Author: СОСОРБАРАМЫН ОТГОНБАЯР

Энэ онд “Мирал Шимжан” сангийн Монгол хүүхдүүдэд хагалгаа, эмчилгээ хийж эхэлсний 14 жилийн ой тохиож байна. Ойн арга хэмжээнд БНСУ-аас Монгол Улсад суугаа онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд Жон Жэ Нам, УИХ-ын гишүүн, Ардчилсан намын дарга С.Эрдэнэ болон албаны бусад хүмүүс оролцлоо. Уг сан нь өнгөрсөн жил 30 жилийн ойгоо тэмдэглэжээ. Дэлхийн 20 гаруй орны хүүхдүүдэд зүрхний цоорлын хагалгааг хийж, эмчилгээнд үнэ төлбөргүй хамруулдаг юм. Нэг хүүхдийн хагалгаа эмчилгээний төлбөр 25-150 сая вон болдог ажээ. Өвчтэй хүүхдүүдийн ар гэрээс мөнгө гаргадаггүй. Бүх зардлыг тус сангаас гаргаж, Солонгос улсад хагалгааг хийдэг байна. Монголд анх Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн төвөөр дамжуулан зүрхний цооролтой хүүхдүүдтэй холбогдон эмчилгээ, хагалгааг хийдэг байжээ. Харин одоо хүмүүс мэддэг болоод өөрсдөө зорьж ирдэг болсон гэнэ. “Мирал Шимжан” зүрхний сангийн төлөөлөгч И Жон Жэ ярихдаа “Бид Монголд анх нэгээс эхэлж байлаа. Энэ тоо жил бүр нэмэгдэж байна. Одоо нэг удаадаа хагалгаанд орох шаардлагатай таван хүүхдийг авч явдаг болсон. Зүрхний цоорол өвчин нь эхийг жирэмсэн байхад айлгах цочоох, байгал орчны бохирдол, агаарын бохирдол, эм тарианы буруу хэрэглээ, архи тамхины зохисгүй хэрэглээнээс үүддэг өвчин. Зүрхний цооролтой хүүхдийг эрт илрүүлж, хугацаа алдахгүй хагалгаанд оруулахгүй бол хагалгаа хийгээд ч нэмэргүй болдог. Тиймээс хугацаа алдахгүй байх нь чухал. Энэ хугацаанд бид 350 гаруй хүүхдэд хагалгаа хийлгэсэн байна. Сайн санаат Солонгос хүмүүс манай санд хандив өргөдөг. Тэр хандивын мөнгөөр бид дэлхийн 20 гаруй орны хүүхдийн зүрхний цоорлын эсрэг тэмцдэг. Цаашид бид Монголын 18 аймгийн эрүүл мэндийн төвүүдээр дамжуулан хөдөө орон нутгийн зүрхний цооролтой хүүхдүүдэд хагалгаа, эмчилгээ хийлгэхээр ажиллаж байгаа. Увс, Хөвсгөл, Ховд зэрэг аймгуудын хүүхдүүдэд хагалгаа хийлгээд байгаа” гэв.

Сангийн ойн баярын арга хэмжээ хоёр өдөр үргэлжлэх юм. Хагалгаанд орж байсан хүүхдүүддээ урилга тараан хүлээн авч, тэдний биеийн байдал амьдрал, боловсрол ямар байгаад байнга анхаарал тавьж ажилладаг. 2011 онд хагалгаанд орсон Ч.Танхилууны ээж Н.Дугармаа “Миний охин 2011 онд хагалгаанд орсон. Анх Эх нялхасын зүрхний тасгийн эрхлэгч Болормаагаар дамжуулан “Мирал Шимжан” сангийнхантай холбогдсон. Бүх зардал мөнгийг сангаас гаргаад охинд минь хагалгаа хийсэн. Охин минь тэр үед 2 ой 9 сартай байсан. Одоо тэр үеэ санахгүй байх. Төрөөд л долоо хоноод хяналтад орж байнга эм уудаг байсан. Үеийнхнээсээ жижиг биетэй, том толгойтой, туранхай хүүхэд байлаа. Харин хагалгаа хийлгээд Монголд ирээд одоо үеийнхнээсээ ялгагдхааргүй. Мах иддэггүй хүүхэд хагалгаанд ороод хэдхэн хоноод махаа идье гээд нэхэж байсан. Хагалгааны дараа зовиур гээд байх зүйл бараг байхгүй. Гарч ирээд хэдхэн цагийн дараа босоод суучихсан. Хэдхэн хоногийн өмнө сангийн төлөөлөгчид манайд ирээд явсан. Охиныг минь сайн сураарай. Сайн сураад сургуулиа төгссөний дараа сангийнхаа тэтгэлгээр Солонгост сурч болно. Байр хоол, халаасны мөнгө гээд бүгдийг сангаас даана гэсэн. Би охиноо сайн сураарай гээд л захиад байгаа. Сангийн нийт хамт олон, мөн Болормаа эмчдээ баярлаж явдгаа илэрхийлмээр байна. Миний охиныг дахиад жаахан л хугацаа алдсан бол хагалгаа хийгээд нэмэргүй байсан байна гэсэн. Охиныг минь эрүүл саруул болгож өгсөнд үнэхээр их баярлаж явдаг юм” гэлээ.

Монголд зүрхний цооролтой төрөх хүүхдүүдийн тоо жил бүр өссөөр байгаа. Тэр бүх хүүхдүүдийг эрүүл саруул, ээж аавтайгаа сайхан амьдраасай гэсэндээ энэ бүх ажлыг хийдгээ сангийн хамт олон хэлж байв.

Онцгой байдлын албанаас ойрын үед дуу цахилгаантай бороо орохыг сэрэмжлүүлж байна. Үер усны аюулаас сэрэмжилж, бага насны хүүхдээ хараа хяналтгүй орхихгүй байхыг анхааруулав.

Дорнод аймгийн Баян-Уул сумын тавдугаар багт шинэ баригдаж байгаа ерөнхий боловсролын сургуулийн барилгын дулаалгын хөөсөнцөр шатаж байна гэсэн дуудлагыг өчигдөр 10:30 цагт хүлээн авч тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 53 дугаар ангийн алба хаагчид 10:32 цагт очиж 50 минут ажиллаж унтраажээ.

Орхон аймгийн Баян-Өндөр сумын Зэст багт 14 дүгээр байрны суурийн давхарт хог шатаж байна гэсэн дуудлагыг өдрийн 09:20 цагт хүлээн авч тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 56 дугаар ангийн алба хаагч нар 36 минут ажиллаж унтраасан байна.

Орхон аймгийн Баян-Өндөр сумын Уртын гол багт байшин шатаж байна гэсэн дуудлагыг өчигдөр өдрийн 15:42 цагт хүлээн авч тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 81 дүгээр ангийн долоон алба хаагч, хоёр автомашинтай 4.5 км зам туулан 15:45 цагт очиж 1 цаг 10 минут ажиллаж унтраав.

Эрэн хайх, аврах ажиллагаа: Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын Цагаан-Эрэг багт оршин суугч иргэн А /34 настай, эрэгтэй/ зургадугаар сарын наймны өдрийн 18:00 цагт гэрээсээ гараад сураггүй болсон гэх дуудлага зургадугаар сарын 13-ны өдрийн 08:30 цагт хүлээн авч тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Эрэн хайх, аврах бүлгийн 7 алба хаагч, 1 техник хэрэгсэлтэйгээр эрэн хайх ажиллагааг зохион байгуулсан боловч үр дүнд хүрээгүй. Тиймээс 14-ний өдрийн 10:00 цагт эрэн хайх ажиллагааг зогсоосон. Зургадугаар сарын 18-ны өдөр эрэн хайх ажиллагаа зохион байгуулж өгөх хүсэлтийг аймгийн Цагдаагийн газраас дахин гаргасан байна. Зургадугаар сарын 19-ний өдөр тус аймгийн Онцгой байдлын газрын алба хаагч нар “Ховд” голын эрэг дагуу эрэн хайх ажиллагааг зохион байгуулсан боловч мөн л үр дүнд хүрсэнгүй. Аймгийн Цагдаагийн газартай зөвшилцөж зургадугаар сарын 20-ны өдрийн 09:30 цагт зогсоосон аж.

Баян-Өлгий аймгийн Баяннуур сумын Баяннуур багийн “Аукей-Арал” гэдэг газар иргэн Ж /46 настай, эрэгтэй/ зургадугаар сарын 14-ний өдрийн 13:00 цагийн орчим гэрээсээ гараад сураггүй алга болсон дуудлагыг зургадугаар сарын 15-ны өдрийн 00:10 цагт хүлээн авчээ. Аймгийн Онцгой байдлын газрын 5 алба хаагч, 1 автомашин, 1 завь, орон нутгийн 15 иргэн, 1 автомашин, 1 завь, нийт 20 хүн, 2 техник хэрэгсэлтэйгээр эрэн хайх ажиллагааг хийлээ. Зургадугаар сарын 20-ны өдрийн байдлаар тус сумын хоёрдугаар багийн “Улиастай” гэдэг газраас зүүн тийш “Краз тохой” гэдэг газар хүртэл 8 км-т “Ховд” голын эрэг дагуу эрэн хайх ажиллагааг хийсэн боловч үр дүнд хүрээгүй тул 19:00 цагт ар гэрийнхэнтэй нь зөвшилцөж зогсоосон байна.

Дорнод аймгийн Баян-Уул сумын Өвөр-Эрээн багийн “Хурандаа тохой” гэдэг газар Баяндун сумын харъяат иргэн Б /33 настай, эрэгтэй/ зургадугаар 19-ний өдрийн 18:00 цагт “Онон” голын усанд орж байгаад осолджээ. Уг дуудлагыг зургадугаар сарын 19-ний өдрийн 18:10 цагт хүлээн авав. Аймгийн Онцгой байдлын газрын 14 алба хаагч, тус сум дах Цагдаагийн хэсгийн хоёр алба хаагч, Хилийн цэргийн 0275 дугаар ангийн таван алба хаагч, ар гэрийн 13 хүн, нийт 34 хүн, 7 автомашинтай осолдсон газраас 200 метрийн тойрогт эрэн хайх ажиллагааг зохион байгуулсан ч үр дүнд хүрсэнгүй. Зургадугаар сарын 20-ны өдрийн 21:40 цагт түр зогсоогоод өнөөдөр 05:00 цагт эрэн хайх ажиллагааг эхлүүлээд байна.

Хэнтий аймгийн Дэлгэрхаан сумын Долоод багийн “Хөмөлтэйн гүүр” гэдэг газар “Хэрлэн” голд загасчилж явсан Дорноговь аймгийн харъяат иргэн Х /24 настай, эрэгтэй/ зургадугаар сарын 17-ны өдрийн 00:14 цагт хамт явсан 3 хүнээс салж алга болсон гэх дуудлагыг зургадугаар сарын 17-ны өдрийн 01:26 цагт хүлээн авчээ. Аймгийн Онцгой байдлын газрын 7 алба хаагч, тус сум дах Цагдаагийн хэсгийн 2 алба хаагч, ар гэрийн 2 хүн, нийт 11 хүн, 3 автомашинтай эрэн хайх ажиллагааг хийсэн ч үр дүнд хүрээгүй байна. Зургадугаар сарын 18-ны өдрийн 20:00 цагт ар гэрийнхэнтэй нь зөвшилцөж ажиллагааг түр зогсоов. Зургадугаар сарын 20-ны өдрийн 20:40 цагт тухайн иргэний цогцос тус багийн “Хөмөлтэйн гүүр” гэдэг газар “Хэрлэн” голын усны мандал дээр гарч ирснийг аймгийн Онцгой байдлын газрын 3 алба хаагч, 1 автомашинтай зургадугаар сарын 20-ны өдрийн 22:00 цагт Дэлгэрхаан сумын чиглэлд явж зургадугаар сарын 21-ний өдрийн 01:40 цагт очиж мөн өдрийн 07:30 цагт уснаас гаргаж тус аймаг дах Цагдаагийн газрын жижүүрийн бүрэлдэхүүнд шилжүүлэн өгсөн байна.

Монгол Улсын Хүний Эрхийн Үндэсний Комисс “Түгээмэл Эрх-Хөгжил” Төрийн бус байгууллагатай хамтран “Үг хэлэх эрх чөлөө: түүхэн ач холбогдол ба одоо үе” сэдэвт олон улсын эрдэм шинжилгээний бага хурлыг зохион байгуулав. 2018 оны зургадугаар сарын 15-нд Улаанбаатар хотноо Бишрэлт зочид буудалд болж байна. Уг арга хэмжээг Монголын Хуульчдын Холбоо, Глоб Интернэшнл Төв төрийн бус байгууллага дэмжин хамтран ажиллаж байгаа юм.

Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалыг баталсны 70 жилийн ойг тохиолдуулан зохиож буй эрдэм шинжилгээний хуралд Монгол Улсаас гадна Солонгос, Япон, АНУ-ын 10-аад төлөөлөгч оролцож байна. Хурлын үеэр олон улсын мэргэшсэн судлаач, эрдэмтэд зочин илтгэгчээр оролцож, үг хэлэх эрх чөлөөний түүхэн ач холбогдол ба одоо үед хэрхэн биеллээ олж байгаа талаар өргөн хүрээг хамарсан илтгэл тавьж хуран чуулсан юм.

МУИС, ХЗС-ийн багш дэд профессор О.Мөнхсайхан “Үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөө ба гүтгэлэг” сэдвээр илтгэл тавив. Тэрээр илтгэлдээ “Монгол Улсын хэвлэлийн эрх чөлөө хязгаарлагдмал. Хил хязгааргүй сэтгүүл зүй олон улсын судалгааны байгууллагаас энэ жил гаргасан судалгаагаар Монгол Улс 180 орноос 70 дугаар байрт бичигдсэн. Энэ нь өмнөх оноос 11 байраар ухарсан. Сэтгүүлч эх сурвалжаа нууцлах эрх хангагдахгүй байна. Б.Бат гэж хүн твитерт жиргэж, үзэл бодлоо илэрхийлсний төлөө шүүхээс гурван сар хорих ял оноосон. Үүнээс 22 хоногийг биеэр эдлэн батлан даалтад гарсан. Энэ бол Монгол Улсын шүүх хүний үгээ хэлэх эрх чөлөөг боймилсон, хязгаарласан явдал” хэмээв. Үгээ хэлэх эрх чөлөөг хангах эрдэм шинжилгээний хурал ингээд дуусахгүй аж. “Түгээмэл эрхийн төлөө” олон улсын сайн санааны сонгодог урлагийн тоглолтыг Улсын филармонид 18 цагт зохион байгуулах юм байна. Энэхүү тоглолтоос олсон орлого сайн санааны үйлс, хүний үгээ хэлэх эрх чөлөөнд зориулагдах ажээ.

Цагдаагийн Ерөнхий газраас мэдэгдэл хийлээ. Монгол Улсын Засгийн газраас 2018 оныг “Хариуцлагын жил” болгон зарлаж “Сахилга хариуцлага, дэг журмыг чангатгах тухай” албан даалгаврыг төрийн байгууллагын бүх шатанд бүрэн хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгосон. Энэ хүрээнд Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын тушаалаар цагдаа, дотоодын цэргийн анги, байгууллагын үйл ажиллагаа, алба хаагчдын мэргэжлийн түвшинг үнэлэх, шинээр батлагдсан хууль тогтоомжуудын хэрэгжилттэй танилцах, сургалт зохиох үүрэг бүхий ажлын хэсгүүд хөдөө орон нутгийн цагдаагийн газар, хэлтсүүдэд ажиллаж байна. Ажиллагааны гол зорилго нь цагдаа, дотоодын цэргийн анги байгууллагын үйл ажиллагаа, алба хаагч, ажилтнуудын тухайн албан тушаалд тавигдах ерөнхий болон тусгай шаардлага хангасан байдал, үйл ажиллагааны үр дүн, мэргэжил ажлын ур чадварын түвшинг тогтоох, сургалт хийх, олон нийтийн бодлыг сонсох, үйл ажиллагаандаа тусгах юм. Арга хэмжээ 2018 оны зургаадугаар сарын 15 хүртэл үргэлжилнэ.

Энэ талаар ЦЕГ-ын Хэвлэл мэдээллийн төвийн дарга Б.Баатархүү ярихдаа “Цагдаагийн байгууллагаас цаг үеийн нөхцөл байдалтай уялдуулан мэдээлэл хийж байна. Хөдөө орон нутгаар ажлын хэсэг ажиллаж байгаа. Нутаг дэвсгэрийн цагдаагийн байгууллагаас ард иргэд рүү зар тавих байх. Иргэд олон нийт цагдаагийн газраас ажиллаж байгаа удирдлагын багийн бүрэлдэхүүнтэй уулзах эрх нээлттэй. Цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагааны талаар сайшаалтай, дутагдалтай санал хүсэлтэй чөлөөтэй илэрхийлж болно. Таны өгсөн санал цагдаагийн төв байгууллагын удирдлагад хүрч, тодорхой үе шаттай арга хэмжээг авах юм. Энэ ажилд та бүхэн өргөнөөр оролцоорой.

Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслүүдээр цагдаагийн алба хаагчтай холбоотой мэдээлэл гарсан. Албаны эх сурвалжаас мэдээлэл өгөхийг зорилоо. Эрүүгийн цагдаагийн албаны эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх газрын мөрдөгч дэслэгч М нь өөрийн шалгаж байсан хэргийн холбогдогчоос хээл хахууль авсан байж болзошгүй хэргийг цагдаагийн байгууллага дотоод хяналт шалгалтаар илрүүлэн харьяаллын дагуу Авлигатай тэмцэх газар шилжүүлэн шалгаж байна. Он гарсаар сахилга хариуцлагын жил зарлаж цагдаагийн алба хаагчид дотооддоо дэг журмыг сайжруулах хууль тогтоомж зөрчдөг асуудалтай тэмцэх ажлыг эрчимжүүлсэн. Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон этгээдээс замын цагдаа шан харамж авч асуудлыг өнгөрүүлснийг дотоодын хяналт шалгалтаар илрүүлэн холбогдох хуулийн дагуу Авлигатай тэмцэх газар шилжүүлсэн. Цагдаагийн байгууллага дотоод хууль тогтоомж зөрчдөг, албаны нэр хүнд унагадаг ийм асуудалтай эвлэрэхгүй. Цагдаагийн байгууллагын дотоод хяналт шалгалтын 126 тусгай дугаарын утас 24 цагийн турш нээлттэй ажилладаг. Иргэд цагдаагийн алба хаагчтай холбоотой хүнд суртал, хээл хахуультай холбоотой мэдээллийг 24 цагийн турш өгөх боломжтой. ЦЕГ-ын фэйсбүүк хуудас, твиттер, утсанд мэдээлэл өгч болно. Үүнийг бид хүлээж аваад хуулийн дагуу шийднэ. Эргээд хариу мэдэгдэх ажиллагааг тогтмол явуулдаг.

Энэ сарын 19-ний өдөр СХД-ийн нутаг дэвсгэрт ноцтой зам тээврийн осол гарсан. Цагдаагийн алба хаагч хурандаа ийм асуудал гаргалаа гэсэн ташаа мэдээлэл гарсан. 2007 онд цагдаагийн албанаас цэргийн байнгын тэтгэвэрт гарсан цагдаагийн дэд хурандаа цолтой хүн байсан. Зам тээврийн осолтой холбоотой хэргийг хуулийн дагуу СХД дэх замын цагдаагийн хэлтэс шалгаж байгаа. Үүн дээр ямар нэгэн байдлаар давуу эрх олгохгүй. Хууль тогтоомжид заасан үүрэг журмын дагуу шуурхай шалгаж шийдвэрлэнэ. Шүүхийн шийдвэр хэрхэн гарсан талаар эргээд мэдээллэх болно.

ЦЕГ-ын Хар тамхитай тэмцэх газарт он гарсаар олон арга хэмжээг явуулсан. Тухай бүрд нь иргэд олон нийтэд мэдээллэж байгаа. Гол нь яагаад энэ талаар мэдээллүүдийг хүргэж байгаа вэ гэвэл хар тамхитай тэмцэх асуудлыг бүх нийтийн анхаарлын төвд оруулах, залуучуудад ийм төрлийн бодисын хор нөлөөг таниулах, хэрэглээг таслах, соён гэгээрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх ажлыг хамтран хийх үүднээс мэдээлдэг. Зөвхөн энэ сарын байдлаар гэхэд хар тамхитай тэмцэх чиглэлээр тодорхой ажлуудыг хийж 21 холбогдогчтой найман хэргийг илрүүлсэн. Одоо хэргүүд шалгагдаж байгаа. Зарим хэргүүдийг дурьдвал 2018 оны тавдугаар сарын 4-5 шилжих шөнө урьд нь хар тамхи, мансууруулах төрлийн бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдон шүүхээс хорих ял шийтгүүлж байсан 38 настай Ч гэгч нь 29 настай Б-тэй хамтран хар тамхи мансууруулах төрлийн бодисыг хууль бусаар олж авч тээвэрлэж байхад нь БГД-ийн нутаг дэвсгэрээс дайчлан баривчилсан. Ч гэгч нь 2018 оны хоёрдугаар сард ялын хугацаа дуусаж, суллагдсан этгээд байгаа. Дахин энэ төрлийн гэмт хэрэгт холбогдлоо.

2018 оны тавдугаар сарын 22-ны хар тамхи мансууруулах төрлийн ургамал болох марихуаныг хууль бусаар гэртээ тарьж, ургуулсан Монгол Улсын иргэн 23 настай Б, 28 настай Т нарыг ХУД-ийн нутаг дэвсгэрт байх гэрээс нь дайчлан баривчилсан. Гэртээ их хэмжээний мансууруулах төрлийн ургамал тарьж ургуулж байсан асуудлыг таслан зогсоож, эд мөрийн баримтыг хураан авч шалгах ажиллагаа үргэлжилж байна.

2018 оны тавдугаар сарын 25-ны өдөр Монгол Улсын иргэн 41 настай О, 36 настай А, 36 настай Т нарыг БЗД-ийн нутаг дэвсгэрээс дайчлан баривчилсан. Т, А нар нь урьд нь хуулийн хяналтын байгууллагад ажиллаж байгаад хар тамхитай холбоотой хэрэгт холбогдсоныг шалгаж байгаа.Энэ хэрэгт хамтран оролцсон О гэгч нь уг гэмт хэргийн өмгөөлөгчөөр ажиллаж байсан хүн. Эдгээр хүмүүс хар тамхины төрлийн бодис тээвэрлэсэн, хэрэглэсэн байж болзошгүй” хэмээн мэдэгдэв. Эдгээр гэмт хэрэгт холбогдсон хүмүүсийн дотор олны танил хоёр эрхэм байгаа аж.

Дашрамд дурьдхад олны танил хоёр эрхэм нь албан бус эх сурвалжаас авсан мэдээллээр Ice Top хамтлагийн дуучин Коби, Эгшиглэн нар аж. Энэ талаар ЦЕГ-ын Хэвлэл мэдээллийн төвийн дарга Б.Баатархүүгээс тодруулсан ч хэрэг шалгагдаж байгаа учир нэрийг зарлах боломжгүй гэсэн юм.