Category: амьдралын-өнгө

Энэ сарын 1-нд буюу өчигдөр Дархан-Уул аймгийн Хонгор сумын төмөр замын 146 дугаар километрт ачааны 3408 дугаар галт тэрэг явах үед хариулгагүй орхисон 8 тооны бог мал төмөр замын хориг хашаанд орж галт тэргэнд дайрагдан галт тэргийг саатуулсан байна.

Галт тэрэг олон тооны жинтэй ачаа тээвэрлэдэг учир, том хөдлөх механизм тээврийн хэрэгсэл шиг тэр дороо зогсох буюу эгнээ байраа өөрчлөх боломжгүй, яаралтай тормоз авлаа гэхэд 800-1000 метр газрыг туулж байж зогсдог.

Иймд малчдыг өөрийн эд хөрөнгөө хамгаалж, малаа төмөр замын “аюултай бүс”-ээс холуур бэлчээх, малаа хариулгагүй орхихгүй байхыг анхааруулж байна.

Хангай нурууны араас усжих Хануй, Чулуут, Суман, Хойд тамир, Урд тамир гол болон Өгий, Тэрхийн цагаан нуурын усны түвшин наймдугаар сард хоногт 1-2 см нэмэгдэж, олон жилийн дундаж болон өмнөх оны мөн үеийнхээс 40-90 см ахиу түвшинд байна.

Тухайлбал, 2021 оны 08 дугаар сарын 27-29-ний өдрүүдэд үргэлжлэн орсон борооны улмаас Архангай аймгийн Өлзийт сумын Бодонт баг Хар усан тохой гэдэг газарт үерийн усанд боогдсон 300 тооны хурга, 70 ишиг, 10 хонийг Онцгой байдлын газрын алба хаагчид завиар зөөвөрлөж аюулгүй газарт нүүлгэн шилжүүлж ажилласан байна.

Иймд дээрх голууд болон гол мөрний сав дагуу суурьшиж, нутаглаж буй малчид, ард иргэдийг үерийн аюулаас болгоомжтой байхыг Архангай аймгийн Онцгой байдлын газраас онцгойлон анхааруулж байна.

Малч­ид, иргэд, хадланчид, тариаланчдад анхааруулах мэдээ:

Ус цаг уур, орчны судалгаа, мэдээллийн хүрээлэнд 2021-2022 оны өвөл, хаврын бэлчээрийн даацыг баг бүрийн бэлчээрийн ургац, малын тоо, бэлчээрийн талбайн хэмжээ, бэлчээр ашиглах хугацаа зэрэгт үндэслэн багийн нутгаар тооцоолжээ.

Зуншлагын байдлыг 10 хоног тутамд үнэлсэн зургаас үзвэл долдугаар сарын 20-ны байдлаар нийт нутгийн 60 орчим хувьд, долдугаар сарын 31-нд 70 гаруй хувьд, энэ сарын 10 гэхэд 80 орчим хувьд сайн гэж үнэлэгдсэн байна.

Улмаар энэ сарын 20-ны байдлаар нийт нутгийн 80 орчим хувьд буюу Хөвсгөл, Архангай, Булган, Сэлэнгэ, Орхон, Дархан-Уул, Дорнодын нийт, Увс, Ховд, Говь-Алтай, Завхан, Баянхонгор, Өвөрхангай, Төв, Хэнтийн ихэнх, Баян-Өлгий, Говьсүмбэр, Дорноговь, Өмнөговь, Дундговь, Сүхбаатарын зарим нутгаар сайн, Дундговь, Өмнөговь, Говь-Алтай, Дорноговь, Сүхбаатарын ганц нэг сумдын нутгаар муу, бусад нутгаар дунд буюу зуншлага оройтсон, ургамал гандаж хатсан байдалтай байна. Бэлчээрийн даацыг тооцоолж гаргасан дүнгээс үзвэл нийт нутгийн:
42.1 % – 50 хүртэлх хувь (бэлчээрийн нөөцтэй)
24.6 % – 51-100 хувь (бэлчээр хүрэлцээтэй)
25.0 % – 101-300 хувь (даац 1-3 дахин хэтэрсэн)
3.6 % – 301-500 хувь (даац 3-5 дахин хэтэрсэн)
4.7 % – 500 хувиас их (даац олон дахин хэтэрсэн) байна.

Нийт нутгийн 70 орчим хувьд өвөл-хаврын бэлчээрийн даац хүрэлцээтэй байхаар, харин 30 гаруй хувьд хэтэрч гарлаа. Аймгийн дүнгээр авч үзвэл Баян-Өлгий, Увс, Ховд, Говь-Алтай, Өвөрхангай, Архангай, Дундговь, Говьсүмбэр, Дорноговь, Сүхбаатар аймгуудын зарим сум, багийн нутгаар даац хэтэрч гарсан.

Энэ жил зуншлага оройтсон говийн зарим нутгаар болон малын тоо ихтэй аймаг, сумдын нутгаар даац хэтэрч гарсан байна. Бэлчээрийн даац олон дахин хэтэрч (улаан) гарсан сумдад Баян-Өлгийн Булган, Дундговийн Цагаандэлгэр, Говь-Угтаал, Баянжаргалан, Өндөршил, Сүхбаатарын Баяндэлгэр сумд, 3-5 дахин хэтэрч (улбар шар) гарсан сумдад Баян-Өлгийн Цэнгэл, Увсын Сагил, Ховд, Завхан, Төвийн Баяндэлгэр сумд орж байна. Харин нийт нутгийн 25%-д даац 1-3 дахин хэтэрч (шар) гарсан байна.

Өвөл-хаврын бэлчээрийн даац хэтэрч гарсан аймаг, сумдын нутагт өвс хадлан бэлтгэх, нэмэгдэл тэжээл нөөцлөх, отор нүүдэл хийх, малын тоог бууруулах зэргээр арга хэмжээг эртнээс авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай гэж ЦУОШГ-аас мэдээлэв.

Хөвсгөл нуурт 1985 онд живсэн Сүхбаатар хөлөг онгоцыг татан гаргах ажиллагааг зохион байгуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд Н.Уртнасан ахалж, дэд даргаар Батлан хамгаалахын сайд Г.Сайханбаяр нар ажиллаж байна.

Мөн “Хөвсгөл нуурын эко системийг хамгаалах, нуурын ёроолын аюултай хог хаягдлыг цэвэрлэх, бохирдлыг бууруулах зорилгоор нуурт живсэн “Сүхбаатар” хөлөг онгоцыг татан гаргах, суурь судалгаа хийх дэд ажлын хэсгийг ОБЕГ-ын тэргүүн дэд дарга бөгөөд штабын дарга, хурандаа Ж.Чүлтэмсүрэн ахлан ажиллаж байна.

Тус ажлын хэсэг эрдэмтэн, судлаачдыг оролцуулан “Сүхбаатар” хөлөг онгоцыг татан гаргах ажиллагааны үеийн инженерийн тооцоо, ажиллагаанд шаардагдах төсөв хөрөнгө, шаардлагатай хүч, хэрэгсэл техникийн судалгааг гаргаад байгаа юм.

Дэд ажлын хэсэг өчигдөр хуралдан, судалгааны ажлын явц болон татан гаргах ажиллагааны бодлого, төлөвлөгөөг танилцуулж хэлэлцүүллээ.

Аврагчид Сүхбаатар хөлөг онгоцны байрлал, онцлогыг судалж, шумбалт хийж дүрсжүүлэн, татан гаргах зам, маршрутыг судлан ажиллаж байна.

Судалгаа хийх явцад аврагчид онгоцны байрлал, татан гаргах бэхэлгээ хийх газрыг урьдчилсан байдлаар тогтоосон. Мөн хөлөг онгоцноос төмрийн дээж, гүний уснаас шорооны дээж, замагны дээж авчээ.

Сүхбаатар хөлөг онгоц нуурын эргээс 110-120 метр зайтай усны гүнд 12-16 метрийн гүнд нуур тал руугаа хазайсан, баруун бөөрөөрөө, зүүн тийшээ харсан байдалтай байгаа юм байна.

Уг живсэн хөлөг онгоц нь 1956 онд ЗХУ-д үйлдвэрлэгдсэн “Бор-500” загварын ачаа, зорчигч тээвэр, чирэх зориулалтын ган төмөр материалаар хийгдсэн, урт 43,52, өргөн 8-9, өндөр 11,40 метр, жин 400 тн, уурын илчит хөдөлгүүртэй, 400 морины хүчтэй, дизель, мөс зүсэгчтэй аж.

ОХУ-ын Онц байдлын яамны Эрхүү хот дахь Байгалийн эрэн хайх, аврах отрядтай хамтарсан сургалт, дадлага зохион байгуулах, нуурт живсэн машин техник хэрэгслийг илрүүлэх, судалгаа хийх ажлыг 09 дүгээр сарын 19-27-ны өдрүүдэд зохион байгуулах бэлтгэл ажил хангагдсан.

Сүхбаатар хөлөг онгоцыг татан гаргах ажиллагааг дээрхи сургалтад хамрагдан дадлагажсан төв, орон нутгийн онцгой байдлын анги байгууллагын 20 гаруй мэргэжлийн усчин аврагч бие даан гүйцэтгэх юм гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Сэлэнгэ аймагт 12 настай хүү тогтоол усанд осолдож амиа алдсан харамсалтай хэрэг өчигдөр /2021.08.30/ гарчээ. Аймгийн Хүдэр сумын Баянцагаан багийн Жалга гэх газарт осол болсон байна.

Энэ тухай дуудлага өчигдөр аймгийн Онцгой байдлын газарт 13:30 цагийн үед бүртгэгджээ. Аврах багийнхан хүүгийн цогцосыг эргээс 13 метр зайтай, 3.2 метрийн гүнээс гаргаж цагдаагийн байгууллагад шилжүүлсэн байна.

Энэ талаар аймгийн Онцгой байдлын газраас тодруулахад “Хонио хариулж явсан хоёр хүүгийн нэг нь халууцахдаа тогтоол усанд сэлэхээр орсон. Усны эргээр нь тоглож байсан ч сураггүй болж осолдсон” гэлээ. Цагдаагийн ерөнхий газрын мэдээлснээр ослын дуудлага Сэлэнгэ аймгийн цагдаагийн газарт 14:50 цагийн орчимд бүртгэгдсэн байна. Аймгийн цагдаагийн газар 12 настай эрэгтэй усанд осолдож амь насаа алдсан хэргийг үргэлжлүүлэн шалгаж байгаа аж.

Өнгөрсөн жил төгсөх ангийн сурагчид багштайгаа цахимаар харилцан Элсэлтийн ерөнхий шалгалтад бэлтгэсэн. Өөрийнхөө нөөц бололцоог дайчлан цахим хичээлдээ амжилттай суралцаж Элсэлтийн ерөнхий шалгалтад 800 оноо авсан сурагчдад өнөөдөр тэтгэлэг олголоо.

Тодруулбал, Арвайхээр сумын Ерөнхий боловсролын 1-р сургуулийн сурагч И.Ундрахжаргал, 4-р сургуулийн сурагч Б.Ариунцэцэг, Хайрхандулаан сумын ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагч Д.Одгэрэл, “Мэргэд” сургуулийн сурагч Э.Энхчимэг нарт тус бүр нэг сая төгрөгийн тэтгэлэг олгож, амжилт хүслээ.