гэв. Тэгэхэд нь Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат “Худлаа хэлээгүй. Орлогын тасалдлаасаа үүдээд өрөө төлж чадахгүй байгаа юм чинь бонд гаргаад төлчихье гээд байна. Орлогын тасалдлаас үүдээд өрөө төлж чадахгүйд хүрсэн учраас бонд гаргаж байгаа юм. Оюутолгойгоо авсан урьдчилгаа төлбөрийг төлөх хугацаа болсон учраас сая төлсөн. Хоёрдугаарт 2012 онд Хүний хөгжил сан дээр гаргасан бондын төлбөрийг мөн сая төлсөн. Үүнд зориулж 320 тэрбум төгрөгийн бонд гаргахаас аргагүй. Гэхдээ энэ нь өрөн дээр нэмэгдэж байгаа зүйл биш” гэсэн юм.
Тэднээс өөр асуулт асуух гишүүн гараагүй учраас дэмжсэн гурав, дэмжээгүй гурван гишүүний үгийг сонсохоор болов. УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг “Дэмжиж байна. Гэхдээ Сангийн сайд Оюу толгойн урьдчилгаа төлбөр гэж яриад байх юм. Оюу толгойгоос авсан зээлийг буцааж төлнө гэж ярих хэрэгтэй. Үнэн юмыг үнэнээр нь ярих хэрэгтэй” гэв. Тэгтэл О.Баасанхүү гишүүн “Энэ бондыг хэн авах нь тодорхойгүй байна. Энэ их мөнгөний асуудлыг тодорхой ярих хэрэгтэй. Дээрээс нь баялгийн эзэд байж өөрсдөө өрөнд орчихсон гээд байгаа нь үнэхээр өрөвдөлтэй байна. Ер нь МАНАН байгаа тохиолдолд Оюу толгой явахгүй гэж үнэн юм байна” хэмээн хэлэв.Гишүүдийг үг хэлж дууссаны дараа санал хураахад Үнэт цаас гаргах тухай тогтоолыг төслийг хэлэлцэх нь зүйтэй гэж гишүүд үзлээ.
Хэлэлцэх асуудал дууссан учраас чуулганыг түр завсарлуулж, тэр хооронд Төсвийн байнгын хороо хуралдаж, Төсвийн тодотголын гурав дахь хэлэлцүүлгийг хийгээд орж ирэв. Тиймээс чуулганы хуралдаан үргэлжилж, Төсвийн тодотголоо үргэлжлүүлэн хэлэлцсэн юм. Энэ үеэр асуулттай гишүүд байсангүй. Тиймээс төсөлд тусгагдсан зүйл бүрээр санал хураалт явуулж бүгдийг нь дэмжсэн юм. Эцэст нь Засгийн газраас өргөн барьсан 2014 оны Төсвийн тодотголыг УИХ-ын гишүүд баталлаа. УИХ-ын дарга “Төслийг баталсан өдрөөс нь хэрэгжүүлнэ гэдэг заалтыг нэмснийг эс тооцволөөр өөрчлөлт орсонгүй. Засгийн газраас өргөн барьсан хувилбараар нь тодотголыгбаталлаа” гэсэн юм. Төсвийн тодотголыг баталснаар Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэнорлого зургаан их наяд 945.8 тэрбум, нийт зардал ньдолоон их наяд 352.6 тэрбум төгрөг болов. Харин нэгдсэн төсвийн нийт алдагдал нь 407.6 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий хоёр хувьтай тэнцлээ.
Ийнхүү тодотгол хийснээр төсвийн ерөнхийлөн захирагчид дор дурдсан төсвийг зарцуулах нь ээ.(сая төгрөгөөр)
1.Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга-Найман тэрбум 874.8сая
2.УИХ-ын дарга-23 тэрбум 418.8 сая
3.Ерөнхий сайд- 139 тэрбум 594.2 сая
4.Шадар сайд -119 тэрбум 572 сая
5.Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга- 23 тэрбум 490.1 сая
6.БОНХАЖ-ийн сайд- 70 тэрбум 664.2 сая
7.Гадаад хэргийн сайд- 54 тэрбум 125.9 сая
8.Сангийн сайд- Нэг их наяд 888 тэрбум 493.8 сая
9.Хууль зүйн сайд- 373 тэрбум 842.4 сая
10.Аж үйлдвэрийн сайд -40 тэрбум 189.4 сая
11.Барилга хот байгуулалтын сайд- 240 тэрбум 732.9 сая Батлан хамгаалахын сайд- 208 тэрбум 509.9 сая
12.БСШУ-ны сайд –Нэг их наяд 307 тэрбум 416.2 сая
13.Зам тээврийн сайд- 314 тэрбум 429.7 сая
14.Уул уурхайн сайд- 20 тэрбум 659.9сая
15.Хөдөлмөрийн сайд- 222 тэрбум 382.3 сая
16.Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд-445тэрбум 960.4сая төгрөг
17.Хүнс хөдөө аж ахуйн сайд- 170 тэрбум 644.4 сая
18.Эрүүл мэнд, спортын сайд- 612 тэрбум 281.6 сая төгрөг
19.Эрчим хүчний сайд – 190 тэрбум 75.6 сая
Төсвийн тодотголыг баталсны дараа Засгийн газраас Үнэт цаас гаргах тухай тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ. Чуулганы дундуур Төсвийн байнгын хороо хуралдахдаа энэхүү төслийг анхны хэлэлцүүлгээр батлах горимын санал гаргаснаа танилцуулсан. Үүнийг нь чуулганаар дэмжив. Төслийн талаар асуух, үг хэлэх гишүүн байсангүй, Засгийн газраас үнэт цаас гаргах тогтоолын төслийг гишүүд дэмжиж баталлаа. Өчигдөржин хойшилсон УИХ-ын чуулган үдээс хойш хуралдаж, хоёр цагийн дотор хоёр чухал төслийг баталлаа.
Я.МӨНГӨНЦЭЦЭГ
Ерөнхий сайд Ч.СайханбилэгУИХ-ын чуулганд мэдээлэл хийхдээ гурван ч эмнэлэгтэй болох шийдэл хэлжээ.”Бид зөв менежмент хийвэл бололцоо нөхцөл байнга байдаг гэдгийг харуулахын тулд манай Засгийн газар гурван шийдвэр гаргалаа. Хүүхдийн эмнэлгийн ор хүрэлцэхгүй, хүүхэд эх,сахиурууд хонгилд гудсан дээр унтаж,эмчлүүлж байгаа учраас хуучин ССАЖЯ, Цөмийн энергийн газрын суларсан байр руу ЗТЯ-ыг нүүлгэж, Энх тайвны гүүрний доорхи гаднаа зогсоолтой том байрыг богино хугацаанд хүүхдийн шинэ эмнэлэг болгохоор шийдвэрлэлээ. Мөн оффисийн зориулалтаар ашиглахаар төлөвлөсөн Ордны ар дахь шинэ барилгын зориулалтыг өөрчилж, шинэ эмнэлэг байгуулах ажлыг судлан хэрэгжүүлэхийг Хууль зүйн сайдад үүрэг болголоо. Яармагийн дэнжид сүүлийн хэдэн жил дараалан эзэнгүй, балгас болон хувирсан, төсвөөс дахин арав хорин тэрбум төгрөг нэхэж байгаа эмнэлгийн дуусаагүй барилгыг хувийн компаниар концессоор дуусган цаашид хувийн менежментээр, зориулалтаар нь эх нялхсын болон нэгдсэн шинэ эмнэлгийг байгуулах зохих шийдвэрүүд гаргахаар ажиллаж байна. Шинэ зуун гараад нэг ч шинэ эмнэлэг барьж чадаагүй байгаа бидэнд гурван ч шинэ эмнэлэгтэй болох бололцоо ийнхүү гарч байна гэсэн үг. Бодлого нь зөв зарчим дээр суурилсан байхад жаахан сэтгэл, зүтгэл, ойлголцол гурвыг нэмээд өгөхөд бид олон асуудлыг хамтдаа шийдвэрлэж чадна аа гэдгийг л энд гол нь жишээ болгох гээд байна” хэмээн тэр тайлбарлав.