Categories
мэдээ нийгэм

Амгалангийн дулааны станцын тоног төхөөрөмжийг онцгой албан татвараас чөлөөллөө

УИХ-ын чуулганы баасан гаригийн нэгдсэн хуралдааны эхэнд Амгалангийн дулааны станцын тоног төхөөрөмжийг онцгой албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж, баталлаа. Хууль батлагдсан өдрөөс эхлэн мөрдөгдөх бөгөөд ирэх арванхоёрдугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл хэрэгжинэ. 

Дараагаар нь Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг хэлэлцэх эсэхийг шийдлээ. Хууль санаачлагчийн илтгэлийг Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг, Эдийн засгийн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Зоригт нар танилцуулсан юм. Уг хуулийн төсөл нь одоо мөрдөгдөж байгаа хуулийг улам сайжруулсан бөгөөд олон зүйл заалт нэмэгджээ. Тухайлбал, хариуцлагатай уул уурхайг хөгжүүлэхийг боломжит бүх хувилбараар дэмжих юм байна. Ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл олгохоор тусгажээ. Мөн тодорхой бус шалтгаанаар уурхайн бүтээн байгуулалт, уулын болон баяжуулах үйлдвэрийн үйл ажиллагааг холбогдох төрийн байгууллагад урьдчилан мэдэгдэлгүйгээр зогсоож олон хүнийг ажилгүй, цалингүй болгохыг хоригложээ. Хууль батлагдсанаар Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, төрөөс Эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлогын баримт бичигт тусгагдсан геологи, уул уурхайн салбарын зорилтууд хэрэгжих эрх зүйн үндэс бүрдэж, улмаар улс орны нийгэм, эдийн засагт эерэг үр дүн гарна гэж үзэж байгааг сайд онцолсон юм. Энэ хуулийн төслийг дагалдаж Ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрөл шинээр олгохыг хориглох тухай хуулийг хүчингүй болсонд тооцох тухай, Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулсан байна. Хуулийн төсөлтэй холбогдуулж гишүүд асуулт асууж, саналаа хэлсний дараа анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Эдийн засгийн байнгын хороонд шилжүүллээ.

Мөн чуулганы үдээс өмнөх хуралдаанаар 2014 оны төсвийн тодотголыг хэлэлцэж эхлэв. Энэ талаарх хууль санаачлагчийн илтгэлийг Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг танилцуулсан юм.

УИХ-ын 2014 оны 30 дугаар тогтоолоор Монгол Улсын 2014 оны төсвийн бараа, үйлчилгээний зарим зардлыг 10-30 хувиар бууруулж, хэмнэлттэй ажиллах боломжийг судлан, саналаа төсвийн тодотголын төсөлд тусгахыг Засгийн газарт даалгасан. Иймээс нэгдсэн төсвийн 2014 оны урсгал зардлын төлөвлөгөөний тодотголын тухайд УИХ-аас Засгийн газарт өгсөн чиглэлийн дагуу энэ сараас он дуустал зарцуулахаар төлөвлөсөн зарим урсгал зардлыг 10-30 хувь бууруулахаар тооцжээ. Нийт 40 орчим тэрбум төгрөгөөр батлагдсан төсвийн урсгал зардлыг бууруулж төсвийн тодотголын төсөлд тусгажээ. Үүний зэрэгцээ зарим арга хэмжээний урсгал зардлыг төсөлд нэмж тусгасан байна. Тухайлахад, Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт хэлэлцээрээр 2014 оны төсвийн жилд төрийн албан хаагчдын цалин нэмэгдүүлэх эх үүсвэр дээр төсвийн тодотголоор 35.0 тэрбум төгрөг нэмж тусгахаар харилцан тохиролцож, шийдвэрлэсний дагуу урсгал зардлыг уг хэмжээгээр нэмэгдүүлэхээр тусгажээ. Мөн хууль тогтоомжийн дагуу Хадгаламжийн даатгалын санд Засгийн газраас төлөх хөрөнгийн үлдэгдлээс 2014 оны төсвийн жилд нэн даруй олгоход шаардагдах хөрөнгөд эхний ээлжид 7.2 тэрбум төгрөгийг тодотголын төсөлд тусгажээ. Түүнчлэн УИХ, Засгийн газраас гаргасан хууль тогтоомж, шийдвэрийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан төсвийн нийт урсгал зардлыг нэмэгдүүлэхгүйгээр зохих зохицуулалтын зардлыг Төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын хооронд зардлыг шилжүүлэхээр төсөлд тусгасан байна. Харин улсын төсвийн 2014 оны хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөний тодотголын тухайд УИХ-ын 30 дугаар тогтоолоор 2014 оны төсөвт хөрөнгө тусгаж, үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх төсөл, арга хэмжээний төсөвт өртөг, санхүүжих дүнг нэг бүрчлэн баталсны дагуу Сангийн сайдын 2014 оны төсвийн багцад бөөн дүнгээр батлагдсан “0.0” дүнтэй төсөл, арга хэмжээний санхүүжилт болох 139.4 тэрбум төгрөгийг холбогдох төсвийн ерөнхийлөн захирагч нарын төсвийн багцад шилжүүлэн тусгахаар зохицуулжээ. Монгол Улсын 2014 оны төсвийн тодотголын өөрчлөлтүүдийг тусгахад нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн нийт орлого 39.2 сая төгрөгөөр буурч 6,883.8 тэрбум төгрөг болж, нэгдсэн төсвийн нийт алдагдал батлагдсан түвшинд буюу дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 2.0 хувьтай тэнцүү байхаар тооцсон байна. Баасан гаригийн үдээс хойшхи чуулганыг даваа гаригт дэлгэрүүлэн хүргэх болно.

М.МӨНХ

Categories
гадаад мэдээ

Б.Обама В.Путинтэй уулзахгүй гэв

Ирэх зургадугаар сарын 6-нд холбоотны цэргүүд Францын Нормандад буусны 70 жилийн ой тохионо. Дэлхийн II дайны үеэр баруун фронтыг нээж, баруун Европыг фашист Германаас чөлөөлөх тулаан болсон энэ өдрийг жил бүр тэмдэглэдэг уламжлалтай. Түүхэн ойн арга хэмжээнд олон орны төр засгийн тэргүүнүүдийг урьж оролцуулдаг. Сүүлийн үед Украины асуудлаас АНУ болон барууныхан ОХУ-тай түнжин хагараад буй. Харин дээрх арга хэмжээ нь уг харилцаанд нааштай хандлагыг оруулах бололтой. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин Францын Ерөнхийлөгчийн урилгыг хүлээн авсан талаар хэвлэлийн төлөөлөгч нь мэдээлжээ. Мөн тус арга хэмжээнд  АНУ-ын Ерөнхийлөгч Б.Обама оролцохоо мэдэгдсэн ч Оросын төрийн тэргүүнтэй тусгайлан уулзахгүй гэдгээ онцолжээ. Ямартай ч Оросын хувьд Украины асуудлаас хойш барууны түншүүдтэйгээ нүүр тулах анхны уулзалт болох юм. Крымийг Орост нэгтгэх тухай санал асуулгаар нутгийн оршин суугчид ОХУ-ын бүрэлдэхүүнд орох хүсэлтэйгээ илэрхийлж байсан. Украины зүүн нутагт байдал тогтворгүй байгаа бөгөөд Оросыг дэмжигчид болон эсэргүүцэгчдийн хооронд мөргөлдөөн үргэлжилсээр байна. Мөн  АНУ болон Европын холбооны зүгээс  ОХУ-ын зарим хариуцлагатай ажилтныг хар жагсаалтад оруулан гадаад дахь дансыг нь хаасан юм. Түүхийг сөхвөл 1944 оны зургадугаар сарын 6-нд АНУ, Их Британи, Канадын 156 мянган цэрэг генерал Д.Эйзенхауэрийн удирдлага дор Францын баруун хойд хэсэгт орших Нормандад буусан нь түүхэндээ хамгийн олон цэргийг ийн буулгасан  хэмээн тэмдэглэн үлджээ. 

Categories
мэдээ нийгэм

Э.Баянжаргалын “Огт оргүйг ширтнэм” ном хэвлэгдлээ

Эрдэнэбатын Баянжаргал хэмээх бүсгүй Японы хайку шүлгийн зарчмаар шинэ ном туурвилаа. Энэхүү номонд орсон яруу найргийг МЗЭ-ийн шагналт яруу най­рагч Жигмэдийн Бат¬сайхан “Монгол хайку” хэмээн онцолжээ. Э.Баян­жаргал анх Японы алдарт яруу най­рагч Мацүо Башёгийн шүлгийг сонирхож хайкуг судлахаар шийд¬сэн гэнэ. Ингэхдээ эх хэлийг нь сурч, хайкуг судлахаас гадна өөрөө бичдэг болсон байна. 2009 онд “Монголын орчин үеийн яруу найраг-III буюу Бүсгүй найрагчдын хайрын шүлэг”, 2011 онд “Огторгуйн далайн гэрэлт шүлгэн сондор оршвой” зэрэг номонд түүний шүлгүүд хэвлэгдэж байсан удаатай. Тэгвэл энэ удаа өөрийн бие даасан хайку шүлгийн номоо ийн гаргаж байна. 

Цантай цонхыг

Зүрхээрээ хайлуулна

Бодол урсана… гэж бичсэнийг МУ-ын Төрийн соёрхолт, СГЗ Дарамын Батбаяр уншаад “Борооны дараахь мөөг шиг тэнгэрийн дүлий шиг энэ олон зуун шүлгэн дотор ийм мөр байна уу” хэмээн бичжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

МИАТ-ийн шинэ онгоц 16.00 цагт газардана

 “МИАТ” компани ээлжит шинэ хөлөг онгоцоо өнөөдөр хүлээн авна. “МИАТ” компани 2020 он хүртэлх хугацаанд нийт онгоцныхоо 70-80 хувийг шинэчлэх төлөвлөгөө гаргаад байгаа юм. Энэ хүрээнд өнгөрсөн онд “Boeing 767-300” загварын шинэ онгоц худалдан авсан билээ. Харин өнөөдөр 16.00 цагт дараагийн шинэ онгоц Улаанбаатарт газардана.

Шатахуунаа дахин цэнэглэхгүйгээр 10 цагийн турш нислэг үйлдэх боломжтой “Гүюг хаан” хэмээн нэрлэсэн энэ онгоц нь бизнес ангиллын 12, энгийн 150 суудалтай юм байна. “Boeing 737-800” онгоцыг 5-15 жилийн хугацаатай үйл ажиллагааны түрээсийн зарчмаар хүлээн авч байгаа юм. Мөн “МИАТ” компани 2016 онд дахин хоёр шинэ онгоц авахаар төлөвлөөд байгаа аж.

Categories
мэдээ нийгэм

Монголоос хураасан арслан зааны ясыг Оросын музейд бэлэглэнэ

ОХУ-ын Хиагт боомтоор хил гарах гэж байсан Монголын иргэн нэгэн эмэгтэйгээс хураан авсан арслан зааны шүдийг Буриадын үндэсний музейд шилжүүлэхээр болжээ. Өнгөрсөн 2013 онд тэр эмэгтэй ОХУ-д борлуулах зорилгоор арслан зааны яс нууж авч гарах гэж байгаад Оросын гаалийнханд баригдсан юм. Оросын гаальчид уг ясыг Эрхүү хотын эрдэмтдэд шинжлүүлэхээр явуулжээ. Эрдэмтэд судлаад залуу арслан зааны шүд, түүх соёл, шинжлэх ухааны асар их үнэ цэнэтэй эд гэж тогтоосон байна. Үүнээс өмнө Хиагтын гаалиас монголчуудаас хураасан динозаврын өндөг, ясыг мөн Буриадын үндэсний музейд шилжүүлэн өгч байсан билээ. 

Монгол арслан зааны шүдийг музейд гардуулан өгөх ёслолын ажиллагаа Улаан-Үд хотын Шүүхийн байранд энэ сарын 21-нд болох гэнэ. 

Categories
мэдээ нийгэм

Н.Алхааг Монгол Улсаас гаргах шийдвэрийг хойшлууллаа

Монголд 22 жил амьдарсан Н.Алхаа “Өдрийн сонин”-д ярилцлага өгсөн. Түүнийг энэ сарын 15-нд Монгол Улсаас гарахыг ГИХАЭГ-аас даалгасан. Харин өчигдөр ГИХАЭГ шийдвэрээ өөрчилж Н.Алхааг Монгол Улсаас гаргах шийдвэрийг түр хойшлуулжээ. Уг газраас “Вэнь Шин (Н.Алхаа) нь 1999 оноос гэр бүлээсээ тусдаа амьдарч байгаа боловч түүнээс хойш Монгол Улсад хувийн хэргээр оршин суух хугацаагаа сунгуулахаар удаа дараа хандахдаа зөвхөн гэр бүлийн шалтгаанд үндэслэж байжээ. Монгол Улсад сурч боловсрох, ажил хийх, аж ахуй эрхлэх, хөрөнгө оруулах, хувийн хэргээр оршин суух зэрэг олон талын боломж хуулиар бүрэн нээлттэй байдаг боловч дээрх БНХАУ-ын иргэн нь 1999 оноос хойшхи 15 жилийн хугацаанд тэр бүх бололцоог ашиглаагүй, олон төрлийн сонголт, хувилбарт үндэслэсэн өргөдөл хүсэлтээ гаргаагүй байна. Гэр бүлийн шалтгаанаар оршин суухаа больсон, Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай хууль зөрчин худал мэдүүлэг өгсөн нь сайн дураар гарахыг сануулах, улмаар хууль хэрэгжүүлэх бусад бодит шаардлагыг үүсгэсэн юм. 

Вэнь Шин өнгөрсөн хугацаанд Монгол Улсын харьяат болох болон цагаачлах хүсэлт өргөдлөө албан ёсоор гаргаж хандаагүй байна.

Вэнь Шин өргөдөлдөө хуулийн байгууллагын ажилтнуудтай холбоотой тодорхой мөнгө төгрөгийн асуудлыг дурдсан тул энэхүү мэдээллийг шалган тогтоох зорилгоор Монгол Улсаас сайн дураар гарах шийдвэрийг түр хойшлуулж байна” гэжээ. 

Б.ЦЭЦЭГ

Categories
мэдээ нийгэм

Долоо хоногт золгүй байдлаар 20 шахам хүн амиа алджээ

Өнгөрсөн долоо хоногт золгүй байдлаар
20 шахам хүн амиа алджээ. Тодруулбал, амралтын өдрүүдэд 10 хүн, даваа­гаас мягмар
гаригт гурав, мягмараас лхагва гаригт таван хүн амиа алдсан байна. Хохирогчдын олонхи
нь архи ууснаас үүдэж амиа алдсан гэдгийг цагдаагийнхан хэлсэн.

Дулааны улирал эхэлж байгаатай
холбоотой танхай, дээр­мийн хэрэг ихэсчээ. Амрал­тын өдрүүдэд танхайн 28, дээрмийн
таван хэрэг бүрт­гэгдсэн бол даваа гаригт танхайн 14 дээрмийн нэг хэрэг гарчээ.
Харин лхаг­ва гаригт танхайн ес, дээр­мийн дөрвөн хэргийг цаг­даа­гийн байгууллага
бүрт­гэж авчээ. Өчигдөр гэхэд Цэцэг төвийн эсрэг талын дэл­гүү­рийг дээрэмдэх гэж
бай­сан этгээдүүдийг цагдаа­гийнхан үйлдэл дээр нь барив­чилжээ.

Цас орж, цаг агаар мууд­са­наар
зам тээврийн осол цөөнгүй гарчээ. Лхагва гаригт зам тээврийн хэрэг 17 бүртгэгдсэн
байна. Энэ өдөр машин ачилтын компанийн ажилтан гарцаар гарч бай­сан хүүхдийг дайрч,
хүнд гэмтээсэн. Ачилтын компанийн жолооч машин ачихаар яарч урсгал сөрж явахдаа
ийм осол гаргасан. Өмнө нь машин ачдаг компанийн ажилтан мөнгөний төлөө хоёр сартай
хүүхдийг машинтай нь “журамлачихсан”. Энэ удаад мөнгөний төлөө улайрч яваад хүний
хүүхэд хөнөөх шахлаа.

Сүүлийн үед хүн амины ноцтой хэрэг
гарах болсон. Залуучууд кинон дээр гар­даг шиг нэгнийгээ хөөж бууд­сан хэрэг орон
нутагт гарсан талаар “Өдрийн сонин” сурвалжилсан. Өнгөр­сөн долоо хоногт хүний амь
хөнөөгөөд, арван хүн барьцаалсан хэрэг гарлаа. Тодруулбал, лхагва гаригт  “Цэцэрлэгжилт” компанийн ажил­чин Биокомбинатын
Мод үржүүлгийн газарт дад­лага хийж байсан 10 оюутныг барьцаалж, хүний амь бүрэлгэж.
Сэжигтэн тус компанид ажилд ороод нэг жил гаруй болсон, талийгаач ажилд ороод удаагүй
залуу байжээ. Цагдаагийнхан хоёр цаг шахам барьцаалагчтай ярилцаж байж хохирогчдыг
эсэн мэнд суллаж авчээ.

Монголд сонсогдоод бай­даг­гүй
буудалцсан, барь­цаалсан гэх хэрэг гарсан талаар цагдаагийн эх сурвалж “Залуучууд
нийгэмшээгүйн үр дагавар. Хүмүүсийн дунд амьдарч, олонтой харьцаж төлөвшөөгүй байна.
Ерөөсөө л киногоор амьдралаа төсөөл­дөг. Үзсэн кино дээр нь буудалцаад, хэн нэгнийг
барьцаалаад санасандаа хүрч болдог байх. Харин амьдрал дээр өөр. Гэмт хэрэг үйлдсэн
л бол баригддаг, ялаа эдэлдэг” гэв.

Дээрх хэргүүдээс гадна интерполоор
монгол эмэгтэйг эрэн сурвалжилж байна гэх мэдээлэл түгсэн. С.Энхчимэг нь бусдын
эд хөрөнгийг хувьдаа завш­сан, шамшигдуулсан гэх хэрэгт холбогдон шалгагдаж байх
хугацаандаа хилээр оргон зугтжээ. Тэрбээр 1972 онд Дорноговь аймгийн Сүмбэр суманд
төрсөн нэгэн ажээ. Түүнийг эрэн сурвалжилж байгаа талаар Интерполын албан ёсны вэб
сайтад байсан юм.

АНУ-ын иргэнийг хөнөөсөн гэх хэрэгт
Ч.Баттуулд хоёр шатны шүүхээс 23 жил хорих ял оноосон. Уг хэргийг Дээд шүүх хянаад
ялыг хэвээр үлдээлээ.

Үүнээс гадна найз бүс­гүй­гээ
хөнөөсөн гэх хэрэгт шалгагдаж байсан Г.Алтан­хүүд холбогдох хавтаст хэрэг­тэй Улсын
ерөнхий проку­рор танилцжээ. Улмаар хэр­гийг олон талаас нь бодит байдлыг тогтооход
анхаарч, шалгах үүргийг өгсөн байна. Г.Алтанхүүд холбогдох хэр­гийг Улсын мөрдөн
байцаах газрын Онц хүнд гэмт хэрэгтэй тэм­цэх хэлтэст шалгахаар болжээ.

 Ц.ӨРНӨХ

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Зурагтаар хардаг “Нарантуул” захыг энэ амралтын өдрүүдээр явж үзнэ

Ховд аймгийн Алтай сумын малчин Д.Содгэрэлтэй цөөн хором хөөрөлдлөө.

-Улаанбаатар хотноо “Баялаг бүтээгч залуу малчин” чуулга уулзалт болж байна. Энэ уулзалтад оролцсоноор ямар давуу талыг бүрдүүлж, ямар мэдээлэлтэй болж байна даа?

-Нутаг бүрийн, газар газрын малчид ирсэн байна. Би ч Ховд аймгийн Алтай сум, нутаг усаа төлөөлж ирлээ. Энэ чуулганаар үлийн цагаан оготнотой тэмцэхээс эхлээд цөлжилт, түүхий эдийн нийлүүлэлт, мал арчилгаа төрийн шийдвэр гээд мэдэж болох бүхэнтэй танилцаж байна. Тэр дундаа аймаг хошуудын малчидтай танилцана гэдэг улмаар малын удмын санг сайжруулж, наймаа холио хийх боломжийг нээж өгөх юм. Зуны цагт муухан уяа сойлго оролдож ойр тойрныхоо наадмыг хэсдэг мань мэтэд зүүн зүгийн адуу хэрэгтэй байгаа юм. Энэ мэтийг ч амжуулж болох бололтой.

-Алтай сумаар сонин сайхан юутай байна. Мал төллөж дууссан уу?

-Миний хувьд мянга арай хүрэхгүй таван хошуу малтай. Бүх төлөө хүлээн авчихаад Улаанбаатар хот руу хөдөлсөн. Өнгөрсөн өвөл, энэ хавар тун сайхан байлаа. Цаг тавиу байхаар цагаан оготно үржих хандлагатай. Ер нь хилийн цаанаас оготнын нүүдэл байгаа гэж нутгийн иргэд ярьж байна. Бас элсний нүүдэл гэж ярвигтай асуудал бий боллоо. Нэг хэсэг загийн ой ихтэй, заг элсний нүүдлийг барьдаг байсан ч нэгдэлжих хөдөлгөөний үеэр сургуулийн дотуур байранд заг, гишүүгээ түлээд нэлээд дундалсан. Уг нь үржүүлж ургуулж болдогсон бол загийн ойн аж ахуйг эрхэлж хуучин ургадаг байсан газарт нь суулгамаар байна. Гэхдээ удаан хугацаанд ургадаг учраас асуудал ихтэй гэх юм билээ. 

-Алтай сум бол хил дээр оршдог. Хилийн зөрчил маргаан хэр вэ. Хилтэй холбоотой асуудал малчдад хэр хүндрэл учруулдаг вэ?

-Манай өвөлжөө эх орны хилтэй нэлээд ойр. Харин зусландаа гарчихвал 150 орчим км холдчихдог. Бид л асуудал учруулахгүй бол, мал ахуйгаа хил давуулаад алдчихгүй бол бэрхшээл гэж үгүй. Өвөг дээдэс, аав ээжүүд маань хар хасгийн дайралтын тухай ярьдаг байсан. 1970 он хүртэл хилийн айлууд дайралтад өртөж ихээхэн зүдэрдэг байсан гэцгээдэг. Миний хувьд мал дагасаар 20 орчим жил болж байгаа учраас энэ тухай сайн мэдэхгүй. Миний мал маллаж байхын ямар нэгэн асуудал байгаагүй. 

-Нийслэл Улаанбаатар хотод олон ирдэг үү. Нийслэлийн өнгө төрх ямар байна даа?

-Улаанбаатарт өмнө нь ирж байсангүй. Бид чинь аймгийн төв орохдоо хүртэл бараг хонуут явдаг. Тэгэхээр Улаанбаатар энэ насандаа ирж үзээгүй хүмүүс ч олон. Харин цаашаа Хятадын суурин, тосгоноор  явж наймаа хийх тохиолдол олон байдаг. Гэрийн бүрээс, брезент гээд ахуйн хэрэгцээний эд агуурсаа тэндээс базаачихдаг. Хятадаар явж байснаас биш нийслэлдээ ирж байсангүй гэх үү дээ. 

-Улаанбаатартай хэр танилцав. Хөгжил, соёл ямар байна?

-Ярих юм алга. Сумын төв, Хятадын суурингаас өөрийг үзээгүй, малын бэлчээрээс холдоогүй бидэнд анх ирэхэд тун сайхан санагдаж байна шүү. Хүн ихтэй, машин тэрэг ч ихтэй юм. Шөнийн гэрэл, өдрийн өнгийг нь магтаад л явж байна. Нэгнээсээ хөтөлж явахгүй бол төөрчих гээд хэцүү. Мал гэсээр олон зүйлээс хоцрогдож орхигдож байсан юм. Зурагтаар хардаг “Нарантуул” захыг энэ амралтын өдрүүдээр явж үзнэ. Жаахан бараа базаана. Ирж үзээгүй хэрнээ телевизээр олон удаа харсан барилгууд байна. Бид “Сүнжин гранд” зочид буудалд байрлаж байгаа. Сайхан л юм.

-Хотод газарчлах хүн байгаа биз дээ. Хотод амьдардаг төрөл төрөгсөдтэйгээ уулзаж амжив уу?

-Зарим ахан дүүстэйгээ уулзаж, золголоо. Олон жил уулзаагүй хамаатнууд ч олон байна. Ирэх долоо хоногийн лхагва гариг хүртэл үлдсэн хамаатнуудтайгаа золгож хоттойгоо сайн танилцаад буцна даа. 

Л.МӨНХ  

Categories
мэдээ цаг-үе

Д.Зоригт: Бид популист улстөрчдийн үгээр эх орныхоо хөгжлийг боомилж болохгүй

УИХ-ын гишүүн, Эдийн засгийг идэвхжүүлэх төслийн ажлын хэсгийн
ахлагч Д.Зоригттой ярилцлаа.

 -Эдийн
засгийг идэвхжүүлэх тогтоолын төслийн ажлын хэсэг ямар бодлого, зорилтыг дэвшүүлж
байна вэ. Эдийн засгийн хямралыг хэрхэн даван туулах төлөвлөгөө боловсруулав?

-Ер нь 2011 оны сүүлээс манай улсын төлбөрийн тэнцлээр дамжиж эдийн
засгийн зарим бэрхшээл, хүндрэлүүд гарч эхэлсэн. Энэ нь 2012 онд үргэлжилж 2013
оны сүүлээр төлбөрийн тэнцлийн хямралын түвшинд ирчихээд байгааг мэргэжлийн шинжээчид
хэлж байсан. Би ч үүнтэй санал нэг байсан. Хүндрэлийн оношийг зөв тавьж эмчилгээг
зөв хийх ёстой гэж яриад байгааг дэмжих хэрэгтэй. Ялангуяа сөрөг хүчний зүгээс тавьж
буй асуудлууд байна. Энэ төлбөрийн тэнцлийн хямралыг зогсоохгүй бол эдийн засгийн
хямралд ч хүргэж болзошгүй. Тэгэхээр УИХ, Засгийн газраас дорвитой арга хэмжээ авч,
бүтцийн гэж хэлж болох өөрчлөлтийг хийх шаардлага байгаа учраас ажлын хэсэг хэд
хоног ажиллалаа. Тогтоолоор хоёр бүлэг асуудлыг дэвшүүлж байгаа. Нэгдүгээрт нь валютын
урсгалыг сайжруулах гэх мэтээр асуудлыг тусгасан. Ингэж л санхүү эдийн засгаа эрсдлээс
хамгаалж, тогтвортой байдлыг хангана. Яг энэ хүрээнд есөн арга хэмжээг төлөвлөөд
байна. Хоёрдугаарт бизнес хөрөнгө оруулалтын орчинг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийн идэвхжлийг
нэмэгдүүлэх, хувийн хэвшлийг дэмжих чиглэлээр бас есөн арга хэмжээг зохион байгуулах
бодлого гаргасан. УИХ энэ бүхнийг дэмжчихсэн байгаа.

-Эдийн
засгийг түргэн хугацаанд сэргээх гол хүчин зүйл бол хөрөнгө оруулалт. Хөрөнгө оруулалтын
орчинг ямар нүдээр харж, ямар арга хэмжээ авах гэж байгаа юм?

-Зөвхөн гадны гэлгүй дотоодын хөрөнгө оруулалт, дотоодын хөрөнгө
оруулалтын идэвхжлийг хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ гэдэг талаас нь харж байгаа. Бид мөнгөний,
хүний, капиталийн орох урсгал, “цорго”-ыг хаачихаад байна. Тэгэхээр бүх цоргыг нээж
өгөх ёстой. Эхний алхам нь Хөрөнгө оруулалтын хууль. Үүнийг өнгөрсөн намар баталж
гаргасан. Дараагийн том алхам нь бизнес эрхлэгчид, иргэд, гадаад, дотоодын компаниудын
хөрөнгийг ил тод болгох. Татварын хууль, Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулах замаар
Эдийн засгийн өршөөлийн хууль гаргах. Ингэснээр харьд аваачаад нуучихсан хөрөнгөө
ил гаргахаас айдаг, эмээдэг явдал арилж Монголын хөрөнгө Монголдоо эргэлдэх боломж
бүрдэнэ. Шууд хэлбэл тодорхой хэмжээний хөрөнгө ил гарч, тодорхой хэмжээний хөрөнгө
оруулалт ирж Монгол хүн Монголдоо бизнес эрхлээд явах шинэ орчин бүрдэх юм. Гуравдугаарт
хөрөнгө оруулалтын 70-80 хувь нь орж ирдэг ашигт малтмалын салбар гэж бий. Энэ хуулийн
эрх зүйн орчинг шинэчилье. Хөрөнгө оруулагчдад илүү таатай, илүү нээлттэй болгоё
гээд сүүлийн 2-3 жил зогсоочихсон байсан хайгуулын ажлаа сэргээнэ. Хайгуулын лицензийг
энэ хавраас дахин сэргээх бодлого туссан. Хүмүүс шинэ талбар аваад хайгуулаа эхлэг.

-Монгол
төрийн өмнө нь хийсэн ажил, алхмуудаас үүдэн хөрөнгө оруулалт тасарсан гэж үзэж
байгаа. Тэгэхээр өнөөдрийг хүртэл тодорхойгүй байдалд байгаа ашигт малтмалын лиценз,
ордыг хэрхэх вэ? 

-Ашигт малтмалын хууль, холбогдох хуулиудын хүрээнд хэдэн мянган
лицензийг гацааж, зогсоосон байна. Лицензийг зогсоодог нь эзэмшигч аж ахуйн нэгжүүдийг
хохироосон гэсэн үг. Олон жил оруулсан хөрөнгөнийхөө үр ашгийг үзэх нь бүү хэл дахин
харахгүй хэмжээнд хүргэсэн. Жишээ нь урт нэртэй хууль, хайгуулын ажлыг хориглосон
хуулийн хүрээнд мянга мянган лиценз цуцлагдаж байлаа. 2012 оны зургадугаар сард
ийм ажлыг хийсэн бол дахиад л авлигын хэрэг нэрийдлээр нэг өдрийн дотор 106 лицензийг
цуцалсан түүх бий. Лицензийг замбараагүй, мөнгө харж өгсөн төрийн албан хаагчийн
буруу болохоос биш тэр компаниудын буруу биш. Ийм хэлбэрээр бужигнуулаад өнгөрсөн
нь хөрөнгө оруулалт буурах гол хүчин зүйл болсон. Уул уурхайн том, жижиг, дунд төслүүдийг
олон улсын хэрүүл, зарга болгочихсон байж байна. Ингэж Монголыг, хөрөнгө оруулалтын
орчинг муухай харагдуулж улмаар хөрөнгө оруулалтын орчны зэрэглэл буурсан юм. Энэ
бүгдийг засах ёстой. -Яг яаж засна гэж?

-Ашигт малтмалын хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг батална. 2007 оны суурь
хууль дээр хөрөнгө оруулалтын орчинг тогтвортой байлгах үүднээс багахан нэмэлт оруулж
байгаа юм. Ингээд боломжийн хуультай болсны дараа Урт нэртэй хууль гэх мэтийг яах
вэ гэдгээ ярина. Гацаанаас гаргана. Аж ах ахуйн нэгж, хөрөнгө оруулагчдыг хохиролгүй
болгоно. Төрийн буруугаас болж хувийн аж ахуйн нэгжүүд хохирох ёсгүй. Хийсэн хөрөнгийг
нь буцаан олгоно гэвэл олон зуун тэрбум төгрөгийн асуудал босно. Эдийн засаг хүндэрсэн
энэ нөхцөлд эргүүлэн олгох чадамж байхгүй. Тэгэхээр тухайн аж ахуйн нэгжүүдэд заавал
нөхөн сэргээлт хийх үүрэгтэйгээр лицензийг нь буцаан олгох боломж байгаа гэж би
үзэж байгаа. Төрийн нэрийн дор хохирсон компаниудад төсвөөс мөнгө өгөх боломж нэгэнт
байхгүй учраас ажлаа үргэлжлүүлээд хийг. Гэхдээ устай, модтой тусгай бүсээс ашиг
олж байгаа учраас нөхөн сэргээлт явуулна гэдгээ баталж харуул гэж шаардана. Тодорхой
мөнгийг тусгай дансанд байршуулах хэрэгтэй. “Чи нөхөн сэргээлт хийхгүй бол тэр мөнгийг
чинь ашиглаад өөр аж ахуйн нэгжээр нөхөн сэргээлт хийлгэнэ” гээд байгаль орчны онцгой
хяналтын дор ашиглуулах ёстой.

-Тэгвэл
дотоодын хувийн аж ахуйн нэгжүүдэд ямар дэмжлэг үзүүлж, ямар боломж олгох вэ. Эдийн
засгийг идэвхжүүлэх хөтөлбөрт яаж туссан байгаа бол?

-Хүндрэлтэй ийм үед төр төсөв, татвараар дамжуулж мөнгө авахаа больж
аж ахуйн нэгжүүдэд нь баялгийг үлдээе гэсэн санааг дэвшүүлж байгаа. Ингэж ажлын
байр, үйлдвэрлэл үйлчилгээг нэмэгдүүлэх бодлого барих ёстой гэж үзсэн. Боломжийг
нь нээхийн тулд татварын хэд хэдэн хуулийг өөрчлөхөөр болж байна. Аж ахуйн орлогын
албан татвар, НӨАТ, Гаалийн татвар, тайлан тэнцэл гаргадаг хугацааг өөрчилж хялбар
болгоё гэсэн санаа байгаа. Дээрээс нь Монголын эдийн засагт шийдвэрлэх чухал нөлөө
үзүүлж буй Италион гэдэг юм уу жишиг төслүүдийг гацаанаас гаргах асуудлыг хөндсөн.
Оюутолгой, Тавантолгой, төмөр замын цариг, Тавдугаар цахилгаан станцын гацааг гаргах
шаардлага байгааг бас хэлж байна. Царигийн маргаанаа шийдэж төмөр замыг барих хэрэгтэй.
Ингэхгүй бол экспортод нөлөөлж бидний орлогыг бууруулж байгаа. Эцсийн үр дүн нь
жирийн аж ахуйн нэгж, иргэдийн нуруун дээр бууж байна. Хямрал иргэн Дондогийн хашаа,
гэрийнх нь хаалгаар орчихлоо. Улсаас эхлээд аймаг нийслэл, сум дүүрэг, өрх бүрийн
тооноор хямрал ороод ирчихсэн байна. Бид яах гэж Монголын том төслүүдийг гацааж
байгаа юм бэ гэсэн асуудалд хариулт болгож тус бүрээр нь заалт оруулж байгаа.

-Татварын
хуулиуд яг яаж өөрчлөгдөх вэ. НӨАТ, Гаалийн татварыг хэдэн хувиар бууруулах юм?

-Бүтээн байгуулагч хүмүүс гаднаас тоног төхөөрөмж авч байгаа. Үйлдвэрлэл
нь эхлээгүй, орлого олоогүй байхдаа тоног төхөөрөмжөө оруулж ирдэг учраас татварыг
нь хойшлуулъя гэсэн санал бий. Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татвар хоёр шатлалтай
байгаа юм. Жижиг байгууллага 15 хувь, том аж ахуйн нэгж нь 25 гэж. Адилхан 15 хувь
байвал Монголын компаниуд томорно гэж үзэж байгаа. Яагаад гэвэл татвараас нь үүдэж
том компаниуд дотроо “зулзагалж”, хуваагдаад байна. Татварын шатлалыг арилгаснаар
компаниуд томрох эхлэл тавигдана. Бас НӨАТ-ыг бүх ард түмний хяналтад оруулна гэж
үзэж байгаа. НӨАТ-ын татварын хоёр хувийг баялаг бүтээгчдэд буцааж өгөх хэрэгтэй.
Ингэснээр бүх хяналт ард түмний гарт очиж сүүдрийн эдийн засаг арилна.

-Тэгвэл
хувийн өмчийг хэрхэн хамгаалах вэ?

-Үндсэн хуульд бүх өмч адил тэгш, хувийн өмч халдашгүй дархан байна
гэж байсан байж бусад хуулиар хувийн өмчийг хамгаалсан эрх зүйн үндэс сул байна.
Хувь компанид захиргааны акт тавих, төрийн албан хаагч халдах, царцаах, булаах тохиолдол
их гардаг болж. Энэ чиглэлийг сайжруулах, тусгайлсан хууль гаргах шаардлагатай юм
байна гэж үзээд ажиллаж байгаа. Эцэст нь аливаа бизнес банкнаас зээл авах шаардлага
гардаг. Банк нь заавал үл хөдлөх хөрөнгө шаардана. Тэгэхээр хөдлөх хөрөнгө, эдийн
бус хөрөнгө хувьцааг барьцаалдаг болгож, хуульчлан батлах саналыг хөтөлбөрт тусгасан.
Ингэсэн тохиолдолд зээлжих зэрэглэл өсч эдийн засаг гэх судсаар гүйж буй цусны эргэлт
түргэснэ. Ийм ач холбогдолтой шийдвэрүүдийг гаргая гэж ярьж байгаа.

-Тэгвэл
капитал, хүний урсгалыг нээх чиглэлээр ямар арга хэмжээнүүдийг тусгав?

-Хүний урсгал зочин гийчний урсгалыг нэмэгдүүлнэ гэдэг том зорилт
бий. Бид хаалттай улс шиг хаалга үүдээ улам л түгжээд байх юм. Дэлхий дээр 300 гаруй
улс бий. Гэтэл дөнгөж 17 улсын иргэн Монгол руу визгүй зорчиж байна. Гэтэл Сингапур,
Хонконгт 150-170 орны иргэн визгүй зорчиж байна. Ийм жишиг байхад монголчууд яагаад
дуурайж болохгүй гэж. Тэгэхээр визний горим, дэглэмийг өөрчилж хил дээр шууд виз
дардаг болгох асуудлыг шийдэх хэрэгтэй. Түүнээс гадна нүүдэлчдийн уламжлалт соёлыг
үзэх гэж ирж байгаа жуулчдын тоо огт өсөхгүй байна. Жилд 10-15 мянган жуул­чин ирэхээс
хэтрэхгүй байна. Үүний гол нөлөө нь агаарын тээвэр визний асуудал байгаа юм. Түүнчлэн
дэлхийн өнцөг булан бүрт байдаг аялал жуулчлалын шинэ бүтээгдэхүүнүүдийг бий болгох
хэрэгтэй.

-Энд
ямар ажлууд хийгдэнэ гэсэн үг вэ. Казино, бооцоот тоглоомын газруудын асуудал яригдаж
байсан?

-Үүнд бооцоот морин уралдаан нэгдүгээрт орно. Манай улсын уламжлалт
уралдаанаас хүн сонирхох юм алга. Баахан хүлээсний эцэст бариа руу хэдэн эцсэн морь
орж байгааг л хардаг ш дээ. Гэтэл хүмүүс гарааны халуун агшин, дээрээс нь бооцоо
тавин дэмжихийг илүүд үздэг. Тэмээний бас сарлагийн бооцоот уралдаан хийвэл үнэхээр
сонирхолтой. Дээрээс нь хүмүүс аялахдаа байнга шоппинг хийдэг дээ. Тэгэхээр Монголын
брэнд бүтээгдэхүүнүүд, дэлхийн брэндүүдийг хямд үнээр авах боломжуудыг бүрдүүлж
татваргүй худалдааны бүстэй болох хэрэгтэй байна. Мөн аялж явахдаа бас азаа үзчихийг
хүсдэг. Тэр нь казино, бооцоот тоглоомын газруудыг нээх. Дэлхийн 156 улсад дөрвөн
мянга гаруй казино байна. Гэтэл Монгол болоод Монголыг тойрсон хоёр мянган км-ийн
радиуст байдаггүй. Энэ бүс нутагт олон зуун сая хүн амьдарч байгааг ашиглах шаардлага
бий. Тэд Монголд ирээд тусгай бүст орж тоглодог болбол жилийн дөрвөн улиралд аялал
жуулчлал тасрахгүй. Нэг жуулчин мянган ам.доллар үлдээнэ гэж тооцвол сая жуулчнаас
миллиард ам.долларыг авна. Эндээс хэн хожих вэ гэвэл ажлын байр олноор бий болж
худалдаа, нийтийн хоол, нийтийн тээвэр хүссэн хүсээгүй хөгжинө. Бид популист улстөрчдийн
яриагаар эх орныхоо хөгжлийг боомилоод байж болохгүй.

Арван хэдэн жилийн өмнөх хэрэг
явдлаас үүдэн хэн нэгэн казиногийн хууль санаачлахаас эмээдэг болчихсон байна. Ийм
санаа дэвшүүлбэл популист улстөрчид нь намнадаг, түүгээр нь дамжуулж нэр хүндээ
өсгөдөг байдлыг халах хэрэгтэй. Улс орны нийтлэг эрх ашиг, бүхэл бүтэн салбарын
асуудал юм гэж байгаад Казиногийн хуулийг гаргаад явах хэрэгтэй. Хууль гарлаа гээд
хүссэн хүн бүхэн ширээ ажиллуулж бусдыг шулах гээд байж болохгүй. Бүс зааж өгөөд
Хөшигийн хөндийд ч юм уу тусгай бүсийг байгуулж татваргүй худалдаа, казиногийн газруудыг
нээж болох юм. Энэ нь иргэдээ нэг талаас нь хамгаалж байгаа хэрэг. Жаахан мөнгө
муутай байгаа хүн тийшээ зүглэхгүй гэсэн үг. Энэ шийдэл хэнд ч гай болохгүй.

-Томоохон бүтээн байгуулалтуудыг урагшлуулах ёстой гэж үзсэн.
Тухайлбал, тавдугаар цахилгаан станцын ажил ямар шалтгаанаар зогсчихоод байгаа юм
бол? 

-Тавдугаар цахилгаан станц мөнгөгүй
суучихаад байгаа юм биш. Эрчим хүчнийхээ үнийг чөлөөлөөгүй учраас зогсонги байдалд
орчихсон. Тиймээс эрчим хүчний үнийг зургадугаар сарын 1-ний дотор чөлөөл гэдэг
шийдвэрийг гаргасан. Алдагдалтай станц ажиллуулахыг хэн ч хүсэхгүй, алдагдалтай
станц барихыг хэн ч хүсэхгүй учраас тэр. Шууд хэлбэл эрчим хүчний үнийг 20 гаруй
жил автоматаар барьж ирсэн учраас энэ
салбарын 50 гаруй компани бүгд алдагдалтай ажилладаг. Дээрээс нь шинээр станц барих
бүх төслийн ТЭЗҮ нь алдагдалтай гардаг. Ингэж л Монгол Улс эрчим хүчний салбарын
хөрөнгө оруулалтыг хаачихаад байгааг нээх хэрэгтэй байна. Тогтоолын төслөөр нээж, үнэ чөлөөлөгдөхөд томоохон цахилгаан станцууд
бүгд ашигтай ажиллаад эхэлнэ.

-Тэгвэл хөтөлбөрт Оюу толгойн асуудал яаж туссан бэ?

-Оюу толгойн хувьд тусгайлан заалт
орж байгаа.  Миний бодлоор энэ парламент Оюу
толгойн асуудлаар байр сууриа илэрхийлэх ёстой. Эдийн засагт үзүүлэх хувь нэмэр
гэхээсээ илүүтэй олон мянган аж ахуйн үйл ажиллагаанд Оюу толгой нөлөөлж байна.
Тэгэхээр тусгайлан заалт оруулж далд уурхайн бүтээн байгуулалтыг түргэтгэе, Засгийн
газар төслийг бүхэлд нь дэмжих хэрэгтэй гэсэн санал хураахад гишүүдийн 70 хувь нь
дэмжиж байсан. Үүн дээр үндэслээд талууд итгэлтэй ажиллаж болох юм байна гэсэн дүгнэлт
гарч байгаа.

-Бас төмөр замын царигийн асуудал байна?

-Тогтоолд заасан чухал асуудлын
нэг нь төмөр замын царигийн маргааныг шийдэх. Урд хөрш рүү орох гурван зам нарийн
царигтай байна. Харин хойд хөрш рүү нэвтрэх Монголын нутаг дэвсгэрийг хөндлөн туулах
төмөр зам өргөн байна гэсэн заалттай хууль орж ирсэн. Бид дөрвөн жил маргасны эцэст
гуравхан км зам тавилаа. Гэтэл 1940, 1950 оны үед зургаан жилийн хугацаанд мянга
гаруй км төмөр зам тавьсан байдаг. Гашуун Сухайт-Оюу толгой-Таван толгой, Хөөт-Бичигт,
Сайншанд-Замын-Үүдийн чиглэлд параллель
нарийн царигийн төмөр замыг тавих санал хэлэлцэгдэж байна. 

-Төсөв танах, төрийн албан хаагчдыг цомхотгох асуудал туссан.
Энэ бодлогыг ямар тү
вшинд хэрэгжүүлэх юм бэ?

-Улсын төсвийн урсгал зардлыг
бууруулъя гэж байгаа. Орлого тасарч байгаа учраас хэмнэлт хийе гээд тэвчиж болох
зардал хэдэн арван тэрбум төгрөгийг бага орлоготой, ажилгүй иргэдэд ямар нэгэн аргаар
дэмжлэг болгох бодлого орсон. Түүнчлэн хэмнэсэн мөнгийг хөрөнгө оруулалтдаа нэмээд
явж ч болно. Бас олон яам байна, хэтэрхий олон сайд УИХ-аас ажиллаж байна. Олон
агентлагийн чиг үүрэг давхцаж байна гэдэг шүүмжлэл үнэн. Тэгэхээр энэ асуудлыг хаврын
чуулганы хугацаанд шийдэх ёстой. Энэ тогтоолд энэ бүхнийг зааж өгсөн.

-Засгийн газрын бүтцийг өөрчлөх ерөнхий зураг нь гарсан уу?

-Одоохондоо гараагүй байна. Мэдээж
намын бүлгүүд дээр ярьж УИХ  руу оруулна.
Олон талаас нь санал хэлсний дараа УИХ-аар шийднэ. Миний хувийн бодлоор Засгийн
газар бүтцээ өөрчилж илүү цөөхөн багаар үр бүтээлтэй ажиллах хэрэгтэй. Хоёрдугаарт
уялдааг нь илүү сайн хангах хэрэгтэй. Гуравдугаарт УИХ-аас сайд хийж байгаа энэ
олон тохиолдлыг хуультай хуульгүй засах хэрэгтэй. Заримыг нь гаднаас томилох хэрэгтэй.
Тухайн салбарын шилдэг менежерийг аль нам байхаас нь үл хамаарч уриад зарим яамыг
толгойлуулуулах нь илүү үр дүнтэй. Засгийн газарт болж бүтэх зүйл байна. Алдаа дутагдал
байна. Алдаагаа засахын тулд цомхотгол хийж, цус сэлбэх хэлбэрээр ажиллах хэрэгтэй
гэдгийг нам дээрээ ярьж байгаа. Ганц нэг хүнийг сугалж асуудлыг шийднэ гэвэл бүтэхгүй.
Тэгэхээр өөрчлөлтийг томоор хийе гэсэн бодлого бий.

-Бас хүнд суртлыг арилгах зорилгоор үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийг цөөлөх асуудал туссан байсан байх аа?

-Төрийн хүнд суртлыг багасгахын
тулд 900 орчим тусгай зөвшөөрөл байгаагийн 500 орчмыг нь хасах тухай ярьж байна.
Хуулийг зургадугаар сар дуусахаас өмнө оруулж ирж хэлэлцэх ёстой. Дээрээс нь хяналт
шалгалтын дарамт асар их байна. Татварынхан ирээд сар гаруй хугацаанд шалгаж шалгаж
явтал араас нь нийгмийн даатгал, мэргэжлийн хяналт, тэгээд хөндлөнгийн аудит, цагдаа,
АТГ дуудаж шалгана. Тэгэхээр давхацсан шалгалтыг цөөлье гэж байгаа.

-Хөтөлбөрийн хүрээнд хэдэн хууль, тогтоомж гарах юм. Хэдэн
сарын, хэдэнд бүгдийг нь баталж, сайжруулсан байх ёстой вэ?

-Аль болох хурдан хийнэ төдий
чинээ үр ашиг гарна. Тэгэхээр УИХ-ын энэ тогтоолд заасан 15 хуулийг зургадугаар
сарын 1 гэхэд өргөн мэдүүлэхийг Засгийн газарт үүрэг болгон өгч байгаа. Ингээд долдугаар
сард чуулган завсарлахаас өмнө хэлэлцэж амжихгүй бол хугацааг нь сунган хуралдах
шаардлагатай.

-Эцэст нь асуухад төсвийн тодотгол орж ирлээ. Ямар түвшинд
төсвийг тодотгон хэлэлцэх юм бол?

-Царцаасан объектуудын асуудлыг
шийдэх заалт зөвхөн нэг нь. Сая миний ярьсан урсгал зардлыг танах, төрийн байгууллагуудын
бүтэц чиг үүргийг өөрчлөх, хөрөнгө оруулалтыг зөв эрэмбэлж, зохистой болгох, орлогоо
бодитой болгох асуудлууд туссан байгаа. Мөн монгол даяар жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих
сангийн дэмжлэгийг илүү хүртээмжтэй болгох, хөрөнгө нэмэх асуудал яригдана. Төсвийн
орлого 20 хувиар тасалдчихсан байна.

 Л.МӨНХТӨР

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ачигч машинд мөргүүлсэн хүүгийн бие тааруу байна

-“UMT” КОМПАНИЙН
ЖОЛООЧ МАШИН АЧИХ ГЭЖ ЯАРАХДАА ГАРЦААР ГАРЧ ЯВСАН ХҮҮХДИЙГ МӨРГӨСӨН БАЙНА-

Машин ачилтын “UMT” компанийн жолооч дунд сургуулийн хүүхдийг дайрч
хүнд гэмтээсэн хэрэг энэ сарын 7-нд гарчээ. Осол Баянзүрх дүүргийн нутаг дэвсгэр
“Их Засаг” дээд сургуулийн зам дээр 15:40 цагийн орчимд гарсан байна. Авто машинд
дайруулсан хүүхдийн биеийн байдал тааруу байгаа гэнэ. Мөргүүлэхдээ гурван метр гаруй
хол шидэгдэж, тархи, нуруу, цээж, хөлөндөө хүнд гэмтэл авсан байна. Мөргүүлснээсээ
хойш ухаан ороогүй байгаа аж. Хэд хэдэн мэс засалд орох шаардлагатай ч хүүгийн зүрх
ачааллаа даахгүй байгаагаас үүдэн мэс засал хийх явцад ямар нэгэн хүндрэл гарах
магадлал маш өндөр байгаа гэнэ. Иймд эмч нар болгоомжтой хандаж байгааг эх сурвалж
онцолж байлаа. Машин ачилтын автомашинд мөргүүлсэн хүү “Их засаг” лицей сургуулийн
13 настай  Б гэх сурагч ажээ.  

 Ослын талаар албаны эх сурвалжуудаас
авсан мэдээллээр “UMT” компанийн ажилтанд “Машин ачих хэрэгтэй байна. Хурдан ирээрэй”
гэх дуудлага ирсэн гэнэ. Ирсэн дуудлагын дагуу явах үед “Их засаг” дээд сургуулиас
Сансарын чиглэлийн зам битүү  түгжрэлтэй байсан
аж. Харин эсрэг урсгалын зам ачаалалгүй байжээ. Тиймээс урсгал сөрж явахдаа зам
хөндлөн гарч явсан хүүг дайрч хүнд гэмтээсэн юм байна. Осол гарах үед  байсан гэрчүүд “Хүүхэд явган хүний гарцаар зам
хөндлөн гарч явсан. Машин байхгүй байсан болохоор тайван алхаад л гарч байсан. Тэгтэл
гэнэтхэн машин ачдаг “Маяти” маркийн машин хурдтай орж ирээд хүүхдийг араас нь мөргөсөн.
Машинд мөргүүлсэн хүүхэд агаарт шидэгдээд их хол ойчсон. Хамар, ам, чихнээс нь цус
гараад ямар ч хөдөлгөөнгүй болчихсон байсан. Түгжрэлтэй замаар явж байсан жолооч
гэнэт эсрэг талынхаа зам руу орж ирээд л мөргөсөн” гэж мэдүүлжээ. Хэргийг Баянзүрх
дүүргийн Замын цагдаагийн хэлтэс үргэлжлүүлэн шалгаж байна. “UMT” компанийн
98-32 УНС улсын дугаартай автомашины жолооч Г-т Замын хөдөлгөөний дүрмийн 8.4 заасан
заалтыг зөрчсөн гэх үндэслэлээр эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байна.

 ЗУРГААН НАСТАЙ, ХОЁР САРТАЙ ХҮҮХДИЙГ МАШИНТАЙ НЬ “АЧИЖ”  БАЙСАН БОЛ СҮҮЛДЭЭ ОСОЛ ГАРГАДАГ БОЛЖЭЭ

 Машин ачигч компаниудын талаар
иргэдээс санал гомдол олон ирдэг. Одоогоос хоёр сарын өмнө хоёр сартай хүүхдийг
машинтай нь хамт “журамласан” хэрэг гарсан. 
Ээж нь хүүхдээ унтуулж орхиод хүнсний дэлгүүр ороод гараад ирэх хооронд нь
машинтай нь ачаад явчихсан байсан гэдэг. Дээрх хэрэг явдлын өмнөхөн зургаан настай
хүүхдийг машинтай нь журмын хашаанд хийсэн тохиолдол ч гарч байсан. Иргэдээс “Машинаа
тавиад гурван минут ч болоогүй байхад ачилтын компанийн ажилтнууд аваад явсан. Ачиж
эхлэнгүүт нь очихоор хурдхан шиг ачаад хаана буулгах гэж байгаагаа ч хэлэлгүй зугтаачихдаг”
гэсэн гомдол ирдэг байна.  Машин ачигчид мөнгөний
төлөө ингэж л ажиллаж байна. Бүр сүүлдээ машин ачиж мөнгө олохын тулд замын дүрэм,
журмыг зөрчиж, хичээлээ тараад явж байсан хүүг хүнд гэмтээлээ.

 Э.БААТАР