Өнөөдөр /2021.10.16/ Монгол бөхийн өргөөнд “Хил хязгааргүй спорт” ТББ-ын санаачлагаар зохиогдохоор товлогдсон лигийн барилдаан Улсын Их хурлын нөхөн сонгуулийн нэмэлт санал хураалт болж байгаатай холбогдуулан Улсын Онцгой Комиссоос зөвшөөрөл олгоогүйн улмаас тодорхойгүй хугацаагаар хойшиллоо.
МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ БӨХИЙН ХОЛБОО
Монголын үндэсний бөхийн мэргэжлийн лигийн анхдугаар барилдаан маргааш 13:00 цагаас “Монгол бөхийн өргөө”-нд эхэлнэ.
“Хил хязгааргүй спорт” Төрийн бус байгууллага, Монголын үндэсний бөхийн холбоо, “Эрхэт Монгол” групп, ТВ8 телевизийн хамтран хэрэгжүүлж буй тус барилдааны хуваарийг танилцуулъя.
2021.10.16
Нэгийн даваа
13:00 Бөхчүүдийн танилцуулга
13:20 1 дэх 8 бөхийн барилдаан
У.н Б.Бат-Эрдэнэ А.н Б.Баатарболд
А.а П.Өсөхбаатар А.а Б.Чинбат
У.н Д.Амаржаргал А.з Б.Түвшинтөгс
У.н Б.Цэдэнсодном А.а Б.Батсайхан
13:40 2 дахь 8 бөхийн барилдаан
У.х Д.Анар А.н Г.Цоггэрэл
У.н Н.Мустафа А.а Д.Аззаяа
У.ө.н Ч.Батчулуун А.н Б.Улаалзгана
У.н Ц.Мөнхбаяр А.а Ц.Лувсан-Адъяа
14:00 3 дахь 8 бөхийн барилдаан
Ц.н Г.Эрдэнэтогтох
А.а С.Ерөөлт А.а Д.Ням-Очир
У.н Ц.Бямба-Очир А.з О.Түмэн
А.а Б.Отгонбаатар А.а Б.Сумъяабат
14:20 4 дэх 8 бөхийн барилдаан
У.х Т.Баасанхүү А.з Э.Мөнхжаргал
А.х.а Б.Баянмөнх А.а Ц.Төмөрцоож
У.н Б.Серик А.х Б.Сосорбарам
А.а М.Бямбадорж А.а Я.Бумбаяр
Хоёрын даваа
15:00 1 дэх 8 бөхийн барилдаан
15:30-17:00 ЗАВСАРЛАГА
17:00 2 дахь 8 бөхийн барилдаан
Гурвын даваа
17:20 Дунд шөвгийн 1 дэх 4 бөхийн барилдаан
17:40 Дунд шөвгийн 2 дахь 4 бөхийн барилдаан
Дөрвийн даваа
18:00 Их шөвгийн 4 бөхийн барилдаан
Тавын даваа
18:25 Түрүү, үзүүрийн барилдаан
18:50 Тэмцээний хаалт, шагнал гардуулах ёслол
Монголын үндэсний бөхийн холбооноос өнгөрсөн наймдугаар сарын 17-нд Хүйн долоон худагт зохион байгуулсан 512 бөхийн барилдаанд шөвгөрсөн бөхчүүд болон өөрсдийн саналаар өгсөн хоёр бөх, нийт 18 бөхийн допингийн шинжилгээг Монголын допингийн эсрэг үндэсний байгууллага авч наймдугаар сарын 18-нд БНСУ-ын итгэмжлэгдсэн лаборатори руу явуулсан билээ.
Эхний шинжилгээний буюу 17 бөхийн хариу МДЭҮБ-д өнгөрсөн есдүгээр сарын 16-нд ирсэн бөгөөд үлдсэн нэг шинжилгээний хариуг яаралтай ирүүлэх талаар асууж тодруулсан албан бичгийг МДЭҮБ-аас БНСУ-ын итгэмжлэгдсэн лаборатори руу энэ сарын 11 болон 13-нд илгээжээ.
Дэлхийн допингийн эсрэг байгууллага /WADA/-ын болон бусад холбогдох дүрэм журмын дагуу бүх шинжилгээ бүрэн ирэхээр МДЭҮБ-аас МҮБХ-д ирүүлэх аж.
Иймд бүгд ирсэн даруйд МҮБХ-ноос олон нийтэд нээлттэй хүргэх юм байна.
Монгол үндэсний бөхийн мэргэжлийн лигийн анхдугаар барилдааны талаар мэдээлэл хийлээ.
МҮБХ-ны тэргүүн, улсын заан Ц.Магалжав: “МҮБХ-ны гол эрх үүрэгт хамаардаг нэг зүйл нь бөхийн барилдаан зохион байгуулах байдаг. МҮБХ 2018 онд шинэчлэгдсэнээсээ хойш бөхийн барилдааныг нээлттэйгээр зохион байгуулах бодлогийг баримтлан ажиллаж байна. Цар тахлын үед бөхийн барилдаан тогтмол зохион байгуулагдахгүй, бөхчүүдийн бэлтгэл хангагдахгүй байгаа зэрэгт дүгнэлт хийж гарааны 8 хүн барилдах барилдааныг зохион байгуулж байна. Анх удаа оноолтын системийг туршиж үзэж байна. Энэ нь үндэсний бөхөд чөлөөт бөх, жудотой адилхан оноолт, оноо олгоно гэдгээрээ онцлог юм. Бусад зүйл нь уламжлалт бөхийн барилдааны дүрмээрээ явагдана” гэлээ.
Монголын үндэсний бөхийн холбоо, “Хил хязгааргүй спорт” ТББ-тай хамтран 10 сая төгрөгийн шагналын сантай “Монголын үндэсний бөхийн мэргэжлийн лиг”-ийг зохиож байна.
Үндэсний бөхийн дүрэмд чөлөөт бөхийн спортын дүрмээс нэмж, богино хугацаанд сонирхолтой барилдаан гаргах зорилготой уг лигийн эхний тэмцээн энэ сарын 16-ны 13:00 цагаас Монгол бөхийн өргөөнд болно.
Олон улсын мэргэжлийн спортуудын жишгээр онооны самбар, тогтсон хугацаатай лиг сар бүр цувралаар зохиох бөгөөд эхний тэмцээн оролцох 32 бөхийн нэрс тодорчээ.
Энэхүү шинэлэг төрлийн бөхийн барилдааны дүрмээс дурдвал:
Давсан бөхийг дараах 4 хэлбэрээр тодорхойлно.
Бөх “идэвхийн” оноо авах хэлбэр.
Барилдааны оноолтыг эрэмбэ харгалзахгүйгээр сугалж тогтоосон бөгөөд 32 бөх шууд хасагдах журмаар хоорондоо барилдаж ялагч тодорно.
Ирэх бямба гарагт болох эхний тэмцээний оноолт:
Тэмцээний шагналын сангийн хувьд 32 бөхийн нэг болж барилдан бөхчүүд 120 мянган төгрөг авна.
Бөхчүүд сар бүрийн тэмцээнээс оноо цуглуулснаар “Rank” буюу чансаа ахиж дараа дараагийн барилдаанд чансаагаараа оноолт тодрох юм.
Тэмцээний онцлог, барилдааны дүрмийг бөхчүүд болон шүүгчид туршиж үзсэн бөгөөд сонирхолтой, үзүүштэй барилдааны үзүүлнэ гэж зохион байгуулагчид мэдэгдлээ.
Лигийг “Эрхэт Монгол Групп” ивээн тэтгэж байгаа бөгөөд ТВ8 телевиз шууд дамжуулна. Ивээн тэтгэгч “Эрхэт Монгол Групп”, МҮБХ болон ТББ хамтран дөрвөн жилийн гэрээ байгуулж уг лигийг тогтмол зохиохоор болсон байна.
Тэмцээний шагналын сан нэмэгдэх боломжтой бөгөөд ивээн тэтгэж хамтран ажиллах сонирхолтой байгууллагуудад нээлттэй гэж Монголын үндэсний бөхийн мэргэжлийн лигийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллах Н.Тамир хэлсэн юм.
Монгол үндэсний бөхийн мэргэжлийн лигийн анхдугаар барилдааны А ангиллын улс, аймаг, цэргийн алдар цолтой 56 бөхийн барилдаан 2021 оны аравдугаар сарын 16 нд үзэгчгүй зохион байгуулна.
Барилдах бөхчүүдийг өнөөдөр /10.07/ 10-16 цагийн хооронд Монгол бөхийн өргөөнд бүртгэх бөгөөд Монголын үндэсний бөхийн холбооноос зохион байгуулах уг барилдааны Ерөнхий ивээн тэтгэгчээр “Эрхэт Монгол” групп, санаачлагчаар “Хил хязгааргүй спорт” ТББ ажиллаж байна.
Монгол үндэсний бөхийн мэргэжлийн лигийн зөвлөл болон зохион байгуулагчдаас аль болох бүх бөхөд нээлттэй байх зарчмыг баримтлах юм.
Мэргэжлийн лигийн анхдугаар тэмцээн нь өндөр зэрэглэлийн А ангиллын барилдаан учраас барилдахаар бүртгүүлсэн бөхчүүдийг МҮБХ-ноос хамгийн сүүлд гаргасан цолны эрэмбээр жагсаан, эхний 56 бөхийг барилдуулна. Үлдсэн бөхчүүд дараагийн В ангиллын мөн 56 бөхийн барилдаанд оролцох боломжтой.
Барилдаан оноолтоор, хасагдах журмаар явагдана. Ам авахгүй. Цолны эрэмбээр эхний 24 бөх үндсэн барилдаанд шууд оролцоно. Урьдчилсан барилдаанд 25-56-д эрэмбэлэгдсэн 32 бөх сугалааны дагуу оноолтоор барилдаж, 2 давсан 8 бөх үндсэн барилдаанд нэмж шалгарснаар 32 бөх цааш барилдан, 5 давааны дараа Түрүү бөх тодорно. Анхны барилдааны шагналын сан 10 сая төгрөг, бүх бөхчүүдэд урамшуулал олгоно.
Уламжлалт томоохон барилдаануудад 1 давсан бөх ойролцоогоор 50 мянган төгрөгийн урамшуулал авдаг. Мэргэжлийн лигийн барилдаанд оролцсон бүх бөхчүүд урамшуулалтай. Нэг давахад 70 мянган төгрөг, шөвгийн дөрөвт үлдсэн 2 бөх тус бүр 500 мянган төгрөг, үзүүрлэвэл 1.000.000 төгрөг, түрүү бөх 2 сая 500 мянган төгрөгийн бай шагнал авна.
Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч, үнэн зоригт, цогт гарамгай, улсын харцага, МҮБХ-ны тэргүүлэгч гишүүн Гунгаагийн Элбэгийн эмчилгээнд зориулсан хандивын барилдааныг МҮБХ-ноос санаачлан амжилттай зохион байгууллаа.
Барилдааны үеэр МҮБХ-ны тэргүүн, улсын заан Ц.Магалжав, гүйцэтгэх захирал, улсын гарьд И.Доржсамбуу нар тэргүүлэгч гишүүн, улсын харцага Г.Элбэгийн хүү аймгийн начин Э.Батсуурьт холбооны зүгээс хандиваа гардуулсан агаад дархан аварга Б. Бат-Эрдэнэ орон нутагт ажлаар явж байгаа тул МҮБХ-гоор дамжуулан хандив өргөлөө. Мөн улсын аварга Н.Батсуурь, улсын аварга Г.Эрхэмбаяр, улсын арслан Ц.Содномдорж, улсын харцага, МУАБ Д.Сэрээтэр, тус барилдааны хөлийн цэц, улсын начин А.Алтанхуяг, цэргийн заан Н.Нямаа нарын бөхчүүд хүрэлцэн ирж, харцагадаа сэтгэлийн хандиваа өргөцгөөв. Улсын гарьд Д. Рагчаа, улсын начин Б.Одхүү нар мөн хандивт нэгдэж байгаагаа барилдааны үеэр уламжилсан юм.
МҮБХ-ны тэргүүлэгч гишүүн, Улсын харцага Г.Элбэгийн эмчилгээнд зориулсан Улс, аймгийн алдар цолтой 128 бөхийн хандивын барилдаан аравдугаар сарын 03-нд үзэгчгүйгээр болно.
Барилдах бөхчүүдийг есдүгээр сарын 30, 10-р сарын 01-ний өдрүүдэд 10-17 цагийн хооронд цахимаар бүртгэнэ.
Бөхчүүд бүртгэлдээ идэвхтэй хамрагдахыг уриалж байна гэж МҮБХ-ноос мэдээллээ.
Өврийн сайхан хангай нутагаас өдгөө олон хүчтэн наадмын торгон дэвжээг чимэн зодоглосоор байгаа билээ. Өвөрхангай аймгийн Баян-Өндөр сумын нутагт амьдарч байсан ах дүү гурван хүчтэний тухай хүргэж байна.
Энэ гурван хүчтэн Өвөрхангай аймгийн Баян-Өндөр сумын нутагт Тогтохын Сампилын гэр бүлд мэндэлжээ. Сампил гуайнх таван хүү хоёр охинтой айл байсан бөгөөд гурван хүү нь бага наснаасаа нутаг усандаа барилдаж эхэлжээ.
Т.Сампил гуай ч өөрөө бие хаа томтой их бяртай хүн байсан гэдэг. Гурван хүүгийн том нь аймгийн хурц арслан С.Лувсангомбо юм. Тэрээ 1955 онд аймгийнхаа баяр наадамд түрүүлэн аймгийн арслан цолыг хүртжээ. Түүний дараа жилээ С.Лувсангомбо арслан улсын наадмыг нутгийн бөх “шигшээ” хэмээх алдаршсан улсын начин Галсантай хамт хөтөлгөө морьтой зорьж байжээ.
Ингэж улсын наадмыг зорихдоо тэд “Төрийн их наадамд өөрийн чадлаар тав давна” хэмээн ярилцаж байсан гэдэг.
Ийнхүү хоёр хүчтэний хүсэл ёсоор болж улсын наадамд С.Лувсангомбо арслан зориж очсон улсын их баяр наадамдаа дөрөв давж тавын даваанд тэр үедээ улсын начин байсан Авхиа генералтай тунан барилджээ. Хоёр бөхийн барилдаан нилээн удаан үргэлжилж С.Лувсангомбо арслан давсан боловч дараагийн даваанд нэрийг нь дуудалгүй түүний оронд унасан бөх болох Авхиа гуайн нэрийг дуудан гаргаж барилдуулсан аж. Энэ талаар тухайн үед үзэж байсан наадамчин олон нь батлан хэлдэг байна.
Харин арслантай хамт явсан Галсан нь тав давж зургаагийн даваанд Булган аймгийн харъяат “Өвөр” н.Гомбосүрэн гэдэг бөхөд өвдөг шороодсон байна. Арслангийн амжилт үүгээр зогссонгүй 1961,1963 оны Өвөрхангай баяр наадмын тус бүр 5 давж шөвгөрсөн 1959,1964 онд Баян-Өндөр сумын баяр наадамд тус тус түрүүлсэн байна.
Харин дунд хүү болох аймгийн арслан С.Гомбодорж нь 1958 онд төрөлх сум Баян-Өндөр сумынхаа баяр наадамд түрүүлэн мөн тэр зунаа аймагтаа очиж түрүүлэн арслан цолыг хүртэж байжээ. Аймгийнхаа наадмын үзүүр түрүүнд Сант сумын харъяат “Тэмээ” Жамба хэмээх хүнтэй барилдан давж байжээ. Үүнээс хойш 1961 онд Баян-Өндөр сумынхаа наадамд ахин түрүүлсэн байна.
Түүний удмаас өдгөө аймгийн арслан Л.Батсайхан тогтмол сайн барилдаж байгаа билээ.
Харин бага дүү аймгийн заан С.Дорж нь сайн бөх төдийгүй сайн уяач хүн байв. Нутаг орныхон түүнийг хурц түргэн барилдаантай бөх гэдэг байсан гэж дурсдаг аж.
С.Дорж заан 1957 онд Өвөрхангай аймгийнхаа наадамд хоёр ахыгаа даган ирж барилдан тав давж аймгийн начин цол авсан байна. Харин 1961 онд Өвөрхангай аймгийн наадамд Зүүнбаян-Улаан сумын Р.Цоодолтой үзүүр түрүүнд үлдэн өвдөг шороодож аймгийн заан цол хүртсэн. Түүнийг аймгийн заан болсон жил Өмнөговь аймаг байгуулагдсаны 20 жилийн ойд зориулан анх удаа хөдөө орон нутагт 256 бөх барилдаж байжээ.
Энэхүү барилдаандаймгуудын түрүү бөхчүүдийг урилгаар барилдуулж байсан байна. Одоогоор бол чансаа өндөр бөхийн барилдаан болсон байна.
Тухайн Барилдаанд С. Дорж заан долоо давж наймын даваанд Дэмүүл арсланд өвдөг шороодож заан цолоо батлажээ. Хожимоо ч сум орон нутагтаа бол олон удаа үзүүр түрүүнд үлдэж байсан ба 1990 онд 60 настайдаа сумынхаа ахмад бөхчүүдийн барилдаанд үзүүр түрүүнд үлдсэн байдаг.
Түүний үр удмаас өдгөө сумын заан Б.Бат-Эрдэнэ тун амжилттай барилдаж байгаа төдийгүй сумынхаа баяр наадамын хоёр удаагийн түрүүг хуртээд буй юм. Өврийн сайхан хангайн ах дүү гурван хүчтэний тухай товч хүүрнэхэд ийм буюу.
Улсын харцага, Гавьяат дасгалжуулагч Г.Элбэгийн эмчилгээний зардалд зориулсан “Дүүрэн сэтгэлийн ерөөл” нэртэй багийн халз барилдаан болно.
Тус барилдаанд зодоглох улсын цолтой 16 бөхийн нэр тодорчээ.
Барилдаанд: