Өнгөрсөн онд Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвд хүчирхийлэлд өртсөн 69 хүүхэд хандсанаас 1520 хувь бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч хүүхдүүд байна.Ер нь сүүлийн үед өсвөр болоод бага насны охид бэлгийн хүчирхийлэлд өртөх явдал эрс нэмэгдсэн гэдгийг мэргэжлийн байгууллагынхан хэлж байна.Энэ талаар Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн дэд дарга П.Золзаяатай ярилцлаа.
-Танайд хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдүүд хэр ханддаг вэ?
-Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвд ирж байгаа үйлчлүүлэгчдийн ихэнх нь ээжийгээ дагаж ирж байгаа хүчирхийллийн гэрч, хохирогч хүүхдүүд байна. Хүчирхийлэлд өртөж аюулгүй байдал нь алдагдсан хүүхдүүд ирж үйлчилгээнд хамрагддаг.Манай төвөөс эрсдлийн түвшин өндөр хүүхдүүдэд сэтгэлзүйн зөвлөгөө өгч шаардлагатай тохиолдолд хамгаалах байранд 7-90 хоног хүртэл хугацаагаар байлгах хүртэл үйлчилгээ үзүүлдэг. Өнгөрсөн онд 69 хүүхэд хүчирхийлэлд өртсөнөө өөрсдөө ирж хэлсэн байдаг.
-Ялангуяа сүүлийн үед бага насны охид бэлгийн хүчирхийлэлд өртөх болсон гэх юм. Энэ талаар бодитой тоон мэдээлэл байна уу?
-Өнгөрсөн жил манайд хандсан 69 хүүхдийн 15-20 хувь нь бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдүүд. Дийлэнх нь бага насны охид байна.
-Хүчирхийлэл хаана үйлдэгдээд байна. 12 наснаас доош насныхныг бага насны хүүхэд гэдэг биз дээ. Бэлгийн бойжилт ч бүрэн явагдаагүй, бараг цэцэрлэгийн насны хүүхдүүд хаана хүчирхийлэлд өртөөд байна гэдэг нь их анхаарал татаж байна?
-Хүчирхийлэл ихэвчлэн гэр бүлийн орчинд үйлдэгдсэн байдаг. Ялангуяа бага насны охид гэр бүлийн орчинд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн байдаг. Өсвөр насныхан ч мөн адил. Манайд хандаж буй охидын дийлэнх нь далд хэлбэрийн хүчирхийлэлд удаан хугацаагаар, даамжирсан байдалтай өртсөн байдаг. Хүчирхийлэгч нь хэн бэ гээд үзэхээр төрсөн эцэг, хойд эцэг, аавынх нь дүү, хамаатан садан ч юм уу, ураг төрлийнхөн нь байдаг. Хүүхэд гудамж талбайд хүчирхийлэлд өртлөө гэхэд яаралтай цагдаа дуудаад гэм буруутныг олоод хариуцлага тооцож арга хэмжээ авч болдог. Тэгвэл гэр бүл, ураг төрлийн хүчирхийлэл далд хэлбэрээр явагддаг учраас охид ихэвчлэн урт хугацаагаар буюу олон жил бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн байх нь их. 2013 онд хүчирхийлэлд өртсөн байж болзошгүй 12 настай охиныг бид анхааралдаа аваад судлаад үзэхэд охины өргөж авсан аав дөрвөн настайгаас нь бэлгийн элдэв дарамтад оруулж, улмаар найман жилийн турш хүчирхийлж ирсэн нь тогтоогдсон. Охин найзтайгаа тоглох явцдаа энэ тухайгаа хэлсэн бөгөөд найзынх нь ээж манай төвд хандсан байдаг.
-Бага насны хүүхдийн биеэ хамгаалах чадваргүй байдлыг хүчирхийлэгчид олзолж байна уу. Яагаад заавал бага насны хүүхдийг гэж?
-Тэгэхээр хүүхэд насны онцлогоос шалтгаалаад юуг буруу, юуг зөв гэдгээ мэдэхгүй.Эцэг нь ингэж хайрлах нь зөв ч юм уу гэдгийг ойлгохгүй байх нь элбэг. Дээрх охинтой ярилцах тохиолдолд “Аав хүн хүүхдээ ингэж хайрладаг юм байх гэж бодсон. Миний доор нэг эмэгтэй дүү байгаа.Тэрийг минь яасан бол” гэж хэлсэн байгаа. Ялангуяа бага насны хүүхдүүд томчууд хамгаалдаг гэж бодохоос биш яаж хамгаалах, хайрлах ёстой талаар сайн мэдэхгүй учраас хүчирхийлэгч үүнийг ашиглан эрхшээлдээ оруулж улмаар “Ээждээ хэлбэл ална” зэрэг сэтгэл санааны дарамтад оруулдаг. Хүүхэд энэ дарамт, шахалтаас болж хэнд ч хэлэхгүй урт хугацааны туршид хүчирхийлэлд өртсөн байдаг. Илрэхгүй байгаа өөр нэг шалтгаан бий.
-Ямар шалтгаан байна?
-Хүчирхийлүүлэгч өөрийгөө гэм буруутай мэтээр хүлээж авснаар би хүнд хэлбэл намайг загнана, найзууд шоолно гэж сэтгэл санааны хувьд хүнд байдалд орсноос болж нуун дарагдуулах тохиолдол бас багагүй хувийг эзэлдэг. Хүчирхийлэлд өртсөнөө хэн нэгэнд хэлж чадахгүй явсаар байгаад жирэмсэн болчихсон 13, 14 настай хүүхдүүд ч их ирдэг. “Одоо би яах вэ”, “Миний охин ийм байдалд хүрчихлээ, туслаач” гэж хандах тохиолдол цөөнгүй бий. Хүүхдэд порно кино үзүүлэх, нууц газар нь хүрэх, хүсээгүй газар нь хүрэх, янз бүрийн үг хэлээр харьцах зэрэг хүчирхийллийн хэлбэрүүд байна л даа. Хүчирхийлэгч бага насных гэлтгүй хүүхдийг хүчиндэж байгаа нь хамгийн эмгэнэл. Ер нь ажиглаад байхад эцэг, эхийн хараа хяналт сул, хүүхдийнхээ үгийг сонсдоггүй, тоодоггүй, ярилцдаггүй байдлаас болж хүүхэд ийм байдалд ордог. Хоёрдугаарт, шөнийн ээлжинд ээж нь ажилладаг хүүхдүүд хүчирхийлэлд өртөх нь их.
Ээжийг нь байх үед хүүхдийг халамжилж анхаарал тавьж, инээж хөхрөөд л дүр эсгэж ажилдаа явангуут нь хүчирхийлдэг байх жишээтэй. Ерөөсөө л хүчирхийлэгч бидний дунд, тэр гэр бүлд л байна гэдгийг хатуу ойлгох ёстой. Ээжүүд охидтойгоо ярилцаж, аль болох ойр дотно харилцаатай байх чухал. Хүчирхийлэгч эцэг, хойд эцэг, хамаатан садны эрэгтэй хүмүүс таны хажууд инээгээд сууж байна шүү дээ. Гэтэл эцэг, эхчүүд хүүхдээ гадуур явахдаа гудамж талбайд хүмүүсээс болгоомжтой яваарай гэж захидаг. Үүнд л гол анхаарлаа хандуулаад байдаг. Буруу биш л дээ. Мэдээж сэрэмжлүүлэх нь зүйтэй. Гудамж талбайд танихгүй хүнд хүчиндүүлсэн тохиолдол ихэнхдээ ганц удаа байдаг бол гэр бүлийн хүрээнд үйлдэгддэг хүчирхийлэл хэдэн жилийн турш үйлдэгдсэн байдгаараа хамгийн аюултай.
-Хүчирхийлэлд өртсөн охидод ямар шинж тэмдэг илэрдэг вэ. Эцэг, эх анзаарахгүй л байгаа болохоос биш зан ааш, сэтгэл санааны хувьд өөрчлөлт орж л байгаа шүү дээ?
-Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхэд сэтгэл санааны хувьд цочролд орчихсон байдаг. Хамаатан садныдаа очих дургүй, найз нөхөдтэйгөө тоглохоо болих, эрэгтэй хүнийг хараад айх, цочих зэрэг янз бүрийн зан авир ажиглагддаг. Эсвэл бүр эрэгтэй хүнтэй илүү нээлттэй ярилцах хандлага ажиглагдаж болно. Бие махбодийн хувьд хумсны сорви, энд тэнд хөхөрсөн сорви байна уу гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Магадгүй хүчирхийлэлд өртсөн гэдгийг эмчийн үзлэгт оруулахаас нааш мэдэх боломжгүй. Тиймээс эцэг, эхчүүд хүүхэдтэйгээ сайн ярилцаж байх хэрэгтэй. Хүүхдийг хэзээ ч буруутгаж болохгүй. Олон нийтийн дунд “Энэ өөрөө эрэгтэй хүнд их хандлагатай, өөрөө л дуртай юм чинь” гэсэн буруу хандлага байдаг. Тухайн хүүхэд сайн муу зүйлийг ялгахгүй. Хорвоотой л танилцаж яваа хүүхэд гэдгийг бодох хэрэгтэй л дээ. Загнахаа урьтал болголгүй зан байдал өөрчлөгдөөд ирвэл цаад шалтгааныг олж мэдэхийг хичээх нь зүйтэй. Хэрвээ ямар нэг хүчирхийллийн мэдээлэл байвал яаралтай холбогдох байгууллагуудад мэдээлэх хэрэгтэй.
-Танайхаас хүүхдийг шаардлагатай тохиолдолд гурван сар хамгаалах байранд байлгадаг гэсэн. Гэвч эргээд хүүхэд хүчирхийллийн орчиндоо буцдаг. Хүчирхийлэл дахин давтагдахгүй гэсэн баталгаа байхгүй биз дээ?
-Гол асуудал энэ. Бидний зүгээс хэсэг хугацаанд хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийн сэтгэл санааг засах, шаардлагатай бол эмчилгээ хийлгэх зэрэг арга хэмжээ авч цагдаагийн байгууллагад ханддаг. Цагдаагийн байгууллагаас шалгаж хүүхэд хүчирхийлэлд өртсөн бол тухайн хүчирхийлэгч этгээдэд зохих арга хэмжээг авдаг. Харин хүүхэд хэсэг хугацааны дараа гэртээ эргэж очно. Энэ тохиолдолд эргээд хүчирхийлэлд өртөхгүй гэсэн зүйл баталгаа байхгүй. Ураг төрлийн хүчирхийлэлд өртсөн бол хамаатан садан нь чи худлаа ярилаа, тэглээ ингэлээ гэж дарамталдаг. Хүүхдийг сэтгэл зүйн хувьд илүү дарамтад оруулж болох. Хамгийн гол нь манайд хандсан хүүхдүүд, түүний эцэг, эх дараагийн удаа хэнд хаана хандахаа маш сайн мэдэж, мэдээлэлтэй болдог. Эцэг, эхчүүд хүүхдээ ямар нэг хүчирхийлэлд орсон бол үг, үйлдлээрээ яаж хэлж илэрхийлэх вэ гэдгийг сайн зааж, ярилцах хэрэгтэй.тэгж байж хүүхэд өөрийгөө дараагийн эрсдлээс сэргийлж чадна.
-“Чи яагаад хүнд хэлэв”, “Дахиад хэлээд үзээрэй” гэдэг ч юм уу хүүхдэд ирэх дарамт эрс нэмэгдэхийг үгүйсгэхгүй. Эцэстээ хавчигдмал байдлаасаа болоод магадгүй амиа хорлох шалтгаан болдог ч байж мэдэх юм. Тийм үү?
-Одоогоор манайд хандсан хүүхдүүдээс ийм байдалд орж амиа хорлосон зүйл байхгүй ч үгүйсгэх аргагүй. Өсвөр насныхан амиа хорлох байдал ихэссэн. Үүний цаад шалтгаан нь хүчирхийлэлд өртсөн байж болох шүү дээ.
Хүүхэд өөрийгөө хэнд ч хэрэггүй юм байна, би буруутай юм байна гэж сэтгэлзүйн гүн хямралд орсон байх магадлалтай.
Тэгэхээр эцэг, эхчүүд хараа хяналтаа л сайжруулах хамгийн чухал гэдгийг хэлмээр байна. Хүчирхийлэл гэр хороололд, нийгмийн эмзэг давхарга буюу ажилгүй, орлогогүй айл өрхөд үйлдэгддэг гэсэн ойлголт нийгэмд бий. Энэ бол буруу ойлголт. Хүчирхийлэл хаана ч үйлдэгдэж болно. Орон сууцанд дөрвөн хананы дунд юу болж байгааг бид мэдэхгүй шүү дээ. Хүчирхийлэгчдийг баян, ядуу гэж ялгах боломжгүй. Хэн ч байж болно. Тиймээс дүүрэг, хорооны цагдаа, нийгмийн ажилтнууд, төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын харилцаа холбоо маш чухал байна гэв.
ХҮЧИРХИЙЛЭГЧИД ОНОО ХЯЛ ХҮЧИРХИЙЛЛИЙН ХЭЛБЭРЭЭС ХАМААРААД ХАРИЛЦАН АДИЛГҮЙ
Хуулиараа бол 14-өөс доош насны хүүхдийг бага насны хүүхдүүд гэж үздэг байна. Тэгвэл сүүлийн үед 4-7 насны хүүхдүүд гэр бүлийн хүрээнд бэлгийн хүчирхийлэлд өртөх явдал ихсэх хандлагатай байгааг мэргэжлийнхэн онцолж байна.
Тухайн хүчирхийлэгчийн үйлдэл илэрсэн тохиолдолд цагдаагийн байгууллага, холбогдох байгууллагууд шалгалт явуулж тухайн хүчирхийлэгчид ял оноодог байна. Хүчирхийллийг нэг удаа юу, олон удаа юу, хохирогчид бие махбодийн ямар хохирол учирсан, бэлгийн замын өвчин туссан эсэх, жирэмсэлсэн эсэхээс хамаарч хүчирхийлэгчид оноох ялын хэмжээ тав, арван жил гээд харилцан ялгаагүй. Учир нь насанд хүрээгүй хүүхдийг хүчирхийлэх нь онц хүнд гэмт хэрэгт хамаарагдах юм байна. Хамгийн гол нь хаана, хэн хүчирхийлэлд өртөж буй нь нуугдмал байгаа нь тулгамдаж буй асуудал юм.
Хэрвээ та хэн нэгнийг хүчирхийлэлд өртсөн болохыг мэдсэн л бол хүүхдийн 108, цагдаагийн 102 дугаарын утсанд хандах хэрэгтэй. Мөн Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төв болон Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газарт хандаарай.Хэрвээ мэдээллийг нуун дарагдуулсан тохиолдолд хуулийн хариуцлага хүлээнэ гэдгийг санах хэрэгтэй гэдгийг Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн хуулийн зөвлөх Ч.Одончимэг хэлж байна.
ГУДАМЖНААС ИЛҮҮ ХАМААТНЫДАА ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТӨХ МАГАДЛАЛ ӨНДӨР ГЭВ
Түүнчлэн нэг зүйлийг сануулахад удахгүй ерөнхий боловсролын сургуулийн зуны амралт эхэлнэ. Үүнтэй холбогдуулан эцэг, эхчүүд хүүхдүүдээ зуслан болон хөдөө орон нутаг руу хамаатан садных руугаа явуулдаг. Гэтэл хамаатан садныдаа очоод бэлгийн хүчирхийлэлд өртөх магадлал өндөр гэнэ. Ийм тохиолдол ч багагүй гарсан гэдгийг албаныхан хэлж байна. Хүчирхийлэл сургуулийн орчинд, зусланд, гудамжинд үйлдэгддэг гэсэн ойлголт нийгэмд байдаг хэдий ч хамгийн эрсдэлтэй нь гэр бүл, ураг төрлийн орчин гэдгийг анхааруулж байна.