Category: их-уншсан

Categories
их-уншсан мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Д.Үүрцайх: Хүнжүүлсэн пропорционал сонгуулийн тогтолцоог ашиглан УИХ-аа сонгох нь илүү тохиромжтой DNN.mn

Хуульч Д.Үүрцайхтай ярилцлаа.

-Манай улс ардчилсан тогтолцоонд шилжээд өнгөрсөн 30 гаруй жилийн хугацаанд пропорционал болон мажоратор, холимог гэх мэт олон төрлийн сонгуулийн тогтолцоог ашиглаж ард иргэдийн төрд төлөөлөх төлөөллийг сонгож байсан. Таны хувьд манай улсад хамгийн тохиромжтой сонгуулийн тогтолцоог аль нь байх боломжтой гэж үзэж байна вэ?

-Монгол Улс 1990 онд ардчилсан төрийн тогтолцоотой болсноос хойш нийт есөн удаа УИХ-ын сонгууль явуулсан байна. Хамгийн эхний буюу шилжилтийн үеийн сонгуулиар АИХ-ын депутатуудыг олонхыг төлөөлөх тогтолцоогоор, Улсын бага хурлын гишүүдийг пропорционал тогтолцоогоор буюу улс төрийн намд өгсөн саналаар нь АИХ-аас сонгож байсан.

Тиймээс шууд бүх ард түмний сонгууль болсон гэж үзэхэд өрөөсгөл. Үүний дараа 1992 онд ардчилсан шинэ Үндсэн хуулиа баталснаас хойш нийт найман удаа УИХ-ын сонгууль явуулснаас долоог нь олонхыг төлөөлөх буюу мажоратор тогтолцооны хэдэн янзын хувилбараар явуулсан байдаг.

Харин 2012 онд хосолсон тогтолцоо буюу УИХ-ын гишүүдийн 2/3 нь буюу 48 гишүүнийг тойргоос, 28 гишүүнийг улс төрийн намуудад өгсөн саналаар нь хувь тэнцүүлэн сонгох тогтолцоогоор явуулсан. Тиймээс манайд туршиж үзээгүй сонгуулийн тогтолцоо байхгүй гэж ойлгох нь учир дутагдалтай.Тухайлбал, цэвэр пропорционал тогтолцоо, хүнжүүлсэн пропорционал тогтолцоо, шилжих саналын тогтолцоо зэрэг олон тогтолцоог манай улс туршиж хараахан үзээгүй байна.

-Шинэ Үндсэн хууль батлагдсанаас хойш ашигласан олонхыг төлөөлөх буюу мажоратор тогтолцоог цаашид ашиглахад ямар хүндрэл бэрхшээл тулгараад байна вэ?

-Сонгуулийн уг тогтолцоог өөрчлөхгүй бол бид өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд хөгжлийнхөө томоохон боломжуудыг алдсан буруу замналаасаа гарч чадахгүй гэдэг нь нэгэнт тодорхой болсон. Тиймээс олонхыг төлөөлөх тогтолцоо цаашид манай улсад тохирохгүй, хөгжлийн бодлогыг гацаагч, тойргийн төсвийг тойглож, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтыг үр дүнгүй болгож, улсаа өрийн хавханд оруулж байна. Тиймээс сонгуулийн тогтолцоогоо өөрчлөхгүйгээр парламентын ардчилал бэхжихгүй гэдэг дээр эрдэмтэн, судлаачид, улс төрийн намуудын дийлэнх нь санал нэгдэж байна. Хөгжиж байгаа, амжилттай байгаа парламентын ардчилалтай Бүгд найрамдах улсуудын дийлэнх нь хувь тэнцүүлэн сонгох буюу пропорционал тогтолцоог хэрэглэж байна. Өөрөөр хэлбэл улс төрийн намд өгсөн саналд нь хувь тэнцүүлж парламентын суудлаа хуваарилах тогтолцоо юм.

-Манай улсад дээр дурдсан сонгуулийн олон тогтолцооноос алийг нь хэрэгжүүлбэл илүү үр дүнтэй гэж үзэж байна вэ?

-Шилмэл, сонгогдсон сонгуулийн тогтолцоо буюу хамгийн сайн сонгуулийн тогтолцоо гэж байхгүй. Хамгийн сайн сонгуулийн тогтолцоо гэдэг нь тухайн улсынхаа эрхэм зорилго, төрийн байгуулалт, нийгмийн байдалд тохирсон байхыг л хэлээд байгаа юм. Нэгэнт олонхыг төлөөлөх сонгуулийн тогтолцооны олон хувилбарыг туршиж үзээд энэ тогтолцоо манайд тохирохгүй гэдэг нь тодорхой болсон учраас пропорционал сонгуулийн тогтолцоог ашиглан төлөөллийн байгууллагаа сонгодог болох шаардлагатай байна. Пропорционал сонгуулийн тогтолцоо дотроо бас олон төрөл бий. Би хувь судлаачийнхаа хувьд хүнжүүлсэн пропорционал тогтолцоог Монгол Улсад хамгийн тохиромжтой гэж үзэж байгаа. Ийм сонгуулийн тогтолцоо Герман, Швед зэрэг орнуудад амжилттай хэрэгжиж байна.

-Хүнжүүлсэн пропорционал тогтолцоо гэдэг нь бусдаасаа ямар ялгаатай байх вэ. Жаахан дэлгэрүүлэх боломж бий юү?

-Тус тогтолцоогоор тухайн парламентын гишүүдийн талыг нь тойргоос сонгодог бол талыг нь намд өгсөн саналаар сонгох юм. Гэхдээ суудлаа хуваарилахдаа намд өгсөн саналаар нь хувь тэнцүүлэн хуваарилдаг. Өөрөөр хэлбэл, сонгогч хоёр санал өгөх бөгөөд эхний саналаараа тойргийн нэр дэвшигчээ сонгох бол, хоёр дахь саналаа аль улс төрийн намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, бодлогыг дэмжиж байгаагаа илэрхийлэн дугуйлах юм. Эцэст нь аль улс төрийн нам хэдэн хувийн санал авснаар нь суудлыг нь хуваарилдаг. Ингэж хуваарилах үед шууд сонгогдсон гишүүд нь намд ногдох суудлаас цөөн байвал тухайн намын жагсаалтаас нэмж оруулах, их байвал бусад намуудад хувь тэнцүүлэн жагсаалтаас нь нэмж оруулах юм.

-Тус тогтолцооны сул болон давуу тал нь юу вэ?

-Пропорционал тогтолцооны давуу тал нь сонгогчийн өгсөн санал гээгддэггүй. Нийт сонгогчид ямар төртэй байхыг хүсч, ямар намуудын төлөөллийг төрд оруулахыг хүснэ тэр нь толины тусгал мэт парламентад орж ирдэг. Төлөөллийн зарчим маш сайн хангагддаг. Мөн улс төрд шинэ улс төрийн хүчин орж ирж, олон ургалч үзэл парламентат орж ирэх боломжийг бүрдүүлдэг. Харин сул талын тухайд УИХ-д олон улс төрийн хүчин орж ирэхээр Засгийн газраа байгуулах хэмжээний олонх бүрдэхгүй байх магадлалтай. Өөрөөр хэлбэл, сонгуулийн үр дүнд эвслийн Засгийн газар байгуулагдах нөхцөл шаардлага үүсдэг. Мөн хэт олон намын төлөөлөл УИХ-д орж ирвэл Засгийн газар нь тогтворгүй болох эрсдэл ч бий. Гэхдээ эдгээр эрсдэлтэй талыг хаах хууль эрх зүйн зохицуулалт, механизм бий. Өөрөөр хэлбэл, нийт сонгогчдын 3-5 хувийн санал авсан улс төрийн намууд суудал хуваарилалтад оролцдог. Энэ нь хэтэрхий олон намууд орж ирэх нөхцөл боломжийг хаадаг. Хоёрдугаарт, эвслийн Засгийн газар байгуулагдахаар ямар нам, ямар хүмүүсээр Засгийн газраа удирдуулах шийдэл нь сонгогчдыг санал өгөх үед харьцангуй тодорхой бус байдаг. Гэхдээ ардчилсан байдлаар Засгийн газраа байгуулснаар нэг намын дарангуйллаас салах боломжийг бий болгоно. Олонхыг төлөөлөх буюу мажоратор тогтолцоо бол ялагч бүхнийг авна гэх зарчимтай. Тухайлбал өнөөдөр МАН-ынхан нийт сонгогчдын 43 хувийн саналын дэмжлэг авсан мөртлөө парламентын 80 гаруй хувийг эзэлчихсэн, Засгийн газар дээр 100 хувийн эрх мэдэлтэй болчихсон байна. Гэтэл дэлхийн улс орнуудын ардчиллын хөгжил зөвшилцлийн ардчилал руу явж байна. Өөрөөр хэлбэл, улс төрийн намууд нь гудамжинд жагсаал, тэмцлээр бус, парламентдаа орж ирээд эвлэж нэгдээд Засгийн газраа байгуулдаг, улс төрийн хүчнүүд асуудлаа парламентдаа хэлэлцэж дундын зөв шийдлээ ярьдаг хэлбэр рүү орж байна. Бид энэ хөгжлийн замаас хоцорч болохгүй. Энэ чиглэл рүү явах шаардлагатай.

-Сонгуулийн тогтолцоогоо өөрчиллөө гэхэд иргэдийн саналыг худалдаж авдаг, мөнгөний гэх тодотголтой сонгууль явахгүй гэх баталгаа бий юү?

Хувь тэнцүүлэн сонгох тогтолцоогоор улс даяараа нэг тойрог болох учраас улс даяар сонгогчдыг худалдаж авах хэмжээний тийм баян хүн, гадны хүч байх боломжгүй болно. Энэ бол манай улсын ардчиллын дархлаа, тусгаар тогтнолын бас нэг хамгаалалт, шийдэл болох юм. Өөрөөр хэлбэл, өмнө нь том гэгдэх намууд нэр дэвшигчдээ шилж олохдоо мэдлэг чадвартай хүнийг сонгохоосоо илүү тухайн тойрогт мөнгө зарж, сонгогчдын саналыг худалдаж авч чадах хөрөнгөлөг хүмүүсийг эрж хайдаг байсан. Хэрэв одоо хувь тэнцүүлсэн тогтолцоонд шилжвэл бодлогоор өрсөлдөж, түүнийг хэрэгжүүлэх мэргэжилтнүүдийг улс төрийн намууд оруулж ирэхийг хичээх юм.

Нэг үеэ бодвол сонгогчдын боловсрол дээшилсэн учраас улс төрийн намууд хувь тэнцүүлсэн тогтолцоо хэрэгжиж эхлэхэд намаа хорлох гээгүй л бол авлигач, хулгайч, нэр муутай улстөрчдөө аль болох жагсаалтад оруулахаас татгалзах байх. Оруулбал тэр улс төрийн нам, намын гишүүд бүхэлдээ хохирно. Монгол Улсад тохиромжтой сонгуулийн тогтолцоог сонгоход харгалзаж үзэх бас нэг нөхцөл бол манай улсын хүн амын нягтаршил багатай байдал юм. Тиймээс зах хязгаар нутагт амьдардаг, орон нутгийн иргэдийг төлөөлөх бодитой төлөөлөл бас байх шаардлагатай. Үүнд дээр дурдсан Герман улсын сонгуулийн тогтолцоо нэлээд тохирч байгаа. Учир нь тал нь тойргоос сонгогчдын эхний саналаар сонгогдож, тал нь пропорционал тогтолцоогоор сонгогдох юм. Бүр байг гэхэд 2012 онд явуулсан хосолсон тогтолцоогоор талыг нь тойргоос, талыг нь намд өгсөн саналаар хувь тэнцүүлэн сонгох зэрэг хувилбар байвал манайд хамгийн тохиромжтой гэж үзэж байна.

Categories
их-уншсан мэдээ нийгэм туслах-ангилал

Нийтийн албанд томилогдох 241 иргэний урьдчилсан мэдүүлгийг хянан шалгажээ DNN.mn

Авлигатай тэмцэх газрын Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтэс нь 2022 оны 5 дугаар сарын 30-наас 6 дугаар сарын 3-ны өдрүүдэд нийтийн албанд томилогдохоор нэр дэвшсэн 241 иргэний хувийн ашиг сонирхлын урьдчилсан мэдүүлгийг шалган, 102 мэдүүлгийг хянан шийдвэрлэлээ. Одоогоор ажиллагаанд 139 нэр дэвшигчийн урьдчилсан мэдүүлэг хянагдаж байна.

Өнгөрсөн долоо хоногт иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагаас ирүүлсэн нийтийн албан тушаалтны авлига, ашиг сонирхлын зөрчилтэй холбоотой 66 гомдол, мэдээллийг хүлээн авч шалгаснаас 12 гомдол, мэдээллийг хянан шийдвэрлэлээ.

Төлөвлөгөөт хяналт шалгалтын хүрээнд 47 албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг шалгаж, 5 мэдүүлгийг хянан шийдвэрлэжээ. Одоогоор 42 албан тушаалтны хөрөнгө, орлогын болон хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлгийг шалгаж байна гэж АТГ-аас мэдээллээ.

Categories
их-уншсан мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Махны үйлдвэрт байсан хүүхдүүд хаачсан бэ? DNN.mn

–Сэтгүүлч Л.Баяржаргал: Дараагийн сурвалжилгаар очиход хүүхдүүдийг “Ажлаа дуусгаад явсан” гэхээс өөр мэдээлэл өгөөгүй-

Эмээлт дэх махны үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаа, махны чанар, эрүүл ахуйн асуудлыг нийгэмд гаргаж ирсэн хэвлэл бол “Neguun.mn” цахим хуудсын хамт олон. Махны үйлдвэрүүдийн сурвалжилгаас анхаарал татаж байгаа бас нэг асуудал хүүхдүүдийн тухай юм. Энэ тухай ” сайтын захирал, сэтгүүлч Л.Баяржаргалтай ярилцлаа.

-Махны үйлдвэрүүд ийм нөхцөл байдалтай ажиллаж байгаа мэдээллийг анх яаж мэдэж, хэрхэн сурвалжлав. Анх очиход нөхцөл байдал ямар байсан бэ?

-Эх сурвалж байж бид мэдээ, сурвалжилга бэлтгэнэ шүү дээ. Тиймээс мэдээлэл ирэнгүүт эх сурвалжтай очиж уулзаад, хоёр ч удаа баталгаажуулаад тэр шөнөдөө сурвалжилганд гарсан. Тавдугаар сарын 10-ны үүрийн 04:00 цаг хүртэл шууд дамжуулалт хийсэн.

Бидний анх очсон компани бол “Эм Ди Си Пи” компани. Төмөр хашаатай, бат бэх цоожтой, бүрэн камержчихсан. Хоёр зураглаачтайгаа гурвуулахнаа очсон учраас дотогш нэвтэрлээ гэхэд гарах эрсдэлээ тооцоолж, “Босоо хөх Монгол” нийгэмд үйлчлэх төрийн бус байгууллагын ах нарт хандаж, “Ноцтой мэдээлэл авагдсан учраас хамгаалж өгөөч” гэж хүссэн. Тэд ч тусалсан. Ингээд яваад ороход мэдээж таагүй хүнд нөхцөл байдал угтсан. Бичлэгт тодорхой байгаа шүү дээ. Шөнийн цаг байсан учраас хууль бус ажиллагаа яг үргэлжилж байсан. Ажилтнуудын сөрөг уур амьсгал, ёс зүйгүй авир, харилцаа хандлага бүхий л зүйл нь шууд дамжуулалтаар гарсан Тэр асуудлаас хойш өнөөдрийг хүртэл 20 гаруй хоног бага багаар мэдээлэл авагдаж, үе шаттайгаар явсаар нийгэм хүнсний гол хэрэглээ махны асуудал юу болчихов гэж эргэлзэж, үнэн бодит байдлыг мэдэхийг хүсч байна. Монголчуудын хүнсний гол салбараас харь улсын иргэдийн оролцоог салгаач гэж төр засагтаа хандсан, хүлээсэн байдалтай байна.

-Сурвалжилгын үеэр махны үйлдвэрт хүүхдүүд байсан нь дүрс бичлэгт үлдсэн. Тэнд ямар учиртай хүүхдүүд байв?

-Хүүхдүүд байсан үйлдвэр бол бидний сурвалжилсан хоёр дахь үйлдвэр байсан. “Сайло фүүдс Монголиа” гэх компанийн мэдлийнх. Тус компанийн бэлтгэсэн мах нийслэлийн цайны газрууд руу нийлүүлэгдсэн байж болзошгүй гэдэг мэдээлэл бидэнд ирсэн. Түүний дагуу сурвалжлахаар явж очиход дахиад л бүрэн камертай, шорон гяндан шиг газар угтсан. Ер нь энэ камерыг хаанаас хэн хянадаг юм бол гэдэг асуудал гарна шүү дээ. Ингээд хөөгөөд явсан. Гэтэл махны үйлдвэрээс 500-гаад метрийн зайд бас нэг объект гарч ирсэн. Тэнд эзэн нь гэх нэг хятад хүн, монгол эхнэр, хадам ээжтэйгээ амьдардаг болж таарсан. Гэтэл тэр объектын нэгдүгээр давхарт явж ороход хоёр эмэгтэй, таван хүүхэд угтсан. Нэг нь охин хүүхэд, 3-5 насны гэмээр. Үлдсэн дөрөв нь эрэгтэй, 15 насны хөвгүүд.

Сошиалаар 11 хүүхэд нүхэн дотроос олдсон гэх мэдээлэл яваад байна лээ. Тэр бол хандалт авах гэсэн сайтуудын ташаа мэдээ. Хүүхдүүдийн асуудлаар надтай цагдаа, тагнуулаас холбогдож мэдээлэл тодруулж авсан.

-За ямартаа ч 11 биш, таван хүүхэд байсан байх нь. Тэдгээр хүүхэд тэнд юу хийдэг байсан хэрэг вэ. Ажилчдынх нь хүүхдүүд үү?

-Үгүй. Хүүхдүүдээс хоёр, гурван ч удаа асууж тодруулах гэж хичээсэн. “Хүмүүсийн ажилд тусалдаг юм аа” гэхээс өөр зүйл яриагүй. Гэсэн хэдий ч тэд тэр давхраасаа дээшээ гарч үзээгүй бололтой, хоёрдугаар давхар руугаа гарах эрхгүй, тэнд юу байдгийг ч мэдэхгүй, хаалга үүд нь цоожтой. Хардлага төрүүлсэн гол зүйл тэр хүүхдүүдийн байгаа объектын хашааг дотор талаас нь ногоон өнгийн хятад бичигтэй цоожоор түгжчихсэн. Тэр хашааны хаалгыг гаднаас нь онгойлгох хориотой гэсэн лац байгаа юм. Тэгэхээр хүүхдүүд тэр хашаанаас ч гардаггүй гэсэн үг.

-Тэгвэл тэнд ямар нэгэн ажил хийдэг болж таарав уу?

-Тэгж л харж байгаа. Нэг хүүхдийн гутал цусны толботой байсан нь хардлага төрүүлсэн. Яагаад цус болчихсон юм бэ гэж асуухад “Хүмүүсийн ажилд тусалж байгаад ийм болчихсон” гэхээс өөр зүйл хэлээгүй.

Хүүхдүүд хашаанаас битгий хэл нэг давхраас гарах эрхгүйг бодоход махны үйлдвэрт нь ажилладаггүй. Харин тэр байсан объект нь доороо маш том зоорьтой. Тэнд чухам юу хийдэг нь тодорхойгүй. Насанд хүрээгүй хүүхдүүд тэнд л хүнд хүчир ажил хийдэг болов уу гэж харсан. Учир нь тэд нүүр гар нь ч халтайчихсан, шавар шавхай, цус болчихсон хувцастай унтаж байсан. Хэрэв эцэг нь эх тэнд байсан бол хүүхдээ тийм байдалтай амраахгүй шүү дээ. Ядаж л нүүр гарыг нь угаана, хувцас хунарыг нь тайлуулж тав тухтай амраана. Гэтэл тийм байгаагүй учраас насанд хүрээгүй хүүхдүүдийг хууль бусаар хөдөлмөр эрхлүүлж байсан байж болзошгүй гэж үзэж байгаа.

-Хүүхдүүд одоо байхгүй гэв үү?

-Бид дараагийн удаа сурвалжилга хийхээр очиход хүүхдүүд байхгүй болчихсон байсан. Хаачсаныг асуухад “Хүүхдүүд ажлаа хийж дуусаад явчихсан” гэсэн тайлбар хэлсэн. Тэгэхээр яалт ч үгүй хүүхдүүдийг хүнд ажил хийлгэж байсан нь үнэн болж таарч байгаа юм гэв.

Махны үйлдвэрт шөнийн цагаар насанд хүрээгүй хүүхдүүд байсан асуудалд хууль хяналтын байгууллага хэрхэн анхаарч байгааг тодруулсан юм. Энэ талаар ЦЕГ-ын хэвлэл мэдээллийн төвийн ахлах ажилтан, цагдаагийн хошууч Б.Дэлгэрхангай “Тухайн үед цагдаагийн байгууллагаас дуудлага мэдээллийн дагуу очиж ажилласан. Гэмт хэрэг зөрчлийн асуудал байгаагүй учраас харьяаллын дагуу Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газарт шилжүүлсэн. Тус газар нь хүүхдийн хөдөлмөрийн асуудлыг хариуцдаг” хэмээв.

Categories
их-уншсан мэдээ нийгэм туслах-ангилал

Элсэн чихэр, будаа, жимсний тодорхой хувийг дотоодоос хангах боломжийг бүрдүүлнэ DNN.mn

УИХ-ын чуулганаар 6 дугаар сард хэлэлцэх асуудлын дараалал тогтоож УИХ-ын дарга Г. Занданшатар 86 тоот захирамж гаргасан байна. Энэхүү дараалалд:

  • “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах талаар авах арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төсөл: (30)
  • Хүнсний тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төсөл: (31) гэжээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У. Хүрэлсүх “Хүнсний хангамж аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөнийг орон даяар өрнүүлэх санаачилга гаргаж УИХ-д “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” тогтоолын төслийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний хамт өргөн мэдүүлжээ.УИХ-ын тогтоолын төслийг чуулганаар хэлэлцэхийг дэмжиж анхны эхэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр байнгын хороонд шилжүүлсэн байна. “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” тогтоолын төсөл нь 4 бүлэг, 51 заалттай. Уг тогтоолын төслийг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн 131 зүйл, заалттай үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг боловсруулжээ.

“НҮБ-ын судалгаагаар 2021 оны байдлаар дэлхийн 53 орны 193 сая хүн ам хүнсний аюулгүй байдлын эрсдэлд орж болзошгүй гэсэн дүн гарчээ хэмээн онцолсон байна. Хүнсний үнэ 4 дүгээр сарын байдлаар жилийн 17 хувиар өссөн байна. Жимс, жимсгэнийн үнэ 42 хувиар, хүнсний ногооны үнэ 47 хувиар, сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үнэ 15 хувиар тус тус өссөн гэж төслийн танилцуулгад дурджээ.

Энэхүү тогтоолыг баталж, төлөвлөгөөг хэрэгжүүлж ажилласнаар ирэх 5 жилд гол нэрийн 19 төрөл болох малын мах, махан бүтээгдэхүүн, сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, төмс, лууван, байцаа, манжин, сонгино, сармис, хүрэн манжин, гурил, гурилан бүтээгдэхүүн, хүлэмжийн ногоо, өндөг, цөцгийн тос, хүнсний давс, тахианы мах, ургамлын тосоор хүн амын хүнсний хэрэгцээг дотоодоосоо бүрэн хангаж, цаашдаа элсэн чихэр, төрөл бүрийн будаа, гахайн мах, жимс, жимсгэнийн тодорхой хувийг хангах боломжийг бүрдүүлнэ гэж тооцжээ. Дээрх нэр төрлийн хүнсний бүтээгдэхүүнээр дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангахад 1.7 их наяд төгрөг шаардлагатай гэж үзжээ.


Мөнгөний эх үүсвэр:

  • зээлийн хүүгийн зөрүү төлөх,
  • Засгийн газраас зарим дээр нь баталгаа болон бонд гаргах
  • арилжааны банкнууд дээр байгаа чөлөөт мөнгөн үлдэгдлийг татан ашиглах зэрэг олон зүйлийг нарийвчлан тооцож, төлөвлөгөө гаргасан байх юм.

УИХ-ын тогтоолын төслийг байнгын хороонд шилжүүлэх хэлэлцүүлгийн явцад, УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал зарчмын зөрүүтэй санал гаргажээ. Тодруулбал, төслийн гурав дахь заалтын хоёр дахь дэд зорилт дээр эрчимжсэн мал аж ахуйн хүрээнд:

  • механикжуулалт буюу жижиг оврын тоног төхөөрөмжөөр хангах, ажлын эд ангиудыг үйлдвэрлэж хангах арга хэмжээг авч, бүтээмж өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх” гэсэн заалт, нэмэх санал гаргажээ. Түүний дээрх саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн байх жишээтэй.

УИХ-ын тогтоолын төслийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд:

  • хүнсний аюулгүй байдлыг хангах нэгдсэн тогтолцоо бүрдүүлэх;
  • татвар, хөрөнгө оруулалтын таатай орчин бүрдүүлэх, санхүүжилт, даатгалын оновчтой тогтолцоо бий болгох;
  • хүүхдийн хоол, хүнсний хангамжийн нийлүүлэлтийн оновчтой тогтолцоо бий болгох, аюулгүйн үзүүлэлтийг тодорхойлох;
  • пестицидийн үлдэгдлийн хяналтын хөтөлбөр батлах;
  • хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүний хөндлөнгийн хяналтын зохицуулалт бий болгох чиглэлээр хууль эрх зүйн орчинг сайжруулах,
  • холбогдох хууль тогтоомжид нэмэлт, өөрчлөлт оруулахыг Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороонд даалгах;

Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах удирдлага, зохион байгуулалтын чиглэлээр:

  • хүнсний хангамжийг нэмэгдүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг үе шаттай шийдвэрлэх,
  • хүнсний эрдэм шинжилгээ, судалгааны хүрээлэн бий болгох,

Газар тариалангийн үйлдвэрлэлийн чиглэлээр:

  • тариалангийн зориулалттай газар ашиглалтыг сайжруулах, талбайн хэмжээг нэмэгдүүлэх;
  • ургамлын генетик нөөцийн ашиглалт хамгаалалт, нутагшсан сортын үрийн нөөц бүрдүүлэх;
  • үр тариа, төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнэ болон ашигт таримлын үр үйлдвэрлэлийн үндэсний тогтолцоо бүрдүүлэх;

Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн чиглэлээр:

  • нэг малаас авах ашиг шимийг нэмэгдүүлэх, бэлчээрийн даацыг тооцон малын тоо толгой толгойг зохих түвшинд барих;
  • мал, амьтны гоц халдварт өвчинтэй тэмцэх цогц арга хэмжээг шуурхай хэрэгжүүлэх;

Хүнсний боловсруулах үйлдвэрлэлийн чиглэлээр:

  • мал аж ахуй, газар тариалангаас нийлүүлсэн хүнсний түүхий эдийг дотооддоо боловсруулах, бэлэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх;
  • хүнсний сүлжээний бүх шатанд хяналт, баталгаажуулалтыг тодорхой болгож итгэмжлэгдсэн лабораторийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх;
  • дотоодын зах зээлд борлуулсан чанар, эрүүл ахуй, аюулгүйн үзүүлэлтийн шаардлага хангасан бүтээгдэхүүнд олгож буй урамшууллын тогтолцоог боловсронгуй болгох;
  • хоол, хүнсний зөв, зохистой, соёлтой хэрэглээний талаарх сургалт, сурталчилгаа, соён гэгээрүүлэх ажил зохион байгуулах зэрэг цогц арга хэмжээ авахыг Монгол Улсын Засгийн газарт даалгахаар тусгасан байх жишээтэй.

Ер нь “Дэлхийн хүнсний аюулгүй байдлын өдөр”-ийг НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 2018 оны хурлын 73/250 тогтоолоор жил бүрийн 6 дугаар сарын 7 гэж зарлажээ. Ингэж зарласан гол зорилго нь дэлхийн нийтээрээ хүнсний аюулгүй байдлын талаарх ойлголт мэдлэгээ сайжруулах, хоол, хүнсийг аюулгүй, мөн хүртээмжтэй, шим тэжээллэг байлгахад шийдвэр гаргагч, бодлого боловсруулагч нар, хоол, хүнсний үйлдвэрлэл, худалдаа, үйлчилгээ эрхлэгчид, хэрэглэгч зэрэг хүн бүрийн оролцоог чухалчлах ёстой юм байна.

НҮБ-ээс энэ өдрийг гишүүн улс орнууддаа тэмдэглэхийг 2019 онд уриалж байжээ. Ийм болохоор хүнсний аюулгүй байдал гэдэг нэг улсын бус нийт хүн төрөлхтний өмнө тулгарч буй асуудал бололтой. Түүнийг шийдвэрлэх арга зам нь улс орон бүрийн өөр өөрийнх нь онцлогт тохирсон байх болов уу?

Categories
их-уншсан мэдээ туслах-ангилал цаг-үе

Он гарснаас хойш Монгол Улсын 5170 иргэн ОХУ руу зорчжээ DNN.mn

Дэлхий нийтээр цар тахлын улмаас улс хооронд зорчигчдын тоо сүүлийн гурван жил зогссон. Харин энэ жилээс олон улсад вакцины нөлөөгөөр халдварын тохиолдол буурч, хилийн хоригоо цуцалж, жуулчдыг хүлээж авч эхлэсэн.

Тэгвэл Монгол Улсын хувьд цар тахлаас өмнө сүүлийн таван жилд ямар улсууд руу их зорчдог байсан талаар сонирхолтой статистик судалгааг гаргажээ.

Судалгаанаас харахад жил бүр хойд хөрш ОХУ руу монголчууд хамгийн их зорчдог. Цар тахлын өмнө буюу 2019 онд Орос руу 43,464 жуулчин зорчсон байна. Тэгвэл 2022 оны нэгдүгээр улирлын байдлаар Орос руу 5,170 иргэн нэвтэрсэн аж.

Харин Өмнөд Солонгос руу 2018 онд хамгийн их буюу 27,536 жуулчин гарчээ. Сүүлийн үед Монгол Улсын иргэд аялал жуулчлал, арилжаа наймаагаар Турк улс руу зорчих нь ихэссэн. Тэгвэл энэ оны эхний улирлын байдлаар 773 иргэн тухайн улс руу зорчсон байна.

Categories
их-уншсан мэдээ нийгэм туслах-ангилал

МХЕГ: Эмээлтийн 20 үйлдвэрийн үйл ажиллагааг түр зогсоосон DNN.mn

Эмээлт дэх мах боловсруулах үйлдвэрүүдэд мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас төлөвлөгөөт бус хяналт шалгалт хийж байгаа. Өчигдрийн байдлаар 10 компанийн үйлдвэрт 17 лац тавьсан гэдгийг Харин МХЕГ-ын дарга Б.Баасандорж мэдээлсэн юм.

Харин өнөөдрийн байдлаар нийт 20 аж ахуйн нэгжийн үйлдвэрийн үйл ажиллагааг түр зогсоож, лац тавьж битүүмжлээд байгаа талаар МХЕГ-аас мэдээллээ.

Categories
их-уншсан мэдээ туслах-ангилал цаг-үе

Хот хоорондын зорчигч тээврийн үнэ нэмэгджээ DNN.mn

Хот хоорондын нийтийн зорчигч тээврийн үнэ тарифыг 2022 оны зургаадугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн нэмэгдүүлсэн тухай Авто Тээврийн Үндэсний Төвөөс мэдээллээ.

Зам тээврийн хөгжлийн сайдын 2019 оны 374 дугаар тушаалаар 1 хүн км өртгийг 60-75 төг байхаар тогтоосон байдаг.

Уг жишиг тарифыг тогтоохдоо тухайн үеийн нэг литр түлш 2,430 төгрөг байхад тогтоож байсан. Өнөөдрөөс мөрдөх үнэ тариф нь тухайн жишиг тарифын хүрээнд дээд хязгаарт хүргэж байгаа аж.

1
2
3

5

6
Categories
их-уншсан мэдээ туслах-ангилал цаг-үе

Монгол Улсын хэмжээнд 0-17 насны 1.2 сая хүүхэд байна DNN.mn

Монгол Улсын хэмжээнд 2021 оны байдлаар 0-17 насны 1.2 сая хүүхэд байгааг Үндэсний статистикийн хорооноос мэдээллээ.

2006 оноос хойш төрөлт нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор нийт хүн амд хүүхдийн эзлэх хувь сүүлийн таван жилд тогтмол нэмэгдэж байгаа бөгөөд 2021 онд 36.7 хувь болжээ.

Хүүхдийн тоог хүйсээр авч үзвэл,

  • 629,375 (51.2%) эрэгтэй хүүхэд
  • 600,576 (48.8%) нь эмэгтэй хүүхэд байна.

Мөн улсын хэмжээнд 2021 оны байдлаар бүтэн өнчин 2,990, хагас өнчин 36,133 хүүхэд байна.

зураг

Categories
их-уншсан мэдээ нийгэм туслах-ангилал

Б.Пүрэвдорж: Хөгжлийн банкнаас зээл авсан зарим ААН барьцаагаа суллаж авчээ

Б.Пүрэвдорж: Хөгжлийн банкнаас зээл авсан зарим ААН барьцаагаа суллаж авчээ

Хөгжлийн банкнаас санхүүжүүлсэн төсөл, хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд хяналт тавьж, шалгалт хийсэн талаарх Засгийн газар, Монголбанк болон аудитын тайлан, дүгнэлт, зөвлөмжтэй танилцах үүрэг бүхий ажлын баг хэвлэлийн хурал хийж байна.

УИХ-ын гишүүн, ажлын хэсгийн гишүүн Б.Пүрэвдорж дараах мэдээллийг өглөө:

-Хөгжлийн банкнаас олгосон зээлийг хоёр хувааж авч үзнэ.

  • 2011-2017 он хүртэл
  • 2017-2021 он хүртэл

2011-2017 онуудад УИХ хэлэлцэн, ямар зээл дэмжихийг баталдаг байв. Гэвч 2017 онд Хөгжлийн банкны тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Ингэхдээ УИХ, Засгийн газар биш Хөгжлийн банкны ТУЗ-д зээл олгох эрх мэдлийг шилжүүлсэн. 2017 он хүртэл нийт 1625 ААН-д арилжааны банкуудаар дамжуулаад, 348 ААН-д Хөгжлийн банк шууд өөрөө зээл олгожээ.

2017 оноос хойш Хөгжлийн банк ААН-үүдийн биш дарга нарын банк болж хувирсан. Учир нь ердөө 40 ААН-д зээл олгожээ. Үүнээс өмнөх зээлүүдийг Засгийн газрын тогтоолоор олгож байсан ч 2017 оноос хойш ТУЗ шийдэх эрхтэй болсон.

Манай ажлын хэсэг араа шүдгүй ажиллаж байна. Учир нь банкны баримт бичгүүдийг хуулийн байгууллагууд хураан авсан тул бид танилцах боломжгүй байна. Мөн бидэнд чанаргүй зээлүүдэд хэн нэг улс төрч нөлөөлсөн, эсэхийг шалган мөрдөх эрх байхгүй, хэн нэгнээс тайлбар мэдүүлэг авах боломжгүй. Иймд энэ ажлын хэсгийг Хянан шалгах түр хороо болгон өргөтгөх шаардлагатай. Түр хороо мөрдөн шалгах, нотлох баримт цуглуулах, гэрч дуудах, шинжээч томилох эрхтэй болно.

Хуулийн зарим ажилтан Хөгжлийн банкны хэргийг санаатайгаар удаашруулсан, нуун дарагдуулсан байна. Зарим ААН барьцаагаа суллаад аваад явжээ, зарим нь барьцаагаа сольжээ. Эдгээр шийдвэрийг гаргасан шүүгч нараас бид тайлбар авна. Тэднийг хэн гэдэг прокурор хянав гэдгийг тодруулна. Энэ бүхэн хуулийн байгууллагуудын ялзралтай холбоотой тул УИХ түр хороо байгуулах нь зөв.

Categories
их-уншсан мэдээ туслах-ангилал цаг-үе

Шатахууны ердийн хэрэглээний 34 хоногийн нөөцтэй байна

2022 оны 2 дугаар сарын 23-ний өдрийн байдлаар улсын хэмжээнд дунджаар 34 хоногийн ердийн хэрэглээтэй тэнцэх хэмжээтэй газрын тосны бүтээгдэхүүний үлдэгдэлтэй байгаа бөгөөд үүнээс А-80 автобензин 64, Аи-92 автобензин 34, дизелийн түлш 37, ТС-1 онгоцны түлш 3 хоногийн үлдэгдэлтэй байна.

2022 оны 2 дугаар сарын 15-наас 2 дугаар сарын 20-ны өдрүүдэд Сүхбаатар боомтоор Аи-92 автобензин 7,824 тн, дизелийн түлш 18,867 тн, шингэрүүлсэн хий 607 тн, бусад бүтээгдэхүүн 154 тн, нийт 27,453 тн, Эрээнцав боомтоор А-80 автобензин 178 тн, Аи-92 автобензин 118 тн, нийт 296 тн, Цагааннуур Аи-92 автобензин 514 тн, дизелийн түлш 341 тн, нийт 296 тн, Боршоо боомтоор Аи-92 автобензин 222 тн, дизелийн түлш 699 тн, нийт 922 тн, Замын-Үүд боомтоор Аи-92 автобензин 1241 бусад бүтээгдэхүүн 216 тн, нийт 1457 тн буюу Монгол Улсад нийт 30,983 тн газрын тосны бүтээгдэхүүн импортоор орж ирээд байна.