Шинэ оны хонх цохихоос өмнө сонгуулийн хонх тачигнаж эхэллээ. Өмнө нь бол он гараад сонгуулийн ажил эхэлдэг байсан бол энэ удаа хамаагүй эрт эхэлж байна. Их хурлын гишүүд нь чуулгандаа суухгүй ажил гацаан орон нутагт ажиллаж байгааг орон нутгийн иргэд хэлсээр байгаа юм. “Халуун сэтгэл” нэрийн доор хар нүүрс, гурил, цагаан будаа, тараг, сүү, бидон тарааж байна. Тэр бүү хэл сангийн бойпор тарааж байгаа юм билээ. Ард түмэндээ юм тарааж болно л доо. Гэхдээ цагаан будаа, гурил, бидон тараахдаа мань нөхдүүд зургаа татуулан цахим орчинд тавьж сурталчилгаа хийж байгаа нь даанч ард түмэндээ таалагдахгүй байна.
Яахав ээ, ард түмэн өлсч байгааг нь далимдуулан ходоодоор нь сонгуульдах гэж үзэж тарж байх шиг байгаа юм. Нэр дэвших сонирхолтой нөхдүүд орон нутгаар гадаадын жуулчдаас илүүтэй “тэнэж” байх энэ үед орон нутагтаа амьдарч, бизнесийнхээ үр шимийн дээжийг нутгийнхандаа хүртээчихээд дуугүй л сууж байдаг хүмүүс гэж байх. Тийм нэг хүнийг би таньдаг юм. Нутгийнхан нь түүнийг Чүлтэмийн Машбат гэхээсээ илүүтэйгээр “манай Машка” гэж дотночилно. Тэрбээр төрсөн сумандаа жилд 150 гаруй сая төгрөгийн бүтээн байгуулалт хийж, өвчин зовлонтой иргэд, хүүхдүүдийн дунд зохион байгуулагддаг тэмцээн уралдаанд дэмжлэг олгодог. Сумын иргэд нь нутгаасаа сонгогдсон гишүүдээсээ илүү түүнд хандана. Тэрбээр хүүхдийн төлөө бол даанч гар татаж чаддаггүй нэгэн. Гэрийнх нь гадуур яваа хүүхдүүдийг дуудаж авч ирээд чихэр авч идээрэй гээд 20 мянган төгрөг өгөөд явуулна. Гэрийнх нь урдуур яваа настайчуудыг дуудаж ирээд “Сүү авч сүүтэй цайгаа уугаарай” гээд 20 мянган төгрөг өгчихнө. Ийм дүр зурагтай би хэдэнтээ таарсан юм. Та хийсэн ажлаа танилцуулаад ярилцлага өгөөч гэхэд “Би ямар Их хуралд нэр дэвших гэж байгаа биш юүхэв” гээд тэс хөндлөн зүйл яриад явчихдаг. Хийсэн ажлыг нь сумынхан нь мэдэхээс гадныхан мэдэхгүй. Хийсэн ажлаа сурталчлах нь гол биш. Төрсөн нутагтаа “өр”-өө төлөх минь миний үүрэг гээд суучихдаг тийм нэгэн хүн байдаг. Зундаа бороо хур гайгүй орж таван тариа нь ургаж л байвал сэтгэл нь өег байдаг юм билээ. Сонгууль дөхөхөөр нутгаа санадаг суудал горилогчид минь зүгээр Машка шиг л бай л даа.
Тоёота Мотор компаний шинэ бүтээгдэхүүн, 4 дүгээр үеийн Приус Японы зах зээл дээр худалдаанд гарч эхэллээ. Үнэ нь 2 сая 429 мянган иенээс эхэлж байгаа юм.Шинэ Приус нь 40 км 1 л бензин хэрэглэдэг ба түлшинд дээд зэргийн хэмнэлттэй машин гэдгээрээ онцлог юм. Газрын тосны үнэ сүүлийн 7 жилийн доод түвшинд хүрч баррель нь 30 ам доллар руу ороод байгаа үед 100 км–т ердөө 2.5 литер шатахуун хэрэглэдэг машиныг Тоёота компани зах зээлд нийлүүлж эхэллээ.
АНУ-ын сэтгэл
Түрийвч авч явах дургүй эрхмүүдэд зориулсан нэгэн шинэ технологи бүхий бөгжийг бүтээжээ. Энэхүү бөгж нь яг л кредит карт шиг тооцоо хийж болдгоороо онцлогтой. Мөн утасны оронд ярьж болох юм. Усны хамгаалалттай, хөнгөн, зурагддаггүй гадаргуутай зэрэг олон давуу талтай энэхүү бөгжөөр тооцоо хийхэд танд ухаалаг гар утас, гарын үсэг гэх мэт илүү зүйл огт хэрэг болохгүй гэнэ.
Сербийн Ono Bikes компани классик загвартай унадаг дугуй бүтээжээ. Энэхүү унадаг дугуйны их бие нь есөн метрийн урттай, 20 кг жинтэй, зэвэрдэггүй гангаар хийгдсэн 26 болон 28 инчийн диаметр бүхий дугуйтай.
Ес эхлэх дөхөж буй энэ өдрүүдэд сармис байхад л өчнөөн аргаар ханиадны эсрэг тэмцэж болно. Сармисаар дархлаа сайжруулахханд бэлдэх хялбар жорууд санал болгоё. Анхааруулжхэлэхэд сармисанд агуулагддаг бодисууд төмөртэй урвалд ордог учраасзөвхөн модон зүйлээр жижиглэж няцлаарай. Сармисны жижиглэсэн хумсыг шөнийн туршид аяга тарганд байлгаад өдрийн турш бага багаар уух арга бий. 2-3 ширхэг сармисны хумс, мөн тооны нимбэгийг жижиглэн нухаад нэглитр буцалсан усанд хийгээд хоёр хоног дарах жор бас байдаг юм байна. Амны халбаганы талыг хагас аяга усаар шингэлээд хоол идэхийн өмнө гурван удаа уухад ханиаднаас сэргийлээд байж болох нь.
Амьдрал мэддэг нэг хүн хэлсэн юм. Удаан ажилласан багш хүүхэд харахаараа шээс дусаах шахтлаа халширдаг гэж. Эмч нарт ч өвчтөнөөсөө халшрах үе олон байдаг нь хэр. Эмч, багшийн ажилд сэтгэл дундуур үлдэх нь олон. Шүүмжлэх шалтаг ч хангалттай олддог. Гэхдээ л эмчийн ч, багшийн ч ачаалал үнэхээр ихийг хэн хүнгүй мэднэ. Багш 40-50 хүүхдийн дунд толгой нь эргэтлээ зогсоно. Харин эмчийн үүдэнд дараалал дундрахгүй. Гэмтлийн эмнэлэгт очиход цус нөж үнэртээд, дайны талбарт яваа мэт сэтгэгдэл төрж, бушуухан гарахын түүс болдог. Халдварт, хавдрын эмнэлгийн эмч, ажилтнууд өөрсдөө халдвар авах эрсдэлтэй нөхцөлд “галын шугаманд” ажилладаг хүмүүс. Тэдний хөдөлмөр хамгааллын нөхцөлд хэн хяналт тавьдаг билээ. Хүнд хортой нөхцөлд олгодог нэмэгдэл байдаг ч юм уу үгүй ч юм уу бүү мэд. Гэтэл тэр газар эмчийн хоёр дахь гэр. Магадгүй гэртээ байдгаасаа илүү хугацааг эмнэлэг дээрээ өнгөрүүлдэг биз. Эмчийн ажлын өрөө хэр тохилог билээ. Тэд амралтын өрөөтэй бил үү.
Эдийн засаг хямарлаа, бэлэн мөнгө хомсодлоо. Компаниуд цалингаа ч тавьж чадахгүй байна гэж хэн хүнгүй л ярих юм. Үнэндээ ч тийм л байна. Гэхдээ яагаад ч юм, болохгүй бүтэхгүй гэж ярихаа хойш нь тавиад гэгээлэг сайхан бүгдийг нь эхлээд бодъё л доо.