“Магнайд гялалзах” буюу Сакигакэ Ягаанбаатарын Баттүшиг мэргэжлийн сумод 19 жил барилдахдаа нэг ч удаа башёд амарч байгаагүй, багшаасаа сурсан гэх тууштай байх, үргэлжлэхийн хүчийг өөрийн биеэр мэдэрсэн эгэл даруухан хэрнээ өөдрөг гэгээн бодол үргэлж тээж явдаг, бас хавь ойрын хүмүүсээ үргэлж инээлгэж явдаг жинхэнэ сумогийн язгуур барилдаантай бөх гэж хэлэгддэг монгол хүчит хөвгүүдийн нэгэн саяхан зодог тайлах ёслолоо хийж, сумо бөхийн ажил үүргээ өндөрлөлөө.
Тэр 1986 оны дөрөвдүгээр сарын 5-нд Улаанбаатарт төржээ. Аав Д.Ягаанбаатар, ээж Я.Энхтуяа хоёулаа инженер. Тэрбээр дөрвөн хүүгийн хамгийн отгон нь, бие бялдраараа нэлээд том, өсгөлүүн, хүүгээ аав нь бөх болгох сонирхолтой байлаа. 2000 оны эхээр Монголд сумог үзэж, сонирхдог ид халуун үе байсан болоод ч тэр үү Кёкшюүзан Д.Батбаяраар дамжин сонгон шалгаруулалт болж хорин хэдэн хүүхдийн дундаас анхны ояагата болох Сумогийн холбооны тэргүүн байсан Ханарэгома багшийн нүдэнд түүний зураг өртсөн гэдэг. Анх 2003 оны дөрөвдүгээр сард 17 настайдаа Японд хөл тавьж, ирэнгүүтээ хоёр хоногийн дараа банцүкэнд нэр нь орчихсон шууд башёгийн дэвжээнд барилдаж эхэлсэн нь бусад сумочдоос ялгаатай байдаг. Гадаадаас ирсэн залуус заавал зургаан сарын бэлтгэл курст сурна. Японы ахлах сургууль, их сургууль төгссөн ч ялгаагүй доод тал нь гурван сар бэлтгэл сургуулилт хийж байж башёд барилддаг ёстой билээ. Анх суши идье гэж багшдаа хэлсэн хэрнээ дагуулаад ороход нь нэгийг ч идэж чадаагүй гарч ирсэн гээд л хөгжилтэй дурсамжууд бас хөвөрнө. Сумогийн хатуу дэглэм, бэрх сургуулилтаас халшран зугтах хүүхдүүд ч байдаг байлаа.
Нэгэн үеийн бөхчүүд гэвэл Кёкшюүхо Т.Эрдэнэбаатар, Азумарюү С.Тодбилэг, Кагамио Б.Нанжид, Араваши Э.Дөлгөөн, Соококурай Энхтүвшин, Сэйро А.Өнөболд, Гочозан Д.Ууганбаатар нар мөр зэрэгцэн барилдаж, барилдлага нэгт найз нөхөд болжээ. 2014 оны 1 дүгээр сарын башёд жүрёод анх гарч ирсэн юм. Зиндаа ахих боломж ойртох тусам хүн өөртөө улам итгэлтэй болдгийг бас их сайн ойлгосон юм. Ингэж зургаан башё жүрёод барилдсаар цаашаа олигтой явж өгөхгүй л байлаа. Больдог ч юмуу гэж бодож байх үед ах Түвшинтүшиг нь одоо ганц жил барилдаад үзэхгүй юу даа гэж хэлснээр үгэнд нь орж өдий хүртэл барилджээ. Дүүгээ бөхийн удам бий болгож байгаад их баяртай байна гэж ах нь өгүүлж байлаа. Бие бялдар, бэлтгэл төгс сайн байсан ч сэтгэл зүй бас ихээр нөлөөлдөг, унаа, даваа хором мөчид шийдэгддэг эгзэгтэй, эрэмбэ дараалал нарийн энэ спортод хүн удаан байна гэдэг асар их сэтгэлийн тэвчээр шаарддаг. Жижиг бэртэл л авч байснаас том бэртэл, гэмтэлд өртөөгүй нь түүний аз бас барилдааны ур дүйтэй нь ихээхэн холбоотой болов уу.Нэг галын бөх байсан Кисэнэсатод том биетэй хүнтэй барилдаж, бэлтгэл хийх хэрэгтэй болоод нэг сар очиж бэлтгэлд нь оролц гэсэн ояагатан даалгавраар очжээ. Тэр башёд түрүүлж тун удалгүй аварга болов. Түүний дараа намайг үргэлжлүүлэн бие халаалт хийхэд нь туслахыг хүсч туслахаар нь явах болов. Маш үг дуу цөөнтэй, няхуур, эгэл даруухан аварга хүн дээ. Монгол хүн туслахаар нь ирсний дараа аварга болсон болоод ч тэр үү, дараах башёд хүнд бэртэлтэй байсан ч түрүүлж чадсан өлзий дэмбэрлийг бодоод ч тэр үү түүнийг туслахаараа байлгах тун дуртай байжээ. Гэргийг нь Д.Сарнай гэдэг. Инженер мэргэжилтэй. 2017 онд гэр бүл болж, гурван настай охинтой. Нэр шигээ түшигтэй хань даа гэж гэргий нь бахархан өгүүлж байв. Одоо тэрбээр Сакигакэ Баттүшиг Их сургуульд эдийн засгаар суралцаж байгаа. Зодог тайлсныхаа дараа Японд бизнесээ эхлүүлэх зорилготой. 2013 онд найз Өнөболдтойгоо таарч давж, зиндаа ахиж байсан барилдаан түүний сэтгэлд маш тод үлдсэн гэдэг. Тэр хоёр аль аль нь дээш ахих гээд ид чармайж байсан болохоор тэр. 2021 оны анхны башёд Макүшта зиндаанд түрүүлсэн барилдаан бас онцгой байлаа. Түрүүлэх, эсвэл дээш ахих боломжийг нэг атгаад л алдах, дахин хүч үзэх, чармайх, даваа, унаа үргэлжилсэн сумогийн дугуй дэвжээнд арван есөн жилийг туулжээ. Сумогийн тоймч, алдарт бөх байсан хатуу ширүүн үгтэй Китанофүжи түүний япон хэл, аялга төгс байдгийг магтан хэлсэн байдаг. Үнэхээр сумочид япон хэлдээ нэвтэрхий л дээ. Хөвгүүдийнхээ нэгнийг ч гэсэн бөх болгочих мөрөөдөлтэй байсан аавынхаа хүслийг биелүүлж, жүрёо цолд дэвшиж, баярлуулж байсандаа сэтгэл хангалуун явдаг гэж тэр ярьж байв. Зодог тайлах ёслол нэгэн томоохон зочид буудалд 100-гаад зочид цугларч, Шибатаяма ояагата хамгийн сүүлд үс авах ёсыг үйлдэж, ёслол төгөлдөр болж өнгөрлөө. Ёслолд Хакухо М.Даваажаргал, Какүрюү М.Ананд, Асасэкирюү Б.Дашням болон мөр зэрэгцэн барилдаж байсан бөхчүүд ирж оролцон баяр хүргэлээ. Үс хөндөх ёслолд нэрсийн дарааллаар цувран хүн болгон хөндөж, сэтгэлийн үгээ шивнэж, баяр хүргэж явсаар, ар гэрийнхэн нь сүүлд гарч ирэхэд Сакигаке Баттүшигийн нүдэнд хуралдан байсан нулимс асгарсан юм. Ээжийн чин сэтгэлийн сүүн цацал, ах нарынх нь урам зоригийн үгс, эргэн тойрны дэмжигч, найз нөхдийн их халуун сэтгэл, итгэл найдвар, ханийн хайр халамж түүнийг өдий хүртэл явсны их хүч байсанд тэр талархан баярлаж буй нь дамжиггүй. Тууштай байх гэдэг асар их тэвчээр байдаг. Ганцхан нугаршгүй сумо бөх биш эр хүн байх, хүн байхын их сургуулийг эндээс суралцсан гэж тэр бахархан өгүүлсэн юм.
Япон дахь манай сонины тусгай сурвалжлагч Х.Эрдэнэцэцэг
