Өдгөө хүн бүрийн хамгийн ойрын хэрэглээ нь гар утас болжээ. Тэр бүү хэл гар утасгүйгээр ганц минутыг ч өнгөрөөж тэвчихгүй нэг хэсэг ч бий болж. Үүнтэй уялдаад шинэ цагийн хүмүүсийн хэн нь хэн бэ гэдгийг гар утастайгаа харьцаж байгаа байдлаар нь шинжиж мэдэх боломжтой болсон байна. Жишээлбэл, гар утас нь цэнэггүй явдаг, хаяж гээдэг, утсаар ярьчихаад тоомжиргүйхэн ширээ рүүгээ шиддэг хүмүүс хэзээнээсээ хээгүй, салан задгай нэгэн байж таарна. Ийм хүмүүс ажилдаа, ар гэрийнхээ амьдралд хандах хандлага нь ч ижил. Бүр эсрэг хүйстэнтэйгээ харьцахдаа ямар вэ гэдгийг ч эндээс харж болохоор. Харин гар утсаа эрдэнэ лугаа авч явж, хямгаддаг нэгэн бол аливаад нягт нарийн ханддаг, хэзээний нямбай нэгэн байж таарах боллоо.
Шинэ цагийн хүмүүсийн хэр хариуцлагатай вэ эсвэл хэт хариуцлагагүй юу гэдгийг гар утсаа хэрэглэж байгаагаас нь ингэж харж болж байна. Товчхондоо шинэхэн танилаа, эсвэл шинэхэн албан хаагчаа тольдохын тулд нүдийг нь ширтээд, таньж ядаад суух шаардлагагүй болж. Зүгээр л түүнийг унших гэж “махаа идэлгүй” гар утастайгаа харьцаж байгаа байдлаар нь хялбархан тольдож болж байна.
П.ХАШЧУЛУУН
Ширээ товшин зогсох багшийн чигчий хуруунаас нүд салж ядна. Тэр турк бүсгүйчүүдийн хөлийн хуруундаа зүүдэг бөгжтэй гараараа ширээ товшин зогсох аж. Ахин дахин нягтлан харав, яалт ч үгүй,түрк бүжигчин бүсгүйчүүдийн хөлийнхөө хуруунд зүүдэг эртний хийцтэй, мөнгөнбөгжмөнөөс мөн. Намайг гайхан ширтээд байгааг багш ажиглачихсан бололтой ясархаг хуруутай гараа хурдхан гэгч өмднийхөө хармаанд хийчив. Манай Их сургуулийн хайр хүндлэл болсон, мэдлэг боловсрол өндөр, турк хэлэнд гаргуун, нямбай чамбайбагш маань хөлийн бөгжийг зүгээр нэг саваагүйрхэн зүүх хүн биш, гэвч оюутан хүн ийм зүйлийг хэрхэн асууж зүрхлэхэв. Чимээгүйхэн, гарыг нь ахин харчих санаатай хүлээж суутал хичээл завсарлаж, багш хавтсаа сугавчилсаар гараад явчихлаа. Багш хичээлээ заагаад л би нөгөө бөгжийг хараад л… янз янзын таамаглал ургуулан бодон явтал, нэг мэдэхэд хавар болж, шалгалт эхэллээ. Шалгалтад орох хуваарийн дагуу би хамгийн эхэнд орох ёстой байсан авч, Гомбожавбагш намайг хамгийн сүүлд ор гээд ангиас гаргачихав. Бүх хүний орж дуусахыг хүлээхийн зовлон, дээр нь ганцханнамайг л хамгийн сүүлдор гэж онцолсны учрыг тааж ядан зовнино. Дэмий л хэдэн номоо гүйлгэн харж,ямар асуултаар намайг ороон бүдрээх бол,.. тэр гайт хөлийн бөгжөөс л боллоо,… хүн юугаа зүүнэ, надад юуны хамаа байна,.. хэмээн өөрийгөө зэмлэн, сэтгэл тогтож ядна. Удтал хүлээсэн миний ээлж ч болж, барайхаараа барайсан амьтан орлоо. Цэмцгэр багшийн харааны цагаан шилэн дээр гэрэл ойн гялалзаж, самбарынхаа өмнө зогсон миний орж ирэхийг харна. Би явсаар хамгийн арын ширээнд очин суух гэтэл, тэгэхээс тэгэх мэт яг өөдөөсөө харсан эхний ширээнд ирж суу гэлээ. Тэрхэн зуур “За, за. намайг ёстой зуучихсан юм байна, яалаа гэж энэ вэ? Бөгж харлаа гэж үү” хэмээн гомдох сэтгэл ч бас төрөөд амжив. Гомбожав багш над руу гайхсан бас цаанаа шоолонгуй аястай хараад “Өнөөдөр,чичинь хамаг хөмсгөө зангидаад яачихав? Нүдээ бүлтийлгэчихээд суудагсан” гээд жуумалзана. Би дэмий л “Миний толгой өвдөөд” гэж амандаа сулхан хэлэв. Намайг шалгалтаа өгөн ярьж байхад багш нэг ч их анхаарахгүй шал өөр зүйл бодож байгааг анзаарч би дуугүй болов. Багш хэсэг чимээгүй байснаа, надаас нилээн хэдэн асуулт асууж, заримыг нь намайг хариулж ч амжаагүй байтал “Болно болно” гэж гараараа дохиод зогсоочихов. Тэгснээ нөгөө бөгжөө, чигчий хуруунаасаа суга татан авч миний өмнө тавихад,би өөрийн мэдэлгүй тав хийн цочив. Гомбожав багш намайг ажигласнаа “Энэ бөгжийн талаар чи юу мэдэхэв? Ямар нэгэн хэлэх юм байна уу? Бүтэн жилийн турш нүд салгалгүй ажигласан, үнэн биз” гэв. Миний нүүр гэв гэнэтхэн халуу шатаж, хацрын маань хамагарьс чимчигнэн хорсох мэт час час хийж, ичсэндээ багшийн нүдийг эгцлэн харж чадсангүй. “Энэ, … энэ мөнгөн бөгж, турк бүжигчин хүүхний хөлийн хуруунд зүүдэг болохоор би гайхан хардаг байсан юм, багш аа” хэмээн үнэнээ хэллээ. Тэгсэн багш “Чи наад бөгжөө ав,би чамд бэлэглэе” гэхэд,би авч зүрхэлсэнгүйбас авахыг чхүсээгүйюм.”Тэгээд энэ ямар учиртай бөгж юм бэ? Багш аа” хэмээн мөн л хашрахгүй өөрийн эрхгүй асуучихав.”Чамд үзүүлэх гээд хэдэн юм авчирсан” гэж багш гялгар хавтсаа ухан, нилээн элэгдсэн, хэдэн орос сонингийн хайчилбар гаргаж ирэв. Өтгөн хоёр хөмсөг нь хоорондоо бараг нийлчихсэн шахуу, жигтэйхэн хөөрхөн нүд, сормуустай,бүжигчин охин хөлийнхөө хуруунд нөгөө бөгжийг зүүсэн байгаа нь харагдана. Ширээн дээр байсаар байгаа нөгөө бөгжийг Гомбожав багш авч, миний алган дээр бараг л хүчээр тавьчихаад, босч цонхоор гадагшаа ширтэн зогсов. “Энэ хөөрхөн охин надаас болж ихзовсон юм, хөөрхий”гээд эргэж харалгүй, ганцаараа байгаа мэт зогсох багшийн яриаг дуугүйхэн сонслоо. “Дөнгөж хорь хүрч байсан залуухан хүү би Оросод сурч байхдаа оюутан залуучуудын урлагийн наадамд морин хуураар, энэ охин турк бүжгээрээ шалгарсан юм. Нэгдсэн тоглолт болохын өмнө, орон орноос ирсэн үе тэнгийн шижигнэсэн оюутан залуучууд бид хичээлээсээ чөлөөлөгдөн бэлтгэл сургуулиа хийцгээнэ. Тэр дунд тодоос тод ногоон өнгөтэй цээж бэлхүүсээ ил гаргасан торгон хувцсаа мөнгөн зоосоор чимэн гоёж,хөөрхөн хөлөндөө бугуйвч бас бөгж зүүсэн үзэсгэлэнт турк охин содон онцгой харагдана. Охин задгай тавьсан гил хар торго мэт үсээ намируулан, хүчит бөмбөрийн хэмээр эргэн бүжиглэх нь ёстой гайхалтай. Бүжигчин охин хүрд мэт хурдтай эргэлдэх нь гайхамшигт ногоохонсэнс мэт харагдана.Уянгалаг бишгүүр хөгжим бөмбөрийн хэмнэл аажмаар удаашрахадтурк охин инээмсэглэн ёслон харах нь хээнцэрхэнцэцэг дэлбээ болгоноо нээсээр хамгийн сүүлд үзэсгэлэн гоо цомирлогоо гарган гайхуулахмэт,үгээр зүйрлэхэд багадам. Хөөрхөн охин бүгдийг л соронзон мэт татаж байлаа … хэмээн багшийн дуунддогдолсон байдал анзаарагдавч тэрээр огтхон ч эргэж харсангүй. Турк охины сэтгэл догдлом бүжиг мөн ч олон хүний зүрхэнд гэрэл гэгээг цацрааж, бүсгүй хүний уран налирхай бие гэгч хичнээн үзэсгэлэнтэй болохыг анх удаа надад мэдрүүлж билээ. Хөөрхөн охиныг бүжиж эхэлмэгц бид цөм л амьсгал түгжин харцгаана. Бүжгийн чадварлаг хөдөлгөөн, нарийн нугалааг охид ажиглаж байхад эрчүүд бид түүний гоолиг тэгш бие, үзэсгэлэнт төгс царай, цог золбоонд нь өөрийн эрхгүй татагдан дурлаж, шохоорхсон харцаа үл салгадаг сан. Бороотой зэврүүхэн нэгэн өдөр би оюутны цайны газарт, стакан дүүрэн цөцгий авч, элсэн чихэр нэмж хийгээд шажигнатал хутгачихаад ууж суутал, нөгөө бүжигчин охин хажууд минь ирж сууснаар бид танилцаж,хоромхон зуур дотноссон юм. Хачин шүү, тэр олон сайхан залуучууд байхад над дээр л ирдэг”… гээд багш санаа алданхэсэгхэн чимээгүй болов. Надад ч хэлэх үг олдохгүй чимээгүйхэн байталангийн хэдэн найз охид маань байн байн хаалгаар толгойгоо цухуйлган, нүд хөмсгөө хөдөлгөн зарим нь хуруу гараараа дохин зангаж ” хурдал” хэмээн шавдуулна. Багш цонхоор гадагшаа ширтэн зогсох тул юуг ч үл анзааран :”Сүүлдээ бид хоёр нэгнийхээ хэлэн дороо ёотон тавьж өгөөдл халуун байхуу цай хамтдаа ууцгааж, тэр маань надад турк хэл заана.Хичээлээ тараад оройжингоо кино, концерт үздэг жаргалтай өдрүүд минь, найз охины маань ах ирснээр эцэс болсон юм даа. Бид өдөр болгон уулзана, тэр маань жаахан байж байгаад л эм гаргаж ирээд л залгидаг болсонд би ихэд гайхаж ямар учиртайг асуухад яаж ийж байгаад л хариулахгүй булзааруулна. Гудамжаар явж байгаад бид хоёр их айхтар хүчтэй усархаг бороонд навс цохиуланус гоожуулсан хоёр амьтан гараасаа атгалцангүйсээр нэгэн дэлгүүрт орж толгой хоргодов. Гэтэл дэлгүүрийн цав цагаан шалан дээр цустай холилдсон улаавтар ус тог тог хийн дусаж эхлэх нь тэр. Дэлгүүрт хүн цөөхөн тул орос худалдагч эмэгтэй цусны дуслыг олон харж нүд томорсноо хар хурдаараа сандран гүйж надад алчуур авчирч өгөөд бид хоёрыг хувцас солих өрөөнд оруулав. Ээ …бүү үзэгд, тэрний минь нуруу бие нь хүн харахын аргагүйарьс махтайгаа яз яз цохигдож эрүүл гэхээр газаргүй, шархных нь гүнд цус нь хүрэнтэн нөжирч хатаад, тамаас гарч ирсэн амьтан гэж л ийм байх болов уу гэмээр харагдсанд, би айн цочсондоо алчуураа алдчихав. Борооны усанд норж дэвтсэн шарх нь байж тэсэхийн аргагүй хорсон өвдөхөд хөөрхий минь, нөгөөх өвчин намдаах эмээ авч залгиад байсансан” … гээд багш гүн санаа алдана. Миний хоолой дээр бөөнюм гэнэт тээглэж, хуучин орос сонин дээрх хөөрхөн охины зургийг нулимс дүүрч бүрэлзсэн нүдээрээ ширтэн харав. “Аав ээжийнхээ сонгож өгөөгүй, өөр шашин шүтлэгтэй харийн залуутай найзласан хэмээн тэрийг минь зодож нүдэн, алахаас наагуур байсныг би огтхон ч гадарлаагүй явсан юм. Маргааш нь би ахтай нь очиж уулзахад царай зүс сайхан, эелдэгболовсон зантай гуч орчим насны биерхэг залуу миний ярихыг анхааралтай сонсоод “Гомбожав аа,энэ явдалд чиний буруу огтхон чалга.Бид эрчүүд,хэдэн ч хүүхэнд дурлаж болно, хүсэл чинь хүрдэг юм бол хэдийг ч хайрла, чадал байвал хэдтэй ч амьдарч болно. Харин манай шашныохидын хувьд бол үгүй шүү. Тэр дундаа миний охин дүү, ёстой байж боломгүй. Манайх удам судар сайн, нэр хүндтэй улс, өвөг дээдсийнхээ эртний зан заншлыг ягштал баримтлан дагадаг. Удмынхаа нэр хүндийг арван наймхан настай, гэнэн, энэ тэнэг охиноор сүйтгүүлэхгүй. Би дүүдээ хайртай болохоор л суран бүсийн амтыг багаахан өгч байгаа,надаас өөр хүн бол өдийдалаад хаясан” гэв. Энэ яриа бол үнэхээр үнэн, чин сэтгэлийнх байсныг ухааран хүлээж авахад хүнд хэцүү байсан ч, хөөрхий охиныг орхихоос өөр арга зам, ямар ч сонголт надад олдоогүй. Бүсгүй хүн турьхан чадалгүй мэт хирнээжинхэнэ хайрынхаа төлөөүхэхээс ч айхгүй, өөрсдийгөө золиосложчадахтийм л чанга зүрх сэтгэлтэй улс юм билээ. Тэр маань хамгийн сүүлд намайг байхгүй үеэр оюутны байранд шөнө дөлөөр хөл нүцгэн гүйн ирж, надтай уулзуулж өгөхийг уйлан уйлан гуйж, намайг хүлээн суусаар, буцахдаа хөлийнхөө бөгжийг гээснийг оюутны байрын жижүүр авгай олж надад өгч, хөөрхөн охиныг гомдоолоо гэжбөөн улсын дунд намайгтолгой түрийгүй загнан ихуурлаж билээ. Бодвол надтай уулзах гэж тэр маань ахынхаагэрээс оргож гарсан байх, мөн ч их зодуулсан байх даахөөрхий минь” гэв. Намайг ангиас гарахад багш эргэж харалгүй зогссон хэвээр хоцорч, харин хэдэн найз охид маань бидний яриаг хаалганы завсраар сонсож, зарим нь бүр уйлчихсан харагдав. Дөнгөж лхүнд дурлаж, анхны хайртайгаа учирч байсан бидний хэдэн залуу охид тойрон зогсож байгаад л турк охины бөгжийг гар дамжуулан удталүзэцгээсэн юм, тэр өдөр. Амьдралын учир тавилан гэж үнэхээр сонин, турк охины бөгжийг авсны дарааби найз залуутай болж удалгүй гэрлэлээ.Нөхөр маань монгол залуу хэдий ч гадаадад ажиллаж, бүсгүй хүний хувь заяаны эрхээр түүнийгээ даган лалын шашинт орнуудад олон жил амьдрахдаа
Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Н.Нэргүйбаатар жил бүрийн шинэ жилээр өвлийн өвгөнд хувирч, олон зуун багачууд, албан байгууллагын шинэ жилийн үдэшлэг, цэнгүүнд баяр хөөр нэмсээр гуч гаруй жилийн нүүрийг үзэж буй. Өвлийн өвгөний нэг өдөр хэрхэн өнгөрдгийг “Танай өнжье” булангаараа сонирхуулахаар түүнтэй хамт шинэ жилд явлаа. 
Н.Нэргүйбаатар гуай олон цасан охидтой байжээ. Энэ жилээс “Peace dance” студийн бүжигчид цасан охинд нь болсон байна. Тэрээр “Би олон цасан охин сольсоон. Харин сүүлийн хэдэн өдөр энэ хэдэн охидтойгоо тууштай явж байна шүү. Цэцэрлэг дээр бол жаахан жаахан юмнууд цасан охид болно. Бүжиглээд байгаа нь мэдэгдэхгүй, шуураад байгаа нь мэдэгдэхгүй, эгдүүтэй гэж. Шуурга шуурлаа шүү гэхээр эргэж байгаа бололтой л байдаг юм. Дуурийн театрын хэдэн охид байна. Харин одоо эд маань орчин үеийн цасан охин юм даг уу даа” хэмээн инээв. Н.Нэргүйбаатар гуай номер болох хүртэл сонин хачин, хуучны сонирхолтой явдлуудаасаа ярьж өгье гэлээ. Цасан охид өвлийн өвгөний яриаг шимтэн сонсохоор ойртон сууна.
Н.Нэргүйбаатар гуай хүүхэд ахуйнхаа нэгэн шинэ жилээр болсон явдлыг дурслаа. Тэр үед өвлийн өвгөн болж байгаа хүнд одооных шиг жинхэнэ гэмээр сахал, үс байдаггүй байж. Сахал, дээлний хормой зэргээ хөвөнгөөр л аргална. Сургуулийнх нь зааланд өвлийн өвгөн цасан охидтойгоо ороод ирэв гэнэ. Хүүхдүүд баярлаад л. Цасан охид нь бенгалийн гал барьчихсан. Өвгөн “Амар сайн уу” гээд л спортын заалыг нар зөв тойроод явж байв. Тэгтэл өнөө бенгалын гал нь өвлийн өвгөний хормойнд наасан хөвөнтэй авалцаад тэр хавиар л нэл утаа хиншүү гарчээ. Өвлийн өвгөний хормойноос гал дүрэлзээд, өвгөн хурдалж давхиад. Хүүхдүүд барьж авах гэсэн ч гүйцдэггүй гэнэ. Арай гэж дарж авч галыг нь унтраасан аж. Тэгтэл өвлийн өвгөний нэг гуя нь түлэгдчихсэн байж. 
Ням гаригийн өглөө нутгийн цагаар 05.36-д Индонезийн Сурабай хотоос ниссэн Малайзын AirAsia авиа компанийн Airbus320-200 онгоц тэнгэрт хөөрснөөсөө хойш нэг цаг орчмын дараа, цаг агаар муудсан тул чиглэлээ өөрчлөх зөвшөөрөл хүсээд хэсэг хугацааны дараа холбоо тасарчээ. Индонезиэс Сингапур хүртэлх маршрутаар нисч байсан энэ онгоцонд 149 индонези, гурван солонгос, нэг сингапур, малайз, англи хүн сууж явсан гэх бөгөөд нисэгч, үйлчлэгч нартайгаа нийлээд 162 хүний амь нас хувь заяа бүрхэг болоод нэг өдөр өнгөрлөө. Энэ онгоцны алга болсон хугацааг нь тооцоод Яван тэнгисийн хавьцаа унасан байх магадлалтай гэж үзэж байгаа тухай Индонезийн хэвлэлүүдэд бичиж байна. Тийм учраас тэр хавийн далай тэнгист арав орчим хөлөг онгоц, тэнгэрт нь зургаан нисдэг тэрэг болон хайгуулын зориулалттай онгоц эрлийг үргэлжлүүлж байгаа бол Малайз, Сингапур, Австралиас ч эрлийн онгоцнууд туслахаар ирж байгаа сурагтай. Одоогийн байдлаар онгоц сүйрсэн байх гол шалтгааныг цаг агаартай холбож байгаа ч шатахуун дууссан, хорлон сүйтгэх ажиллагаа гэх өөр чиглэлүүдийг ч давхар судалж байгаа гэв. Учир нь уг онгоцонд 162 зорчигч сууснаас гадна 23 хүн ямар нэгэн шалтгаанаар суулгүй үлдсэн нь дээрх таамаглалыг дэвшүүлэх шалтгаан болжээ. Гэхдээ нэг гэр бүлийн арван хүн яах аргагүй нислэгийн цагийн хуваарийг буруу бичсэнээс болж золгүй онгоцноос золоор хоцорсон нь тогтоогдсон. Тэд уг нь Сингапур явж амрахаар төлөвлөж байсан ч нислэгийн пүүсийнхний хариуцлагагүй үйлдлээс хамааран хоцорч энэ талаар маргаж байх үедээ онгоц сүйрснийг сонсож санамсаргүй тохиолдлоор зул сарын “хамгийн том бэлгээ” авснаа мэдэцгээжээ.
Азтай гэр бүл
Шинэ жилийн баяр энд тэндгүй л болж байна. Хүүхэд, багачууд энэ л өдрүүдэд хүссэн бэлгээ өвлийн өвгөнөөс авах гэж чин сэтгэлээсээ залбирдаг. Захидал бичиж, гацууртаа өлгөнө. Аав, ээжээсээ хүйтний өвгөнд хүслээ дамжуулж өгөхийг гуйна. Найзын маань дөрвөн настай хүү цэцэрлэгийнхээ шинэ жилийг тэмдэглэх гээд их өндөр сэтгэгдэлтэй гэрээсээ өглөө эрт гарсан гэнэ. Өмнөх орой нь тэрбээр гацуур модныхоо өмнө сөгдөж суугаад үнэн сэтгэлээсээ ямар нэг юм хүсэж, хүсэж унтжээ. Цэцэрлэгийн шинэ жилийн баяр ч болж, урт сахалтай, уут дүүрэн бэлэгтэй өвлийн өвгөн цасан охидоо дагуулсаар ороод ирсэн байна. Хүүхдүүдэд бэлгийг тарааж эхэлж. Тэгсэннайзын маань хүү “Өвлийн өвөө, би ийм бэлэг хүсээгүй” гээд уйлж гарчээ. Өвлийн өвгөн, хүүгээ баярлуулахаар очсон ээж нь, багш нар нь сандралдаж, эцэст нь өвгөн хүүд “Өөр хүүхдийн бэлэг андуураад өгчихсөн байна. Удахгүй бэлгийг чинь авчирч өгнө” гэсэн амлалт өгөөд явжээ. Ангийн багш нь ч “Ирэх жил эцэг, эхчүүдээр өөрсдөөр нь бэлгийг нь бэлдүүлье. Мөнгө хурааж, нэгдсэн журмаар авахаа больё доо” гэжээ. 
Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, профессор, Төрийн шагналт зохиолч Дарма Батбаярын хайр, эрх чөлөө, бусдад сэтгэлийн их амар амгалан, сайн сайхны ундарга бүхнийг бэлэглэхийн их тэмүүлэл, хүмүүний өөртөө хийгээд өрөөлд үнэн байхын жаргалыг мэдрүүлдэг нэгэн сайхан бүтээлээс төрсөн сэтгэгдлээ хуваалцаж байна.
Эзгүй хээр талд биш түм түжигнэж, бум бужигнасан хотын төвд олон түмний нүдэн дээр нэгэн эр хэнэг ч үгүй морь харж зогсжээ. Төрийн ордны ойролцоо, “Туушин” зочид буудлын үүдэнд юм шиг байна. Хэн нэгэн түүний зургийг хэдийнэ аваад фейсбүүк ертөнцөөр түгээв. Хүмүүс түүнийг элдвээр хэлж, буруушааж байна. “Соёлт хүмүүн болоход нэг сая жил зарцуулсан. Харин буцаад сармагчин болохын тулд ганц цаг л байхад хангалттай юм байна” гэх мэтээр халаглацгаажээ. Мэдээж түүнийг шүүмжлэх нь түмэн зөв. Малаас дор аашилж байгаа тэр эрийг хараах, гайхах, жигших ч багадмаар.