Author: БААСАНЖАВЫН ЭНХЗАЯА

Хошууч генерал Д.Магсаржавтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Батлан хамгаалах салбарын ахмадууд хөгжлийн төвтэй болж байгаа гэж дууллаа?

-Ахмадын болон алба хаагчдын хөгжлийн төвийн барилга маань ирэх 12 дугаар сард ашиглалтад орох төлөвлөгөөтэй байх шиг байна. Энэ бол манай салбарын ахмадуудын хувьд маш олзуурхууштай үйл явдал. Өнөөдөр нийслэл, орон нутгийн ахмадын хөгжлийн төвүүд тэр бүр хүмүүстээ хүрч чадахгүй байгаа. Ийм нөхцөлд салбартаа ахмадын хөгжлийн төвтэй болж байгаа нь тэдний нийгэм, сэтгэл зүй, эрүүл мэндийн хувьд хамгийн том дэмжлэг болж байна. Энэ төвдөө ахмадууд маань биеийн хүчний дасгал сургуулилт хийхээс эхлээд нэгнийхээ хөдөлмөрийн алдрыг тэмдэглэх, дурсамж уулзалт зохион байгуулах зэргээр маш өргөн хүрээнд оролцож, стрессээ тайлах боломжтой. Батлан хамгаалахын салбарт бүртгэлтэй 6000 гаруй ахмад бий. Салбарын сайдын тушаалаар ахмадуудад чиглэсэн, тэдний нийгмийн асуудлыг шийдсэн урт хугацааны бодлого 2020 оноос хэрэгжиж байгааг дуулгах ёстой болов уу.

-Үндсэн сэдэв рүүгээ оръё. Та бидний ярилцаж байгаа энэ цаг үе бол хилийн чанадад дайнтай, сөргөлдөөнтэй хүндхэн нөхцөл байдалтай байна. Ийм цаг үед Монгол Улсын цэрэг арми, зэвсэг техник ямар байна вэ гэдэг асуудал олон нийтийн анхаарлыг татсаар байгаа. Чадварлаг, сүүлийн үеийн зэвсэг техниктэй байх ёстой гэсэн санаа л даа. Энэ хүрээнд та ямар байр суурьтай явдаг вэ?

-Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гарч байгаа батлан хамгаалах салбар, зэвсэгт хүчний өнөөгийн байдлын талаар мэдээлэл, нэвтрүүлгийг харж байхад цэргийн албан хаагчид боломжиндоо тулгуурлаад зэвсэглэл техникийнхээ боломжийг нэмэгдүүлэх талаар ажиллаж байх шиг харагддаг. Ямархуу хэмжээнд хийж байна, хүртээмж ямар байгаа гэдэг дээр сайн хэлж мэдэхгүй юм. Монгол орны газар зүйн нөхцөл, байгаль цаг агаарын нөхцөлд үүрэг гүйцэтгэхэд боломжийн шинэчлэлт хийсэн харагдана лээ. Нөгөө талаар валют зарж гаднаас зэвсэг техник худалдан авахад өнөөгийн цаг үе биш байх. Учир нь улс хоорондын зэвсэг техникийн наймаа аль ч бүс нутагт чих дэлдийлгэсэн асуудал болоод байна шүү дээ. Ийм чих дэлдийлгэсэн асуудлын үед тийм үйл ажиллагаа явуулах нь зохимжгүй ч байх. Өнөөдөр манайд тулсан шаардлага хэрэгцээ ч байхгүй болов уу. Тэгээд ч Зэвсэгт хүчний ерөнхий командлагч НҮБ-ын чуулган дээр сая “Энх тайвнаар асуудлыг шийдье” гэдэг уриа дэвшүүлж харагдана лээ. Ер нь зэвсэг техникийн хувьд бэлэн байдлын үүднээс арчилж тордоод, засварлаж үйлчилгээ хийгээд явдаг нь аль ч улсын армид байдаг. Тэр хэмжээнд явагдаж байгаа байх.

-Дайн тулаан гэдэг өмнөх цаг үеэс өөрчлөгдсөн байна. Аль олон цэрэгтэй, том армитай нь ялдаг биш хүн хүч олноор шаардахгүй орчин цагийн зэвсэг техникүүд л тулалддаг болсныг бид харж байна. Энэ үүднээс л танаас асууж байгаа хэрэг?

-Зэвсэг техникийг үе шаттай сайжруулж байх ёстой гэдэг таны саналтай нэг байна. Ганц батлан хамгаалах салбарт ч биш, аливаа салбарт тоног төхөөрөмж, техникээ сайжруулж, шинжлэх ухааны ололт дэвшлийг ашиглаж явах нь ойлгомжтой асуудал. Гэхдээ шинжлэх ухааны ололт дэвшил явагдлаа гэхэд түүнийг хэрэгжүүлэх хүн хэзээ ч орхигдохгүй. Хүний тоо гэвэл өөр хэрэг байх л даа. Хүний чадвар гэвэл бас өөр асуудал болно. Тиймээс цэрэг армийнхан чадварлаг байх ёстой, сүүлийн үеийн шинжлэх ухааны ололт амжилт дээр тулгуурласан байх ёстой гэдэг дээр санал нэгтэй байна. Харин яг одоохондоо энэ цаг үед дэлхий нийтэд хүнд болоод ирлээ, бид зэвсэг техникээ шинэчлэхгүй бол болохгүй гэсэн үйл ажиллагаа явагдах цаг үе нь биш гэдгийг л хэлэх байна.

-Улс орны хэмжээнд тийм байж. Нөгөө талаар ард иргэдэд галт зэвсэг эзэмшүүлэх тухай яригдсаар байдаг. Хөрш оронд дайн тулаантай энэ цаг үед бас л хөндөгдөж байна?

-Үүн дээр би цэргийн хүний биш иргэн хүнийхээ хувьд байр сууриа хэлье. Нэгд, иргэний гар дээр галт зэвсэг, галт хэрэгсэл байх асуудал бас л өнөөдөртөө Монголд цаг үе нь болоогүй болов уу. Энэ бол хүмүүсийн ухамсар, нийгмийн төлөвшлөөс маш их шалтгаална. Үндэсний онцлог бас бий. Ний нуугүй хэлэхэд, өнөөдөр Монголд зам дээр хоёр машин санамсаргүй мөргөлдчихлөө. Тэгтэл монголчуудын нийтлэг зан гарч ирээд би чидээ тулаад барьцалдаж аваад нүдэлцэнэ. Хэрэв тэр хоёрт буу байсан бол буудалцаж ч мэдэх цаг үе байна. Хүний ухамсар, нийгэм төлөвшинө гэдэг том зүйл байдаг. Манайд ардчилал гэдгийг арай л буруугаар явуулчихлаа. Жаахан анархи тал руугаа явчихлаа. Уг нь ардчилал бол маш зөв зүйл. Одоо хэн хүссэнээ хийж болдог нийгэм гэж ойлгочихоод байна. Уг нь аливаа хүн юм хийх эрхтэй байлаа гэхэд тэр хүний эрх бусдын эрхээр хязгаарлагдах ёстой. Миний эрх давамгайлах ёстой гэсэн сэтгэхүй манайд ноёлоод үүргээ умартаад байна.

-Өөрийгөө хамгаалахын тулд галт зэвсэгтэй байх ёстой гэсэн санаа шүү дээ?

-Тэгж ойлгож болохгүй. Хэрэв галт зэвсэг тэр хүмүүст байхгүй бол хэзээ ч хэрэглэгдэхгүй. Хууль нь батлагдаагүй, эрх нь үүсээгүй байхад хэрэглэх боломж, шаардлага гарахгүй. Харин хуулиар тийм эрхийг нь бий болгоод өгчихвөл буудалцаан болно, бие биенээ устгах, амь насанд хүрэх асуудал үүсээд эхэлнэ. Хуульчлаад өгчихвөл бууд л гэсэн үг шүү дээ. Өнөөдөр бид Америкийг харж байна. Тэнд нялх хүүхдүүдийг сургууль дээр нь олон арваар нь хядаж байна шүү дээ. Сэтгэл зүйн хувьд согогтой хүн буу эзэмшиж байна. Эрүүл ч гэсэн огцом ууртай хүн буу эзэмшвэл аюултай. Манайхны ярьдгаар ямаан омогтой хүмүүс уурласан үедээ хүн буудчихаад уур нь гарахаар толгойгоо шаагаад суувал яах юм бэ. Уг нь дээр үед буу, сум, замаг гурвыг тус тусдаа хадгалдаг байлаа. Хөгшчүүд мундаг ухаантай байсан. Замаг байхгүй бол сумаа цохихгүй, сум нь байхгүй бол хоосон замаг буу хоёроор яахав дээ. Одоо үед залуус гэртээ буугаа оруулж ирээд л ханандаа өлгөчихдөг. Түүнийг нь хүүхэд саваагүйтэж оролдож байгаад эрсдэл гарах тохиолдол бий.

-Ер нь манай хилийн цэрэг, арми гэнэтийн нөхцөл байдалд хэр бэлтгэлтэй байдаг юм бол. Хилийн цаана дайнтай байгаа үед манайх руу буу шийдэм болоод ороод ирэх вий гэсэн айдас олон нийтэд байгааг та харж, дуулж л байгаа байх?

-Сошиал дээр бичээд байгааг уншиж л байна. Түүгээр бол Орос хилгүй, дураараа Монгол руу орж ирж байгаа. Монгол хилтэй урчаас л хил дээр тогтоогоод бариад байгаа юм шиг яриад байх юм. Юу юугүй салхинд туугдаж орж ирж байгаа цагаан зээр биш дээ, тийм зүйл гэж хаа байхав. Одоо хүн төрөлхтөн хөгжөөд шал өөр болчихсон. Нэгд, ардын хувьсгалын үеэрх гамин, цагаан орос орж ирж байсан үе биш. Хоёрт, хэрэв орж ирлээ гэхэд манай улс Дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн гишүүн. НҮБ-ын гишүүн улсын хувьд хандах эрх нь байгаа. Өнөөдөр манай хүүхдүүд энхийг сахиулахаар бусад гүрэнд яг л ийм ажиллагаа явуулж байгаа. Түүнтэй адилхан манайд энхийг сахиулагчид орж ирнэ шүү дээ. Хэдэн малчид, тариаланчдаа буу бариулаад явуулах шаардлага арай ч гарахгүй байх. Яахав, бүр муу цаг ирлээ гэхэд дайчилгаа явуулах хуультай. Нөгөө талаар манайх хоёрхон хөрштэй. Тэр утгаараа хоёр хөршийн буяныг ч эдэлж явж байгаа, булайг нь ч үүрч байсан үе түүхэнд бий.

-Хэдэн мянган долларын азтан, өндөр цалин, байр, хоол, унаагаар та хэн нэгнийг үнэгүй дайлах байсан уу?-

Цахим сүлжээнд тавьсан өндөр цалинтай, таатай нөхцөлтэйгөөр гадаадад ажиллах ажлын байрны зард итгэж хил даван хүний наймааны золиос болсон монгол эмэгтэйчүүдийн асуудал дуулиан болоод байна. Бүр Зүүн хойд Азийн жижигхэн нэгэн улс Мьянмарт хүний наймаа, бэлгийн мөлжлөг, хар тамхины хууль бус худалдааны бүс нутаг болсон КК паркад тэдгээр монгол охид барьцаалагдчихсан тухай Тагнуулын ерөнхий газраас сэрэмжлүүлээд байгаа. Хохирогчдын тоо таваар тогтохгүй, нэмэгдэж байгааг хуулийн байгууллагын эх сурвалж онцолж буй. Тэдгээр охидын амь нас, хувь заяа хилийн чанадын тэр аюултай бүс нутагт хэрхэн эргэж байгааг өнөөдөр хэн ч мэдэх боломжгүй.

КК паркад Зүүн хойд Азийн бүхий л улс орноос хохирогчид зуу, зуугаараа байгаа тухай гадны хэвлэлүүд мэдээлсээр байна. Хохирогчдыг аюулгүй аврахын тулд тухайн улсынх нь Засгийн газар ажилласаар байгаа. Тайвань гэхэд хэдхэн хоногийн өмнө КК паркийн синдикаттай холбоо тогтоон иргэдээ аюулгүй гаргаж байгаа бол Малайзын 100 гаруй иргэн тус паркад барьцаалагдсан. Тэднийг эсэн мэнд гаргаж авахыг Засгийн газраасаа шаардаж байгаа гэх. Манай улсын хувьд ч Засгийн газрын хэмжээнд анхаарах асуудал болсныг дээрх орны жишээн дээрээс харж болно.

Хүний наймааны золиос болсон энэ ноцтой асуудал ердөө л цахим орчинд тавигдсан зараас улбаатай. Хил давуулах виз, үнэгүй байр, хоол унаа, өндөр цалин. Монголчуудын хууртагдаж байгаа гол зүйл эдгээр юм. Тэр битгий хэл тэдэн мянган доллар хожлоо, тийм хэмжээний долларын хүүгүй зээл олгоно гэсэн агуулгатай, хэл найруулгагүй, ойлгоход ч бэрх зард итгээд мөнгөө алдчихсан хүмүүс цагдаагийн газраар нэг байна. Бүр нүүр царайг нь хараа ч үгүй, хэдэн мянган бээрийн цаадах харь улсын залуустай хайр сэтгэлийн холбоо үүсгээд мөнгөө залилуулчихсан бүсгүйчүүд бий. Нэг малчин бүсгүй 300 сая төгрөгөө “Романс залилан”-д алдсан гээд л саяхан шуугьсан даа.

Ерөөсөө монголчууд ямар гэнэн итгэмтгий юм бэ. Гадаадын ядуу буурай орны залилагч этгээдүүд манайхыг луйвардаад бүр гаршчихлаа. Уг нь энгийн зүйл шүү дээ. Тэр их том амлалт, хэдэн мянган доллар, өндөр цалин, байр, хоол, унаагаар би хэн нэгнийг ямар ч авлагагүйгээр дайлах байсан уу гээд л хамгийн түрүүнд өөрийгөө тавиад үзчих ёстой юм. Хэн ч ингэж чадахгүй. Гадаадад ч тэр адилхан. Ийм их шагнал, өндөр цалин хангамж, диваажин амладаг буяны, шашны байгууллага ч дэлхий дээр байхгүй. Бүх зүйл хариутай, авлагатай.

Хэн нэгнээр заалгахгүйгээр, цагдаа шүүх болохгүйгээр өөрөө өөрийгөө цахим луйвраас хамгаалах хамгийн энгийн бөгөөд үр дүнтэй арга бол энэ. Та хэчнээн чадвартай байгаад өндөр цалинтай ажил хайж байлаа ч, хэчнээн гадаадад сайхан ажиллаж амьдрахыг хүсч байлаа ч, нэг л өдөр баян болно гэж боддог байлаа ч нягтал. Өөрийгөө оронд нь тавь. Тэр харилцаж байгаа хүнийхээ дуу хоолойг сонсож, нүүр царайгаа харуулахыг шаард. Монголоос өөр газар, монголчуудаас өөр хүмүүс л бол баян чинээлэг, соёлтой боловсон, хууль бус зүйл хийхгүй, тэнгэрийн хүмүүс гэдэг ойлголтоо хая. Дэлхийн хүмүүс бүгд адилхан. Монголд байгаа луйварчид гадаадад ч бий. Тэдний арга яг л адилхан.

Гэтэл бидний гэнэн итгэмтгий зан явсаар бүр хил даваад хүний наймааны золиос болоод эхэллээ. Цахим луйвар, залилан гэгч ноцтой хэмжээнд хүрч байгаагийн илрэл энэ болж байна. Үүнд хууль хяналтын байгууллага илүү нямбай ажиллаж, цаашлаад төр засгаас ч анхаарах шаардлагатай том сэдэв болж эхэллээ

-КК паркаас Тайвань хохирогч охидоо чөлөөлж чадсан бол Камбожийн 100 гаруй охидыг суллахад хүчин чармайлттай ажиллахыг Засгийн газраасаа шаардаж байна-

Эрүүгийн цагдаагийн албаны Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэс, Зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн алба хаагчид Монгол Улсын охид, эмэгтэйчүүдтэй бэлгийн харьцаанд орж хүн худалдаалах гэмт хэрэг үйлдсэн байж болзошгүй Сингапур улсын иргэн Loh Sien Chi-нийг Баянгол дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулдаг нэр бүхий зочид буудлаас өнгөрсөн пүрэв гаригт баривчлав.

Цагдаагийн байгууллагаас мэдээлснэээр Loh Sien Chi нь 2013 оноос эхлэн Монгол Улс, Сингапур Улсын хооронд аялал жуулчлалын визээр зорчдог байсан. Монгол Улсад байх хугацаандаа эмэгтэйчүүдийг зуучлуулж танилцан бэлгийн хүчирхийлэлд оруулах, хувь хүний нууцтай холбоотой дүрс бичлэг, гэрэл зургийг нь авдаг байсан. Ингэснээр хувь хохирогчдыг айлган сүрдүүлдэг, гадаад улсын иргэнтэй үгсэн тохиролцож бэлгийн харьцаанд орсон охид, эмэгтэйчүүдийн биеийг нь үнэлүүлэх, бэлгийн мөлжлөгийн хохирогч болгон хүн худалдаалах гэмт хэрэг үйлдсэн байж болзошгүй нөхцөл байдал тогтоогдсон гэсэн юм. Одоогийн байдлаар тухайн этгээд нь 130 гаруй охид, эмэгтэйчүүдтэй фэйсбүүк болон инстаграм сүлжээгээр харилцаж, гадаад улс руу зохион байгуулалттайгаар хил дамнуулан таван эмэгтэйг худалдаалсан байж болзошгүй гэж мэдэгдээд байгаа юм.

Тэгвэл энэ мэдээлэлтэй холбогдуулан Тагнуулын ерөнхий газраас гаргасан мэдээлэл олон нийтийн анхаарлыг татаад байна. Тус мэдээлэлд “Цар тахлын хөл хорио тавигдсанаас хойш Зүүн Өмнөд Азийн орнуудад 20-35 насны залуучууд хүн худалдаалах гэмт хэрэгт өртөж, амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох явдал нэмэгдэх боллоо. Тухайлбал, дотоод мөргөлдөөний улмаас газар нутгийн зарим хэсэг нь зэвсэгт босогчдын мэдэлд ороод байгаа Мьянмар улсын “КК парк” гэх газар Монгол Улсын тодорхой тооны иргэд хохирогч болсон нь тогтоогдоод байгаа юм.

“КК парк”-д цахим луйвар, биеэ үнэлэлт, хөдөлмөрийн мөлжлөг болон мансууруулах бодисын хууль бус худалдаа зохион байгуулдаг талаар хил залгаа орнуудын хууль сахиулах байгууллагаас анхааруулж өөрийн иргэдээ гэмт хэрэгт өртөхөөс урьдчилан сэргийлж эхэлсэн. Дээрх гэмт үйлдлээ хэрэгжүүлэхдээ цахим орчинд англи, хятад хэлний орчуулагч, хүний нөөцийн мэргэжилтэн, оператор зэрэг ажилд өндөр цалин, хангамж, амласан худал зар мэдээлэл оруулж иргэдийг хууран мэхэлж авчирч байна.

Улмаар онгоцны тасалбар, даатгал, зочид буудал, хоолны зардлыг хариуцсан нэрээр өрийн дарамтад оруулан, хүч хэрэглэх, айлган сүрдүүлэх замаар цэрэгжсэн хамгаалалт дор албадан хөдөлмөр эрхлүүлдэг. Хохирогчид бусдын хүчинд автан, тус бүсэд шинээр хүн олж авчрах, зуучлах ажлыг гүйцэтгэж байгаа нь нөхцөл байдлыг хүндрүүлж байна. Гадаадын хууль сахиулах байгууллагаас “КК Парк”-д хоригдож, албадан хөдөлмөр эрхэлж буй иргэдээ чөлөөлж, эх оронд нь буцаах ажиллагааг тасралгүй хэрэгжүүлж байна. Гэсэн хэдий ч тухайн бүс нь зэвсэгт босогчдын мэдэлд байгаа тул энэ ажил удаашралтай байна. Тагнуулын Ерөнхий газраас хүн худалдаалах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох, иргэдээ Монгол Улсад аюулгүй буцаан авчрахаар төрийн холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байна. Иймд хөдөлмөрийн таатай нөхцөл амлаж, өндөр цалинтай ажилд зуучилна гэх худал мэдээлэлд хөтлөгдөн гадаад улсад зорчихоос сэрэмжлүүлж байна” гэлээ.

“КК Парк” гэж юу вэ?

Энэ нь Мьянмар улсын хойд хэсэгт орших цахим луйвар, биеэ үнэлэлт, хөдөлмөрийн мөлжлөг болон мансууруулах бодисын хууль бус худалдаа явагддаг жижиг хэмжээний газар нутаг юм. Сүүлийн жилүүдэд хууль бус үйл ажиллагаа нь эрчимжиж, хохирогчид нь зөвхөн хил залгаа улс орнуудаар тогтохгүй Зүүн хойд Азийн бүхий л улс орнуудаас авчрах болжээ.

Дээр өгүүлснээр хохирогчдоо хөдөлмөрийн таатай нөхцөл амлаж хуурч мэхлэн хил давуулдаг. КК паркад хүргэсэн хойно хохирогчид маш ноцтой эрүү шүүлтэнд өртдөг, цаашлаад амь насаа алдах тохиолдол элбэг байдаг аж.

Хэдхэн хоногийн өмнө КК паркад барьцаалагдсан Малайзын иргэн өөртэй нь хамт байгаа 100 гаруй иргэнийг аврахыг Малайзын Засгийн газраас шаардсан захидлыг илгээж амжжээ. Энэ мэдэгдэл тус улсын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр ид шуугьж байна. Тодруулбал, КК паркад Малайзын 100 гаруй иргэн эрүүдэн шүүгдэж байгааг хохирогч дурдаад зугтахыг завдсан нэг найз нь хамгаалалтын ажилтанд буудуулж амиа алдсан гэжээ. Тэрээр мөн тус паркад Тайванийн иргэд байсан бөгөөд Засгийн газрынх нь зүгээс хэлэлцээ явуулж, иргэдээ аварсныг дурдсан байна. Тайваньчууд Мьянмар, Камбожид ажлын байрны онлайн луйврын золиос болох тохиолдол маш их байдаг байна.

Тэгвэл Камбожид ч мөн КК парктай холбоотой дуулиан дэгдээд байгаа аж. КК паркийн эздийн нэг Камбожид суурьшсан хятад иргэн Ше Жижианг Тайландын Бангкок хотоос баривчилжээ. Тэрээр нэрээ өөрчилж, “Asia Pa­cific International Holdings Group” гэх компани нээн Мьянмар, Тайландын хил дээр “Нэг бүс нэг зам” хэмээн сурталчлан “Шүйгүгийн хөндийн эдийн засгийн онцгой бүс”-ийг байгуулж хятад бизнесмэнийн дүрээр хууль бус үйл ажиллагаагаа зохион байгуулж ирснийг нь цагдаа нар илрүүлжээ.

Өөрөөр хэлбэл, КК паркийн хохирогчид хэдэн зуугаараа тоологдож байгаа бөгөөд гэмт хэрэгтнүүд илүү зохион байгуулалтад орсоор байгаа нь энэ төрлийн гэмт хэргийг илрүүлэх, хохирогчдыг аврахад хүндрэл учруулж байгаа гэнэ.

КК паркийн хохирогчид нь зөвхөн эмэгтэйчүүдээр тогтохгүй эрчүүд ч олон байгаа аж. Хохирогчдыг бэлгийн мөлжлөг, хүний наймааны золиос болгоод тогтохгүй чөлөөллөө гэхэд их хэмжээний төлбөр нэхэж буйг Тайванийн хэвлэлүүд бичжээ.

Loh Sien Chi-тэй онлайнаар харилцсан охид 300 давж, КК паркад худалдагдсан нь таваас ч илүү байна

“Гадаадад ажиллах хятад хэлтэй хүн өндөр цалинтай ажилд авна”, “Гадаадад 3-6 сарын гэрээгээр ажиллах хятад хэлтэй хүн ажилд авна, цалин 6-8 сая төгрөг. Виз гаргаж өгнө, байр хоол үнэгүй” гэх утгатай зар цахим сүлжээнд их бий. Одоо ч ийм зарууд цахим сүлжээнд тавигдсаар, сонирхсон, хандсан охид эмэгтэйчүүд ч нэмэгдсээр байгаа нь ноцтой асуудал. Ийм утгатай заруудын цаана хүний наймаа, бэлгийн мөлжлөгийн хохирогч болгох маш том эрсдэл хүлээж байгааг дээр дурдсан Тайвань, Камбож улсын жишээнээс харж болох юм.

Яг ийм утгатай зараар охид эмэгтэйчүүдтэй харилцаж ирсэн Loh Sien Chi гэх этгээдийг Эрүүгийн цагдаагийн албаны Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэс, Зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн алба хаагчид урт хугацаанд ажиглаж иржээ. Тэрээр 130 гаруй охид эмэгтэйчүүдтэй харилцаж байснаас таван эмэгтэйг хил давуулан худалдсан болох нь тогтоогдоод байгааг цагдаагийн байгууллагаас олон нийтэд мэдээлээд байгаа. Тэгвэл мөрдөн байцаалтын явцад хохирогчдын тоо нэмэгдсээр байгааг албаны эх сурвалж хэлж байна.

Loh Sien Chi-тэй зуучлуулж танилцан бэлгийн хүчирхийлэлд оруулах, хувь хүний нууцтай холбоотой дүрс бичлэг, гэрэл зургийг нь авсан эмэгтэй 130-аар тогтохгүй 300 хүрч байгаа бөгөөд энэ тоо цаашид ч өсч байгаа гэнэ. Хамгийн ноцтой нь зохион байгуулалттайгаар хил давуулсан эмэгтэйчүүдийн тоо ч нэмэгджээ. Өөрөөр хэлбэл, Мьянмарын КК паркад Монгол Улсын олон иргэн гэмт хэргийн золиос болж байна гэсэн үг. Тэнд чухам хэдэн монгол эмэгтэйг аваачсан, тэдний хэд нь эрүүл мэнд, амь насаараа хохирсон нь тодорхойгүй. Хамгийн ноцтой нь Мьянмар дахь КК парк нь жижиг хэмжээний гэмт хэргийн бүлэглэл биш, хүний наймаа, бэлгийн мөлжлөг, хар тамхины наймаа зэрэг хамгийн ноцтой харгис гэмт хэргийн бүс нутаг болон тэлсээр байгаа гэгдэж байна. Түүгээр зогсохгүй Мьянмар нь зэвсэгт мөргөлдөөнтэй байгаа нь хохирогчдын эрх улам дордох нөхцөл байдал юм.

Эх сурвалжийн мэдээлж буйгаар манай улсын хуулийн байгууллага Мьянмар улсын хуулийнхантай хамтран ажиллаж байгаа ч иргэдээ аюулгүй авчрах тал дээр дорвитой ахиц гарахгүй байгааг дуулгав. Тиймээс энэ асуудал цаашлаад Засгийн газрын хэмжээнд анхаарал хандуулахад хүргэх бололтой.

Сэрэмжлүүлэг:

Цахим орчин дахь өндөр цалинтай, гадаадад ажиллах ажлын байрны зард хууртахгүй байх, цаашлаад хилээр гарч байгаа иргэд ажлын гэрээ заавал байгуулах, өөрийн паспорт бичиг баримтаа хэнд ч өгөхгүй өөртөө хадгалах, Монгол Улсаас тухайн оронд суугаа Элчин сайдын яам, Консулын газарт бүртгүүлэх, Монголд байгаа гэр бүл, хамаатан садан, найз нөхдөдөө очсоноо мэдэгдэж, холбоотой байхыг анхааруулж байна.

Иргэн Д.Цолмонхүү манай сонины редакцид хандлаа. Тэрээр үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөөгөө эдэлж талбайд суулт зарлах бүртгэлээ хийлгэхээр Сүхбаатар дүүргийн ЗДТГ, Чингэлтэй дүүргийн ЗДТГ-т таван удаа хандаад татгалзсан хариу авчээ. Захиргааны хэргийн шүүх ч иргэний эрхийг эдлүүлэх тал дээр шийдэл гаргаж өгөлгүй, хууль зөрчиж байгааг Д.Цолмонхүү ярьж байгаа юм. Энэ талаар түүнтэй ярилцлаа.

-Сүхбаатар дүүргийн ЗДТГ, Чингэлтэй дүүргийн ЗДТГ-аас таныг суулт хийхийг татгалзсаар байгаа гэлээ. Ямар үндэслэл хэлэх юм бэ, тэд?

-Энэ бол сүүлийн сар гаруйн хугацаанд өрнөж байгаа асуудал. Эхний хүсэлтэд маань Сүхбаатар дүүргийн ЗДТГ-аас хичээлийн шинэ жил эхлэх гээд төв талбайд үзэсгэлэн худалдаа болж байгаатай таарсан учраас боломжгүй гэсэн хариу өгсөн. Би ч хүлээн зөвшөөрсөн. Гэтэл дараагийн удаа үндэслэлгүй, учир битүүлгээр татгалзсан хариу өгч эхэлсэн. Жагсаал цуглаан зохион байгуулах журмын тухай хуулийн 8.1-д заасан шинжийг агуулсан байх тул бүртгэх боломжгүй гэж. Тухайн хуулийн 8.1 нь дотроо зургаан зүйлтэй. Түүнийгээ тодруулж бичээгүй. Аль хэсгийг нь зөрчсөн юм, эсвэл зургаан зүйлийг бүгдийг зөрчсөн хэрэг үү, тэр бүхэн тодорхойгүй.

-Таны суулт хийх зорилго үүнтэй холбоотой юм биш биз дээ?

-Яалаа гэж дээ. Сүхбаатар дүүргийн ЗДТГ-аас ийм агуулгатай хариултыг хоёр удаа өгч татгалзаад байгаа. Үндэслэлийг нь асуухаар “Таны хүсэлтэн дунд анархист гэдэг үг орчихсон байна” гээд байгаа. Би угтаа анархист эрх баригчдыг эсэргүүцэж байна. Тиймээс суулт зарлая гэсэн хүсэлт өгсөн юм. Миний суулт хийх шалтгаан бол эрх баригчид хууль мөрдөхгүй байна, ёс зүйгүй байна гэж байгаа. Нэг ёсондоо анархист байна гэж л үзэж байгаа. Гэтэл ийм агуулгыг мушгиад намайг ороогоод байгаа юм.

Тиймээс би Чингэлтэй дүүргийн ЗДТГ-т хандсан. Гэтэл тэндээс “Зорилгоо бичээгүй байна, таны суултад хэдэн хүн оролцох нь тодорхой бус байна” гэсэн хариултаар татгалзлаа. Би энэ хариултыг гайхаад байна. Би өргөдөлдөө бүх зүйлийг тодорхой бичсэн. Суултыг дан ганц биеэрээ хийнэ. Гэхдээ хэдэн хүн дэмжихийг би мэдэхгүй. Ганц хүн суулт хийнэ гээд тодорхой бичсэн байхад хэдэн хүн гэдэг нь тодорхойгүй гэдэг учир битүүлэг шалтгаанаар буцаагаад байгаа явдалд ерөөсөө өөр шалтгаан байна.

-Ямар?

-Эрх баригчдад хандаж үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхийг шууд хүчээр бодлоготойгоор дарангуйлдаг нийгэм тогтчихсон юм байна. Бусад жагсаал цуглааныг зөвшөөрөөд байх шиг байна. Яг өөрсдөд нь хандсан асуудлаар иргэн үзэл бодлоо илэрхийлэх бол ямар ч хамаагүй шалтгаанаар болиул, ганцхан хүн байсан ч хамаагүй зогсоо гэдэг даалгаврыг энэ хүмүүстээ өгчихсөн байна.

Чингэлтэй дүүргийн Хуулийн хэлтсийн дарга Хурцбаярт би хуулийг нь тайлбарласан. Хариуд нь “Уг нь тийм л дээ. Гэхдээ том зочид төлөөлөгчид ирэх гэж байгаа учраас Засгийн газраас ийм даалгавар өгсөн” гээд сууж байгаа. Түүгээр зогсохгүй “Бид тагнуул, цагдаагийнхантай таны асуудлаар ярилцахад олон хүн цуглаж үймээн самуун болж магадгүй гэсэн үндэслэл байгаа учраас бүртгэж авах хэрэггүй гэж яригдсан” гээд хээв нэг хэлж байна. Үнэхээр гутаж байна. Засаг дарга хуулиа л мөрдөх ёстой. Тагнуул, цагдаа өөрийнхөө ажлыг хийх ёстой биз дээ.

Хүмүүнлэг, аюулгүй иргэний нийгэм гэдэг бол либералист буюу хувь хүний эрх чөлөөг дээдэлсэн тулгуур зарчимтай байх ёстой.

-Шүүхэд хандсан гэсэн үү. Шүүх ямар шийдвэр гаргасан бэ?

-Дээрх хуулиа мөрдөхгүй байгаа Засаг дарга нарыг Нийслэлийн захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд өгсөн. Шүүхээс жагсаал цуглаантай холбоотой асуудлыг хялбаршуулсан журмаар зургаа хоногт шийдэх хуультай. Энэ хугацаанд нэхэмжлэгчийн асуудлыг бүрэн шийдсэн байх ёстой. Гэтэл өргөдөл өгснөөс хойш энэ хугацаандаа ямар нэгэн байдлаар хариу өгөөгүй. Арга буюу сүүлийн өдөр нь өөрөө явж очоод асуухаар иргэнийг туйлдуулсан, залхаасан байдлаар тайлбар хэлж байгаа юм. Уг нь би шүүхэд Сүхбаатар дүүргийн Засаг дарга миний эрхийг бүдүүлгээр зөрчлөө. Би эрхээ сэргээлгэе. Хууль зөрчсөн байвал хуулийн дагуу арга хэжмээ авч өгнө үү гэж л шүүхэд хандсан. Шүүх хуулийнхаа дагуу тэр хүнд ямар арга хэмжээ авах нь тэдний шийдэх асуудал. Гэтэл шүүх зургаан хоногоо дуусгасны дараа намайг “Та Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад ямар хариуцлага хүлээлгэмээр байгаагаа тодорхой бич” гээд буцаасан. Уг нь түүнийг шүүх шийдээд өгөөч гээд явж байгаа хэрэг шүү дээ.

-Таны суултын зорилго юу юм бэ?

-Төр засгийн бодлого урагшгүй, хүн ардаа боддоггүй увайгүй, үхээнц бодлогыг нь шүүмжилж “Би л лав тэвчихгүй” гэсэн уриатай суулт юм. Энэ хүрээнд Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд гуравт шаардлага хүргүүлэх төлөвлөгөөтэй байсан. Нэгэнт надад эрхийг минь эдлүүлж үг хэлэх үзэл бодлоо илэрхийлэх боломж олгохгүй байгаа учраас шаардлагаа танай сониноор дамжуулж товчхон хэлчихмээр байна.

-Бололгүй яахав?

-Үндсэн хуулийн Цэц өнгөрсөн наймдугаар сарын 15-нд давхар дээлийн асуудлыг шийдсэн. Ямар асуудал шийдсэн нь чухал биш, гол нь Цэц Үндсэн хуульд бүдүүлгээр халдаж Үндсэн хуулийг зөрчсөн. Үндсэн хуулийн 64.1-т Үндсэн хуулийн Цэц нь Үндсэн хуулийн биелэлтэд дээд хяналт тавина гэж байгаа. Энэ бол Үндсэн хуульд өөрт нь хяналт тавина гэсэн үг биш. Цэц энэ үйлдлээрээ Үндсэн хуульд халдаж болдог гэсэн муу жишиг тогтоож байна. Үүнийг УИХ хүлээн зөвшөөрөөд баталж байгаа нь УИХ өөрөө төрийн эрхийг барих, хууль санаачлах, хууль батлах, хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавих үүргээ чандлан биелүүлэх чадамжгүй болсон гэж үзэж байна. Тиймээс алдаагаа засч, ёс зүйн хариуцлага хүлээ. Хэрэв алдаагаа засахгүй бол УИХ-ын гишүүдийг дахин сонгохыг шаардаж эсэргүүцлийн суулт зохион байгуулж олны дэмжлэг хүснэ гэж УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт хандахыг хүссэн.

Баяр наадмын үеэр Их тэнгэрийн аманд том хүлээн авалт зохион байгуулсан Ерөнхийлөгчид ёс зүйн хариуцлага хүлээж уучлалт гуйн, тэрхүү тансаг зардалд гаргасан их хэмжээний мөнгөө буцааж төлөхийг шаардаж байна. Ерөнхийлөгч бол бүх ард түмний эв нэгдлийн бэлгэ тэмдэг гэдэг. Гэтэл ард түмнээ ялгаварлан гадуурхаж, хэсэг бүлэг хүмүүст зохион байгуулалттайгаар тансаг үдэшлэг хийж бидний татварын мөнгө бөгөөд өвөг дээдсээс өвлөгдөн ирсэн газар нутгаас хуримтлагдсан эд хөрөнгөөр их зардал гаргаж тансаг шоу зохиосон.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ бол залуу хүн. Ид хийж бүтээх насан дээрээ яваа. Тэгэхэд өмнөд хөршийн ерөнхийлөгч Си Жиньпин 70 гарчихсан хүн. Тэрбум гаруй хүн амаа 20 жилийн дотор чинээлэг давхаргад аваачина, 2050 он гэхэд дэлхийн тэргүүлэх гүрэн болно гэж зарлачихсан. Энэтхэгийн ерөнхий сайд Нарендра Моди ч бас хөгшин хүн. Тэрээр 25 жилийн дотор тэрбум хүнийг дундаж давхаргад хүргэнэ гэж сая зарлалаа. Тэгэхэд Л.Оюун-Эрдэнийн “Алсын хараа 2050” гэсэн бодлогын баримт бичиг нь өлбийсөн үхээнц. Өнгөрсөн 30 жил ингэж л явсан. 2050-даа хөрш улсуудын стратеги бодлогыг тооцоолоогүй, ард иргэдийн ашиг сонирхол, хүсэл зорилгыг тусгаагүй. Тиймээс алсын хараа 2050-даа олон нийтийн хүсэл зорилгыг тусгах ёстой. 2050 он гэхэд нэг хүн 5000 ам.долларын цалин авдаг болно гээд байгаа. Тэр үед 5000 доллар одоогийнх шигээ үнэ цэнэтэй байх уу.

-Эдгээр шаардлагыг тавьж суулт зарлахаар зэхжээ дээ. Гэтэл зөвшөөрөхгүй байгаа нь сонирхолтой юм?

-Би ч бас гайхаж байна. Монголд үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх иргэний эрх чөлөө байхгүй болсон юм байна. Энэ бол бүх иргэнд Үндсэн хуулиар олгосон эрх. Энэ эрхээ монголчууд эдэлж чадахгүй нь.

Үүнээс гадна Монголд Путинтай болоход нэг л алхам үлдэж. Үндсэн хуулийн Цэц нь Үндсэн хуулийг өөрчилдөг жишиг тогтоочихлоо. УИХ нь зөвшөөрдөг болчихлоо. Үндсэн хуульд Монгол Улсын Ерөнхиийлөгчийг зургаан жилээр зөвхөн нэг удаа сонгоно гээд заачихсан байгаа. Гэтэл “зургаан жил” гэдэг үг Үндсэн хуулийн агуулгад зөрчигдөөд байна гээд авч хаяад нэг өглөө сэрэхэд “Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг зөвхөн нэг удаа сонгоно” гээд баталчихад л бид Путинтай болох эрсдэлтэй байна.